Logika prawnicza skrypt


LOGIKA PRAWNICZA

1. Działy logiki:

Semiotyka zajmuje się językiem naturalnym (etnicznym), a logika sztucznym.

2. Znak - forma wyrażenia komunikacji; stan rzeczy spowodowany przez człowieka po to, by według przyjętej konwencji znaczeniowej wiązać z tym stanem myśli o określonej treści.

Reguły znaczeniowe - znając je wiemy co rozumieć pod pojęciem znaku; interpretacja; znaczenie

Substrat materialny znaku:

3. Wyrażenie - zestaw wyrazów/znaków słownych stanowiących całość

4. Wypowiedź (wypowiedzenie) - wyraz lub wyrażenie pełniące funkcję komunikacyjną.

5. Funkcje wypowiedzi:

6. Języki:

7. Kategorie syntaktyczne:

*nazwy

*zdania (w sensie logicznym):

*funktory:

0x01 graphic
0x01 graphic
n

# Funktor prawdziwościowy:

NAZWY

1. Uwagi wstępne:

*Desygnat - przedmiot oznaczony przez daną nazwę

*Konotacja - przypisany nawie zestaw cech, który pozwala odróżnić desygnat danej nazwy od desygnatów innych nazw

2.Nazwa - taki wyraz bądź wyrażenie, które odnosi się do szeroko rozumianych przedmiotów, które:

3. Podziały:

*Kryterium budowy wyrażenia odpowiadającego danej nazwie:

*Kryterium sposobu wyodrębniania desygnatów:

# Supozycja:

#Rodzaje supozycji:

-dla nazw generalnych:

-dla nazw indywidualnych:

*Kryterium sposobu istnienia desygnatów:

# wyrażenia języka prawnego - w odniesieniu do nich przyjmuje się, że ich desygnatami są konkretne zachowania

# błąd hipostazowania - gdy doszukujemy się realnych przedmiotów dla nazw abstrakcyjnych

*Kryterium liczebności zbioru desygnatów: (zakres nazwy - zbiór desygnatów danej nazwy)

*Kryterium budowy desygnatu:

#Pojęcie zbioru:

TREŚC NAZWY

1. Konotacja - znaczenie nazwy będące jej treścią, na którą składa się zespół cech posiadanych przez każdy desygnat danej nazwy.

2.Treść pełna nazwy - treść formułowana w taki sposób by podać wszystkie cechy, na podstawie których możemy zakwalifikować dany przedmiot jako desygnat nazwy (suma cech konstytutywnych i konsekutywnych).

3. Cechy:

np. dla nazwy „szablodziób” - cechy konstytutywne to: ptak o długim, cienkim dziobie, wygiętym ku górze, długich nogach, zamieszkujący wybrzeża mórz wszystkich kontynentów

np. dodatkowe cechy szablodzioba, które nie są potrzebne przy odróżnianiu desygnatów nazwy od innych przedmiotów

4. Nazwy równoznaczne:

5. Podział nazw według kryterium stałości znaczenia:

6. Wieloznaczność - cecha wyrażeń językowych, polegająca na posiadaniu przez jeden element języka (słowo, wyrażenie) więcej niż jednego znaczenia.

7. Abstrahowanie i determinowanie:

ZAKRES NAZWY

1. Zakres nazwy (denotacja) - zbiór desygnatów nazwy

2. Podział nazw według kryterium rozpoznawalności desygnatów:

3. Pojęcia ogólne - istnieją w sposób niesamoistny; są związane z istnieniem bytów empirycznych

4. Koncepcje filozoficzne postrzegania pojęć ogólnych:

5. Uniwersum/ klasa uniwersalna - zbiór desygnatów wszystkich istniejących nazw. Zakłada się więc, że istnieją tylko pojęcia, które mają realne (zmysłowo obserwowalne) desygnaty. Ograniczenie do nazw konkretnych i niepustych.

Uniwersum:

0x08 graphic
0x08 graphic
P P

nie-P

STOSUNKI NAZW

1) Stosunek zamienności - wszystkie desygnaty nazwy S, są jednocześnie desygnatami nazwy P i nie ma takich desygnatów S, które nie byłyby desygnatami nazwy P i odwrotnie.

P

0x08 graphic

S

NP

I

II

III

P

sędzia

ziemniak

chorągiew

S

prawnik orzekający w sądzie

kartofel

flaga

2) Stosunek podrzędności nazwy P względem nazwy S - istnieją przedmioty, które są desygnatami i nazwy P i S; ale są także takie przedmioty, które są desygnatami nazwy S, a nie są desygnatami nazwy P; i nie ma desygnatów nazwy P, które nie byłyby desygnatami nazwy S.

0x08 graphic
P

S

NP

I

II

III

P

prokurator

marchewka

pies

S

prawnik

warzywo

ssak

3) Stosunek nadrzędności nazwy P względem nazwy S - istnieją przedmioty, które są desygnatami i nazwy P i S; ale są także takie przedmioty, które są desygnatami nazwy P, a nie są desygnatami nazwy S; i nie ma desygnatów nazwy S, które nie byłyby desygnatami nazwy P.

