Stosunki polsko-białoruskie
Współcześnie - Łukaszenka, prezydent Republiki Białoruskiej; konflikt między Polską i Białorusią wynika z prorosyjskich ukierunkowań Białorusi; B. znajduje się w rosyjskiej strefie wpływów; kwestia polskiej mniejszości na Białorusi - w czasie wyborów (trzy lata temu) władze polskie wybrały pierwszy zarząd, ale władze ukraińskie zdecydowały się na drugie wybory; Polska chciałaby utwierdzić swoje wpływy na terenie Białorusi;
2mln mieszkańców, 6% stanu liczebnego obywateli; byli trzecią mniejszością narodową po Żydach i Ukraińcach (rok 1937); określali się mianem ,,tutejszych” i nie klasyfikowali się ani do polaków ani do Białorusinów; często klasyfikowani byli jako ludność polska;
pierwsze przejawy tendencji państwowotwórczych pojawiły się w połowie lat 60 XIXw. Pierwszym symptomem było powstanie styczniowe i udział Białorusinów w tym powstaniu. Jednak te pierwsze idee zostały odłożone do lamusa. Białorusini to głównie rolnicy, ludność relatywnie biedna. Niewielka grupa intelektualistów nie była w stanie zgromadzić działaczy którzy podjęli by kwestie narodowe.
Ścisła współpraca intelektualistów białoruskich z ruchami rosyjskimi. Koniec wieku XIX to okres przemian w Rosji - np. powstanie tzw ,,narodników” grupy studentów nastawionych na szerzenie oświaty i kultury wśród chłopstwa; mamy tu także do czynienia z oddziałem białoruskim z tymi założeniami odnoście narodu białoruskiego;
Pierwsze nurty osiągają pewien próg rozwoju ale zostają pozbawione możliwości działalności przez wybuch pierwszej wojny światowej. Tereny Białorusi zostają zajęte przez wojska niemieckie. 1915 rok ziemie białoruskie pod okupacją niemiecką.
Pozytywne następstwa okupacji: utworzenie szkolnictwa białoruskiego w 1919r, komisja szkolna która funkcjonuje w Grodnie i pod zarządem niemieckim prowadzi działalność kulturalną; ma to prowadzić do obudzenia ducha narodowego i utworzenia niezależnego państwa Białoruskiego;
marzec 1918r. proklamowana Białoruska Republika Ludowa. Najwyższą władzą była Rada Najwyższa Białorusi; organ stanowiący coś pomiędzy głową państwa a rządem, którego zadaniem było administrowanie terytorium na który władza ta się znajdowała; nie cieszyła się poparciem ani bolszewików, ani Niemców administrujących Zach. część ziem białoruskich. W związku z tym Rada ta zaczęła poszukiwać poparcia na arenie międzynarodowej. Starano się uzyskać potwierdzenia istnienia państwa Białoruskiego. Państwa które uznały państwo białoruskie : Litwa, Łotwa, Estonia, Czechosłowacja, Finlandia i Turcja.
Pojawienie się oddziałów Armii Czerwonej - 1 stycznia 1919r. zajęły Smoleńsk a 5dni później położyły kres niepodległej Białorusi. Rada Najwyższa zakończyła swoją działalność. Od roku 1923 zaczęła działać na emigracji (Praga, Paryż, a od roku 1950 działa w Toronto i stanowi alternatywne władze białoruskie do tej pory)
1919r. wojsko polskie rozpoczęły przesuwanie granicy polskiej na wschód. Utworzenie wśród wsch.granic pasa niezależnych państw powiązanych z Polską umowami - plan taki był…. Nie przyniósł jednak odpowiednich rezultatów.
Przed rokiem 1918 na terenie Rosji tworzono różne formacje wojskowe. M.in. formacje białoruskie. Dowódcą był Stanisław Gułag - Wałachowicz. Współpracował ściśle z Gwardią Czerwoną po wybuchu rewolucji. Następnie przeszedł na drugą stronę frontu i stał się głównym opozycjonistą bolszewików. Działania jego przekraczały zakres jego obowiązków.
1920r. jego dywizja walczyła na terenie Polesia, później odziały białoruskie zostały przekształcone.
utworzono białoruską Gwardię Narodową (połączenie z niepodległym państwem Białoruskim). Na terenie Polski utworzono Ochotniczą Sprzymierzoną Armię Generała St. Bułaga (?) - Wałachowskiego. (Bałachowicz?)
