1. Pedagogika skoncentrowania na przygotowaniu do życia

Czasami trzeba być złym i egoistą, aby dojsć do odpowiedniego celu

• Korzystne społeczeństwu, jeśli obywatel będzie odpowiednio funkcjonował w społeczeństwie i będzie odpowiednio przygotowany

• Musi spełniać rolę i zadania, które swiat od niego wymaga, bo jest wytworem swiata.

• Przygotowanie do życia: wpływ, jaki swiat wywiera na człowieka. Człowiek jest traktowany jako materiał

2) Pedagogika skoncentrowana na kształceniu osobowości

Kształcenie osobowości- bronienie wolności i niezależności osoby ludzkiej przed przesądami i wymaganiami społeczeństwa.

• Działalność wychowawcza

• Wychowanie moralne i przez sztukę

• Stosunki międzyludzkie

• Kształcenie techniczne

Elementy wpływające na rozwój osobowości: motywacja, ekspresja, twórczość, człowiek był kims (być=czynić cos)

3)Tradycja platońska

Funkcje i podporządkowanie się jednostki do życia w społeczeństwie:

Cechy wspólne koncepcji: człowiek jako twórca swiata i jego wytwór- życie to wpływ człowieka na swiat i swiat, który wpływa na człowieka.

Rola wychowania- przygotowanie jednostki do życia w społeczeństwie odgrywa decydującą rolę dla sposobu jego życia.

Zadania nauczania: uczeń ma być traktowany jako materiał; najważniejsza socjologia, ekonomia, historia i polityka.

Typ tej koncepcji: pedagogika skoncentrowana na przygotowaniu człowieka do życia

4)Tradycja sokratyczna

Dziedziny działalności wychowawczej- kształcenie naukowe i techniczne

*zajmowali się wychowaniem moralnym, wychowaniem przez sztukę, wzajemnymi stosunkami ludzi, relacjami między uczniem a nauczycielem i życiem uczniów

Typ tej koncepcji: pedagogika skoncentrowana na kształceniu osobowości

Co miało wpływ na rozwój osobowości- skłonność i predyspozycja życia uczuciowego

5) Działalność zawodowa jako płaszczyzna pogodzenia interesów społecznych z interesami jednostki

Pogodzenie interesów społecznych z interesami jednostki wyraża się w dziedzinie działalności zawodowej. Powiązanie postępu technicznego ze społecznym przyczynia się do likwidacji form pracy, w której człowiek wyłącznie pracuje fizycznie co sprawia, że praca staje się bardziej ludzka. Uwaga skupia się na wydajności pracy oraz zdolności do zastosowania w pracy osiągnięć naukowych i technicznych. Praca zawodowa coraz więcej wymaga od człowieka i człowiek coraz częściej może uważać pracę za srodowisko, w którym może się realizować.

Rola wychowania jest ogromna, bo ludzie powoływani sią do pracy kwalifikowanej. Wychowanie ułatwia pogodzenie w pracy interesów indywidualnych z interesem społecznym.

Wychowanie- umożliwia jednostkom samorealizację

Zadanie wychowania- nie tylko wpajanie wiedzy i umiejętności, bo wówczas nie było by jak żyć

• Zdolność do oceny wielorakich wartości swiata

6) Charakterystyka społeczeństwa wychowującego

Dla zrealizowania społeczeństwa wychowującego życie powinno być zorganizowane w taki sposób, że wychowanie staje się powszechne i permanentne. Pewna liczba warunków sprzyjających kształceniu permanentnemu została spełniona:

• Materialny poziom życia pozwala masom na szerokie uczestnictwo w kierowaniu życiem publicznym

• Ludzie mają poczuciem że są mechanizmami pozbawionymi wszelkiej autonomii w machinie swiata

Edukacja permanentna jest użyteczna dla ludzi, którzy grają ważną rolę, ale nie jest potrzebna dla elementów mechanizmu.

