ZARZĄDZANIE ORGANIZACJAMI

GENEZA:

- doktryny liberalne XVII wieku- ekonomia liberalna Adama Smith'a; dominująca rola rynku jako „bezstronnego obserwatora”, który sprawdza jakość pracy i weryfikuje jej przydatność dla społeczeństwa. Jednostki twórcze uświadamiają sobie swoje potrzeby i dążą do ich zaspokojenia poprzez pomnażanie fortuny; wszystkie jednostki są sobie równe w prawach i obowiązkach;

- etyka protestancka Maxa Webera i rozwój kapitalizmu- praca jako wartość, bogacenie się jako atrybut nadprzyrodzony

- rewolucja przemysłowa- industrializacja- II polowa XIX w., powstanie dużych przedsiębiorstw wykorzystujących nowe technologie produkcji i zatrudniające dużą ilość ludzi- komplikowanie się procesów pracy- potrzeba specjalistycznej wiedzy z zakresu zarządzania, które umożliwi dalszy rozwój firmy- rozdział funkcji własności i od funkcji zarządzania- powstaje nowa kategoria zawodowa- menedżerów, którzy w imieniu właściciela podejmują decyzje finansowe, produkcyjne i personalne, które mają zagwarantować rozwój firmy i zysk właścicielowi.

- rewolucja technologiczna- pojawienie się drogich urządzeń o wysokim stopniu skomplikowania (mechanizacja, automatyzacja, robotyzacja, komputeryzacja) wymagających dobrego przygotowania zawodowego, a więc i nowych umiejętności menedżera; pracownicy traktowani po partnersku, biorą udział w podejmowaniu decyzji.

- filozofia przedsiębiorczości

OTOCZENIE ZEWNĘTRZNE- wszystko to, co znajduję się poza firmą i wpływa bezpośrednio na pozycję firmy na rynku: klienci, producenci, konsumenci, dostawcy, konkurencja, udziałowcy, miejsce lokalizacji, ustrój polityczny państwa, system ekonomiczny, system prawny, poziom kultury i techniki, lokalny system władzy

INTERDYSCYPLINARNOŚĆ ZARZĄDZANIA- związek z: ekonomią, prawem, socjologią, psychologią, ergonomią, fizjologią, filozofią.

STRUKTURALNO- FUNKCJONALNY ASPEKT ZARZĄDZANIA

MANAGEMENT- działalność ludzi dla ludzi, przez ludzi mająca na celu podejmowanie optymalnych decyzji o wykorzystaniu zasobów kapitałowych, rzeczowych, personalnych związanych z realizacją wyznaczonych celów, które mają zapewnić rozwój firmy.

Ujęcie systemowe zarządzania: funkcje i struktura zarządzania- schemat na ksero

Schemat:

• firma, instytucja

• zasoby: rzeczowe, kapitałowe, personalne, informacyjne,

• procesy decyzyjne,

• funkcje: planowanie, organizowanie, kierowanie, zatrudnianie, motywowanie, kontrolowanie,

• system produkcyjno- wytwórczy,

• cele zapewniające rozwój.

FIRMA:

- non profit- instytucja- zalegalizowana forma zaspokajania potrzeb społecznych bliższego i dalszego otoczenia (organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, związki zawodowe)

- profitowe- działalność biznesowa- prawna forma działania grupy osób w kierunku osiągania zysku

ZASOBY:

- pracownicze (personalne)- 4 płaszczyzny analityczne: przedziały wiekowe (pracownicy młodociani- do 18- 19 lat, wiek produkcyjny- do 50- 60- 65 lat), struktura demograficzno- zawodowa (wiek, pleć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, staż pracy), cechy osobowości pracowników, ich motywacje podjęcia pracy, problem integracji i identyfikacji z firmą (lojalność pracownicza)

*siła robocza- sprzedaje swoje umiejętności na rynku pracy, całokształt zdolności intelektualnych i umiejętności manualnych wskazujących na możność wykonania danej pracy

- kapitałowe- wizytówka wiarygodności firmy na rynku; aktywa, wolne środki płatnicze, akcje

Strukturę zasobów kapitałowych analizuje się na podstawie 3 wskaźników: amortyzacji (akumulacji), konsumpcji, inwestycji; przewaga amortyzacji wskazuje na odtwarzanie się firmy, przewaga konsumpcji wskazuje na to, że duża część aktywów idzie na wynagrodzenia pracowników; Cash- flow- sytuacja firmy na rynku punktu widzenia środków

