WIEK |
WYZNACZNIKI |
PRZEDSTAWICIELE |
FILOZOFIA/DOKONANIA |
V-VII |
benedyktyni, przekazywanie tradycji starożytnej |
Boecjusz (480-525) |
człowiek stojący na granicy dwóch epok, neoplatonizm, Bóg nie dający się ując w kategoriach arystotelesowskich, pierwszy scholastyk, asumpt do sporu o uniwersalia, problem abstrakcji, przekazanie tradycji starożytnej |
Pseudo-Dionizy Areopagita (V/VI w.) |
neoplatoznim (Proklos), hierarchiczny porządek, dobro ponad bytem - udzielanie, teologia negatywna |
św. Benedykt z Nursji (ok. 480-543) |
529 r. - założenie na Monte Cassino pierwszego opactwa opartego na własnej regule (połączenie pracy z modlitwą) |
Grzegorz I Wielki (540-604) |
597 r. - wysłanie Augustyna i benedyktynów do Anglii na misję chrystianizacyjną |
Beda Venerabilis (673-735) |
wydanie Encyklopedii, wprowadzenie programu rzymskiego |
VIII-IX |
renesans karoliński |
Alkuin (730-806) |
członek szkoły pałacowej Karola Wielkiego, sztuki wyzwolone (trivium - retoryka, gramatyka, dialektyka; quadrivium - arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka), wiedza ma służyć chrześcijaństwu (Ateny Jezusa Chrystusa) |
Jan Szkot Eriugena (810-877) |
neoplatonizm (Pseudo-Dionizy), realna dialektyka, 4 natury: I - tworzy, a nie jest stworzona (Bóg jako Stwórca), II - stworzona i tworzy (idee jako prawzory rzeczy), III - stworzona i nie tworzy (rzeczy, które uzyskały byt dzięki ideom), IV - nie jest stworzona, ani nie tworzy (Bóg jako cel wszystkiego) |
X-XI |
szkoła w Chartres, spór dialektyków z antydialektykami, spór o predestynację, spór o eucharystię |
Anzelm z Besate |
zwolennik dialektyki |
Berengar z Tours (ok. 1000–1088) |
skrajny dialektyk |
Fulbert |
dialektyka uprawiana wespół z wiarą (antydialektyk) |
Gerard z Csanad |
dialektyka służką wiary i teologii (antydialektyk) |
Piotr Damiani (1007-1072) |
czołowy antydialektyk, ascetyczny ideał zakonny, czysta filozofia wytworem szatana |
Lanfrank (ok. 1010–1089) |
synteza dialektyki i antydialektyki, szkoła w Bec |
Anzelm z Canterbury (1033-1109) |
uczeń Lanfranka, przejął po nim funkcję opata i przeora w Bec, wiara+wiedza=rozumienie wiary, ratio Anzelmi, ojciec scholastyki, augustynizm, dusza obrazem Trójcy Świętej, grzech i zniewolenie, idea uczestnictwa, skrajny realizm |
XI-XII |
spór o powszechniki, Paryż miastem szkół |
Roscelin z Compiègne (ok. 1050–po 1120) |
pojęcia ogólne to jedynie słowa, którym po stronie rzeczywistości odpowiadają dźwięki |
Piotr Abelard (1079-1142) |
pytania Porfiriusza, sformułowanie własnych, rozwiązanie, natura i powstanie uniwersaliów |
Wilhelm z Champeaux (1070–1121) |
wspólnota uniwersaliów, w których znajduje się całość bytu; ludzie różnią się przez przypadłości, człowieczeństwo zawarte jest w każdym z nas istotowo |
IX-XII |
filozofia arabska i żydowska |
al-Kindi |
rozpowszechnienie Arystotelesa, Platon i Arystoteles to jedność, wypiski z teologii Proklosa, intelekt czynny jest wspólny dla całej ludzkości i wypełnia całą sferę księżycową |
al-Farabi |
Drugi Nauczyciel, byty są realne dzięki istnieniu, pojęcia dotyczące substancji arystotelesowskiej rozciągnął na cały kosmos |
Awicenna (980-1037) |
korzystał z komentarza al-Farabiego do Arystotelesa, oddzielony intelekt czynni (wiedza czysta), istnienie jako przypadłość bytu, emanacje, Bóg na szczycie |
Al-Ghazali (1058-1111) |
przeciwnik Awicenny, teolog walczący z filozofią |
Awerroes (1126-1198) |
komentarze do Arystotelesa, brak hierarchicznej emanacji jak i Awicenny, trzy typy ludzi: filozofowie, dialektycy, ludzie uczucia, |
XII-XIV |
fala nowych przekładów (arabski - Toledo, greka - Neapol), wiktoryni, uniwersytety (paryski, boloński, oksfordzki) |
Hugon ze św. Wiktora (1096-1141) |
klasyfikacja nauk, komentarz do Pseudo-Dionizego |
Ryszard ze św. Wiktora |
uczeń Hugona, zajmował się mistyką |
Wilhelm z Auxerre |
członek komisji papieskiej do spraw ustalenia prawowierności Arystotelesa |
Filip Kanclerz |
problem transcendentaliów, analiza różnych typów dóbr |
Wilhelm z Owernii |
rozróżnienie istoty i istnienia przejęte od Awicenny |
Aleksander z Hales (ok. 1185-1245) |
mało prac, komentarze do Piotra Lombarda, świetny nauczyciel, wprowadzenie w tradycję franciszkańską augustynizmu |
Bonawentura (1217-1274) |
konkurent św. Tomasza, zwolennik symbolizmu, augustynizm i pltonizm, wszystko prowadzi do Boga, dusza obrazem Trójcy Świętej |
Henryk z Gandawy |
opiera się na metafizyce Awicenny |
Tomasz z Akwinu (1224-1274) |
rozróżnienie istoty i istnienia (w istocie zawiera się materia i forma), człowiek bytem duchowo-cielesnym, intelekt należy do natury człowieka, poznanie: nawiązanie do Arystotelesa, proces zmysłowo-umysłowy, wrażenia zmysłowe są scalane przez zmysł wspólny i gromadzone w pamięci, pamięć czynna je wydobywa, władza osądu, intelekt czynny i bierny, rozdzielenie teologii od filozofii, 5 dowodów istnienia Boga |
Jan Duns Szkot (ok. 1266-1308) |
filozofia jako nauka samodzielna ale dość ograniczona, świat jako zespół jednostek, wiara przeważa nad rozumem, intuicja jest ważniejsza od abstrakcji, wola jest pewniejsza od myśli |
XIV-XV |
zmierzch średniowiecza |
via antiqua |
tomizm, szkotyzm, augustynizm, awerroizm |
via moderna |
krytycyzm - Ockham: brzytwa Ockhama, krytyka wiedzy, sceptycyzm; mistycyzm - mistycy nadreńscy, Mistrz Eckhart |
Mikołaj z Kuzy (ok. 1400-1464) |
postać stojąca na granicy dwóch epok |