Zator tętnicy płucnej

(zatorowość płucna)

DEFINICJA

Jest to zamknięcie odgałęzień tętnicy płucnej, a

w najcięższych przypadkach jej głównego pnia

przez skrzepliny powstające w wyniku zakrzepicy

w żyłach głębokich kończyn, żyłach centralnych

oraz w sercu. Zatorowość płucna powstaje na

skutek przesunięcia skrzeplin z prądem krwi z

miejsca ich powstania poprzez żyły centralne,

prawą stronę serca do tętnicy płucnej.

DEFINICJA

W rzadkich przypadkach zatorowość płucna

powstaje w wyniku zapchania naczyń płucnych

innym materiałem – np. tłuszczem uwalnianym

przy złamaniach kości, powietrzem (przy

urazach, zabiegach medycznych), komórkami

nowotworowymi (przerzuty), płynem

owodniowym (w czasie porodu), czy ciałami

obcymi (powikłania zabiegów medycznych).

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ZATOROWOŚCI
PŁUCNEJ:



Unieruchomienie lub przewlekły reżim łóżkowy (np. choroby
przewlekłe)



Zabiegi operacyjne (1% wszystkich dużych zabiegów)



Urazy ze złamaniami (zwłaszcza kończyn dolnych i
miednicy)



Guzy złośliwe (szczególnie trzustki, żołądka i jelit, rak sutka)



Przewlekła niewydolność serca z towarzyszącym zastojem
żylnym



Poród ( zwłaszcza u chorych na rzucawkę i w zatorach
płynem owodniowym)



Leki, np. nadużywanie narkotyków dożylnie, leki
antykoncepcyjne



Trombofilie wrodzone



Choroby żył (np. Zakrzepica żylna, żylaki)

OBJAWY ZATORU TĘTNICY
PŁUCNEJ:



Ból w klatce piersiowej



Zaburzenia oddychania



Duszność



Hiperwentylacja



Spadek ciśnienia tętniczego



Omdlenia



Kaszel



Krwioplucie



Gorączka

PROFILAKTYKA ZATOROWOŚCI PŁUCNEJ
(WSKAZÓWKI PIELĘGNACYJNE):



wczesne uruchamianie chorych po zabiegach
operacyjnych i zawale mięśnia sercowego;



zapobieganie zastojowi żylnemu;



normalizację masy ciała u osób otyłych;



należyte nawadnianie chorych długo
unieruchomionych;



skuteczne leczenie niewydolności krążenia;



stosowanie odpowiednich leków

PROFILAKTYKA ZATOROWOŚCI
PŁUCNEJ:

Chorym, u których nie można

stosować leków przeciwkrzepliwych
lub zatorowość płucna nawraca
mimo ich stosowania, można
wszczepić filtr do żyły głównej dolnej,
którego zadaniem jest
zatrzymywanie skrzeplin.

BADANIA:

1.

Laboratoryjne:



Morfologia krwi z rozmazem krwinek białych



OB



Mocznik



Kreatynina



Bilirubina



Sód i potas w surowicy



CPK



AspAT, ALAT



Poziom cukru we krwi



Układ krzepnięcia

BADANIA:

U prawie wszystkich chorych z ZP

stwierdza się w osoczu zwiększone
stężenie dimeru D, czyli produktu
stabilizowanej fibryny.

W ZP wysokiego lub pośredniego ryzyka

obserwuje się zwiększone stężenie
troponin sercowych i/lub peptydów
natriuretycznych BNP lub NT-proBNP.
Stężenie peptydów natriuretycznych
odzwierciedlają stopień przeciążenia
prawej komory; ich małe stężenie
wskazuje na łagodny przebieg kliniczny.

BADANIA:

2. RTG klatki piersiowej

Nie pozwala potwierdzić ani wykluczyć ZP.
Najczęstsze nieprawidłowości:



powiększenie sylwetki serca,



płyn w jamie opłucnej,



uniesiona kopuła przepony,



poszerzenie tętnicy płucnej,



ognisko niedodmy,



zagęszczenie miąższowe.