P

0x08 graphic

S

NP

I

II

III

P

prawnik

owoc

lekarz

S

sędzia

truskawka

chirurg

4) Stosunek krzyżowania się: istnieją przedmioty, które są zarazem desygnatami nazwy S i P; ale istnieją także przedmioty będące desygnatami nazwy S, a nie będące desygnatami nazwy P; i takie przedmioty, które są desygnatami nazwy P, a nie są desygnatami nazwy S

  1. stosunek niezależności - niektóre S są P i niektóre P są S; istnieją też S, które nie są P i istnieją P, które nie są S; ponadto oprócz Si P istnieją inne przedmioty (przynajmniej jeden). Dwie nazwy łącznie nie tworzą universum.

0x08 graphic
S

P

NP

I

II

III

P

sędzia

czworonóg

książka

S

absolwent prawa UMK

ssak

dokument

  1. stosunek podprzeciwieństwa - niektóre S są P i niektóre P są S i poza S oraz P nie ma żadnych innych przedmiotów. Dwie nazwy łącznie tworzą universum.

S

0x08 graphic

P

NP

I

II

III

P

prawnik

ssak

mebel

S

nie-notariusz

nie-wieloryb

nie-stół

5) stosunek wykluczania się - istnieją przedmioty, które są desygnatami nazwy P, a nie są desygnatami nazwy S; są przedmioty, które są desygnatami nazwy S, a nie są desygnatami nazwy P; nie istnieją przedmioty będące desygnatami nazwy i S i P. Brak wspólnych desygnatów.

  1. stosunek przeciwieństwa - dwie nazwy łącznie nie tworzą universum

0x08 graphic
S

P

NP

I

II

III

P

sędzia

kwiat

komputer

S

prokurator

drzewo

tablet

  1. stosunek sprzeczności - dwie nazwy łącznie tworzą uniwersum, wyczerpują universum

0x08 graphic
S

P

NP

I

II

III

P

prawnik

kartofel

krzesło

S

nie-prawnik

nie-ziemniak

nie-krzesło

5. Wyjątki:

Stosunek nazwy między liczbą pojedynczą a mnogą to stosunek wykluczania się, przeciwieństwa

Gdy jeden desygnat jest częścią innego desygnatu (części składowe) to stosunek wykluczania się, przeciwieństwa

6. Na co zwrócić uwagę osądzając o stosunku nazw:

7. Cechy a relacje:

8. Jak konstruować akt prawny:

Język powszechny rozwija się jako język mówiony, a język prawa to język pisany

DEFINICJE

1. Definicje realne i nominalne:

*Definicje realne (wewnatrzjęzykowe) - charakterystyka bytów istniejących, przedmiotów; sformułowane są w języku przedmiotowym. Charakteryzują dany przedmiot. Wyraz definiowany wyrażony jest zawsze w supozycji prostej lub formalnej.

*Definicje nominalne - polegają na zastępowaniu jednych wyrażeń innymi wyrażeniami, przy czym ten proces zastępowania może zmierzać ku znajdowaniu wyrażeń równoznacznych ze względu na treść lub równoważnych ze względu na zakres występujących nazw.

Sformułowane są w metajęzyku. Jest to definicja pojęć i terminów. Wyraz definiowany wyrażony jest zawsze w supozycji materialnej.

2. Zasady techniki prawodawczej mówią, że prawodawca powinien definiować pojęcia w następujących wypadkach:

3. Metajęzyk - język którym mówimy o wyrażeniach języka przedmiotowego. Mówi o tym, co znaczą pewne słowa używane w języku przedmiotowym. Używany jest do określenia znaczenie danego wyrażenia w danym języku.

PODZIAŁY DEFINICJI

4. Podział definicji ze względu na budowę:

*Definicje równościowe - na początku definicji występuje definiowany termin, który odpowiada definiującemu ją terminowi; składa się z trzech części:

# definicje wyraźne - w definiendum zawierają jedynie definiowany wyraz (wyrażenie); w przepisie prawnym wyraźnie jest wyrażone definiendum, łącznik definicji i definiens

# definicje kontekstowe (definicje w uwikłaniu) - definicja, w której znaczenie danego pojęcia (definiendum) jest rekonstruowane z różnych przepisów prawnych, z różnych kontekstów,

Także gdy definiendum jest skonstruowane w sposób rozbudowany - obejmuje poza wyrażeniem definiowanym inne wyrażenia; wyraz definiowany jest w tym przypadku zamieszczony w definiendum w pewnym kontekście

*Definicje nierównościowe - charakteryzowane najczęściej w sposób negatywny jako te, które nie mają budowy właściwej dla definicji równościowej; nie występuje w nich spójnik definicyjny (zwrot łączący, typu „znaczy”, „oznacza”, „jest to”.

# definicja przez postulaty (aksjomatyczna) - umieszczenie definiowanego wyrazu (wyrażenia) w kilku wzorcowych zdaniach w sensie gramatycznym, na podstawie których możemy zrozumieć, jakie znaczenie mu się przypisuje

# definicja indukcyjna (rekurencyjna) - zbudowana z dwóch części:

# definicje dychotomiczne

5. Podział definicji ze względu na budowę (definicje równościowe)

*Definicja klasyczna - (wg Arystotelesa; łac. definitio fit per genus proximum et differentiam specificam) - definiowanie przez rodzaj i różnicę gatunkową. W pierwszym członie definicji podany jest rodzaj, gatunek do którego należy dany przedmiot, a w drugiej części różnica rodzajowa, gatunkowa.

