Zator tętnicy płucnej
(zatorowość płucna)
Zator tętnicy płucnej
(zatorowość płucna)
DEFINICJA
Jest to zamknięcie odgałęzień tętnicy płucnej, a
w najcięższych przypadkach jej głównego pnia
przez skrzepliny powstające w wyniku zakrzepicy
w żyłach głębokich kończyn, żyłach centralnych
oraz w sercu. Zatorowość płucna powstaje na
skutek przesunięcia skrzeplin z prądem krwi z
miejsca ich powstania poprzez żyły centralne,
prawą stronę serca do tętnicy płucnej.
DEFINICJA
W rzadkich przypadkach zatorowość płucna
powstaje w wyniku zapchania naczyń płucnych
innym materiałem – np. tłuszczem uwalnianym
przy złamaniach kości, powietrzem (przy
urazach, zabiegach medycznych), komórkami
nowotworowymi (przerzuty), płynem
owodniowym (w czasie porodu), czy ciałami
obcymi (powikłania zabiegów medycznych).
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ZATOROWOŚCI
PŁUCNEJ:
Unieruchomienie lub przewlekły reżim łóżkowy (np. choroby
przewlekłe)
Zabiegi operacyjne (1% wszystkich dużych zabiegów)
Urazy ze złamaniami (zwłaszcza kończyn dolnych i
miednicy)
Guzy złośliwe (szczególnie trzustki, żołądka i jelit, rak sutka)
Przewlekła niewydolność serca z towarzyszącym zastojem
żylnym
Poród ( zwłaszcza u chorych na rzucawkę i w zatorach
płynem owodniowym)
Leki, np. nadużywanie narkotyków dożylnie, leki
antykoncepcyjne
Trombofilie wrodzone
Choroby żył (np. Zakrzepica żylna, żylaki)
OBJAWY ZATORU TĘTNICY
PŁUCNEJ:
Ból w klatce piersiowej
Zaburzenia oddychania
Duszność
Hiperwentylacja
Spadek ciśnienia tętniczego
Omdlenia
Kaszel
Krwioplucie
Gorączka
PROFILAKTYKA ZATOROWOŚCI PŁUCNEJ
(WSKAZÓWKI PIELĘGNACYJNE):
wczesne uruchamianie chorych po zabiegach
operacyjnych i zawale mięśnia sercowego;
zapobieganie zastojowi żylnemu;
normalizację masy ciała u osób otyłych;
należyte nawadnianie chorych długo
unieruchomionych;
skuteczne leczenie niewydolności krążenia;
stosowanie odpowiednich leków
PROFILAKTYKA ZATOROWOŚCI
PŁUCNEJ:
Chorym, u których nie można
stosować leków przeciwkrzepliwych
lub zatorowość płucna nawraca
mimo ich stosowania, można
wszczepić filtr do żyły głównej dolnej,
którego zadaniem jest
zatrzymywanie skrzeplin.
BADANIA:
1.
Laboratoryjne:
Morfologia krwi z rozmazem krwinek białych
OB
Mocznik
Kreatynina
Bilirubina
Sód i potas w surowicy
CPK
AspAT, ALAT
Poziom cukru we krwi
Układ krzepnięcia
BADANIA:
U prawie wszystkich chorych z ZP
stwierdza się w osoczu zwiększone
stężenie dimeru D, czyli produktu
stabilizowanej fibryny.
W ZP wysokiego lub pośredniego ryzyka
obserwuje się zwiększone stężenie
troponin sercowych i/lub peptydów
natriuretycznych BNP lub NT-proBNP.
Stężenie peptydów natriuretycznych
odzwierciedlają stopień przeciążenia
prawej komory; ich małe stężenie
wskazuje na łagodny przebieg kliniczny.
BADANIA:
2. RTG klatki piersiowej
Nie pozwala potwierdzić ani wykluczyć ZP.
Najczęstsze nieprawidłowości:
powiększenie sylwetki serca,
płyn w jamie opłucnej,
uniesiona kopuła przepony,
poszerzenie tętnicy płucnej,
ognisko niedodmy,
zagęszczenie miąższowe.