• Ilość produktów nieustannie się zwiększa. Stają się one przedmiotami pożądania i ambicji. Nieraz pozycja człowieka mierzy się poziomem dóbr, jakie posiada.

Zagubione w swiecie przedmiotów i porządkowane jego prawom życie ludzkie traci wszelki kontakt ze swiatem wartości i może jedynie upadać. W tym sensie Hegel zapewniał, że dzięki przedmiotom człowiek może się podwoić. Człowiek jednowymiarowy nie odczuwa potrzeby wychowania: jego model życia i perspektywy przyszłości pozostają w granicach zysku i władzy.

• Los edukacji permanentnej zależy też od kultury. Kultura współczesna ma charakter podwójny: z jednej strony istnieje kultura elitarna, z drugiej „kultura masowa” rozpowszechniana przez przemysł rozrywkowy.

Prawdziwa tresć społeczeństwa wychowującego to akceptacja spraw ludzkich, tzn. takich, które pozwalają na dokonywanie wyboru wartości nadrzędnych a więc i określenia podstawowych motywacji codziennego istnienia. Z tej przyczyny kształcenie zależy od wszystkich czynników doli człowieczej.

7) Czym jest kultura humanistyczna?

Staje się specyficzną i pierwszoplanową potrzeba ludzi w czasach kiedy ich zdolność praksjologiczna ( użyteczna ) jest wystawiona na najcięższe próby. W tym swiecie nie chodzi tylko o to, co ludzie zdolni są czynić, ale także o to, żeby wiedzieli jakimi są ludzmi.

8) Dwa poziomy życia- proza i poezja

Poezja życia- w większym stopniu korzysta z działania irracjonalnych źródeł osobowości, jej wrażliwości, wyobraźni i woli bezpośredniej.

Proza- jako prozę określamy cały ważny zespół działań ludzkich obejmujący działalność narodową, społeczną i polityczną.

9. Dwie strategie działania wychowawczego jako odpowiedź na dwoistość życia ludzkiego

Życie człowieka przebiega na dwóch poziomach- 1. Rozgrywa się decydująca walka o zapewnienie materialnego dobrobytu

2. Tutaj znajduje się królestwo wolności i wyobraźni, wszędzie dominuje spontaniczność.

10. Pedagogika filozoficzno-normatywna (akt pedagogiczny, działanie pedagogiczne, proces pedagogiczny, fakt pedagogiczny).

Aktem pedagogicznym – jest każda świadoma czynność człowieka, która zorientowana jest na jakiś cel wychowawczy. Akt ten dzięki swojej normatywności jest czymś dynamicznym.

W strukturze aktu zawarte są następujące działania wychowawcy:

         Analiza istniejącej sytuacji wychowawczej.

         Refleksja nad sytuacją pod kątem określonego celu wychowawczego.

         Obmyślenie sposobu postępowania prowadzącego do osiągnięcia postawionego celu.

         Sam czyn wychowawczy, mający na celu wywołanie pożądanych zmian w psychice wychowanka, czyli wytworzenie nowej sytuacji wychowawczej.

Proces wychowawczy Jest integrującą i podstawową kategorią problematyki aksjologiczno-wychowawczej, gdyż sam jest procesem realizowania określonych wartości.

Efektem pojedynczych aktów lub procesów wychowawczych są fakty pedagogiczne, na które składają się:

·         pożądane stany świadomości wychowanka,

·         oparte na nich działania wychowanków,

·         nowe sytuacje wychowawcze.

W procesie tym występują w nim po obu jego stronach świadome podmioty, które mają wolność wyboru postępowania i nie zawsze są skłonne do podporządkowania się woli jednej ze stron.