„A jest to B mające cechę C”

*Definicja nieklasyczna/zakresowa - wymienianie enumeratywne, wskazanie zakresów poszczególnych nazw, łącznie dające zakres nazwy definiowanej. (wymienienie wszystkich możliwości)

„A jest to B lub C lub D lub…”

# Trzy style definicji równościowej klasycznej i nieklasycznej:

W prawie:

+ jest to krótka stylizacja i twórcy prawa nie znają filozoficznych rozważań

- ten typ często wprowadza w błąd - zdanie nie będące definicją możemy tak odczytać (dlatego mamy słowniczki)

6. Podział definicji ze względu na cel:

*Definicje sprawozdawcze - skierowane ku przeszłości lub teraźniejszości i stanowią wyraz tego, jak dane wyrażenie rozumiane jest (lub było) w określonym języku; opisują/przedstawiają jakie ma (lub miał) znaczenie w danym języku jakiś przedmiot. Przedstawienie także nieprecyzyjności słowa.

*Definicje projektujące - tworzą znaczenie danego przedmiotu na przyszłość. Stosowane są, kiedy odkryto coś nowego i trzeba to nazwać (konstrukcyjna). Stosujemy je również wtedy, kiedy badacz uważa, że dana definicja jest nieprawidłowa (regulacyjna)

*Definicje regulujące - nawiązują do istniejącego znaczenia danego pojęcia (element sprawozdawczy), ale je uściślają i precyzują (element projektujący). Ustalają wyraźne znaczenie danego wyrazu.

W prawie pojawiają się, aby wyostrzyć jakieś pojęcie. Reguluje to na

7. Podział ze względu na budowę (mogą się wiązać zarówno z def. równościowymi i nierównościowymi):

*Definicje równoważnościowe (zupełne, pełne) - odpowiednik definicji równościowych. Różnicą jest funktor definicji „wtedy i tylko wtedy”; podają cały zakres definiowanego słowa. Mogą być klasyczne, nieklasyczne, kontekstowe.

*Definicje cząstkowe (niezupełne) - wyjaśniają tylko częściowo znaczenie wyrazu. Mają nie strukturę implikacji. Funktorem definicji jest „jeżeli…to…”. Charakteryzują się pozostawieniem luzu interpretacyjnego.

# Trzy style definicji cząstkowych:

# W prawie:

7. Inne rodzaje definicji:

*Definicje legalne - definicja zawarta w przepisach prawnych. Definicje wyraźne i kontekstowe

*Definicje werbalne - definicja w postaci formuły słownej

*Definicje enumeracyjne - definiowanie przez wyliczenie

BŁĘDY W DEFINIOWANIU

1) Circulus in definiendo (błędne koło w definiowaniu) - błąd ten polega na określaniu definiowanego wyrazu poprzez odwołanie się do niego samego. Występuje w postaciach:

*Błędne koło definicyjne bezpośrednie (błąd idem per idem - to samo przez to samo) - użycie w definiensie

wyrazu definiowanego (definiendum).

*Błędne koło definicyjne pośrednie - w definiensie nie występuje definiendum, ale odwołuje się do niego. Wyraz A oznacza wyraz B, zaś wyraz B definiujemy przy pomocy wyrazu C. Wyraz C definiujemy przez A.

2) Błąd ignotum per ignotum (nieznane przez nieznane)- polega na zbyt skomplikowanym wyjaśnianiu terminu. Definicja słowa przez inne nieznane słowa.

3) Nieadekwatność definicji - odnoszą się jedynie do definicji sprawozdawczych, rozumienie jakiegoś słowa na gruncie danego języka; niezastosowanie się do zasady, że zakres definiendum powinien być zamienny z zakresem definiensa:

# błąd przesunięcia kategorialnego - gdy w definiendum i definiensie występują wyrażenia z różnych kategorii ontologicznych (rzeczy, cechy, stany i stosunki)

# błąd pleonazmu - powtórzenie w definiensie

RELACJE MIEDZY ILOŚCIĄ PRZEDMIOTÓW, NAZW, ZDAŃ

1. Słowniczek:

/\ lub ∏ - kwantyfikator ogólny (generalny, duży, wielki) - dla każdego, dla wszystkich

\/ lub ∑ - kwantyfikator egzystencjalny (szczegółowy, mały) - istnieje, dla pewnego, dla niektórych

→ - funktor implikacji - jeżeli; więc

~ - funktor negacji - nie jest tak; nieprawda

^ - funktor koniunkcji - i

∈ - należy do

∪ - lub

2. Relacja Relacja odwrotna do relacji

xRy xR-1y

#kryteria:

  1. zakres

  2. przyporządkowanie

  1. symetryczność

  2. tranzatywaność

  3. zwrotność

  1. spójność

  2. *porządkująca

  3. *równościowa (+ identyczności)