- rzeczowe- wskaźnik nowoczesności firmy i możliwości nawiązywania kontaktów na rynku- stale środki firmy (budynki maszyny, środki transportu, materiały)

- informacyjne- system komunikacji na każdym poziomie i pomiędzy nimi; analogowe- tradycyjne środki komunikacji uniemożliwiające bieżący kontakt z otoczeniem; digitalne- intranet, ekstranet, Internet

Zasoby kapitałowe, rzeczowe, pracownicze zostają uruchomione w wyniku podejmowania decyzji o ich wykorzystaniu, a decyzje te podejmowane są przez przedsiębiorcę lub menedżera. Zanim zapadnie ostateczna decyzja, musi nastąpić proces transformacji posiadanych informacji dotyczących wymienionych zasobów poprzez realizację funkcji managementu.

FUNKCJE:

PLANOWANIE:

1. planowanie strategiczne rozwoju firmy

2. planowanie funkcjonowania poszczególnych komórek organizacyjnych

3. tworzenie harmonogramów pracy na konkretne stanowiska

ORGANIZOWANIE- sprawne, racjonalne, efektywne wykonanie zadania- celu przy pełnym wykorzystaniu posiadanych zasobów; to także proces zakładania firmy

1. wdrażanie działalności gospodarczej

2. schematy organizacyjne wewnątrz firmy

3. koordynowanie zasobów na stanowisku pracy w celu wykonania zleconego zadania

KIEROWANIE- proces podejmowania decyzji odnośnie zasobów, bezpośrednie oddziaływanie przedsiębiorcy, menedżera na podległego pracownika w kierunku wykonania zadania wynikającego z założonych celów firmy; oddziaływanie to przejawia się poprzez wydawanie poleceń, udzielaniu wyjaśnień, instruktażu; w ramach kierowania określa się termin wykonania zlecenia i wysokość wynagrodzenia

ZATRUDNIANIE- dobór pracowników ze wzgl. na wymagania firmy, stanowisko pracy i niezbędne kwalifikacje, odbywa się na zasadzie selekcji, szkolenia, oceny i awansu. Czynnikiem optymalizującym dobór pracowników jest konkurencja na lokalnym rynku pracy, uzależniona od wskaźnika bezrobocia.

MOTYWOWANIE- stosowanie zróżnicowanych form zachęcania pracowników do jak najlepszego wykonania postawionego zadania; zachęcania wymaga znajomości osobowości pracowników i gry jest właściwie stosowane, kształtuje poczucie zadowolenia pracownika i zwiększa jego gotowość do wykonywania pracy.

KONTROLOWANIE- polega na sprawdzaniu wykonania zleconej pracownikowi pracy od strony ilościowej i jakościowej, porównanie założonych celów z efektami pracy, służy ustalaniu norm i korekty wypaczeń.

SYSTEM PRODUKCYJNO- WYTWÓRCZY- całokształt środków materialnych służących do realizacji celów:

1. system prosty- jednorodna specjalizacja pracowników, wąski asortyment produktów, jednorodny układ zawodowy

2. system złożony- różnorodna specjalizacja pracowników, szeroki asortyment, wiele kwalifikacji

3. system energochłonny- urządzenia wymagające dużo energii- wysokie rachunki

4. system energooszczędny- urządzenia drogie, ale pochłaniają mniej energii

5. system kapitałochłonny- nowoczesny, redukcja pracowników

6. system kapitalooszczędny- duża liczba pracowników

CELE- mają zapewnić rozwój w sensie jakościowym i ilościowym:

1. kierunkowe- jakościowe, określają do czego firma będzie dążyła w określonej perspektywie czasowej

2. konkretne- ilościowe, parametralne, mierzalne za pomocą wskaźników

HIERARCHIA ZARZĄDZANIA

ORGANIZACJA- system składający się z autonomicznych elementów, z których każdy realizując swoje zadania realizuje cel systemu

Każda organizacja opiera się na hierarchii zbudowanej w oparciu o WLADZĘ i ODPOWIEDZIALNOŚĆ

WLADZA- to uprawnienia do dysponowania zasobami rzeczowymi, kapitałowymi i personalnymi oraz możliwość podejmowania decyzji- wydawanie poleceń o ich wykorzystaniu

ODPOWIEDZIALNOŚĆ- zobowiązanie pracowników pod wpływem różnych motywacji do wykonania poleceń i rozliczania się z ich realizacji.