11. Pedagogika personalistyczna (wychowanie i nauczanie wg. personalizmu, relacja wychowawca-wychowanek).

WYCHOWANIE I NAUCZANIE WG. PERSONALIZMU:

 * Człowiek się ustawicznie rozwija

* wychowanie zdaniem K. Schallera to procesy i sposoby które istocie ludzkiej pozwalają odnaleźć się w swoim człowieczeństwie

* cel wychowania to uzdalnianie podmiotu – wychowanka, do przyjęcia kierownictwa nad własnym procesem rozwoju

* wzbudzenie osoby w wychowanku,

Relacja wychowawca/nauczyciel – wychowanek/uczeń

układ oparty na szacunku, zrozumieniu osobowości, współpracy, nie narzucaniu woli przez nauczyciela. 

wychowanek – pierwszy i podstawowy czynnik wychowania

wychowawca – kooperator, współpracownik

12. Pedagogika egzystencjalna (egzystencjalne kategorie pedagogiczne: dialog, autentyczność, zaangażowanie).

Autentyczność- wiąże się z urzeczywistnieniem jednostkowości, człowiek jest jedyny w swoim rodzaju.

Zaangażowanie- wynika z właściwego odkrycia miejsca, w którym się znajduje, razem z wszelkimi trudnościami jakie go spotykają.

Dialogiczność- opiera się na uznaniu wolności zarówno własnej jak
i innych.

13. Pedagogika religii (człowiek jako podmiot edukacji).

Pedagogika religii wypracowuje podstawy i zasady edukacji religii.

Szczególne miejsce w tej refleksji ma wskazanie na edukacyjny potencjał religii w rozwoju i wychowaniu człowieka. Pomaga ona najpierw odnaleźć sens życia, występuje bowiem jako czynnik w swoisty sposób wyjaśniający obraz świata i odpowiadający na podstawowe pytania egzystencjalne

Religia wyjaśnia sens świata i życia poprzez odniesienie do porządku pozwalającego na interpretowanie życia, cierpienia, śmierci oraz innych zdarzeń

14. Pedagogika kultury (poglądy pedagogiczne).

E. Spranger opracował koncepcję 6 typów osobowości i podstawowych form życia społecznego: człowieka teoretycznego, ekonomicznego, estetycznego, religijnego, politycznego i społecznego(podporządkowanych poszczególnym wartościom: prawdy, pożytku, piękna, świętości, wolności i miłości)

Pedagogika kultury w Polsce rozwijała się intensywnie w dwudziestoleciu międzywojennym. Jej rysem charakterystycznym było podjęcie problematyki wychowania narodowego, co w dużej mierze wynikało z faktu odzyskania niepodległości po długim okresie niewoli.

Sergiusz Hessen stworzył własny system pedagogiki kultury, zaprezentowany w dziele Podstawy pedagogiki. Istotę jego systemu stanowiło przeświadczenie o kształtowaniu osobowości wychowanka przez wprowadzanie go w świat wartości kulturalnych, posiadających „ważność bezwarunkową" i wymagających ciągłej aktywności.

15. Pedagogika pragmatyzmu (poglądy J. Deweya na edukację).

Dewey krytykuje tradycyjną edukację. Wymienia on trzy najważniejsze cechy które determinowały cele i metody kształcenia:

1.             przedmiot tworzony przez układ informacji wypracowanych w przeszłości

2.             kształcenie moralne polegało na kształtowaniu sposobów postępowania rozwiniętych w przeszłości

3.             ogólny wzór organizacji szkolnictwa znacznie odbiegał od innych instytucji społecznych z którymi miał styczność uczeń (np. Rodzina)

* nauczyciele powinni odwoływać się do życia codziennego uczniów i ich doświadczenia

* szkoła powinna współdziałać i z innymi doświadczeniami jednostki oraz innymi instytucjami życia człowieka

* nauka w szkole powinna zapewniać ciągłość i jednorodność z tym, co uczeń przyswaja sobie poza szkołą

* nauczyciele – przewodnicy po świecie, nośniki doświadczenia, powinni rozszerzać doświadczenie uczniów oraz opierać się na nim

II. Propozycje pedagogiczne w odniesieniu do psychologii.

16. Koncepcja człowieka wg. psychologii behawiorystycznej.

-człowiek jest układem zewnątrz sterownym, jego zachowanie jest całkowicie kontrolowane przez środowisko zewnętrzne,
- dzięki odpowiednim sposobom manipulacji środowiskiem można modyfikować reakcje ludzkie,
-system kar i nagród decyduje o tym czego człowiek unika i do czego dąży
-procesy psychiczne nie odgrywają żadnej roli w nawigowaniu ludzkim zachowaniem, w żaden sposób nie wpływają na człowieka.