3. Stosunki zakresowe między dziedziną a przeciwdziedziną:

1) zamienności dziedziny i przeciwdziedziny - gdy zakres dziedziny jest taki sam jak zakres przeciwdziedziny

2) nadrzędności dziedziny w stosunku do przeciwdziedziny - elementy składające się na dziedzinę są zbiorem szerszym, a niżeli tych składających się na przeciwdziedzinę

3) podrzędności dziedziny w stosunku do przeciwdziedziny - elementy składające się na dziedzinę są zbiorem węższym, a niżeli tych składających się na przeciwdziedzinę

4) krzyżowanie się dziedziny i przeciwdziedziny - te same elementy mogą być i x i y

5) wykluczanie się dziedziny i przeciwdziedziny - nigdy nie ma takiej sytuacji, aby ten sam obiekt był i x i y

4. Z uwagi na to czy x i y, może być tylko jeden podmiot, czy jest więcej tego typu obiektów (przyporządkowania):

1) relacja jednoznaczna - gdy tylko jeden element może być podstawiony jako dziedzina, natomiast jako przeciwdziedzina może być podstawionych więcej elementów

1-n

2) relacja odwrotnie jednoznaczna - gdy tylko jeden element może być podstawiony jako przeciwdziedzina, natomiast jako dziedzina może być podstawionych więcej elementów; przy dowolnie wybranym elemencie dziedziny, możemy przypisać tylko jeden element przeciwdziedziny

n-1

3) relacja wzajemnie jednoznaczna - gdy jednemu obiektowi dziedziny odpowiada dokładnie jeden element przeciwdziedziny

1-1

4) relacja wzajemnie wieloznaczna - gdy ani element dziedziny ani przeciwdziedziny nie determinuje konkretnego elementu z drugiego zbioru

n-n

Podziały ze względu na własności relacji

5. Z uwagi na symetryczność:

1) relacja symetryczna - gdy relacja zachodzi w obie strony

/\x,y xRy → yRx

tł. Dla wszystkich x i y, jak x jest w relacji do y to y jest w tej samej relacji do x.

2) relacja asymetryczna (przeciwsymetryczna) - nie ma charakteru symetrycznego

/\ x,y xRy → ~ (yRx)

tł. Dla wszystkich x i y, jak x jest w relacji do y to nie jest tak, że y jest w relacji do x.

3) relacja nonsymetryczna (niesymetryczna) - w zależności od podstawianych obiektów może, być symetryczna lub nie

\/ x,y xRy → yRx ^ \/ x,y xRy → ~ (yRx)

tł. Dla niektórych istniejących x i y, jak x jest w relacji do y to y jest w relacji do x i dla niektórych istniejących x i y, jak x jest w relacji do y to nie jest tak, że y jest w relacji do x.

6. Z uwagi na przechodniość:

1) relacja tranzatywna (przechodnia) - określamy ją miedzy przynajmniej trzema elementami

/\ x,y,z xRy ^ yRz → xRz

tł. Dla wszystkich x,y,z, jak x jest w relacji do y i y jest w relacji do z to x jest w racji do z (jeżeli x jest wyższy od y, a y od z to x jest na pewno wyższy od z).

2) relacja atranzatywna (przeciwprzechodnia, aprzechodnia)

/\ x,y,z xRy ^ yRz → ~ xRz

tł. Dla wszystkich x, y, z, jak x jest w relacji do y i y jest w relacji do z to nie jest tak, że x jest w relacji do z.

3) relacja nontranaztywna (nieprzechodnia, nonprzechodnia) - relacja może przybrać charakter tranzytywny lub atranzatywny

\/ x,y,z xRy ^ yRz → xRz ^ \/ x,y,z xRy ^ yRz → ~ (xRz)

tł. Dla niektórych x, y, z, jak x jest w relacji z y i y jest w relacji z z to x jest w relacji z z i dla niektórych x, y, z, jak x jest w relacji z y i y jest w relacji z z to nie jest tak, że x jest w relacji z z.

7. Z uwagi na zwrotność relacji (zachodzenie zwrotności relacji wzajemnie między jednym elementem):

1) Relacja zwrotna:

/\x xRx

tł. Dla wszystkich x, jest tak, że x jest w relacji z x.

2) Relacja azwrotna (irrefleksywna)

/\ x ~ (xRx)

tł. Dla wszyskich x, nie jest tak, że x jest w relacji z x.

3) relacja nonzwrotna - w zależności od tego co jest elementem x lub y występuje zwrotność

\/ x xRx ^ \/ x ~ (xRx)

tł. Dla niektórych x zachodzi relacja i dla niektórych x nie zachodzi relacja.

8. Ze względu na spójność:

Spójność relacji - własność ograniczona do zbioru T i oznacza, że zachodzi jakaś relacja przynajmniej w jednym kierunku między dowolnie wybranymi obiektami danego zbioru

1) relacja spójna - relacja, gdzie miedzy dowolnie wybranymi obiektami relacja zawsze zachodzi

/\ x,y x^y ∈ T → xR|Ty ∪ yR|Tx

tł. Dla wszystkich x,y jak x i y należą do zbioru T to x jest w relacji z y lub y jest w relacji z x.

