Autyzm
Słowo „autyzm” z greckiego oznacza autos - sam. Zostało wprowadzone do psychiatrii przez Eugeniusza Bleulera. Pisząc o autyzmie należy zacząć od pionierów – Leo Kannera i Hansa Aspergera, którzy opublikowali pierwsze opisy tego zaburzenia. Autyzm wczesnodziecięcy został po raz pierwszy opisany przez austriackiego psychiatrę Leo Kannera w 1943 roku.
Praca i wnikliwość Kannera mówi, że od początku mamy do czynienia z ekstremalnie autystyczną samotnością, która sprawia, że zawsze kiedy jest to możliwe, dziecko lekceważy, ignoruje i zamyka się na wszystko, co pochodzi z zewnętrznego świata. Podobnie też twierdził Asperger. Uważał on, że zaburzenie kontaktu istniało na pewnym, głębokim poziomie afektu i instynktu. Obaj badacze podkreślali osobliwy charakter komunikowania się i trudności w adaptacji społecznej u dzieci z autyzmem.
Mówiąc w najprostszy sposób autyzm to rozległe zaburzenie rozwojowe, które zazwyczaj ujawnia się w ciągu pierwszych trzydziestu miesięcy życia. Jednak niekiedy choroba może się ujawnić dopiero w czwartym-piątym roku życia- wówczas mówimy o tzw. „autyzmie atypowym”. Autyzm jest dość trudny do diagnozowania, gdyż ma bardzo zróżnicowany charakter, występuje pod wieloma postaciami.
Przyczyny autyzmu
Istotną przyczyną występowania autyzmu są defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:
Czynniki genetyczne
- uwarunkowane genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11. Geny znajdujące się na chromosomie 11 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u mężczyzn, a geny znajdujące się na chromosomie 4 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u kobiet.
Środowiskowe czynniki ryzyka
- choroba metaboliczna, zaleca się dietę pozbawiającą fenyloalaniny, która niekontrolowana prowadzi do uszkodzenia mózgu i upośledzenia umysłowego
- urazy okołoporodowe
- uszkodzenia centralnego układu nerwowego
- infekcje wirusowe jak i choroby autoimmunologiczne
- poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w okresie niemowlęcym
Pytania dotyczące przyczyn występowania autyzmu pozostanie przedmiotem burzliwych rozważań. Zagrożenia mogą być różne: od wadliwych genów, przez nieprawidłowości chromosomalne, choroby metaboliczne, czynniki wirusowe, brak tolerancji immunogolicznej, po niedotlenienie spowodowane problemami okołoporodowymi. Każde z tych zagrożeń może spowodować zniszczenia w rozwoju układu nerwowego.
Objawy
3 Kategorie syndromów autyzmu
JAKOŚCIOWE ZABURZENIA STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH
zaburzenie zachowań niewerbalnych,
brak kontaktów rówieśniczych,
brak potrzeby dzielenia się przeżyciami z innymi ludźmi,
brak społecznej lub emocjonalnej wymiany.
JAKOŚCIOWE ZABURZENIA KOMUNIKACJI W KONTAKTACH Z INNYMI OSOBAMI
upośledzona lub niewykształcona mowa,
stereotypowe i powtarzane wyrazy (echolalie),
brak spontanicznych umiejętności językowych, charakterystycznych dla danego poziomu rozwoju
OGRANICZONE I STEREOTYPOWE WZORCE ZACHOWAŃ
powtarzanie jednego lub kilku wzorców zainteresowań, odbiegających od normy przyjętej dla danego wieku rozwojowego,
przywiązanie do rytuałów, zwyczajów,
powtarzanie pewnych sekwencji ruchowych,
uporczywe zajmowanie się tylko przedmiotami z pominięciem ludzi.
Inne:
słaby kontakt wzrokowy
nie potrafi się bawić zabawkami
nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty
jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu
nie uśmiecha się
czasem wydaje się upośledzone słuchowo
urojenia
omamy
Objawy społeczne
Problemy w kontaktach społecznych polegają na prawie całkowitym braku zainteresowania innymi osobami, niezdolności do włączania innych do zabawy lub rozmowy, na niemożności utrzymania odpowiedniego dystansu interpersonalnego oraz braku empatii.
Dzieci te nie współdziałają z otoczeniem w zakresie własnych zainteresowań i osiągnięć, nie odwzajemniają uczuć i zachowań. Pozawerbalne zachowania takie jak pozy ciała, czy mimika są często nieadekwatne do sytuacji. Występuje również zmienność nastroju, lękliwość i niepokój.
