Główne grupy związków organicznych.

Węglowodory, ketony, alkohole, aldehydy, ketony, estry, kwasy.

Węglowodory nasycone:

Są związkami składającymi się z węgla i wodoru. Podstawowym źródłem węglowodorów są surowce naturalne tzn. gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel kamienny. Powstały w wyniku przemian organizmów żywych w warunkach beztlenowych. Gaz i ropa powstały z martwych komórek bakterii natomiast węgiel powstał z paprotników zatopionych w bagnach.
Najprostszym węglowodorem nasyconym jest metan.


Węglowodory nienasycone:
Dzielą się na Alkeny i Alkiny.

Wyróżniamy także węglowodory aromatyczne których przedstawicielem jest benzen

Węglowodory stosowane jako surowce kosmetyczne:

a) nafta- jest to żółtawa ciecz, mieszanina węglowodorów, która używana jest w płynach na porost włosów.

b) olej wazelinowy- bezbarwna, oleista ciecz, mieszanina węglowodorów, nie rozpuszczalna w wodzie, używany jest do produkcji kremów, mleczek, olejków do opalania, brylantyny oraz do zabiegów kosmetycznych takich jak zmywanie i odtłuszczanie skóry. Zwany olejem mineralnym.

100. olej parafinowy- jest to bezbarwna, oleista ciecz, zawierająca głównie węglowodory nasycone, nie rozpuszcza się w wodzie, służy do produkcji kremów, mleczek, olejków do opalania, płynów do włosów, brylantyny oraz do zabiegów kosmetycznych takich jak okłady, maseczki, masaże, odtłuszczanie skóry. Zwany olejem mineralnym.

     
     d) Parafina- stała substancja, tłusta w dotyku, mieszanina węglowodorów, otrzymywana z ropy naftowej, wykorzystywana jest do produkcji szminek, kredek, kremów, mleczek oraz do okładów i masek parafinowych. Zwane czasami tłuszczami mineralnymi.

     
     e) Wazelina- jest to bezwonna, mazista, biało żółta substancja otrzymywana z przerobu ropy naftowej. Zawiera głównie alkany posiadające 12-20 atomów węgla w cząsteczce, nie rozpuszcza się w wodzie. Używana jest w kremach, mleczkach, maściach, szminkach, kredkach, brylantynach, pudrach oraz do natłuszczania i masażu skóry. W mieszaninie z tłuszczem działa na skórę zmiękczająco czyli jest emulnientem. W kosmetyce stosuje się także wazelinę kosmetyczną (uwodnioną). Jest to mieszanina wazeliny i wody, która konserwowana jest kwasem borowym i zawiera dodatek substancji zapachowych. Zwane czasami tłuszczami mineralnymi.

Alkohole- to związki organiczne, które traktujemy jako pochodne węglowodorów nasyconych. W cząsteczce węglowodoru nasyconego jeden atom wodoru zastąpiony został przez grupę OH.

Alkohol metylowy - jest to ciecz bezbarwna, podobna do alkoholu etylowego, inaczej spirytus drzewny używany jako paliwo i do produkcji innych związków organicznych. Metanol jest trucizną, w organizmie ludzkim powoduje nieodwracalne zmiany, zwłaszcza w komórkach siatkówki oka, działa porażająco i narkotycznie na OUN, wywołuje podrażnienie błon śluzowych i skóry. Nie można go stosować do celów kosmetycznych, wypicie zaledwie 15 mil. Metanolu może spowodować śpiączkę toksyczną, podrażnienie układu oddechowego, zatrzymanie akcji serca, ślepotę a większe ilości śmierć.

Alkohole stosowane w kosmetyce:

a) etanol czyli alkohol etylowy - bezbarwna ciecz, powstaje w wyniku fermentacji alkoholowej, w procesie której możemy osiągnąć jedynie 98% roztwór alkoholu w wodzie. Roztwór ok. 95% nazywany jest spirytusem. W przemyśle kosmetycznym spirytus jest rozpuszczalnikiem dla barwników, substancji zapachowych i substancji aktywnych. Na jego bazie powstają wyciągi ziołowe, roztwory 4%, 6%, 10% i 25% alkoholu etylowego są podstawą toników alkoholowych, roztwór 40-60% stosowany jest w płynach po goleniu. Alkohol etylowy stosowany jest również do produkcji perfum i wód toaletowych.

b) Alkohol laurylowy- należy do grupy alkoholi tłuszczowych. Alkohole tłuszczowe to ciała stałe podobne do wosku, które otrzymuje się z kwasów tłuszczowych. Alkohol stosowany jest do produkcji kremów, nie ulega jełczeniu, jest odporny na działanie UV, nadaje twardą konsystencje tłuszczom, łatwo przenika przez naskórek.

100. Alkohol cetylowy -alkohol tłuszczowy stosowany do produkcji kremów, mleczek, balsamów, gdzie jest czynnikiem konsystencjotwórczym. Ułatwia wprowadzanie do kosmetyków barwników, substancji konserwujących oraz substancji aktywnych. Dobrze się wchłania, zmiękcza naskórek (jest emolnientem). Ogranicza trensepidermalną utratę wody (TEWL)

     
     d) Glikol propylenowy- należy do polialkoholi, czyli alkoholi posiadających więcej niż jedną grupę ?OH. Posiada dwie grupy ?OH, czyli jest alkoholem dwuwodorotlenowym. Jest to bezbarwna, bezzapachowa, lepka ciecz. Użyty w stężeniu 2-6% tworzy na skórze wilgotny nie wysychający film, zapobiegający TEWL. Używany jest w kremach, balsamach, śmietankach jako środek nawilżający oraz zapobiegający wysychaniu kosmetyku i jako stabilizator (czyli środek zapobiegający rozwarstwianiu kosmetyków).