2) relacja aspójna - relacja, gdzie miedzy dowolnie wybranymi obiektami relacja nigdy nie zachodzi.

/\ x,y x^y ∈ T → ~ (xR|Ty ∪ y yR|Tx)

tł. Dla wszystkich x,y jak x i y należą do zbioru T to nie jest tak, że x jest w relacji z y lub y jest w relacji z x.

3) relacja niespójna (nonspójna) - relacja, która przy dowolnie wybranych elementach ze zbioru zachodzi, a przy inaczej wybranych elementach nie zajdzie; tworzą ją podmioty, między którymi relacja będzie miała charakter spójny, a między innymi niespójny.

\/ x,y x^y ∈ T → xR|Ty ∪ yR|Tx ^ \/ x,y x^y ∈ T → ~ (xR|Ty ∪ yR|Tx)

tł. Dla niektórych x,y jak x i y należą do zbioru T to x jest w relacji z y lub y jest w relacji z x i dla niektórych x,y jak x i y należą do zbioru T to nie jest tak, że x jest w relacji z y lub y jest w relacji z x.

9. Relacja porządkująca - relacja, która jest równocześnie:

i asymetryczna i tranzatywna i spójna

10. Relacja równoważności (równościowa, ekwiwalencja) relacja, która jest równocześnie:

i symetryczna i tranzatywna i zwrotna

# relacja identyczności (tożsamości) zachodzi jedynie między jednym obiektem a nim samym,

PODZIAŁY LOGICZNE

1. Kategorie podziałów logicznych:

2. Podziały logiczne - taki podział, gdy nazwa, która podlega podziałowi (np. zwierzęta) jest zawsze w stosunku podrzędnym do pojęć dzielonych (np. ssaki, ptaki, gady); kategoria dokonywana na podstawie kryteriów:

*warunki formalne:

*warunki materialne:

3. Podziały ze względu na użyteczność:

4. Podział ze względu na cechy:

Aby zapewnić zrealizowanie cech/kryteriów podziału logicznego stosuje się stwierdzenia „i inne”.

5. Klasyfikacja:

6. Systematyka - klasyfikacja wielopoziomowa dokonywana z uwzględnieniem jednej, bardzo istotnej cechy

7. Partycja - podział przedmiotu

8. Pojęcia:

PREDYKATY

1. Rachunek predykatów/kwantyfikatorów - wnioskowania odwołujące się do wewnętrznej budowy zdań.

2. Term - jednostkowa nazwa indywidualna lub deskrypcja

o zawsze złożona z argumentu lub dwóch argumentów:

3. Predykat (U) - wyrażenie, które w połączeniu z jednym lub więcej termami tworzy zdanie; argumentem predykatu jest jeden lub więcej termów i w związku z tym wyodrębniamy:

4. Kwantyfikatory:

5. Wyrażenia języka naturalnego i ich odpowiedniki w postaci formuł rachunków predykatów - przykłady

1) Sokrates jest filozofem.

*term: Sokrates

*predykat: jest filozofem

F1 (x)

2) Platon jest uczniem Sokratesa.

*term(a i b): Platon, Sokrates

*predykat: jest uczniem

U2 (a, b)

3) Ktoś jest uczniem Sokratesa.

*term: Sokrates
*predykat (b): jest uczniem

*zmienna indywidualna (x): ktoś

\/ x U2 (x,b)

4) Każdy człowiek jest filozofem.

*predykat: jest

*zmienna indywidualna (C, F): człowiek, filozof

*kwantyfikator (/\): każdy

/\ x C (x) ^ F (x)

/\ x C (x) → F (x)

tzn. wszystkie x jak x jest człowiekiem to x jest filozofem

5) Niektórzy ludzie są filozofami.

*predykat: jest

*zmienna indywidualna (C, F): człowiek, filozof

*kwantyfikator (\/): niektórzy

\/x C (x) ^ F (x)

tzn. Dla niektórych x jak x jest filozofem to x jest filozofem.

tzn. Istnieją takie x, gdzie x jest filozofem i x i jest filozofem.

6. Podstawowe prawa predykatów:

1) dictum de omni: (przepowiadanie z ogólnego)

/\ P (x) → P (a)

2) dictum de singulo: (przepowiadanie z pojedynczego)

P (a) → \/ x P (x)

3) prawo zastępowania kwantyfikatora ogólnego:

/\ x P (x) ≡ ~ [ \/ x ~ P (x)]

4) prawo zastępowania kwantyfikatora szczegółowego:

\/ x P (x) ≡ ~ [/\ x ~ P (x)]

5) prawo negowania kwantyfikatora ogólnego: (pierwsze prawo de Morgana)

~ [ /\ x P (x)] ≡ \/ x~ P (x)

6) prawo negowania kwantyfikatora szczegółowego: (drugie prawo de Morgana)

~ [ \/ x P (x)] ≡ /\ x ~ P (x)

RACHUNEK ZDAŃ

1.Funktory (s.2):

*Funktor ekstensjonalny prawdziwościowy - denotacją jest wartość logiczna zdania.

