Zator tętnicy płucnej - Tromboembolia.

Etiologia.
Zator płucny - zatkanie tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez materiał zatorowy, którym najczęściej jest skrzepnięta krew. Zatkanie tętnicy płucnej powoduje całkowite lub częściowe zamknięcie przepływu krwi przez płuca. Całkowite zamknięcie zdarza się rzadko i w bardzo krótkim czasie doprowadza do zgonu pacjenta. Jeśli skrzeplina jest mniejsza zatyka mniejsze odgałęzienie tętnicy płucnej nie zamykając całkowicie przepływu krwi przez płuca. Stopień nasilenia objawów i zagrożenie życia pacjenta zależy od ilości zatkanych odgałęzień tętnicy płucnej. Mikrozatorowość płucna - materiał zatorowy (skrzepliny) mają małą średnicę i zatykają małe odgałęzienia tętnicy płucnej. Objawy są mniej burzliwe, czasami trudne do rozpoznania. Co sprzyja zachorowaniu - czynniki ryzyka:
- otyłość
- unieruchomienie (powoduje zastój krwi i jej wykrzepianie w żyłach - głównie w żyłach miednicy i kończyn dolnych, co stanowi źródło materiału zatorowego przenoszonego do płuc)
- podeszły wiek
- ciąża (sprzyja zaburzeniom krążenia w układzie żylnym).
Choroby współistniejące lub sprzyjające wystąpieniu tej choroby:
- żylaki podudzi i zespół pozakrzepowy żył podudzia
- niewydolność krążenia
- choroby nowotworowe w jamie brzusznej

Przyczyny:
- materiał zatorowy

Objawy:
- nagły ból w klp
- silna duszność spoczynkowa
- krótkotrwała utrata przytomności
- sinica
- tachykardia
- przyspieszenie oddechów
- przepełnienie szył szyjnych
- powiększenie wątroby
- czasami suchy kaszel, gorączka, krwioplucie

Powikłania:
- ostra niewydolność oddechowa
- wstrząs (w przebiegu ciężkiej i ostrej niewydolności prawej komory)
- zawał serca lub zaostrzenie choroby wieńcowej
- płyn (wysięk w jamie opłucnowej)
- zapalenie płuc

Rokowanie:
Zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz w mniejszym stopniu od wieku pacjenta (masywny zator tętnicy płucnej daje burzliwe objawy i jest obarczony większą śmiertelnością niż mikrozatorowość płucna).
Zawsze poważne, śmiertelność w ostrej fazie wynosi ponad 10%, częste są nawroty choroby (ponad 1/3 przypadków zatorowości płucnej).

Zator tętnicy płucnej - postępowanie ratownicze.

W pomocy przedlekarskiej zaleca się utrzymywanie drożności dróg oddechowych oraz ewentualnej sztucznej wentylacji znanymi metodami oraz wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.

Nasilenie objawów u poszczególnych chorych z zatorowością płucną bywa różne: od nieznacznie nasilonych do zatrzymania krążenia.
Podstawowe znaczenie ma zapewnienie drożności światła dróg oddechowych i utrzymanie prawidłowego oddychania i krążenia. u wszystkich chorych należy stosować tlenoterapię. jeżeli pomimo podawania krystaloidów utrzymuje się niskie ciśnienie tętnicze krwi, to należy zastosować leki podwyższające ciśnienie tętnicze np. Dopaminę dożylnie w dawce 5 μg/kg m.c./min. celem utrzymania odpowiedniego ciśnienia tętniczego krwi.
Leczenie przeciwzakrzepowe stosuje się u większości chorych z zatorowością płucną  leczeniu przeciwzakrzepowym stosuje się dożylnie Heparyn. Początkową dawkę 5000-10000 j. (100 j./kg m.c.) podaje się uderzeniowo dożylnie (bolus), a następnie podaje się w dawce 1000 j./h  (18 j./kg m.c./h) we wlewie kroplowym. U chorego, u którego obraz kliniczny wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na zatorowość płucną, leczenie heparyną należy rozpocząć jeszcze przed zyskaniem potwierdzenia rozpoznania.
Przeciwwskazaniami bezwzględnymi do stosowania leczenia przeciwzakrzepowego są: występujące w danej chwili krwawienia, uszkodzenia śródczaszkowe lub znacznie i nie leczone nadciśnienie tętnicze krwi. Względnymi przeciwwskazaniami są: niedawno przebyty udar mózgu, niedawno przeprowadzony duży zabieg chirurgiczny, zaawansowana niewydolność wątroby lub nerek, bakteryjne zapalenie wsierdzia lub skaza krwotoczna.
Dalszym leczeniem jest leczenie trobolityczne (Streptokinaza, Urokinaza, tkankowy aktywator plazminogenu Agrastat), może ono być zastosowane u tych chorych z zatorowością płucną u których nie występują zaburzenia hemodynamiczne.
U chorych z zatorowością płucną, u których są przeciwwskazania do leczenia przeciwzakrzepowego, można wprowadzić filtry (Greenfielda) do żyły czczej dolnej. Zabieg ten wykonują angiochirurdzy lub radiolodzy specjalizujący się w procedurach inwazyjnych. Filtr taki można zastosować u chorych z nawracającą zatorowością płucną pomimo właściwego leczenia przeciwzakrzepowego.
Inną metodą leczenia jest przeprowadzenie chirurgicznej embolektomii, polegające na usunięciu zatoru z tętnicy płucnej. Zabieg ten u chorych hemodynamicznie niestabilnych bywa obecnie zastępowany przez leczenie trombolityczne.

Oprócz leczenia właściwego stosuje się leczenie wspomagające objawów.

---