Bezpieczeństwo i higiena pracy
(Julia Grochocka-e-mail: juliagrochocka@onet.eu)
I Wykład:
Prawo pracy-jest to zespół norm związanych ze stosunkiem pracy,regulujących stosunki prawne między pracodoawcą,a pracownikiem.
Zasady prawa pracy:
Prawo do pracy
Swobody nawiązywania stałej pracy
Wolność pracy
Poszanowanie dóbr osobistych pracownika
Równość pracowników
Zakaz dyskryminacji
Odpłatność pracy
Ochrona uprawnień pracowników i automatyzmu prawnego
Wolności pracowników i pracodoawców tworzenia i przystępowania do organizacji zawodowych
Partycypacja pracownicza
Ochrona zdrowia pracowników
Przestrzaganie godzin pracy
Wolność słowa
System ochrony pracy w Polsce
1)System prawny-integralna część gałęzi prawa, jaką jest prawo pracy, mówi nam o normach prawnych i ich usytuowaniu w hierarchii źródeł prawa dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia; opiera się na źródłach prawa wskazanych w Konstytucji RP i dziale X Kodeksu pracy
2)System organizacyjny-obrazuje system organizacji ochrony pracy na szczeblu państwa, zakładu oraz organów uczestniczących w tworzeniu, a także kontrolowaniu bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce.
Podstawy prawne w dziedzinie BHP:
Przepisy powszechnie obowiązujące:
-Konstytucja RP
-Kodeks pracy(dział X)
-Pozostałe ustawy
a)Dotyczące nadzoru PIP
b)Dotyczące nadzoru Państwowej Inspekcji Sanitarnej
c)Akty prawne(warunki pracy w specyficznych dziedzinach gospodarki)
-prawo budowlane
-prawo ekologiczne
-Polskie normy
a)Zasady BHP
b)Konstytucja RP(Art:24,66,68)
Art: 24
Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.
Art: 66
Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz Obowiązki pracodawcy określa ustawa.
Art: 68
Każdy ma prawo do ochrony zdrowia
c)Kodeks pracy(Dział: VI,VIII,IX,X)
Akty prawnie powszechnie obowiązujące:
Układowe przepisy pracy
1)Układy zbiorowe pracy regulujące następujące kwestie:
-dodatkowe przywileje zdrowotne
-dodatkowe przywileje finansowe
-dodatkowe urlopy
Zasady BHP
-są to reguły pozaprawne
-wynikają z doświadczenia życiowego
System organizacyjny ochrony pracy:
1)Ogólnokrajowy
-Parlament
-Rząd
-Ministerstwa
-Organy nadzoru i kontroli
2)Zakładowy
-Ponadzakładowe organizacje pracodawców i pracowników
System organizacji systemu ochrony pracy:
Rola poszczególnych organów
1)Parlament
2)Rząd i resorty oraz urzędy państwowe
-Ministerstwo do spraw pracy
-Ministerstwo do spraw zdrowia
Organy nadzoru i kontroli:
-Urząd dozoru technicznego
-Państwowa inspekcja pracy(PIP)
-Państwowa inspekcja sanitarna(Sanepid)
-Sądy i prokuratura
Rada ochrony pracy:(podlega sejmowi)
-Członkowie rządu
-Przedstawiciele pracodawców,pracowników
-Senatorowie
-Wybitni eksperci w dziedzinie pracy
Organy przedstawicielskie:(pełnią funkcję nadzorno-kontrolną)
-Związki zawodowe
-Społeczny inspektor pracy-uprawniony do wydawania zaleceń dotyczących uchybień
Państwowa Inspekcja Pracy-organ nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy,w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zadania Państwowej Inspekcji pracy(PIP):
1)Nadzór i kontrola przestrzeegania przepisów prawa pracy
2)Kontrola nad przestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
3)Kontrola legalności zatrudnienia innej pracy zarobkowej
4)Kontrola wyrobów wprowadzanych
Centralny Instytut Ochrony Pracy- Panstwowy Instytut Badawczy (CIOP PIB)
Podstawowa placowka naukowo-badawcza w Polsce zajmujaca sie problematyka ksztaltowania waunkow pracy zgodnie z psychofizycznymi mozliwosciami czlowieka
Instytut Medycyny Pracy
Prowadzi badania naukowe, prace wdrozeniowe, dzialalnosc szkoleniowa i ekspertyzowa oraz dzialalnosc diagnostyczna, promocja zdrowia, profilaktyka chorob.
Panstwowa Inspekcja Sanitarna
to samo co IMP + zdrowie publiczne oraz higiena w roznych dziedzinach zycia.
Urzad Dozoru Technicznego
wspiera panstwo, spoleczenstwo i podmioty gospodarcze w dzialaniach sluzacych bezpieczenstwu uzytkowania urzadzen technicznych i ochrone srodowiska.
