Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe
w aspekcie teoretyczno-praktycznym
Część 2
Marcin Brzozowski, Marcin Szkolnicki
Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe  terapia
Po odnalezieniu punktu spustowego oraz określeniu z jakim punktem mamy
do czynienia, możemy poddać go terapii. Niemniej jednak, skuteczność naszego
postepowania będzie pochodną nie tylko samej terapii, na którą mamy największy
wpływ. Równie istotne jest zachowanie pacjenta po wizycie u specjalisty. Koniecznie
należy zwrócić uwagę pacjenta na nieprawidłowe zachowania w trakcie pracy czy
czynności dnia codziennego, przeciążające układ ruchu pozycje oraz ćwiczenia, jakie
należy wykonywać [2,13]. W przeciwnym razie, wysoce prawdopodobnym wydaje się
być sytuacja reaktywacji punktów spustowych. W rezultacie okazać się może, że
winą za taki obrót sprawy pacjent obarczy terapeutę.
Wśród wielu technik służących do walki z MPPS wyróżnia się często technikę
stretch and spray (Ryc.3.). Polega ona na spryskiwaniu krio-sprejem mięśnia
z aktywnym punktem spustowym z prędkością 10cm/s z odległości ok 45cm.
W trakcie ochładzania okolicy (co powoduje zaburzenie odczuwania bólu na
poziomie rdzenia kręgowego ze względu na aferentny przepływ bodz
ców
dotyczących wychłodzenia) następuje bierne rozciągnięcie mięśnia. Również po
uzyskaniu bariery kontynuowane jest schładzanie. Oziębienie okolicy pozwala na
w miarę bezbolesne i swobodne rozciąganie. Ważnym zadaniem w tej technice jest
utrwalenie rezultatu poprzez ćwiczenia pacjenta ukierunkowane na stretching [13].
Ryc.3. Technika stretch and spray- mięsień czworoboczny grzbietu.
Popularnym rozwiązaniem w terapii MPPS jest poizometryczna relaksacja,
techniki energizacji mięśni czy mięśniowo-powięziowe rozluz
nianie [13]. Często
terapia taka polega na biernym rozciągnięciu mięśnia z TrP do bariery i w jej rejonie
następuje czynny skurcz rozciąganego mięśnia. Pacjent powinien utrzymać przez ok
3-7s. napięcie nieprzekraczające 25-30% siły maksymalnej. Po takim napięciu,
nastąpić powinno rozluz
nienie mięśnia w trakcie którego terapeuta rozciąga mięsień
do kolejnej granicy. Terapia taka powinna dążyć do odtworzenia naturalnej długości
włókien. Następnie zaleca się ćwiczenia dla pacjenta celem utrwalenia efektu [7, 13].
Na przełomie XX i XXI wieku dość powszechnie stosowaną terapią usuwania
TrP były iniekcje w miejsce jego występowania [9,10]. Terapia przy zastosowaniu
 suchego igłowania kłóci się jednak w Polsce z prawem. Jako fizjoterapeuci nie
mamy uprawnień do igłowania, jako, ze jest to przerwanie ciągłości skóry pacjenta.
Kompresja ischemiczna (Ryc.4.), czyli niedokrwienna, to kolejny sposób na
uwalnianie punktów spustowych. Stosując nacisk na punkcie spustowym czeka się
do momentu ustąpienia dolegliwości. Dochodzi do tego w wyniku reakcji na
zablokowanie (przez ucisk terapeuty) ukrwienia w rejonie punktu spustowego.
Reakcją taką jest odtworzenie przez organizm prawidłowego krążenia, co odbywać
się może za zdwojoną siłą [17]. Następuje wtedy zintensyfikowane odprowadzanie
produktów przemiany materii, skumulowanych w obrębie TrP. Zmiany w postaci
MPPS, skutkują bowiem upośledzeniem przepływu krwi i chłonki w obszarze
przykurczonych włókien. Uciskając punkt należy uciskać z siłą powodująca ból
możliwy do wytrzymania (zazwyczaj do 7-8 w skali 0-10) [13].