2. Legenda do rachunku zdań:

~ - negacja {nieprawda że; nie jest tak że}

as - asercja {prawdą jest że; zaiste; jest tak że}

vr - vertum {jest prawdą że)

fl - falsyfikator {jest nieprawdą że}

^ - koniunkcja {i; oraz; jak również}

| . - alternatywa rozłączna {albo…albo…; albo}

/ - dysjunkcja {bądź…bądź…; bądź}

↓ - binegacja {ani…ani…; ani; ani nie…ani nie…}

→ - implikacja {jeśli…to…; więc}

≡ - równoważność {wtedy i tylko wtedy gdy}

3. Podział zdań sensie logicznym:

1. Cel rachunku zdań - sprawdzenie, czy zdanie jest:

4. Podział funkcji:

Funktory jednoargumentowe

1) negacja (~): {nieprawda że; nie jest tak że}

p

~p

1

0

0

1

2) asercja (as) {jest tak że; zaiste}

p

as (p)

1

1

0

0

3) vertum / uprawdopodobnienie (vr) {jest prawdą, że}

p

vr (p)

1

1

0

1

4) falsyfikator (fl) {nie jest prawdą, że}

p

fl (p)

1

0

0

0

Funktory dwuargumentowe

1) Koniunkcja: {i; oraz; jak również}

p

q

p ^ q

1

1

1

1

0

0

0

1

0

0

0

0

np. Jan jest prawnikiem i Jan jest ekonomistą.

2) Alternatywa zwykła: {lub}

p

q

p ∪ q

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

np. Jan jest prawnikiem lub Jan jest ekonomistą.

3) Alternatywa rozłączna: {albo…albo…; albo}

p

q

p | q

1

1

0

1

0

1

0

1

1

0

0

0

np. Jan jest prawnikiem albo Jan jest ekonomistą

4) Równoważność: {wtedy i tylko wtedy gdy}

p

q

p ≡ q

1

1

1

1

0

0

0

1

0

0

0

1

np. Jan jest prawnikiem wtedy i tylko wtedy, gdy Jan jest ekonomistą.

5) Implikacja: {jeśli…to…; więc}

p

q

p → q

1

1

1

1

0

0

0

1

1

0

0

1

np. Jeśli Jan jest prawnikiem to Jan jest ekonomistą.

6) Dysjunkcja - {bądź…bądź…; bądź}

p

q

p / q

1

1

0

1

0

1

0

1

1

0

0

1

np. Jan jest prawnikiem bądź Jan jest ekonomistą.

7) Binegacja - {ani…ani…; ani; ani nie…ani nie…}

p

q

p ↓ q

1

1

0

1

0

0

0

1

0

0

0

1

np. Ani Jan nie jest prawnikiem ani Jak nie jest ekonomistą.

kolejność przy matrycach : (..) + ~ + ^ + → + ∪ + ≡

Ćwiczenia do rachunku zdań

Przykład I:

(p → q) ^ p → q

I

II

I

III

I

IV

I

p

→

q

^

p

→

q

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

0

1

1

0

0

1

1

0

0

1

1

0

1

0

0

0

1

0

tautologia

(p → q) ^ p → q p - 1

1 1 0 1 1 0 0 q - 0

Wnioski: Ponieważ występuje działanie sprzeczne to hipoteza, że zdanie może być fałszywe zostaje obalona, a tym samym wnioskujemy, że występuje tautologia (sama prawda bez fałszu).

Przykład II:

(p → q) ^ q → p

I

II

I

III

I

IV

I

p

→

q

^

q

→

p

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

0

0

1

1

0

1

1

1

1

0

0

0

1

0

0

0

1

0

funkcja spełnialna

(p → q) ^ q → p p - 0

0 1 1 1 1 0 0 q - 1

Wnioski: Ponieważ nie występuje działanie sprzeczne to hipoteza, że zdanie może być fałszywe jest prawdziwa, a tym samym wnioskujemy, że występuje funkcja spełnialna (i prawda i fałsz).

Przykład III:

~(p → q) → ~p ∪ q

III

I

II

I

IV

II

I

III

I

~

p

→

q

→

~

p

∪

q

0

1

1

1

1

0

1

1

1

1

1

0

0

0

0

1

0

0

0

0

1

1

1

1

0

1

1

0

0

1

0

1

1

0

1

0

funkcja spełnialna

~(p → q) → ~p ∪ q p - 1

1 1 0 1 0 0 1 0 0 q - 0

Przykład IV:

(p → q) → [(q → r) → (p → r)]

I

II

I

IV

I

II

I

III

I

II

I

p

→

q

→

q

→

r

→

p

→

r

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

0

0

1

0

0

1

0

1

1

1

1

1

1

1

0

0

1

0

1

0

0

1

0

0

0

1

1

1

1

1

1

1

0

1

1

0

1

1

1

1

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

1

1

0

1

0

1

0

1

0

1

0

1

0

tautologia

(p → q) → [(q → r) → (p → r)] p - 1

1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 q - 0

r - 0

Przykład V:

(p → q) ≡ (~p ∪ q)