W 1/4 przypadków rtg jest prawidłowy

.

RTG klatki piersiowej

BADANIA:

3. Scyntygrafia perfuzyjna płuc –
Oceniana łącznie z RTG klatki

piersiowej.

Jej cechy to: duża czułość (>90%) i

mała swoistość.

Pokazuje ubytki przepływu w obszarze

zaopatrywanym przez tętnicę
zamkniętą przez zator.

SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:

WSKAZANIA DO SCYNTYGRAFII PŁUC:



zatorowość płucna,



niewydolność oddechowa niejasnego pochodzenia,



ocena regionalnej perfuzji płuc, np. po leczeniu
antygoagulantami, w nabytych chorobach płuc (astma,
nowotwory),



nowotwory płuc (przede wszystkim rak oskrzela) - warto
wykonać badanie przed kwalifikacją chorego do zabiegu
operacyjnego,



różnicowanie pomiędzy pierwotnym a wtórnym
nadciśnieniem płucnym,



niektóre wady wrodzone, np.: zwężenie tętnicy płucnej lub
hipoplazja płuca,



niektóre wady serca.

SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:

PRZECIWWSKAZANIA DO

SCYNTYGRAFII PŁUC:



przeciek prawo-lewy w sercu



ciężkie nadciśnienie płucne



uczulenie na ludzką albuminę



ciąża

SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA PŁUC:

PRZYGOTOWANIE PACJENTA:

Nie ma żadnych wymagań. Wskazane

jest przyniesienie przez pacjenta
zdjęcia rentgenowskiego, które może
być przydatne w analizie wyniku
badania

BADANIA:

4. Spiralna tomografia komputerowa -

Tomografia komputerowa z podaniem
środka cieniującego do żyły obwodowej ma
wartość diagnostyczną podobną do
angiografii. Umożliwia dokładną ocenę
tętnic płucnych od pnia płucnego do tętnic
segmentowych, a przy zastosowaniu
tomografu wielorzędowego – także ocenę
tętnic podsegmentowych. Zator jest
widoczny jako ubytek cieniowania naczynia.

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA:

WSKAZANIA :



urazy klatki piersiowej,



zmiany w węzłach chłonnych śródpiersia,



nacieki nowotworowe wychodzące z serca lub
osierdzia,



oceny narządów klatki piersiowej w procesach
nowotworowych, stanach zapalnych
przewlekłych i innych,



ocena rozległości nacieku w nowotworach
przełyku,



zmiany popromienne,



zatorowość płucna.

BADANIA:

5.EKG – Najczęściej stwierdza się

tachykardię, mogą też występować
nadkomorowe zaburzenia rytmu lub
nieswoiste zmiany odcinka ST i
załamka T.

BADANIA:

6. ECHOKARDIOGRAFIA - może się

ujawnić rozstrzeń prawej komory i
spłaszczenie przegrody
międzykomorowej. Charakterystyczna
jest hipokinezja wolnej ściany prawej
komory z zachowaniem kurczliwości
koniuszka oraz poszerzeniem żyły
głównej dolnej w skutek niewydolności
prawej komory i podniesionego ciśnienia
w prawym przedsionku.

LECZENIE:

Zatorowość płucna leczona jest lekami przeciwkrzepliwymi

(początkowo heparyna, potem acenokumarol).

Leczenie kontynuuje się (zależnie od ryzyka nawrotu oraz

od utrzymywania się zakrzepów w badaniach kontrolnych)
od kilku miesięcy do roku, a w części przypadków
dożywotnio.

Masywna zatorowość płucna wymaga leczenia

trombolitycznego a czasami natychmiastowej interwencji
kardiochirurgicznej celem usunięcia zakrzepu z tętnicy
płucnej.

W szczególnych okolicznościach próbuje się także

rozkawałkowania i usuwania skrzeplin przy pomocy
cewników wprowadzanych przez żyły centralne
(kardiologia inwazyjna).

WYKAZ LITERATURY

Patofizjologia Ivan Damjanov