Dozor nad urzadzeniami technicznymi
Obowiazki Pracodawcy
- ochrona przeciwpożarowa
zapewnienie wlasciwego stanu technicznego maszyn i urzadzen
ochrona zdrowia
ustalenie regulaminu
ubezpieczenia pracownikow + swiadczenia socjalne
przestrzeganie godzin pracy
legalizacja zatrudnienia
kwestia wynagrodzen
poszanowanie praw pracownika
zapewnienie odziezy, obuwia i srodowiska ochrony ubran
organizacja szkolenia
II Wykład :
1)Czas pracy:
-Czas pracy jako kategoria społeczno-ekonomiczna- wyraża stosunki ekonomiczne panujące w danym państwie
-Czas pracy jako kategoria prawna- czas pracy jest istotnym elementem umowy o pracę i jego wymiar podlega regulacji prawnej.Jednocześnie zakres czasu pracy wyznacza granice czasu wolnego.
-Czas pracy,a zwłaszcza jego wymiar i sposób organizacji określa:
Przemiany zachodzące w systemie pracy
Czas pracy oddziałuje na życie pozazawodowe pracowników i ich rodzin.
Czas wpływa na bezpieczeństwo pracy,zdrowie,zmęczenie
Czas pracy jest jednym z elementów systemu gospodarowania czyli odziałuje na efektywność
-Elastyczne formy czasu pracy:
System stopniowego przechodzenia w stan spoczynku
System długoterminowych urlopów(nauczyciele na poratowanie zdrowia lub podnoszenie kwalifikacji)
System czasu pracy w skali roku i wyrównanie czasu pracy w tygodni i w roku
Skomprymowany(skrócony) tydzień pracy.
Praca w dwuosobowych zespołach
Zmienne godziny rozpoczynania i kończenia pracy.
Ruchomy czas pracy.
System pracy dzielonej (tzw. sharing job), indywidualny czas pracy i inne
-Ewidencja czasu pracy:
Liczba godzin pracy.
Dyżury
Urlopy
Zwolnienia od pracy.
Inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy.
2)Materialne środowisko czasu pracy:
-Materialne srodowisko pracy stanowi caloksztalt materialnych elementow, z ktorymi czlowiek styka sie w trakcie wykonywania pracy zawodowej
-Elementy MSP
rzeczowe (maszyny,urządzenia techniczne,obiekty budowlane, itp)
fizyczne (halas, oswietlenie,energia itp)
chemiczne (gazy, pyly, substancje szkodliwe)
biologiczne (choroby wirusowe, beakteryjne itp.)
3)Działalność socjalno-bytowa:
wykorzystywanie całokształtu funduszu świadczen socjalnych urządzeń i pomieszczeń socjalnych
przyznawanie świadczeń pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
4)Stosunki pracy:
-Całokształt relacji miedzyludzkich w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem stosowanej organizacji pracy, w tym także stosunki przemysłowe zwiazane z udziałem pracowników w zarządzaniu.
-Stosunek do pracy:
podejscie do zawodu
podejscie do wykonywanego zajecia
podejscie do srodowiska pracy: kierownictwa, kolegow, warunkow pracy, zakladu itp.
-
-Czynniki wplywajace na stosunek do pracy:
makrospoleczne- wszystkie warunki spoleczne, ekonomiczne, polityczne, kulturowe, panujace w danym panstwie
mikrospoleczne- zwiazane z konkretna dzialalnoscia ludzka (polityczna, zawodowa)
czynniki bezposrednie: ogolna organizacja czasu pracy, systemu plac, funkcjonowaniu zespolu
czynniki posrednie: zwiazane z wychowaniem w rodzinie, szkole, miejscu pracy, oddzialywanie masmediow.
indywidualne, zawodowe, demograficzne, osobowosciowe wlasciwosci pracownika- plec, wiek, stan cywilny, wyksztalcenie, stanowisko itp.
-Skladniki postaw wobec pracy
poznawczy- obejmuje wiedze czlowieka o obiekcie postawy
emocjonalno- motywacyjny- dotyczy uczuc, pragnien, dazen, zyczen zwiazanych z obiektem postawy
behawioralny- obejmujacy ogol dostrzegalnych zachowan zorientowanych na osiagniecie celu
-Motywacje wplywaja na stosunki pracy
-Rodzaje motywacji pracy:
ekonomiczna (wyzsze zarobki)
pozaekonomiczna -produkcyjna(ulepszenie procesow produkcyjnych i całego środowiska pracy)
spoleczno- osobista (stosunki społeczne w miejscu pracy i inicjatywa pracownicza)
mieszana (rownorzedne traktowanie wszystkich rodzajow motywacji)
-Rodzaje aktywności i działalności społeczno-zawodowej
Aktywność bierna(nie udzielamy się i nie wychodzimy poza nasze obowiązki)
Aktywność czynna(udzielamy się w związkach zawodowych, organizujemy imprezy integracyjne)