Dr Krystyna Liszka

Wydział Nauk Społeczno-Pedagogicznych

w Katowicach WSP TWP w Warszawie

PROGRAM NAUCZANIA NA ROK AKADEMICKI 2010/2011

1. Nazwa przedmiotu: Teoria kształcenia

2. Kierunek studiów: pedagogika

3. Specjalność i rok studiów: pedagogika resocjalizacyjna

4. Rodzaj zajęć dydaktycznych: ćwiczenia

5. Liczba godzin:

6. Rygor: (zaliczenie )

7. Liczba punktów ECTS:

8. Cele przedmiotu

Celem realizacji przedmiotu jest rozwijanie rozumienia prawidłowości i zależności pojawiających się w procesie edukacji oraz kształcenie refleksyjnego stosunku do własnych działań dydaktycznych studenta - kandydata na pedagoga.

Dzięki uczestnictwu w zajęciach student będzie umiał:

• sprawnie operować pojęciami z zakresu tej dyscypliny naukowej,

• ze zrozumieniem interpretować prawidłowości procesu kształcenia,

• analizować i oceniać zależności między elementami systemu edukacyjnego,

• analizować i samodzielnie projektować wybrane elementy programów kształcenia,

9. SZCZEGÓŁOWA TEMATYKA ZAJĘĆ

UWAGA

(poszczególne zagadnienia tematyczne są realizowane w ciągu przewidzianych programowo godzin dydaktycznych, co oznacza, że niektóre tematy będą realizowane na kilku ćwiczeniach)

1. Uruchamianie motywacji do uczenia się - JAK ZACHĘCIĆ DO UCZENIA SIĘ

1.1. Przegląd najpopularniejszych teorii motywacji w uczeniu się

1.2. Cechy klasy szkolnej, procesy społeczne i struktury społeczno dydaktyczne w grupie uczących się

1.3. Strategie motywowania do nauki

1.4. Zagadnienie motywacji do uczenia się w świetle doniesień z badań naukowych (m.in. H.H.L. Marshall 1987)

2. Ład i dyscyplina w procesie kształcenia - JAK KIEROWAĆ GRUPĄ UCZĄCYCH SIĘ

2.1. Teoretyczne stanowiska wobec dyscypliny

2.2. Metody utrzymywania ładu i dyscypliny w grupie uczących się: prewencja i interwencja

2.3. Programy kierowania klasą

2.4. Zagadnienie ładu i dyscypliny w świetle doniesień z badań naukowych ( m.in. J.Kounin 1970)

3. Zasady konstruowania programu kształcenia. Planowanie pracy dydaktyczno-wychowawczej - JAK PODJĄĆ DECYZJĘ O TYM, CZEGO NAUCZAĆ

3.1. Analiza i ocena programu autorskiego (dowolny przykład) z zastosowaniem „Inwentarza programowego” B.Niemierki oraz „Skali do oceny projektów programów kształcenia wobec pracy” K.Liszki

3.2. Zagadnienie planowania dydaktycznego w świetle doniesień z badań naukowych ( m.in. J.Zahorik 1970, L.D. Housner i D.G. Griffey 1985)

3.3. Taksonomiczna analiza treści kształcenia.

3.4. Różnice w budowie i funkcjach celów ogólnych i operacyjnych

3.5. Ograniczenia zastosowania operacjonalizacji i podziału taksonomicznego celów kształcenia w planowaniu nauczania

3.6. Zasady konstrukcji wartościowego narzędzia kontroli i oceny uczniów i programu - rzetelność, trafność, obiektywizm

4. Modele uczenia się - nauczania (metody kształcenia) - JAK NAUCZYĆ SKUTECZNIE

1. uczenie się przez przyswajanie - metody podające

2. uczenie się przez odkrywanie - metody poszukujące

3. uczenie się przez przeżywanie - metody eksponujące

4. uczenie się przez działanie - metody ćwiczeniowe

UWAGA! Zagadnienia szczegółowe do każdego z tych zajęć odnoszą się do danej metody oraz ujęte są w następujący schemat:

• Pojęcia i tezy wprowadzające jako uzasadnienie modelu - metody

• Wyniki badań naukowych związanych z realizacją danego modelu

• Właściwości modelu (zakładane efekty - zakres zastosowania modelu, bieg zajęć, struktura środowiska dydaktycznego)

• Postępowanie nauczyciela - zadania przed zajęciami, po zajęciach

• Komunikacja podczas zajęć - poprawność logiczna oraz klimat emocjonalny pytań i poleceń nauczyciela

10. Metody nauczania

dyskusja, projekty indywidualne i grupowe, gry dydaktyczne, w tym metody symulacyjne - mikronauczanie

11. Literatura:

OBOWIĄZKOWA :

Sośnicki K.: Dydaktyka ogólna. Wyd. Ossolineum, Wrocław 1959.