Agresja dzieci autystycznych
Agresja u dzieci autystycznych nie pojawia się bez powodu. Należy zatem jak najlepiej poznać dziecko, poznawać jego świat i widzenie rzeczywistości. Dobry kontakt z dzieckiem oraz próby zrozumienia go pozwolą odkryć, jakie czynniki powodują jego zachowania agresywne. Dzieci autystyczne nie lubią zmian w otoczeniu, ponieważ takie zmiany wywołują w nich lęk i niepokój. Rodzice oraz opiekunowie, poprzez pogłębianie kontaktu z dzieckiem oraz zrozumienie jego pojmowania świata, mogą wyeliminować czynniki powodujące napady agresji i odzyskać kontrolę nad sytuacją oraz zapewnić dziecku bezpieczeństwo i komfort.
Na czym polega leczenie autyzmu?
Autyzm jest chorobą nieuleczalną. W zależności od objawów autyzmu u danego dziecka, zespół zajmujący się leczeniem może opracować dla rodzica indywidualny plan pracy z dzieckiem, który potencjalnie przyniesie najwięcej korzyści. Leczenie może obejmować:
Terapię behawioralną i poprawę komunikacji - wiele programów terapeutycznych ma na celu rozwinięcie i poprawienie interakcji społecznych i języka, oraz wpływanie na zmianę zachowań charakterystycznych dla autyzmu.
Odpowiednia edukacja, intensywnie prowadzona, często przynosi dobre rezultaty i dużą poprawę.
Farmakoterapia – nie ma wpływu na podstawowy przebieg zaburzenia, jednak w niektórych sytuacjach jest konieczna, do kontrolowania objawów. Używane są leki przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne, przeciwpadaczkowe i inne – w zależności od aktualnego stanu i potrzeb dziecka.
Arteterapia – może być przydatna jako środek do integracji sensorycznej dziecka autystycznego.
Odpowiednia dieta - warto skonsultować się z dietetykiem mającym doświadczenie w pracy z dziećmi autystycznymi, gdyż dieta o odpowiednim składzie makro- i mikroelementarnym może mieć wpływ na przebieg choroby (np. dieta bezglutenowa, dieta bogata w niektóre witaminy, kwasy tłuszczowe).
Rady dla rodziców
należy poświęcać wiele czasu dziecku, okazywać wiele miłości i cerpliwości
pogodzenie się z chorobą, nie powinni myśleć o swoim dziecku jako o dziecku skazanym na życie w poczuciu nieszczęścia
nie można karać dziecka za objawy (to tylko spowoduje ich nasilenie)
zaakceptować to, że dziecko z autyzmem jest dzieckiem o innych możliwościach i wymaga odmiennego traktowania
Pod wpływem stresu związanego z długotrwałym kontaktem i opieką nad niepełnosprawnym dzieckiem pojawia się kompleks zaburzeń:
- fizycznych,
- emocjonalnych,
- intelektualnych,
- motywacyjnych.
Takie zjawiska określane są mianem zespołu wypalania się sił.
15 komponentów wypalania się sił:
Brak odprężenia i poczucie wyczerpania.
Poczucie bezradności, osamotnienia i izolacji związane ze sprawowaniem ciągłej opieki nad dzieckiem.
Poczucie nieskuteczności własnych wysiłków wychowawczych.
Brak oczekiwanych rezultatów w rozwoju dziecka pomimo dużego zaangażowania w pracę.
Brak wiedzy i doświadczeń wychowawczych,
Nadmierne poczucie obowiązku.
Poczucie braku zrozumienia ze strony innych.
Trudności występujące w kontaktach ze specjalistycznymi placówkami.
Nieporozumienia dotyczące możliwości rozwojowych dziecka i nierealistyczne oczekiwania związane często ze zbyt późną diagnozą.
Poczucie winy wobec innych (zdrowych) dzieci w rodzinie.
Negatywna ocena klimatu emocjonalnego panującego w rodzinie.
Nieufny stosunek do placówek przeznaczonych dla niepełnosprawnych.
Niska samoocena związana z sytuacją zawierająca sprzeczności interesów. Łączyć się ona może z poczuciem odpowiedzialności rodziców za dziecko a jednocześnie z planami umieszczenia go w przyszłości w dobrej placówce, gdzie znajdzie właściwą opiekę.
Rezygnacja z podejmowania wysiłków, by pomóc dziecku.
Brak energii, poczucie zmęczenia fizycznego i psychicznego.
Warunkiem dawania sobie rady z dzieckiem autystycznym jest:
spójny dom,
pomaganie sobie nawzajem,
atmosfera sprzyjająca mówieniu o swoich uczuciach,
wspólne uczestniczenie w zajęciach poza domem.
Najważniejsze to kochać swoje dziecko!
Kształcenie specjalne dla dzieci i młodzieży z autyzmem.
Wykonała:
Angelika Szparagowska
Kamila Podolska
Agnieszka Zbylut
Grupa 4 EpiW
Niestacjonarne
Bibliografia:
Uta Frith „AUTYZM Wyjaśnienie tajemnicy” wyd. GWP, Gdańsk 2008
Donna Williams „Nikt nigdzie” wyd. Frasza Edukacyjna, Warszawa 2010
Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie „Dziecko autystyczne. Com Nr 1”, Szczecin 2008