Ryc.4. Kompresja ischemiczna punktu spustowego w obrębie mięśnia
podgrzebieniowego.
Ostatnie lata to okres, w którym dominująca pozycję wśród technik uwalniania
MPPS zajmuje pozycyjne rozluz
nianie (positional release) (Ryc.5.) [2,4]. Za twórcę
tej koncepcji uważany jest L. Jones . Zauważył on, iż ucisk TrP i ułożenie danej
części ciała pacjenta w pozycji maksymalnego komfortu i rozluz
nienia, prowokuje
pozytywne następstwa, z ustąpienie dolegliwości po kilku, kilkunastu sekundach
włącznie. Ważnym jest, aby pacjent w takiej procedurze był całkowicie bierny.
Dotyczy to również, po 120 sekundach terapii, przywracania poszczególnych części
ciała pacjenta do pozycji wyjściowej. U początkujących terapeutów pozycyjne
rozluz
nianie odbywa się przy współudziale pacjenta, który informuje terapeutę czy
dany kierunek ruchu jest właściwy (czy zmniejsza się natężenie dolegliwości).
Z biegiem czasu istnieje możliwość wyczucia luz
nych kierunków  czyli takich,
w których pacjent będzie odczuwał większy komfort.
Ryc.5. Technika pozycyjnego rozluz
niania punktu spustowego w obrębie
mięśnia dz
wigacza łopatki.
Należy podkreślić fakt, który odkrył Jones, a który gwarantuje pełnię
bezpieczeństwa w trakcie techniki positional release. Faktem tym jest zakres ruchów,
który należy wykorzystywać do osiągnięcie efektu terapeutycznego. Jones
podkreślał, że nawet minimalne zmiany (zakresy) umożliwiają spadek tkliwości
MPPS o 70%. Aczkolwiek zalecanym jest takie postepowanie, aby ból zmniejszał się
do poziomu 1 lub 2 w 10-stopniowej skali bólu (10  ból maksymalny) [2,14].
Reakcje pozabiegowe
Warto mieć świadomość jakie następstwa niesie ze sobą terapia mięśniowo-
powięziowych punktów spustowych. Terapeuta, informując pacjenta o pozytywnych,
ale i negatywnych efektach prowadzonych działań w gabinecie, zyskuje jego
zaufanie i redukuje niepokój w trakcie występowania objawów pozabiegowych.
Wśród negatywnych efektów neutralizowania punktów spustowych,
najczęściej wymienia się umiarkowany ból w rejonach poddawanych terapii, jak
również ból uogólniony przypominający objawy grypopodobne. Wynikać to może
z przywrócenia prawidłowej filtracji w obrębie MPPS. Nagromadzone produkty
przemiany materii, dzięki odtworzeniu odpływu krwi żylnej i chłonki, uwalniane są do
krwi z obszaru gdzie występował punkt spustowy. Następnie, stopniowa ich
neutralizacja skutkować może (przez 2-3 dni po odbytej terapii) uczuciem ogólnego
rozbicia i lekkich, uogólnionych dolegliwości bólowych [2].
Podsumowanie
Mimo iż od pierwszych doniesień na temat MPPS minęło sporo lat, to do chwili
obecnej wiedza na ten temat rozwija się dynamicznie. Na przełomie XX/XXI wieku
powstało szereg ciekawych pozycji literatury opisujących dokładnie teoretyczne
i praktyczne aspekty terapii TrP. Trend ten zapoczątkowali Travel i wsp.,
a kontynuuje z powodzeniem wielu uznanych współczesnych badaczy i terapeutów.
Doniesienia naukowe przekonują w sposób jednoznaczny, iż obecność mięśniowo-
powięziowych punktów spustowych jest istotnym czynnikiem uniemożliwiającym
powrót pacjenta do pełni sprawności po wypadkach, przeciążeniach itp. [1,2,9,13,20].
