Działy pedagogiki społecznej: * teorie pracy społecznej(rozpoznanie warunków w których zachodzi potrzeba ratownictwa), *teorie oświaty dorosłych (kształcenie i dokształcanie dorosłych do wypełnienia różnorodnych zadań), *historia pracy społeczno – oświatowej(poszukuje czynników ewolucji urządzeń i instytucji społecznych, ich połączeń, trwałości).

Geneza powstania pedagogiki społecznej

XIX/XX w. Przemiany ekonomiczne, socjalne, edukacyjne, społeczno – kulturowe Europy i Ameryki. Wzrost gospodarczy przez postęp naukowy i techniczny wpływa na jakość życia. Zmiany korzystne i niekorzystne. Widoczne nierówność społeczne, otwarcie na świat. Próbowano szukać odpowiedzi na szczegółowe problemy, które pojawiły się pod koniec XXw (w Polsce narodziły się z powodu transformacji).

Okresy PS

1.Praktyka bez refleksji naukowej (Robert Owen, Johan H. Pestalozzi, Friedrich A. Diesterwage). 2. Użycie po raz pierwszy terminu PS, zaczynają być prowadzone badania (Paul Bergemann, Paul Natrop). 3. Badania empiryczne + refleksja metodologiczna. Radlińska naciskała na to aby PS miała nadaną rangę naukową, żeby była postrzegana jako coś ważnego. 4. Badania empiryczne odwołują się do socjologii wychowania. 5. Synteza – zabranie wszystkiego do kupy.

Zadania PS *przygotowuje człowieka do twórczego udziału w życiu narodu, *zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych * ulepszanie wpływów pozytywnych *krzewienie wartości, *aktywizacja społeczeństwa

Przedmiot PS: rozwój jednostki i gr. Środowisko wychowania i życia, relacje, wychowanie zintegrowane, człowiek i jego otoczenie, stosunek środowiska i jednostki, rozwój człowieka, kształtowanie go, środowisko lokalne i jego emocje.

Funkcje PS: *kompensacja(wyrównanie braków utrudniających rozwój jednostki) *profilaktyka (zapobieganie powstawaniu niekorzystnych zjawisk)* doskonalenie (rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie)

PS jako nauka teoretyczno – praktyczna

*Nauki praktyczne – obejmuje wszystkie działy wiedzy, które moglibyśmy podciągnąć pod ogólną nazwę badań nad celowym przekształcaniem i tworzeniem naszej rzeczywistości; teoria projektowania + działania; oparta na warunkach biologicznych, społecznych i kulturowych).

*Nauki teoretyczne – szereg historycznych faktów poprzedzających stan dany i dopiero swoje uwzględnienia.

Pojęcia

* kapitał społeczny (wartość opiera się na wzajemnych relacjach społecznych i zaufaniu jednostki, dzięki niemu mogą osiągnąć więcej),

*wychowanie (pobudzanie rozwoju, przyjmowanie odpowiednich ról, pomoc w dokonywaniu odpowiednich wyborów)

*środowisko (każdy ma swoje własne, suma warunków tworzonych przez życie zbiorowe dla kształtowania się życia jednostek).

*środowisko terytorialne (powtarzające się warunki społeczne: wieś, miasto, osada)

*środowisko wychowawcze (świadome czynności wychowawcze wyróżnione z bogatych bytów środowiska

*pedagogika środowiska (odrzuca wychowanie „doznające” i nadaje charakter organizacyjny, aktywizujący

*siły ludzkie – czynniki aktywizujące daną populacje

*diagnoza społeczna – prowadzenie do rozpoznania przyczyn złego stanu jednostki.

*wzrost – (rozwój osobniczy) otrzymuje je poza swoją wolą, prawa które nie można zmienić, odbywa się stopniowa, nie da się go przyspieszyć wbrew naturze (nauka mowy)

*habitat – to określony sposób "zamieszkiwania" którego materialny kształt, budowla, pełniąca funkcje schronienia, a także bliższe i dalsze otoczenie wykorzystywane przez człowieka w sposób systematyczny i celowy

Helena Radlińska – przygotowanie jednostki i grup do obrony przed warunkami środowiska hamującymi i obniżającymi życie i rozwój człowieka, a także zmiany tych warunków własnymi siłami. Siły twórcze – widzialne i utajone wartości tkwiące w człowieku i środowisku. Dzięki ich wyzwoleniu i wydobyciu we wspólnym działaniu przetwarzać można istniejąca rzeczywistość. Teoria pracy społecznej, oświaty dorosłych i historia pracy społecznej i oświatowej.

