Psychologia rozwoju i osobowości

Opracowanie okresów rozwoju człowieka : DOROSŁOŚĆ ŚREDNIA ( 35-40 / 55-60 r.ż)

Według psychologa społecznego Brima jest to ''czarna skrzynia'' rozwoju człowieka.

Zmiany fizyczne i fizjologiczne:

Zmiany zachodzą w sposób niezauważalny dla jednostki, z czasem jednak osoby w tym wieku zaczynają mieć m.in. problemy ze wzrokiem lub utrata dobrej kondycji fizycznej.

Funkcje czuciowe:

1. WZROK - W wieku średnim pogarsza się wzrok; zmniejsza się ostrość widzenia, zmniejsza się tolerancja na słabe światło, pojawia się dalekowzroczność oraz najczęściej występuje potrzeba noszenia okularów.

2. SŁUCH – W wieku średnim pojawia się problem ze słyszeniem dźwięków o wysokiej częstotliwości. Powoli zaczyna się stosowanie aparatów słuchowych.

3. WĘCH I SMAK – W wieku średnim ok 50 roku życia obniża się wrażliwość smakowa związana ze zmniejszeniem się liczby kubków smakowych. Ludzie w tym wieku więcej zaczynają przyprawiać potrawy.

Funkcje psychosomotoryczne:

1. Spada siła mięśni

2. Obniża się koordynacja ruchowa

3. Pracownicy w wieku średnim często wykazują w porównaniu do osób w okresie dorosłości wczesnej wyższy poziom kompetencji i sprawności.

4. Ludzie w wieku średnim odwołują się do doświadczenia oraz stosują efektywniejsze strategie działania.

Ogólny stan zdrowia:

1. Ogólnie dobry stan zdrowia zróżnicowany indywidualnie czynnikami demograficznymi, środowiskowymi, kulturowymi.

2. Występują niekorzystne zmiany fizyczne: zmniejszenie ilości pompowanej przez serce krwi, obniżona sprawność nerek, słabsza przepona, zmniejszenie wydzielania hormonów i enzymów trawiących, przerost prostaty i sprawności seksualnej ( u mężczyzn )

3. W wieku średnim wzrasta prawdopodobieństwo zachorowań. Typowymi schorzeniami wieku średniego są choroby układów: oddechowego, trawiennego, choroby psychiczne, artretyzm i reumatyzm, zaburzenia słuchu i wzroku itd.

4. Jednakże najczęstszymi chorobami w tym wieku jest problem nadciśnienia,łączy się z ryzykiem zawału serca. ( częstsze występowanie u mężczyzn )

Zdrowie a płeć

- zdrowie zależy od płci

Kobiety przechodzą dodatkowo ok 50 r.ż. menopauzę co osłabia ich organizm. Okres poprzedzający menopauzę trwa 2-5 lat i określa się mianem klimakterium. Do objawów klimakterium należą:

niespodziewane fale gorąca, dysfunkcje układu moczowego, utrudnienia we współżyciu związane ze zmniejszeniem się wydzielania śluzu w pochwie, zmniejszenie wytwarzania hormonu estrogenu.

Braki tego hormonu powodują występowanie osteoporozy- choroby układu kostnego, sprawia że kości stają się cieńsze i słabsze, podatne na uszkodzenia i złamania.

Mężczyźni częściej chorują na choroby układu krążenia. Mają zmniejszoną aktywność seksualną oraz wzrasta możliwość wystąpienia impotencji.

Praca zawodowa

-człowiek w tym wieku jest na optymalnej pozycji zawodowej

-osiąga dobry status materialny, satysfakcję zawodową

-człowiek czerpie korzyści osobiste, dzieli się swoim doświadczeniem oraz wiedzą z innymi

-jest to wiek kiedy ludzie zyskują największe osiągnięcia zawodowe

-występuję również syndrom wypalenia zawodowego, czyli decyzja o zmianie branży w pracy

( wyczerpanie emocjonalne, poczucie utraty możliwości wykonywania zawodu efektywnie i z zaangażowaniem m. in nauczyciele, lekarze i pielęgniarki, pracownicy społeczni, psychologowie, prawnicy, pracownicy służb więziennych itd..

Najbardziej stres uwalnia się w średnim wieku podczas utraty pracy, prowadzą one do zaburzeń zachowania, problemów zdrowotnych oraz dysfunkcji w rodzinie bezrobotnego.

Aktywność w grupach społecznych

-faza życia rodzinnego można zaobserwować zamiany ról rodziców wobec dorastających dzieci, a także w stosunku do swoich starzejących się rodziców.

-występuje tu kryzys wieku średniego ( rodzice obserwując dorastanie swoich dzieci, paradoksalnie przeżywają dylematy i rozterki swojego dorastania.

-występuje tu faza opuszczonego gniazda ( dzieci opuszczają dom dość wcześnie, pozostawiając rodziców samych, zasmuconych, z uczuciem pustki, nie umieją pogodzić się z utratą dzieci; częściej występuje ta faza u matek )

Opieka nad starzejącymi się rodzicami

Dzieci zaczynają się zajmować rodzicami, dostrzegają fakt, że rodzice się starzeją i sami nie dają sobie rady we wszystkich aspektach życia.