Władza i odpowiedzialność stanowią podstawę hierarchii w zarządzaniu organizacją i powinny być jasno i czytelnie określone w całokształcie funkcjonowanie firmy (graficznie lub słownie); decyduje o pozycjach i rolach osób tworzących firmę

Układ hierarchiczny decyduje o:

- zakresie i poziomie władzy oraz odpowiedzialności

- zakresie i rodzaju podejmowanych decyzji

- prawa i obowiązki

- kanały przekazu informacji w pionie i poziomie

- możliwości awansu i kariery

- organizacyjne możliwości rozwoju firmy

W rozwiniętej i rozbudowanej firmie hierarchia obejmuje 3 poziomy zarządzania:

1. top management- wyższy poziom zarządzania- decyzje strategiczne

2. middle management- średni poziom zarządzania- decyzje taktyczne

3. supervisory management- niższy poziom zarządzania- decyzje operacyjno- bieżące

DECYZJE

STRATEGICZNE- wyznaczają rozwój firmy w długich i średnich przedziałach czasowych, określają misję firmy i jej perspektywy, w średnich i małych firmach- określona zwykle krótka perspektywa czasowa; top management

TAKTYCZNE- dotyczące funkcjonowania firmy od strony technicznej, finansowej, organizacyjnej w średnich i krótkich przedziałach czasowych; stanowią przełożenie ogólnych celów ustanowionych na wyższym poziomie zarządzania na technikę i metodę wykonania zadania, którego realizacja ma miejsce na niższym poziomie zarządzania.

OPERACYJNO- BIEŻĄCE- dotyczą wykonania zlecenia, zadania wydanego przez poleconego; istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy wydającym decyzję a wykonującym; dotyczą struktury i rodzaju czynności pracy, organizacji dnia pracy, gratyfikacji za wykonane zadanie, etc.

W firmach średnich mamy do czynienie z 2 poziomami zarządzania, przy czym poziom średni przejmuje zakres działań poziomu wyższego. W malej firmie- sposób zarządzania spełniający zadania wszystkich pozostałych poziomów wraz z decyzjami.

UMIEJĘTNOŚCI:

KONCEPTUALNE- związane z myśleniem abstrakcyjnym w kategoriach prognozowania i programowania działań strategicznych dotyczących rozwoju firmy, jej związków ze środowiskiem lokalnym, regionalnym i międzynarodowym- top management

ADMINISTRACYJNE- sprawne i efektywne kierowanie firmą lub wyznaczoną jednostką administracyjną- decyzje strategiczne i taktyczne- top i middle management

TECHNICZNE- związane z posiadaniem specjalistycznej wiedzy, ułatwiają wybór właściwej metody i techniki wykonywania zadania oraz obsługę danego stanowiska, znajomość technologii i produkcji- middle i supervisory management

WSPÓLPRACY Z LUDŹMI- umiejętność współpracy i nawiązywania stosunków z personelem są niezbędne w trakcie bezpośrednich kontaktów kierujących u wykonawców. Od tego typu relacji zależy czy praca ma charakter twórczy, zachęcający pracownika do dalszej pracy, czy też ma charakter konfliktowy, obniżający aktywność pracowniczą; niezbędna jest znajomość struktury osobowości pracowników oraz ich motywacja do pracy, znajomość problemów zawodowo- rodzinnych; ważny styl i osobowość kierownika (styl demokratyczny czy autokratyczny) sposób i rodzaj wydawanych poleceń, kontrolowanie pracowników- szczególnie ważny na supervisory management

KONCEPCJE I METODY ZARZADZANIA FIRMĄ

NAUKOWE ZARZĄDZANIE- F. Taylor, Emerson, Le Chatelier, Gilberth, Gantl, Adamiecki- usprawnienie procesów pracy w sferze produkcyjnej

Fryderyk Taylor- ojciec naukowego podejścia do zarządzania, autor pierwszej ksiązki o zarządzaniu „Shop management

- wprowadza „normy pracy” na podstawie badań chronometrażowych (w oparciu o wyniki najlepszego pracownika)

- analiza procesu pracy

- dążenie do osiągnięcia maksymalnej sprawności pracownika poprzez upodobnienie jego działań i zachowań do czynności urządzenia lub maszyny;

- wyeliminowanie zbędnych ruchów pracownika i zadbanie o to by wykonywał jedynie ruchy produkcyjne- głównie stanowiska produkcyjne;

- szkolenie i instruktaż pracowników

- ergonomia

- motywacja poprzez place

Uwaga skupiona na pojedynczym pracowniku.

