Temat: Nadnercza, gonady płciowe - wpływ na skórę i jej przydatki.
Hormony pełnią ważne funkcje sterujące i regulujące w organizmie. Dla zapewnienia reakcji na zmienne warunki otoczenia oraz utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego, aktywność poszczególnych organów musi zostać pobudzona, a innych zahamowana.
Układ hormonalny odgrywa ważną rolę także dla skóry, ponieważ decyduje o jej stanie. Hormony są wydzielane do krwi, a wytwarzane są w różnych gruczołach wydzielania wewnętrznego, zwanych gruczołami dokrewnymi. Należą do nich: przysadka, szyszynka, nadnercza, grasica, trzustka, gruczoły płciowe (jadra, jajniki).
Hormony wraz z krwią przedostają się do krwi, a wraz z nią dostają się do komórek, których aktywność stymulują.
Przysadka zawiaduje całym układem hormonalnym. Ona steruje pracą innych gruczołów dokrewnych. Najważniejszymi hormonami przysadki są:
- hormon wzrostu
- hormony tropowe (zwrotne) wywierające wpływ pobudzający na czynności wewnątrzwydzielnicze innych gruczołów:
hormony gonadotropowe - pobudzające funkcje jader i jajników
hormon tyreotropowy - wzmagający czynność tarczycy
hormon adrenokortykotropowy (ACTH) - pobudzający czynności wydzielnicze kory nadnerczy
Komórki gruczołowe kory nadnerczy produkują przynajmniej 6 substancji czynnych, tzw. kortykoidy (są to związki sterydowe):
mineralosterydy - hormony regulujące przemianę sodowo-potasowa ustroju
hormony te wzmagają w kanalikach nerkowych zwrotne wchłanianie z moczu pierwotnego soli sodowych i wody, powodując zatrzymanie sodu w ustroju
glikosterydy - hormony regulujące przemianę węglowodanową
hormony te pobudzają syntezę węglowodanów z białek , powodując rozpad białek w organizmie
androgeny nadnerczowe - ciała o własnościach męskich hormonów płciowych
estrogeny nadnerczowe - ciała o własnościach żeńskich hormonów płciowych
dwie ostatnie grupy hormonów wpływają na drugorzędne cechy płciowe
Gruczoł dokrewny |
Oddziaływanie na skórę |
nadnercza |
Działanie na ciśnienie tętnicze i napięcie mięśniowe. Nadczynność kory nadnerczy: maskulinizacja u kobiet, owłosienie na brodzie i silne owłosienie całego ciała. |
Gruczoł dokrewny |
Oddziaływanie na skórę |
Gruczoły płciowe (jadra, jajniki) |
Sterowanie owłosieniem typu męskiego lub żeńskiego oraz całego ciała. Wpływ na gromadzenie wody. Nadmiar androgenów: wypadanie włosów, nasilone wytwarzanie łoju, maskulinizacja kobiet. Nadmiar żeńskich hormonów płciowych: plamy barwnikowe, teleangiektazje, zakażenia grzybicze, gromadzenie wody. Spadek stężenia hormonów żeńskich: tworzenie się zmarszczek, ścieńczenie skóry. |
Hormony płciowe osiągają maksymalny poziom wydzielania ok. 20 r. ż. Stężenie ich zaczyna obniżać się w okresie menopauzy i andropauzy. Hormony płciowe oddziałują bardzo silnie na skórę.
Hormony mogą być w skórze metabolizowane, aktywowane, neutralizowane, a także wydzielane. W skórze, zwłaszcza w okresie menopauzy, produkowana jest także pewna ilość estrogenów.
W okresie menopauzy gwałtowny spadek stężenia hormonów kobiecych estrogenów (estradiol, estron) i progesteronu wiąże się z zauważalnym pogorszeniem stanu skóry i nasileniem cech starzenia. Starzenie hormonalne cechuje:
cienka, atroficzna skóra
suchość skóry
zmniejszenie łojotoku i poszerzenie ujść gruczołów
pogorszenie ukrwienia i bladość cery
Działanie estrogenów na skórę i przydatki:
mają wpływ na nawilżenie, a także elastyczność i miękkość skóry i błon śluzowych
zwiększają przepuszczalność błon komórkowych i bariery skórnej
wydłużają cykl wzrostu włosów (anagen) i chronią przez łysieniem androgenowym
Działanie progesteronu na skórę:
wpływa na aktywność i metabolizm estrogenów
zwiększa liczbę komórek Langerhansa
wpływa na aktywność metaloproteina
odpowiada za wiele reakcji związanych ze zmianami wydolności organizmu w okresie ciąży
HTZ i ich wpływ na wygląd skóry.
Liczne badania potwierdzają korzystny wpływ HTZ na skórę w okresie menopauzy. Hormonalna terapia zastępcza:
- chroni przed odwodnieniem skóry
- wywiera korzystny wpływ na skład lipidów bariery ochronnej naskórka
- oddziałuje na odbudowę glikozaminoglikanów skóry
- wywiera korzystny wpływ na proces gojenia ran
- wpływa na elastyczność skóry i budowę włókien elastycznych
- zapobiega utracie kolagenu i wspomaga syntezę nowych włókien
Oddziaływanie estrogenów (estradiolu i estronu) na skórę przy stosowaniu miejscowym.
Hormony estrogenowe i progesteron można stosować miejscowo na skórę w lekach recepturowych.
Wpływ estrogenów:
poprawa ukrwienia
poprawa nawilżenia skóry
dodatni wpływ na ilość mukopolisacharydów i kwasu hialuronowego
poprawa struktury włókien elastycznych
pogrubienie i poprawa gęstości skóry
normalizujący wpływ na prace gruczołów łojowych i zmniejszenie średnicy gruczołów
Progesteron stosowany wraz z estrogenami wzmacnia wpływ estrogenów na poprawę grubości skóry. Ponadto zmniejsza łojotok, a oddziałując na metaloproteinazy (MMPT) zmniejsza ich degradujący wpływ na kolagen.
1