17. Koncepcja człowieka wg. psychologii psychodynamicznej.

Założenia:
- Ludzkie działanie warunkują wewnętrzne siły motywacyjne, często kolidujące ze sobą, które są z zasady nieświadome
- Działania człowieka są ukierunkowane przez potężne siły wewnętrzne, o których istnieniu jednostki nawet nie wiedzą
- Osobowość to system sił dynamicznych zwanych popędami lub potrzebami, zewnętrzne reakcje człowieka to symptom wewnętrznej dynamiki.
- psychoterapia jako metoda kliniczna, która ma pomagać człowiekowi w rozwiązaniu nieświadomych konfliktów, przystosowaniu do świata.

18. Koncepcja człowieka wg. psychologii poznawczej.

Zwolennicy koncepcji poznawczej twierdzą, iż nie możemy człowieka ujmować jako istoty, na którą determinujący wpływ ma środowisko zewnętrzne, lub jak podaje behawiorystyczna koncepcja, nieuświadomione popędy, motywy, instynkty. To jakim jest człowiek, wedle koncepcji poznawczej, jest w dużej mierze zależne od jego aktywności samokreacyjnej. To człowiek kształtuje własną osobowość według własnych planów i zamierzeń. Poznawcza koncepcja zajmuje się głównie strukturą mózgu, jego możliwościami i cechami.

19. Koncepcja człowieka wg. psychologii humanistycznej.

- Człowiek jest unikatową całością. Osoba to spójny system złożony z "ja" i z "organizmu".
- Podstawową właściwością natury ludzkiej jest rozwój. Jest on uwarunkowany przez czynniki wewnętrzne- siły decydujące o przebiegu rozwoju tkwią w człowieku, a nie poza nim.
- Główna tendencją, która decyduje o działaniu człowieka, jest dążenie do samorealizacji, do aktualizacji własnych potencjalnych szans i jest to jedyna siła napędowa.
- W organizmie istnieje tylko jedno centralne źródło energii -motywacja-ponieważ jest on całością.
- Człowiek z natury jest dobry, a jego dążenia są konstruktywne i pozytywne. (Gdy np. człowiek robi coś złego to działa przeciw własnej naturze).
- Ludzkie zachowanie warunkowane jest przez teraźniejszość, przez aktualne przeżycia i doświadczenia

20. Trzy części pedagogiki według Konarzewskiego.

a. aksjologia pedagogiczna zajmuje się formowaniem celów wychowania, badania ich spójności i uzasadnienia ich poprzez odwoływanie się do określonych systemów wartości.

b. teoria wychowania bada sposoby pedagogiki wywoływania zmian w psychice człowieka.

c. technologia wychowania zajmuje się sporządzaniem projektów działalności wychowawczej, a więc dobiera sposoby określone przez teorię wychowania do celów sformułowanych przez aksjologię, w ramach tej części bada się skuteczność i ekonomiczność projektów oraz toruję im drogę do praktyki wychowawczej.

22. Indywidualne metody wychowania.

- modelowanie

- perswazja

- technika zadaniowa

- nagradzanie i karanie

23. Grupowe metody wychowania.

- kształtowanie odniesienia porównawczego, nacisku grupowego, kształtowania systemu ról i norm grupowych

- kształtowanie grupowych wzorów życia

24. Pedagogika pozytywistyczna (charakter orientacji pozytywistycznej w pedagogice, psychologizm pedagogiczny, socjologizm pedagogiczny).

Istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej jest

dążenie do wytwarzania wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej,

przydatnej do przewidywania tego, co na pewno się zdarzy(może się zdarzyć, dobrze by

było, aby się przydarzyło), czyli wytwarzanie takiej wiedzy, która umożliwia racjonalne, tzn.

skuteczne przewidywanie i projektowanie działań, zmierzających do osiągnięcia określonych

celów, które gwarantują opanowywanie wszelkiej żywiołowości i czynienie przez to świata

bardziej przewidywalnym oraz uporządkowanym.

PSYCHOLOGIZM PEDAGOGICZNY - przeważnie kładł nacisk na nauczanie, ale niewiele zajmował się zagadnieniami wychowania charakteru. Rozwój dziecka powinien się odbywać przy współżyciu ze środowiskiem społecznym i wraz z sytuacjami w tym środowisku spotykanymi przez postępowanie uznawane przez dziecko zgodnie ze wzorem i wymaganiami środowiska.

SOCJOLOGIZM PEDAGOGICZNY - podstawą socjologizmu było uznanie człowieka za istotę społeczną, która musi podporządkować się regułom życia zbiorowego i przyjętym normom. Wychowanie i kształcenie powinno być więc ściśle połączone z socjalizacją, aby przygotować jednostkę do funkcjonowania w organizmie społecznym. Nurt ten optował za wyrabianiem w uczniach karności i zdyscyplinowania, krytykował za to indywidualizm, uznając go za źródło nieładu.

25. Pedagogika niedyrektywna (poglądy pedagogiczne).

Rogers twierdzi, że człowiek musi stworzyć dla siebie własną koncepcję JA. Struktura JA wyłania się w wyniku interakcji środowiskowych i społecznych, ale powstaje dzięki wysiłkowi samego człowieka, określamy ją samodzielnie w toku działalności życiowej.

Wychowawca musi odejść od kierowania, kreować nowy typ stosunku wychowawczego oparty na empatii, wsłuchiwać się w wychowanka, starać się być następnie aktywnym partnerem w otwartej komunikacji.

26. Pedagogika radykalnego humanizmu (poglądy pedagogiczne).

Erich Fromm:

* Przedmiotem jego szczególnych zainteresowań było zjawisko nazizmu.

* Swoimi poglądami na temat m. in. socjalizacji, autorytetu, posłuszeństwa, etyki zachowań społecznych, uczenia się i nauczania wpłynął na postrzeganie rzeczywistości wychowawczej.

* Stara się zrozumieć istotę wszechobecnej przemocy, agresji, okrucieństwa lokując je w niemożności rozwiązywania przez człowieka podstawowych problemów życia, w niezdolności do kochania innych.

* Fromm wierzy w wolność, w prawo człowieka do bycia sobą, samo potwierdzenia i walki przeciw wszystkim tym, którzy usiłują nie dopuścić, żeby stać się sobą.

27. Czym jest psychoterapia?

Odp. To sposób leczenia, który ma na celu przyniesienie ulgi w psychicznym (a czasem także fizycznym) cierpieniu. Psychoterapia wyraźnie odróżnia się od farmakologicznych i innych biologicznych metod leczenia. Używa metod, które ogólnie określa się jako „psychologiczne”. Należą do nich przede wszystkim rozmowa i refleksja terapeutyczna z analizą życiowej sytuacji.