Aleksander Kamiński – nauka praktyczna, służy aktualnym potrzebom społecznym i jednostkowym, współdziała z innymi naukami społecznymi i biologicznymi, koncentruje się na problematyce środowiska wychowawczego. Siły twórcze: są to jednostki ludzkie wartościowe moralnie i społeczne, uzdolnione, wrażliwe na ludzkie potrzeby; zespoły/ instytucje sprawnie funkcjonujące w zaspokajaniu potrzeb jednostkowych i społeczny; wartości niematerialne np.;. idee społeczne, teorie i intelektualne.

Kazimierz Lisiecki – kultywowanie tradycji narodowych i środowiskowych, naczelne wartości to honor i odpowiedzialność za słowa, kształtowanie postaw patriotycznych, poznawanie otaczającej przyrody, przygotowanie dziecka do samodzielnego życia.

J. Korczak – rozumiał rolę jaką odgrywa środowisko i otoczenie na rozwój dziecka, cele wychowania: dążenie do samowychowania, opieka, obrona obowiązek ochrony dzieci przed niedomaganiami otaczającego świata, nieuporządkowanego, źle urządzonego o źle rządzonego.

OPIEKA -> Profesjonalna, rodzinna-> Jednostka stale potrzebująca opieki -> Długotrwały brak samodzielności, ciężka sytuacja -> Niesymetryczna, przewaga opiekuna -> Opiekun, instytucja opieki (za: konsekwencje, decyzje, reprezentacje interesów) -> Względnie bierna -> Uzależnianie się od opieki, niewłaściwa opieka -> Domy dziecka, chorzy w rodzinie, domy starców

POMOC ->Człowiek profesjonalny i nie tylko ->Osoba potrzebująca ->1) Trudnej problemowej 2) Przewidywania problemu 3) Poprawa sytuacji normalnej -> W miarę symetryczna (niewielka przewaga jednej ze stron). Obie strony znają swoją rolę -> Niewłaściwa pomoc, brak zaangażowania którejś ze stron -> Duża aktywność -> Pomoc raczej nie bierze odpowiedzialności za odbiorcę ->

Poradnictwo, terapia

RATOWNICTWO _>„Ratownik”, służby publiczne i nie tylko ->Osoba bądź grupy bezradne i potrzebujące ->Nagła, nieprzewidywalna, jednostkowa, intensywna, kryzysowa ->Asymetryczna- przewaga ratownika ->Ratownik -> Bierny -> Pomoc doraźna, nadmierne poddanie, życie ratownika, nie trafna ocena sytuacji, niewłaściwa i za późna pomoc, czynniki zewnętrzne -> Policja, ośrodki interwencji kryzysowej, straż pożarna, ratownictwo medyczne, topr, wopr

WSPARCIE -> Bliscy, przyjaciele, rodzina, grupy społeczne, stowarzyszenia -> Jednostki i grupy-> Trudność życiowa, potrzeba obecności kogoś -> Dobrowolność, wzajemność, w obie strony, może być symetryczna ale też asymetryczna -> Biorca -> aktywny -> Uzależnienie, lenistwo, wykorzystywanie -> Grupy wsparcia (AA), przyjaciele (mała ojczyzna)

Samodzielność – niezależność życiowa, dawanie sobie rafy samemu bez pomocy innych, nie podlega czyjejś władzy, aktywność jednostki polega na podejmowaniu zadań, realizowanie ich, sam je kontroluje

Podmiotowość – jednostka powinna być traktowana jak podmiot.

Siły społeczne: Radlińska: *czynniki aktywizujące daną populacje* jawne lub ukryte uzdolnienia, wyrażające się w pozytywnym działaniu, *dzięki nim przetwarzać można istniejącą rzeczywistość; Kamiński: są to jednostki ludzkie wartościowe moralnie i społeczne, uzdolnione, wrażliwe na ludzkie potrzeby; zespoły/ instytucje sprawnie funkcjonujące w zaspokajaniu potrzeb jednostkowych i społeczny; wartości niematerialne np.;. idee społeczne, teorie i intelektualne.

Potencjał środowiska lokalnego: ważna jest aktywizacja i rozwój społeczności lokalnej, ponieważ wszelkie zmiany możliwe są wtedy gdy podejmuje je sama społeczność. 1. Aktywizacja istniejącego już społeczeństwa, jego potencjału samopomocy i wsparcie dla samoinicjatyw. 2. Nakłanianie jednostek aktywnych do podejmowania ról rzeczników wspólnych idei. 3. Wprowadzenie wspólnych celów do działalności istniejących już instytucji społecznych. 4. Zachęcanie do działania instytucji państwowych, członków władz. 5.upowszechnienie idei działalności społecznej poprzez poprawy kształcenia i wychowania.