10 listopad 1920 zajęcie miejscowości Mozyrz (?); musieli jednak uciekać z tej miejscowości; ulegli rozproszeniu; część przeszła przez granicę z Polską ale przestano przepuszczać ich przez granicę; w okresie działania we współpracy z armią polską sławiły się pogromami ludności żydowskiej;
Białorusini którzy dostali się za granicę polską zostali internowani; obozów było kilka np. w Tucholi, Płocku, Szczypiornie, Radomiu. *1923 Krzyż Waleczności
traktat ryski - podział terytorium białoruskiego między Polskę a Rosję radziecką.
1915 kiedy na Białorusi stanął front, dochodziło na tych ziemiach do masowej emigracji miejscowej ludności. Po zawarciu pokoju ryskiego nastąpił powrót tej ludności do stron rodzinnych. (wymiana ludności między polską a Rosją radziecką) okazywało się, że ludność ta nie jest elementem pożądanym. Wzrost napięcia między polską a Białorusią. Nastąpiły represje na ludności białoruskiej. Pierwsze akty przekonywania miejscowej ludności do przechodzenia na katolicyzm. Cerkwie prawosławne starano się usuwać jako symbol zaborów.
Tworzenie konspiracyjnych organizacji. Największą popularnością cieszyła się reprezentacja Białoruskiej Rady ludowej. Została rozbita…nie wiem czemu.
Działaczami była K.Masłowska i H.Szymaniuk. ich działalność nie przyniosła rezultatów. Skupili ledwie kilkaset osób. Cel to pojęcie walki z Polską, wywołanie powstania i utworzenie niepodległego państwa. Polska odpowiadała akcjami policyjnymi które doprowadziły do rozbicia tej organizacji. Członków skazano 23 maja 1923 na karę śmierci. Masowe aresztowania które objęły znaczną liczbę Białorusinów. Efektem był „proces 45” odbywający się w Białymstoku. 25osób zostało obarczonych wyrokami od roku więzienia do dożywocia.
Rozpoczęły się działania Białorusinów nad stworzeniem legalnej partii. Komitet wyborczy który wystawiał kandydatów do parlamentu Polskiego. Było ich 3 w parlamencie więc ich działania były symboliczne.
w połowie lat 20 mamy do czynienia z rozwojem idei komunistycznych. Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi. Nacisk na kwestie społeczne. Cel to oderwanie Białorusi od Polski i przyłączenie do terenów Białoruskich Rosji Radzieckiej. Najazdy grup zbrojnych i akty terrorystyczne na terenie rzeczpospolitej. 1924r. 150osobowy oddział przekroczył granicę. Utworzono Korpus Ochrony Pogranicza i czyszczenie kresów z elementów komunistycznych.
Proces 133. Pietraszki, Orla i Bielsk Podlaski - obozy internowania.
lata 30. odbudowanie struktur Kom.P.Zach.Białorusi
1934 - Rajsk; bunt rajski; chłopi protestowali przeciw wysokości podatków; starcia z policją itp. Komuniści zakończyli działalność ze względu na czystkę w roku 1938. rozwiązano wszystkie komunistyczne partie i w Polsce i Białorusi. Z inspiracji Stalina NKWD wyeliminowało znaczną część tych działaczy.
Okres okupacji niemieckiej po roku 1941. w Białymstoku utworzono białoruski komitet narodowy który opowiadał się za współpracą z Niemcami. Na czele stał W. Tomaszczyk. Celem było przerwanie antybiałoruskiej akcji polskiej policji. Pomoc ludności białoruskiej, budowanie świadomości białoruskiej. Wydawali nawet gazetę.
komitety powstawały także w Mińsku i Smoleńsku.
Białoruskie Zjednoczenie Narodowe - namiastka rządu Białoruskiego, który w razie czego miał przejąć władzę w nowo utworzonym kraju.
Samoobrona Białoruska. 3 dywizji. Jesienią 1942 została użyta do walki z partyzantami. Jeden karabin na 6 żołnierzy. Zostali rozformowani (Niemcy nie mieli do nich zaufania). Sławili się pogromami Żydów. Niemcy chcieli pozyskać Białorusinów do współpracy. Wrzesień 1942 - dokument wprowadzające probiałoruskie rozwiązania; powołano Białoruskie Towarzystwo Naukowe. Średnie szkoły z białoruskim językiem wykładowym. Cerkiew Białoruska stała się niezależnym kościołem prawosławnym.
1943r - z inicjatywy niemieckiej powstała myśl o utworzeniu nowych formacji wojskowych białoruskich. Białoruska Obrona Krajowa.
40 tys ludzi przy pierwszej akcji werbunkowej. Grożono sądem tym którzy nie chcieli wstępować do BOK. Te oddziały zostały wkrótce rozwiązano. Część wcielono w wojska niemieckie. Utworzono 33 dywizję grenadierów pancernych Waffen - SS.