Emmerson- 12 zasad wydajności pracy

Le Chatelier- prawo równowagi organizacyjnej/ prawo przekory organizacyjnej???- organizacja jako system zostanie wytrącona z równowagi to każdy element będzie dążył do odzyskania równowagi

Gantl- wykresy

Gilberth- therbligi- elementarne mikroruchy, opracowanie 40 znaków graficznych za pomocą, których można opisać proces pracy

Karol Adamiecki- prekursor zarządzania w Polsce, redaktor pierwszego polskiego czasopisma o zarządzaniu- 1926 rok- „Przegląd organizacji”, twórca katedry zarządzania na Politechnice Warszawskiej- lata 20- te XX wieku

- tworzenie systemu produkcyjnego opartego na ciągu stanowisk i zbiorów a nie na poszczególnych jednostek- pracowników-- zespól

- zasada najsłabszego ogniwa

- prawo harmonizacji- metoda organizowania prac zespołowych

- prawo przekory- oporu wobec zmian- jeśli pracownicy zostaną zaskoczeni arbitralną decyzją to będą starać się robić wszystko by nie jej ni zrealizować lub odwlec w czasie.

ZARZĄDZANIE ADMINISTRACYJNE- Max Weber, Henri Fayol, A.Gouldner- usprawnienie i racjonalizacja pracy personelu kierowniczego i urzędniczego.

H. Fayol- uporządkowanie funkcji zarządzania, 14 zasad zarządzania, „kładka Fayola”- równorzędni kierownicy w komórkach funkcjonalnie reprezentujących różną działalność mogą się ze sobą komunikować, podejmować decyzję oraz wydawać polecenia, co do ich realizacji pod warunkiem, że zawiadomieni zostaną o tym ich zwierzchnicy; kładka ma dobre zastosowanie w firmach skomputeryzowanych, usieciowionych

Max Weber- biurokracja- wzór działania personelu urzędniczego określony przez kwalifikację, racjonalność, bezosobowość i efektywność; struktura hierarchiczna, podział kompetencji między stanowiskami, dyscyplina i kontrola, awans poprzez zasługi i zasadę starszeństwa

Gouldner- biurokratyzm: stany patologiczne biurokracji; biurokratyzm: reprezentatywny, żartobliwy, złośliwy.

ZARZĄDZANIE ZESPOEM PRACOWNICZYM- SZKOLA STOSUNKOW MIĘDZYLUDZKICH- HUMAN RELATIONS- Elton Mayo, R. Likert, McGregor

- o produktywności pracowników decyduje nie tylko otrzymywane wynagrodzenie, ale również poziom zadowolenia z wykonywanej pracy, zajmowanego stanowiska, warunków pracy i stosunków koleżeńskich, z szefem.

Mayo- środowisko pracy powinno być drugą najważniejszą grupą w życiu człowieka zaraz po rodzinie

Likert- podmiotowe, przedmiotowe traktowanie pracownika

McGregor- koncepcja pracownika X (biernego, leniwego) i Y (aktywnego, twórczego)

ROLA MOTYWACJI I ZADOWOLENIA PRACOWNICZEGO W EFEKTYWNYM KIEROWANIU FIRMA- Maslow, Hertzberg, Alderfer

- nacisk na aspekt psychologiczny w zarządzaniu- osobowość pracowników- kierownik powinien indywidualizować swoje działania w stosunku do pracownika

- praca powinna realizować potrzeby pracowników: potrzeba samorealizacji, poczucia własnej godności i wartości, realizacji pragnień, sprawdzanie własnych umiejętności i zdolności