Warto wiedzieć więc jak bezpiecznie i skutecznie prowadzić ich terapię. Faktem jest
bowiem, iż TrP nie znikają samoistnie, jeśli nie zastosuje się skutecznej terapii w ich
obszarze [2,14].
 PIŚMIENNICTWO:
1. Bron C, Dommerholt J, Stegenga B, Wensing M, Oostendorp RAB. High prevalence
of shoulder girdle muscles with myofascial trigger points in patients with shoulder pain. BMC
Musculoskelet Disord. 2011; 12: 139;
2. Chaitow L. 2007. Techniki Rozluz
niania Pozycyjnego. Wyd. 3, Elsevier
Urban&Partner, Wrocław;
3. Dommerholt J, Bron C, Franssen J. Myofascial Trigger Points: An Evidence-Informed
Review. The Journal of Manual & Manipulative Therapy 2006; Vol. 14 No. 4, 203  221;
4. D Ambrogio, KJ, Roth GB, 1997. Positional Release Therapy. Mosby, St. Louis.
5. Fischer AA. Documentation of Myofascial Trigger Points. Arch Phys Med Rehabil
1988; 69: 286-291;
6. Kelencz CA, Tarini VA, Amorim CF. Trapezius upper portion trigger points treatment
purpose in positional release therapy with electromyographic analysis. N Am J Med Sci.
2011 October; 3(10): 451 455;
7. Lewit K, Simons DG. Myofascial pain: relief by postisometric relaxation. Archives of
Physical Medicine and Rehabilitation 1984; 65, 452 456.
8. Liem T, Dobler TK. 2011. Techniki Osteopatyczne. T. 1, wyd. 3, Elsevier
Urban&Partner, Wrocław;
9. Lucas KR, Polus BI, Rich PS. Latent myofascial trigger points: Their effect on muscle
activation and movement efficiency. Journal of Bodywork and Movement Therapies 2004; 8:
160-166;
10. Melzack R, Stillwell DM, Fox EJ. Trigger Points and Acupuncture Points for Pain:
Correlations and Implications. Pain 1977; 3, 3-23;
11. Penas CF, Campo MS, Carnero JF, Page JCM. Manual therapies in myofascial
trigger point treatment: a systematic review. Journal of Bodywork and Movement Therapies
2005; 9, 27 34;
12. Reeves JL, Jaeger B, Graff-Radford SB. Reliability of the pressure algometer as a
measure of myofascial trigger point sensitivity. Pain 1986; 24, 313 321.
13. Richter P, Hebgen E. 2010. Punkty Spustowe I A
ańcuchy Mięśniowo-Powięziowe w
Osteopatii i Terapii Manualnej. Galaktyka, A
ódz
;
14. Simons DG, Travell J, Simons LS. 1999. Myofascial Pain and Disfunction. The
Trigger Point Manual. Vol. 1, 2nd Edition. Williams & Wilkins, Baltimore.
15. Simons DG, Do endplate noise and spikes arise from normal motor endplates?
American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2001; 80, 134 140.
16. Simons DG, Hong C-Z, et al.,. Endplate potentials are common to midfiber myofascial
trigger points. American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2002; 81 (3), 212
222.
17. Takamoto K, Sakai S, Hori S, Urakawa S, Umeno K, Ono T, Nishijo H. Compression
on trigger points in the leg muscle increases parasympathetic nervous activity based on
heart rate variability. J Physiol Sci 2009; 59:191 197;
18. Vecchiet L, Giamberardino MA, De Bigontina P. Comperative sensory evaluation of
parietal tissues in painful and nonpainful areas in fibromyalgia and myofascial pain
syndrome. 7th World Congress on Pain. Seattle, WA: IASP Press 1994; 177-185.
19. Vecchiet L, Giamberardino MA, Dragani L. Latent myofascial trigger points: Changes
in muscular and subcutaneous pain thresholds at trigger point and target level. Journal of
Manual Medicine 1990; 5: 151-154.
20. Weissmann RD. Uberlegungen zur Biomechnik in der Myofaszialen
Triggerpunktherapie. Physiotherapie 2000; 35 (10): 13-21.