28,29,30)

Ściana edukacji	Neutralny opis	Patologia nadmiaru	Patologia niedomiaru
Globalizacja	Świat: problemy globalne, wojny, zagrożenia środowiska naturalnego, wyczerpywanie się surowców energetycznych, podział na polityczne centrum i peryferie	Kosmopolityzm, globalizm, wyolbrzymienie dramatu ludzkiego w wymiarze światowym przy jednoczesnym niezauważeniu problemów własnego państwa, marginalizacja społeczeństw i problemów lokalnych	Partykularyzm (zwracanie uwagi tylko na własne problemy)
Etatyzacja	To naród, państwo, jego suwerenność, ustrój, konieczność znalezienia miejsca w świecie, wrogowie-sojusznicy, siła i stabilność, racje stanu	Etatyzm, czyli zbyt duże ingerencje państwa za pomocą środków administracyjnych w życie społeczne, kształtowanie irracjonalnego, religijnego kultu państwa, jego instytucji i przywódczych osób, instytucje totalne, wychowanie jako tresura	Anarchizm, delegitymizacja państwa, nieutożsamianie się z państwem, alienacja polityczna
Nacjonalizacja	To naród, tradycja, swoistość kulturowa, istota więzi i odrębność	Nacjonalizm, nazizm, wyższość jednego narodu nad innym, tym samym zamknięcie się	Alienacja społeczna, wykorzenienie z więzi narodowej, aspołeczność, kosmopolityzm
Kolektywizacja, socjalizacja wtórna	Klasa społeczna, więzi, interes klasowy, odrębność etosu, solidarność z ludźmi o podobnych pozycjach i położeniu, kształtowanie przekonań o szczególnym miejscu i misji własnej klasy	Skrajny kolektywizm, przewaga i dyktatura klas, wyrzeczenie się obrony własnego państwa na rzecz obrony interesów klasowych	Partyjność, alienacja polityczna
Polityzacja, biurokratyzacja, profesjonalizacja	Organizacje i instytucje, wychowanie do podziału pracy, kształtowanie ideologicznych przekonań o słuszności zastanego podziału i funkcji, jakie za sobą pociąga	Wychowanie do instytucji i organizacji prowadzi do syndromu osobowości autorytarnej, łączącej tendencje do dominacji z tendencjami do uległości	Alienacja pracy (praca nie ma wartości), aspołeczność i egocentryzm
Socjalizacja (uspołecznienie pierwotne)	Oddziaływanie grypy pierwotnej, rodziców, grupy rówieśniczej, środowiska lokalnego, wrastanie w zastane normy	Ograniczenie horyzontów do podwórkowości, to wyłącznie lokalne widzenie siebie i świata	Wykroczenie przeciwko normom
Inkulturacja, personalizacja	To osobowość kulturowa i społeczna, istota ludzka jako rezultat wrastania w kulturę i dokonywanie autonomicznych wyborów wartości, systemów filozoficznych religijnych	Przesada w procesach edukacyjnych, w koncentracji na wielkich ideałach, idealistyczne oderwanie od rzeczywistości, koncentracja na własnych przeżyciach jako lepszych od świata, który jest zły	Analfabetyzm kulturowy i funkcjonalny, rozchwianie i brak zasad, wartości
Wychowanie i jurdyfikacja	Obywatel, wdrożenie do realizowania i akceptowania ról i czynności obywatelskich; jurdyfikacja-kształcenie świadomości prawniczej	Osobowość zewnętrznie sterowana, uwięzienie w ramach mieszczańskich, sztywność osobista	Wykroczenie przeciwko normom, anemia, brak świadomości praw i obowiązków, brak umiejętności prawnego funkcjonowania
Kształcenie i humanizacja	To osoba ludzka, wiedza, światopogląd, umiejętności, nawyki, kompetencje interakcyjne, kształtowanie potrzeb wtórnych	Akademizm, ozdobność, nieprzydatność wiedzy i umiejętności, konserwatyzm poznawczy	Analfabetyzm funkcjonalny i deprawacja
Hominizacja	Organizm, kształcenie cech gatunkowych człowieka, wychowanie zdrowotne, higieniczne i seksualne, to także unikanie kary i maksymalizacja nagrody, to kształtowanie i kanalizowanie potrzeb pierwotnych	To ustawiczne wglądanie w siebie, naturyzm, seksualizm, przesadna odpowiedzialność	To niedomogi organizmu, animalizm, zastąpienie wartości przez potrzeby pierwotne, to także kalectwa i niedorozwój