Zmiany w czynnościach poznawczych

Ludzie zachowują wysoką sprawność intelektualną.

W wieku średnim obniża się szybkość, wydajność i zakres przetwarzania informacji.

Zmiany nastawianie wobec świata i wobec siebie

-kobiety w wieku średnim stają się bardziej asertywne, przejawiają agresję w zachowaniu,

-mężczyźni stają się bardziej uczuciowi, otwarci oraz zaczynają przejawiać więcej cech kobiecych.

Istotą rozwoju w okresie średniej dorosłości (35.—40. do 55.-60. r.ż.) jest jego plastyczny i potencjalny charakter. Oznacza to, że czynniki biologiczne odgrywają mniejszą rolę w określaniu kierunków i natury procesu rozwoju. Nie ma jednoznacznych kryteriów wyznaczających granice tego okresu.

Stan zdrowia człowieka w wieku średnim jest - a przynajmniej może być – dobry. Obserwuje się jednak spadek wydolności wielu funkcji biologiczno-fizjologicznych. Może on jednak być w prosty sposób niwelowany lub kompensowany, a ponadto jego konsekwencje psychologiczne nie muszą być poważne.

Wiek średni charakteryzuje się względnym - w porównaniu z wcześniejszymi okresami życia - wzrostem śmiertelności. Decydują o tym w większym stopniu przyczyny naturalne niż wypadki. Do najważniejszych przyczyn śmiertelności należą choroby układu krążenia. Narażeni są na nie w większym stopniu

mężczyźni niż kobiety. W okresie średniej dorosłości ma miejsce proces przekwitania. W przypadku

kobiet wyraża się on w zaniku cyklu miesięcznego oraz funkcji prokreacyjnych,

a w przypadku mężczyzn - obniżeniem funkcji seksualnych. U podstaw niekorzystnych problemów i zjawisk związanych z biologicznymi procesami starzenia leżą w dużej mierze czynniki psychologiczne i społeczne,

które sprawiają, że starość i starzenie się mają tak negatywne konotacje we

współczesnym świecie. Wiek średni może być okresem największych osiągnięć zawodowych, jak również okresem kryzysu w rozwoju kariery zawodowej. Wynik oceny dotychczasowego życia i dokonań życiowych ma duże znaczenie z punktu widzenia tego,która z tych dwóch ewentualności ma miejsce. Zmiana pracy w wieku średnim nie jest zjawiskiem jednorodnym. U podstaw tego typu decyzji leżą różne motywy związane z płcią, wykształceniem czy środowiskiem społeczno-kulturowym. W wieku średnim ma miejsce przewartościowanie stosunków rodziców z dziećmi, wchodzącymi w okres dorastania. Ważnymi zadaniami ludzi w okresie średniej dorosłości jest psychologiczne rozwiązanie problemu „opuszczonego gniazda" oraz opieka nad starzejącymi się rodzicami. Obniżanie się funkcji poznawczych w wieku średnim nie ma wielkich konsekwencji praktycznych, a oprócz tego nie ma charakteru nieuniknionego i nieodwracalnego.

Cechą rozwoju inteligencji w wieku średnim jest współwystępowanie tendencji progresywnych i regresywnych oraz specjalizacja i indywidualizacja inteligencji mająca związek z dominującym typem aktywności, zawodem i zainteresowaniami. Istotny ciężar funkcji adaptacyjnych przejmują w wieku średnim pragmatyczne struktury inteligencji - w tym mądrość. Istnieją przesłanki uzasadniające potrzebę zmian w systemie edukacyjnym współczesnych społeczeństw umożliwiających kontynuację uczenia się w wieku

średnim, a tym samym pobudzanie rozwoju poznawczego i wykorzystywanie

tkwiących w nim rezerw. Klasyczne teorie rozwoju człowieka dorosłego mówią, że wiek średni charakteyzuje się specyfiką wyzwań i zadań rozwojowych, przed którymi staje człowiek. Według Junga, w tym czasie powinna dokonać się integracja i zrównoważenie rozmaitych elementów psychiki człowieka, będące warunkiem dokonania się procesu indywiduacji osobowości. Według Eriksona, człowiek ma do wyboru: rozwój przez działania na rzecz oraz wspomożenie rozwoju przyszłych pokoleń, lub zatrzymanie rozwoju własnego, czyli stagnację. Chociaż istnieją pewne podstawy dla tezy o nieuchronności kryzysu środka życia, problem nie został do końca rozstrzygnięty w sytuacji istnienia sprzecznych propozycji teoretycznych i doniesień badawczych. Istotnym wymiarem rozwoju osobowości człowieka w wieku średnim są zmiany, jakim podlega perspektywa biograficzna, w której ujmowane są sytuacje, wydarzenia i dylematy życiowe. Perspektywa biograficzna pozwala określić ich indywidualny sens ze względu na rozwój człowieka i bieg jego życia.