I

III

I

IV

II

I

III

I

p

→

q

≡

~

p

∪

q

1

1

1

1

0

1

1

1

1

0

0

1

0

1

0

0

0

1

1

1

1

0

1

1

0

1

0

1

1

0

1

0

tautologia

(p → q) ≡ (~p ∪ q) tzn. :

(p → q) → (~p ∪ q) + (~p ∪ q) → (p → q) p -1

1 1 0 0 01 0 0 01 1 0 0 1 0 0 q - 0

Wnioski: Ponieważ równoważność możemy zapisać jako dwie implikacje naprzemiennych stron, możemy postawić hipotezę o fałszywości każdej z nich. Ponieważ w obu wystąpiła sprzeczność, hipoteza okazała się fałszywa tym samym udowadniając prawdziwość (tautologię) równoważności.

Przykład VI:

Jeżeli Jan jest adwokatem to Jan jest prawnikiem i Jan nie jest prawnikiem, więc Jan nie jest adwokatem.

[(p → q) ^ ~q] → ~p p -1

1 1 0 1 10 0 01 q - 0

0x08 graphic
UZASADNIANIE PRAWDZIWOŚCI ZDANIA

1. Rozumowania formalne - uzasadnianie twierdzeń - wskazanie motywów, na podstawie których my uznajemy jakieś stwierdzenia za prawdziwe.

2. Zasada racji dostatecznej - zdanie można przyjąć lub odrzucić, gdy są do tego racje. Każdy sąd/zdanie powinno być uzasadnione.

3. Jak uzasadnić prawdziwość zdania:

*bezpośrednie (n .empiryczne) - wykorzystywanie przy uzasadnianiu zdań danych zmysłowych (doświadczenia/empirii)

*pośrednie (n. formalne, ale empiryczne też je wykorzystują) - wnioskowanie, które polega na stwierdzaniu prawdziwości jakiegoś zdania czy zdań na podstawie innych zdań wcześniej uznanych za prawdziwe:

# związki implikacyjne - tzw. implikacja fałszywa; warunki:

poprzednik implikacyjny → następnik implikacyjny

# wynikania; warunki:

racja → następstwo

# wnioskowania:

0x08 graphic

przesłanka → wniosek

Wynikanie ma charakter obiektywny, a wnioskowanie jest procesem zachodzącym w pewnym momencie w czyjejś świadomości - charakter subiektywny (przesłanka może być racją albo następstwem).

#Rozumowania dedukcyjne:

*Dedukcja sensu stricto - mamy uznaną rację (aksjomat) i na podstawie tego aksjomatu dochodzimy do następstwa (wniosek); racja się pokrywa z przesłanką a następstwo z wnioskiem;

*Dowodzenie - rozumowanie - właściwe wnioskowanie dedukcyjne poprzedzone jest procedurą poszukiwania przesłanek dla już danego zdania (wniosek); dowodzenie to dobieranie racji dla tezy, czyli dowodzonego zdania

twierdzenie to zdanie, dla którego został znaleziony dowód

# Rozumowania niededukcyjne: (związek między przesłanką a wnioskiem nie opiera się na wynikaniu logicznym)

*Tłumaczenie (wyjaśnianie)

** Analogia - przedmiot x ma cechy a,b,c,d i te cechy powodują, że ma własność y - na tej podstawie przyjmujemy, że również każdy przedmiot, który jest podobny pod istotnymi względami do x (cechy a,b,c,d) będzie miał własność ; jest to rozumowanie o szczególe/ze szczegółu (redukcja)

** Indukcja

kanony indukcji stworzył John Stewart Mill:

***Enumeracyjna zupełna - wszystkie przesłanki pod uwagę

***Enumeracyjna niezupełna - niektóre przesłanki pod uwagę

***Eliminacyjna - bieg związków przyczynowo - skutkowych

* Sprawdzanie - rozumowanie, w którym przyjmujemy jakieś zdanie za jedynie prawdopodobnie prawdziwe i szukamy jego następstw, aby z prawdziwości lub fałszywości następstw ocenić wartość logiczną wyjściowego

** Pozytywne - znajdujemy następstwa tylko prawdziwe, tylko z pewnym prawdopodobieństwem wnioskujemy o prawdziwości danego zdania (jest zawodne)

** Negatywne - znalezienie zdania fałszywego jako następnika zdania wyjściowego, po znalezieniu tego zdania wnioskujemy o fałszywości zdania wyjściowego (racji) (rozumowanie niezawodne)

WYKŁADNIA PRAWA

1. Powody luzu interpretacji przepisów:

2. Dwie drogi w sztuce argumentowania:

*przekonanie

3. Sztuka argumentacji:
*geneza:

*formy:

4. Idea systemu prawnego:

5. Powody stosowania wykładni prawa:

6. Problematyka języka:

IUS INTERPRETANDI

1. Ius interpretandi - prawo interpretacyjne

2. Koncepcje wykładni:

*klaryfikacyjna

*derywacyjna

3. Wyłomy w jasności przepisu:

*fikcja jasności przepisu:

*zamierzone luzy decyzyjne

4. Teorie o roli wykładni:

*teoria deklaratoryjna wykładni:

*teoria konstytutywna wykładni:

Granicą wykładni jest możliwe znaczenie językowe przepisu. To już jest tworzenie prawa.