Modele edukacji środowiskowej:

1.humanistyczno – normatywny (Radliński, Kamiński, Plich, Leparczych): * proaktywność PS, *koncepcja sił ludzkich, sił społecznych, metoda pracy środowiskowej, dobro wspólne w imię wartości narodowych by budować lepszą rzeczywistość * metoda pracy środowiskowej *koncepcja badań środowiskowych * opiera się na miejscowych siłach ludzkich

2.humanistyczno – socjotechniczny (normy organizacyjno – socjotechniczne)

*modernizacja środowisk wychowawczych *kreowanie nowych idei* integracyjna strategia środowisk wychowawczych (rozwijanie, inicjowanie, współdziałanie) * aktywizacja środowisk lokalnych (uświadamianie potrzeb, ufność w swe siły).

3. humanistyczno – poznawczy (badanie przez działanie)

*łączenie badania z działaniem naprawczym, modernizacja, ciągły kontakt badania ze środowiskiem *współorganizowanie życia społeczności lokalnej i doszkalanie warsztatu pracy edukacyjnej *rekonstrukcja przeszłości, zachowanie tradycji

4. edukacyjno- utylitarny (Thess) CAL : *małe ojczyzny – źródło samoedukacji, *idea demokracji, podmiotowości, otwartości środowiska * związek intelektualno – edukacyjny jednostki z otoczeniem i praktycznych działań * edukacja kulturalna jako czynnik symulujący możliwości rozwojowe małych ojczyzn

Koncepcja zrównoważonego rozwoju – wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększania spójności społecznej(zmniejsza rozwarstwianie społeczne, wyrównuje szanse) realizowana w 3 wymiarach: *ekonomicznym, *społecznym, *ekologicznym

Alternatywne formy życia rodzinnego: *małżeństwa grupowe, *jeden rodzic * kohabitacja * rodziny patchorkowa *homoseksualizm *zrekonstruowana

Funkcje rodziny: ekonomiczna( zaspokojenie potrzeb materialnych), seksualna, stratyfikacyjna (pozycja społeczna), opiekuńczo – zabezpieczające, kulturowa, rekreacyjna, socjalizacyjna, prokreacyjna (potomstwo)

3B – bezdomność, bieda, bezrobocie (korelacja, przenikają się, zależne od siebie)

30-35 tys. szacowana liczba bezdomnych w Polsce.

70%- osoby bezrobotne, praca dorywcza bez podpisywania umowy

40% - dochody z pomocy społecznej

20% - zbieractwo

Bezdomność - osoba która z różnych przyczyn wykorzystując własne możliwości i uprawnienia, czasowo lub trwale, nie jest w stanie zapewnić sobie schronienia, spełniającego minimalne warunki, pozwalające uznać je, za pomieszczenie mieszkalne.

Pomieszczenie mieszkalne - nadaje się do stałego przebywania, bez narażania zdrowia i które umożliwia zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych: noclegu, zachowania higieny osobistej, spożywania posiłków.

Prostytucja dziecięca – „na miłość”, handel ludźmi, związane z prostytucją głodową i aspiracyjną (podwyższenie statusu materialnego)

Komercyjne wykorzystywanie seksualne = dziecięca prostytucja = prostytucja nieletnich

Dewiacje wśród młodzieży: * samobójstwa, *sekty *nikotynizm *narkomanizm *alkoholizm *zaburzenia odżywiania * prostytucja

Trzeci sektor - * działalność organizacji pozarządowych, działalność dla innych, zyskiem jest satysfakcja, *nie działają w celu osiągnięcia zysku * pomoc społeczna * dążenie do zmiany społeczeństwa * przekaz wartości

Organizacje pozarządowe - Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce; Polski Czerwony Krzyż ;Amnesty International; Fundacja WWF w Polsce; Fundacja Moc Serca; Zielone Mazowsze; Towarzystwo Nasz Dom

Zadania rozwojowe w starości: *osobiste przekonania i odczucia *diagnoza potrzeb *aktywizacja *przygotowanie do starości *pomoc, opieka *działania integracyjne, kompensacyjne *akceptacja własnej zależności

Kryzysy w starości: *przejście na emeryturę, utrata zdrowia* śmierć żałoba* puste gniazdo *zmiana miejsca zamieszkania *utracenie poczucia przydatności

Aktywność osób starszych: * Uniwersytet Trzeciego wieku *kluby seniora *oswajanie ze starością *kursy, warsztaty