Ustrój samorządu terytorialnego Ćwiczenia 23-12-2012r.
Wskaż i omów teorię samorządu terytorialnego
Teoria naturalistyczna- przeciwstawiła się państwu policyjnemu. Dzięki samorządowi uzewnętrzniła się demokracja społeczeństwa., czyli powstało społeczeństwo obywatelskie i wynikające z tego dążenia do centralizacji administracji państwowej. Jej zwolennicy głosili, że gmina jako władza lokalna jest pierwotną, czyli wcześniejszą niż państwo, formą organizacji społecznej. To państwo istniało dla gminy, a nie gmina dla państwa. Gmina nie podlegała nadzorowi państwa, byłą od niego niezależna.
Teoria państwowa- była przeciwieństwem teorii naturalistycznej. Po za państwem nie ma miejsca na samorząd, bo po za państwem nie ma zadań publicznych. Teoria odrzucała poglądy o własnych, naturalnych prawach gminy i prawach przekazywanych jej przez państwo. Uznawała, że jedne i drugie pochodzą z woli państwa wyrażonej w formie ustawy bądź za jego milczącym przyzwoleniem. WG tej teorii państwo może przekazywać część swej władzy korporacjom samorządowym jako ich własne prawo.
Teoria polityczna- wiązała istotę samorządu terytorialnego nie z zdecentralizacją administracji państwowej, lecz z jej dekoncentracją. W zdekoncentrowanej hierarchii gmina ma stanowić najniższe ogniwo administracji rządowej, przestaje być jednostką niezależną hierarchicznie od władzy centralnej, jest jedynie najniższym ogniwem w wielostopniowej strukturze administracji rządowej.
Scharakteryzuj samodzielność samorządu terytorialnego
Samodzielność samorządu terytorialnego wyraża się ( określone w konstytucji, np.: art. 16, 17):
Kształtowaniu przez organy stanowiące ustroju wewnętrznego jednostek samorządu;
Samodzielności finansowej;
Prawie do ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonymi ustawami;
Samodzielności majątkowej(jednostki samorządu mają osobowość prawną i przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe);
Samodzielności wykonywania zadań publicznych służących zaspakajaniu potrzeb wspólnoty jako zadań własnych.
Wskaż i omów konstytucyjne zasady określające pozycję samorządu terytorialnego:
zasada praworządności- działanie przez wszystkie organy państwowe wyłącznie na podstawie przepisów prawa i ściśle według prawa oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty. Pojęcie praworządności, według dominującego stanowiska nauki prawa, dotyczy zarówno organów państwowych jak i zwykłych obywateli czy osób prawnych.
zasada subsydiarności (pomocniczości)- Oznacza ona, że działania dotyczące szczegółowych, lokalnych i partykularnych kwestii podejmowane być powinny najpierw na szczeblu mniejszych zbiorowości (np. rodzina, szkoła), dopiero w momencie gdy mniejsze zbiorowości nie mogą rozwiązać problemu sprawa powinna trafić na wyższy szczebel (np.: kuratorium, gmina). Zbiorowość większa jest więc wówczas pomocnicza wobec zbiorowości mniejszej (łac. subsidium – pomoc, rezerwa).
zasada jawności działania-
zasada adekwatności-
zasada sądowej kontroli-
administracyjnej
Wskaż konstytucyjne koncepcje samorządu terytorialnego wg Konstytucji RP:
Art. 10 ust. 1 ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej;
Art. 15 ust. 1 ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. Podział terytorialny określa ustawa;
Art. 17 różne pojęcia samorządu( inne samorządy);
Art. 163 samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych;
Art. 164 podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina;
Art. 165 jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną;
Art. 166 zadania własne i zlecone samorządu;
Art. 167 finanse samorządu terytorialnego;
Art. 170 decyzje podejmowane w drodze referendum;
Art. 181 immunitet sędziowski;
Art. 182 udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa.
Pojęcia:
Gmina- wspólnota samorządowa osób zamieszkujących określone terytorium.
Powiat- jednostka samorządu terytorialnego i podziału administracyjnego.
Województwo- jednostka podziału administracyjnego, jednostka zasadniczego podziału terytorialnego dla administracji rządowej, także jednostka samorządu terytorialnego.
Wskaż i omów cechy samorządu terytorialnego
Do istotnych cech samorządu zalicza się:
Korporacyjny charakter samorządu( polega na zabezpieczeniu określonym grupom społecznym, w drodze przepisów prawnych, prawa do zarządzania „ich” sprawami);
Obligatoryjny udział w wykonywaniu samorządu( członkiem korporacji samorządowej staje się z mocy ustawy, a nie na podstawie własnych aktów woli);
Samorząd i jego organy wykonują zadania z zakresu administracji publicznej;
Samorząd jest strukturą zdecentralizowaną; nadzór nad jego działalnością jest możliwy jedynie w formach określonych ustawą i nienaruszających zakresu przyznanej mu prawem samodzielności o działaniu.
Samorząd terytorialny- jego istotą jest to, stanowi część władzy publicznej, obejmuje mieszkańców i terytorium zakreślone granicami zasadniczego podziału terytorialnego państwa i wykonuje samodzielnie określony zakres zadań publicznych.