ZARZĄDZANIE JAKO SYSTEM ORGANIZACYJNY FIRMY- Ch. Bernard, H. Simon, P. Drucker

- każda firma stanowi organizację, która jest systemem społecznym ludzi działających na rzecz wspólnie wyznaczonych i realizowanych celów i wartości; świadomie działający ludzie to: właściciel, menedżer, pracownik, klient, akcjonariusz

Bernard- układ komunikacji oparty na kompetencji- drożność dróg przepływu informacji

Simon- element równowagi systemu- organizacja będzie tak długo funkcjonowała dopóki będzie znajdować się w równowadze co do 3 systemów: zewnętrznego, wewnętrznego, równowaga między celami pracowników a celami założonymi przez firmę

*zjawisko synergetyczne- wydajność systemu będzie większa niż sumowana indywidualna wydajność pracowników

Drucker- procesy decyzyjne- uczestnictwo pracowników w procesie decyzyjnym: rozpoznanie, projektowanie, wybór decyzji, ocena

Przykładem zastosowania tych koncepcji jest MBO- Management by Objectives

KULTURA ORGANIZACYJNA I JEJ WPLYW NA KSZTALTOWANIE SIĘ JAKOŚCI PRODUKTU I USLUGI- W. Ouchi, T. Peters, R. Waterman, Ch. Chandy, S. Hofstede

W. Ouchi- teoria Z- firmy pragnące osiągnąć sukces muszą przyjąć kompilację japońskiego i amerykańskiego sposobu zarządzania, mimo zróżnicowania kulturowego

Przedmiotem badań Watermana i Petersa były firmy amerykańskie, które na wewnętrznym rynku pokonały swych konkurentów (otwartość na klientów, życzliwość w kontaktach pracowniczych, znaczny obszar autonomii w zakresie wykonywanych prac, wytwarzanie wspólnych wartości etycznych i moralnych akceptowanych przez wszystkich pracowników. Kultura- zbiór norm, wartości, zasad postępowania, określa sposób funkcjonowania formy i jej zdolności do zwiększania produktywności oraz jakości wytwarzanych produktów. Kultura oparta na dużej identyfikacji pracownika z firmą oraz otwartości na klienta.

Ch. Handy- model „bogowie Olimpu”

Władza- Zeus- niekwestionowany autorytet, szybkie podejmowanie decyzji, empatia, zaufanie

Zadania- Atena- wiele indywidualnych profesjonalnych zadań, duża specjalizacja, brak hierarchii

Rola- Apollo- podział zadań, hierarchia, administracja

Jednostka- Dionizos- niezależność, nacisk na osobowość i realizację swoich umiejętności

S. Hofstede- parametry kultury:

- dystans władzy- silny/ slaby

- indywidualizm/ kolektywizm

- rodzaj podejścia- męskie/ kobiece

- akceptacja dla ryzyka (dla działań przedsiębiorczych)

UWARUNKOWANIA SYTUACYJNE W ZARZĄDZANIU- PODSTAWĄ ELASTYCZNEGO KIEROWANIA FIRMĄ- Lawrence, Fidler, Lorsch

Model zarządzania musi być dostosowany do uwarunkowań, jakie panują: model mechaniczny (przewidywalne środowisko)- lepsze klasyczne teorie zarządzania (Taylor, Fayol, Weber), model organiczny (nieprzewidywalne)- elastyczny- zarządzanie systemowe, oparte Ne koncepcjach socjologicznych, psychologicznych i kulturowej. W otoczeniu zmiennym firmy przyjmowały najczęściej zdecentralizowane sposoby zarządzania, w otoczeniu stałym- scentralizowany

Fiedler- style kierowania- liberalny, demokratyczny, autokratyczny, każdy z nich jest dobry w zależności od warunków jakie panują

BENCHMARKING- zarządzanie przez konkurencję- poszukiwanie lidera rynku (= firmy generujące ponad przeciętny zysk, która usprawniła strukturę kosztów lub zmieniła system zarządzania, logistykę, co doprowadziło do jej wybicia się) i naśladowanie poprzez wywiadownię gospodarczą lub obserwację; przenoszenie wzorów do innych dziedzin, naśladowanie nowych rozwiązań

REENGINEERING- zarządzanie przez klientów- nastawienie na pozyskiwanie co raz to nowszego segmentu klientów, jakość towaru, cena, czas dostarczenia, wytwór standardowy ma cechy indywidualne

---