Aldehydy- związki organiczne zawierające grupę aldehydową ?CHO

Najważniejsze aldehydy w kosmetyce to:
a) Aldehyd mrówkowy. Jest to gaz o przykrej woni bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie. Jego 40% wodny roztwór to formalina. Z Formaldehydu otrzymuje się paraformaldehyd stosowany w zasypkach i płynach przeciwpotowych do stóp. Stosowanie formaldehydu w Polsce jest zabronione ponieważ wywołuje podrażnienia skóry i błon śluzowych i może działać rakotwórczo. Stosowany jest w produktach zagranicznych do pielęgnacji paznokci.

b) Aldehyd benzoesowy - jest to żółtawa ciecz używana w kosmetyce do tworzenia kompozycji zapachowych ze względu na zapach migdałów oraz do produkcji innych substancji zapachowych.

100. Aldehyd anyżowy- ciecz o zapachu kwiatów głogu używana w kosmetyce do tworzenia kompozycji zapachowych typu bez, głóg, akacja, mimoza oraz do aromatyzowania pudrów.

     
     d) Wanilina- substancja krystaliczna, pozyskiwana z rośliny storczyk- wanilia lub syntetycznie. Używana jest do aromatyzowania pudrów, szminek, kredek.

Ketony- związki organiczne posiadające grupę ketonową .

Przedstawicielem jest aceton . Jest to bezbarwna ciecz o charakterystycznej woni, łatwopalna, w przemyśle kosmetycznym stosowana jako rozpuszczalnik dla innych surowców kosmetycznych takich jak tłuszcze, oleje, żywica, woski. Używany jest w lakierach i emaliach do paznokci oraz w zmywaczach do paznokci. Działa silnie wysuszająco i odtłuszczająco na skórę i paznokcie. Może powodować nawet podrażnienie stąd jego stężenie w preparatach kosmetycznych zostało ograniczone do kilku %.

Estry- są produktami reakcji kwasów karboksylowych lub kwasów nieorganicznych z alkoholami jedno lub wielowodorotlenowymi. Estry kwasów karboksylowych są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie wchodzą w skład tłuszczów roślinnych i zwierzęcych, wosków i olejków eterycznych.

Niektóre są rozpuszczalnikami dla innych surowców kosmetycznych lub substancjami zapachowymi. Niektóre estry są zawiązkami konserwującymi kosmetyki, związkami powierzchniowo czynnymi czyli zawiązkami odpowiedzialnymi za efekt mycia i pienienia w kosmetykach tj. szampony, pasty do zębów, preparaty do kąpieli. Niektóre są emulgatorami czyli związkami umożliwiającymi wytworzenie kosmetyków typu emulsji np. kremu, balsamu, mleczka, śmietanki.

Najbardziej znane estry w kosmetyce:

a)substancje konserwujące

b)emulgatory

c)substancje zapachowe tj. octan amylu o zapachu gruszek, octan butylu o zapahu ananasa oraz octan benzylu- jaśmin.

Kwasy

Kwasy organiczne stosowane są jako:
• konserwanty

• substancje antyseptyczne, przeciwbakteryjne (zapobiegają rozwojowi bakterii zasiedlających mieszki włosowe i powodujących trądzik), przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe;

• substancje przeciwzapalne (hamują enzym 5-lipoksygenazę) i łagodzące objawy alergii;

• substancje z jednej strony wzmacniające układ immunologiczny

• substancje przeciwutleniające i przeciwrodnikowe (zwłaszcza kwasy polifenolowe i kwas alfa-liponowy); regenerujące inne antyoksydanty;

• substancje przeciwnowotworowe i przeciwstarzeniowe;

• surowce ochronne regenerujące uszkodzenia powstałe w wyniku stresu oksydacyjnego i leczące fotouszkodzenia;

• czynniki hamujące aktywność metaloproteinaz („enzymów starzeniowych”), zapobiegające tworzeniu się zmarszczek czy teleangiektazji;

• hydrofilowe substancje nawilżające;

• substancje keratoplastyczne;

• substancje złuszczające płyciej lub głębiej naskórek, lub przeciwnie działające anty-proliferacyjnie (zapobiegające nadmiernemu łuszczeniu się naskórka);

• surowce stymulujące podziały w warstwie twórczej naskórka;

• substancje regenerujące naskórek i przyspieszające zabliźnianie rany;

• substancje podwyższające spoistość i związanie głębszych warstw skóry;

• czynniki regulujące transdukcję sygnału biegnącego w poprzek błon komórkowych oraz z komórki do komórki;

• związki zapobiegające aktywacji czynnika jądrowego kappa, zwanego czynnikiem śmierci komórek;

• aktywatory stymulujące metabolizm naskórka i skóry właściwej (zwiększające syntezę kolagenu, ceramidów czy keratyn):

• surowce zapewniające restrukturyzację włókien elastynowych;

• związki fotoochronne, filtry UV;

• substancje wybielające (zwykle hamują aktywność tyrozynazy poprzez wiązanie jonów miedzi lub poprzez obniżenie pH, co także uniemożliwia jej pracę; rozjaśniają także już istniejące przebarwienia melaninowe skóry);

• produkty zmniejszające aktywność gruczołów łojowych (przez zmniejszenie ich rozmiarów);

• składniki odżywcze (włączają się w struktury naskórka i dają początek związkom istotnym dla jego budowy i funkcjonowania (ceramidom, eikozanoidom);

• wpływają na płynność błon komórkowych, cementu międzykomórkowego oraz sebum;

• substancje poprawiające skład sebum i regulujące keratynizację;

• emolnienty zmiękczające naskórek;

• substancje wchodzące w skład cementu międzykomórkowego
• substancje powierzchniowo czynne, które dają początek emulgatorom, detergentom