W 1/4 przypadków rtg jest prawidłowy
.
RTG klatki piersiowej
BADANIA:
3. Scyntygrafia perfuzyjna płuc –
Oceniana łącznie z RTG klatki
piersiowej.
Jej cechy to: duża czułość (>90%) i
mała swoistość.
Pokazuje ubytki przepływu w obszarze
zaopatrywanym przez tętnicę
zamkniętą przez zator.
SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:
WSKAZANIA DO SCYNTYGRAFII PŁUC:
zatorowość płucna,
niewydolność oddechowa niejasnego pochodzenia,
ocena regionalnej perfuzji płuc, np. po leczeniu
antygoagulantami, w nabytych chorobach płuc (astma,
nowotwory),
nowotwory płuc (przede wszystkim rak oskrzela) - warto
wykonać badanie przed kwalifikacją chorego do zabiegu
operacyjnego,
różnicowanie pomiędzy pierwotnym a wtórnym
nadciśnieniem płucnym,
niektóre wady wrodzone, np.: zwężenie tętnicy płucnej lub
hipoplazja płuca,
niektóre wady serca.
SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:
PRZECIWWSKAZANIA DO
SCYNTYGRAFII PŁUC:
przeciek prawo-lewy w sercu
ciężkie nadciśnienie płucne
uczulenie na ludzką albuminę
ciąża
SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:
PRZYGOTOWANIE PACJENTA:
Nie ma żadnych wymagań. Wskazane
jest przyniesienie przez pacjenta
zdjęcia rentgenowskiego, które może
być przydatne w analizie wyniku
badania
BADANIA:
4. Spiralna tomografia komputerowa -
Tomografia komputerowa z podaniem
środka cieniującego do żyły obwodowej ma
wartość diagnostyczną podobną do
angiografii. Umożliwia dokładną ocenę
tętnic płucnych od pnia płucnego do tętnic
segmentowych, a przy zastosowaniu
tomografu wielorzędowego – także ocenę
tętnic podsegmentowych. Zator jest
widoczny jako ubytek cieniowania naczynia.
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA:
WSKAZANIA :
urazy klatki piersiowej,
zmiany w węzłach chłonnych śródpiersia,
nacieki nowotworowe wychodzące z serca lub
osierdzia,
oceny narządów klatki piersiowej w procesach
nowotworowych, stanach zapalnych
przewlekłych i innych,
ocena rozległości nacieku w nowotworach
przełyku,
zmiany popromienne,
zatorowość płucna.
BADANIA:
5.EKG – Najczęściej stwierdza się
tachykardię, mogą też występować
nadkomorowe zaburzenia rytmu lub
nieswoiste zmiany odcinka ST i
załamka T.
BADANIA:
6. ECHOKARDIOGRAFIA - może się
ujawnić rozstrzeń prawej komory i
spłaszczenie przegrody
międzykomorowej. Charakterystyczna
jest hipokinezja wolnej ściany prawej
komory z zachowaniem kurczliwości
koniuszka oraz poszerzeniem żyły
głównej dolnej w skutek niewydolności
prawej komory i podniesionego ciśnienia
w prawym przedsionku.
LECZENIE:
Zatorowość płucna leczona jest lekami przeciwkrzepliwymi
(początkowo heparyna, potem acenokumarol).
Leczenie kontynuuje się (zależnie od ryzyka nawrotu oraz
od utrzymywania się zakrzepów w badaniach kontrolnych)
od kilku miesięcy do roku, a w części przypadków
dożywotnio.
Masywna zatorowość płucna wymaga leczenia
trombolitycznego a czasami natychmiastowej interwencji
kardiochirurgicznej celem usunięcia zakrzepu z tętnicy
płucnej.
W szczególnych okolicznościach próbuje się także
rozkawałkowania i usuwania skrzeplin przy pomocy
cewników wprowadzanych przez żyły centralne
(kardiologia inwazyjna).
WYKAZ LITERATURY
Patofizjologia Ivan Damjanov