Bereźnicki F.: Dydaktyka kształcenia ogólnego, Wyd. IMPULS, Kraków 2001.

Okoń Wincenty: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa, 2004.

Arends R.: Uczymy się nauczać, WSiP , Warszawa 2004.

Davis R.H., Alexander L.T., Yelon S.L. : Konstruowanie systemu kształcenia. Warszawa 1983, r.8.

Fenstermacher G.D., Soltis J.F.: Style nauczania, WSiP, Warszawa 2000.

Klus-Stańska, D. Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wyd. Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego, 2000.

Liszka K.: Nauczycielskie kryteria oceniania uczniów. Wyd. Uśl., Katowice 2001.

Liszka K.: Badanie procesu konstruowania wiedzy studentów z zakresu dydaktyki ogólnej - wybrane problemy metodologiczne. W: „Edukacja w dialogu i perspektywie. Prezentacje - polemiki - propozycje”. Red. A.Karpińska. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku 2005, s.97-109.

Mietzel G.: Psychologia kształcenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2002.

Liszka K.: Dobór treści i metod w programach kształcenia z zakresu doradztwa zawodowego. W: „Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, perspektywy, zagrożenia.”, red. Z.Andrzejak, L.Kacprzyk, K.Pająk, Poznań - Warszawa 2005, s.127-134;

Liszka K.: Mikronauczanie jako metoda rozwijania samoświadomości kompetencji zawodowych studentów pedagogiki. W: „Świadomość i samoświadomość nauczyciela a jego zachowania zawodowe” Red. W.Kozieł, T.Kobyłecka; Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005, s.397-407,

Liszka K.: Mikronauczanie jako metoda pobudzania aktywności samorozwojowej studentów pedagogiki. W.: „Pedagogika Szkoły Wyższej” t. 26-27, 2005

Liszka K.: Ocenianie uczniów we wczesnej edukacji jako obszar konfrontacji systemów kształcenia, czyli „gdy słońce było łyse”. „Problemy Wczesnej Edukacji” 2009 nr 1, s. 198-207,

Liszka Krystyna: Autoregulacja w procesie kształcenia - na tle wybranych koncepcji uczenia się. W: „Rzeczywistość - perswazyjność - falsyfikacja w optyce wychowania i edukacji.” Red. M.Kisiel, T.Huk. Oficyna Wydawnicza Wacław Walasek, Katowice 2009, s. 161-180,

Ornstein A.C., Hunkins F.P.: Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka, WSiP, Warszawa 1998.

Joyce B., Calhoun E., Hopkins D.: Przykłady modeli uczenia się i nauczania, WSiP, Warszawa 1999.

Sztuka nauczania. T.1. Czynności nauczyciela, red. K.Kruszewski, t.2. Szkoła, red. K.Konarzewski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Kwieciński, Z., Śliwerski B. (2003) Pedagogika. Podręcznik akademicki. t. 2, cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kojs W. Działanie jako kategoria dydaktyczna. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 1987.

Andrukowicz W.: Dydaktyka komplementarna. Wyd. WSP TWP, Warszawa 2004.

Zaczyński, W.P. Metodologiczna tożsamość dydaktyki. Warszawa: WSiP, 1988.

UZUPEŁNIAJĄCA:

Palka, S. Pedagogika w stanie tworzenia. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1999

Hankała, A. Ogólne koncepcje psychologiczne i związane z nimi nurty badań nad uczeniem się. W: Włodarski, Z. (red.). Psychologia uczenia się. (t.2). (wyd.3). (s. 249-326). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

Koch, S. Psychologia wobec pojawiających się koncepcji jednolitej wiedzy. W: T.W.Wann (red.), Behawioryzm i fenomenologia. Różne ujęcia współczesnej psychologii. (s. 11-62). Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002.

Polak K.: Indywidualne teorie nauczycieli. Geneza, badanie, kształtowanie. Kraków 1999

Zaczyński, W.P. Uczenie się przez przeżywanie. Rzecz o teorii wielostronnego kształcenia. Warszawa: WSiP, 1990.

Denek K.: Wartości i cele edukacji szkolnej. Poznań-Toruń 1994, r.3,4,5.

Nalaskowski A.: Metody nauczania. Toruń 1998.

Niemierko B.: Między ocena szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. Warszawa 1999.

Noizet G., Caverni J.P.: Psychologiczne aspekty oceniania osiągnięć szkolnych. Warszawa 1988.

Komorowska H.: O programach prawie wszystko. Warszawa 1999.

Hamer H. : Klucz do efektywnego nauczania. Przewodnik dla nauczyciela. Warszawa 1997.

Janowski A.: Uczeń w teatrze życia szkolnego. Warszawa 1996 r.3.

Barnes D.: Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia. Warszawa 1988,

Spionek H. : Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne. Warszawa 1985.

3

---