Dla wykładni najważniejsza jest praktyka.

5. Podział wykładni:

6. Podział wykładni ze względu na podmiot:

*autentyczna

*legalna

Ustawy o Sądzie Najwyższym z dn. 23.XI.2003r.

Ustawa Prawo Postępowania Przed Sądami Administracyjnymi z dn. ??????

Trybunał Konstytucyjny

Ustawa Ordynacja Podatkowa

*operatywna

Ustawa o Sądzie Najwyższym z dn. 23.XI.2003r.

§ „Jeżeli Sąd Najwyższy rozpatrując kasację lub inny środek odwoławczy poweźmie poważne wątpliwości co do interpretacji prawa, może odroczyć rozprawę i przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów tego sądu.”

§ 1 pkt. 3 „Naczelny Sad Administracyjny podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-adminstracyjnej”

Kodeks Postępowania Karnego i Kodeks Postępowania Cywilnego

art. 442 §3 „Zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania”

art. 386 §6

*doktrynalna

7. Zasada potwierdzania kontekstów - nawet jeśli przepis jest jasny językowo, to należy sprawdzić wątpliwości w wykładnia systemowej i funkcjonalnej. Jeśli coś jest systemowo niejasne - rozumiemy:

8. Teorie hierarchii wykładni:

*Teoria statyczna:

Pierwszeństwo wykładni językowej i subsydiarności systemowej i funkcjonalnej. (teoria statyczna)

Kiedy należy je stosować?:

*Teoria dynamiczna:

I Wykładnia JĘZYKOWA

9. Dwa typy dyrektyw:

10. Zasady:

11. Postępowanie prawnika

↓

12. Podział wykładni językowe:

13. Kiedy należy interpretować literalnie:

14. Kiedy można rozszerzać?

II Wykładnia SYSTEMOWA

15. Wiedza o systemu prawnego:

16. Dyrektywy argumantum a rubrica - wykorzystanie wiedzy na temat systemu prawnego

17. Założenie spójności:

Interpretator może ewentualnie uzupełnić lukę techniczną. I żadnej innej.

III Wykładnia FUNKCJONALNA

1. Narzędzia:

2. Teoria racjonalnego prawodawcy:

akt prawny ma jakiś cel

↓

przepis jest elementem większego aktu prawnego

↓

przepis też dąży do celu

3. Wykładnia celowościowa - ustalenie znaczenia celu, który dany przepis musiał osiągnąć

w intencji twórcy prawa

4. Problemy:

*teoria subiektywna

*teoria obiektywna

*dyrektywa ratio legis:

5. Rola wykładni funkcjonalnej:

6. Dyrektywy:

WNIOSKOWANIA PRAWNICZE

1. Domniemania interpretacyjne:

2. Zasady in dubio:

3. Z czego korzysta?

4. Wnioskowania:

geneza:

5. Rodzaje wnioskowań:

*rozumowanie per analogiam

*rozumowanie a contrario

*rozumowanie a fortiori (tym bardzie)

*reguły instrumentalnego nakazu i zakazu

+

REGUŁY KOLIZYJNE

+

REGUŁY WALIDACYJNE

+

METODOLOGIA

+

FILOZOFIA

41

pośrednie

bezpośrednie

związek implikacyjny

wynikanie

A (zw. implikacyjny)

B (zw. wewnętrzny)

char. analityczny

przyczynowo-skutkowy

strukturalny

char. tetyczny

wnioskowanie

zawodne

niezawodne

char. logiczny

negatywne

pozytywne

enumeracyjna niezupełna

enumeracyjna zupełna

indukcja

analogia

sprawdzanie

tłumaczenie

dowodzenie

dedukcja sensu stricto

niededukcyjne

dedukcyjne

wnioskowania

eliminacyjna

w. funkcjonalna

w. systemowa

w. językowa

przepisy kolizyjne

wnioskowania prawnicze

interpretacja

wykładnia sensu sricto

wykładnia

reguły egzegezy

sensu largo


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
do zdań ściąga wyjątki, Logika Prawnicza
Logika prawnicza, Wydziały, Administracja
Logika prawnicza Ćwiczenia 4 05 2014r
LOGIKA PRAWNICZA WYKŁAD 9
LOGIKA PRAWNICZA WYKŁAD 4
LOGIKA Wyklady, Administracja I rok, semestr I, Logika prawnicza
Logika prawnicza ściąga
1,2W 02 2010 Logika prawnicza
LOGIKA PRAWNICZA (ćwiczenia)
Logika prawnicza
LOGIKA PRAWNICZA WYKŁAD 3
Logika prawnicza
Logika prawnicza - dla studentów
Logika, WSAP Ostrołęka, I rok, L - Logika prawnicza - Golińska Pilarek
test3, Logika Prawnicza
NEGACJA, PRAWO KUL, Logika Prawnicza, Prawo 1 rok
logika prawnicza
LOGIKA PRAWNICZA WYKŁAD,11
logika prawnicza

więcej podobnych podstron