Istota i kategorie opieki a teoria potrzeb.
Opieka jako działalność praktyczna ma charakter złożony. Składa się z wielu różnych
elementów, między którymi zachodzą zróżnicowane zależności funkcjonalne.
Wyróżniamy następujące kategorie opieki:
rodzinną, społeczną, leczniczą, religijną, moralną, prawną, wychowawczą, ekonomiczną.
Uogólniając, można powiedzieć, że kategoria opieki to — określona dwuaspektowa specyficzna
postać opieki powstająca w wyniku integralnego powiązania się jej w pewnym wymiarze z inną
dziedziną życia i działalności.
Kierując się ogólnym kryterium podstawowych i nieodzownych elementów występujących w
każdej względnie normalnej opiece, można wyróżnić w jej strukturze:
potrzeby ponadpodmiotowe, są to te potrzeby podopiecznego, których zaspokajanie i
regulowanie przekracza jego podmiotowe możliwości, co prowadzi do interwencji
opiekuńczej,
funkcje opiekuńcze, określające w miarę jednoznacznie, co w zakresie
zaspokajania potrzeb ma dać podopiecznemu sprawowana nad nim w przyjętym
zakresie opieka,
postawy opiekuńcze opiekuna, będące jego określonym, względnie stałym
ustosunkowaniem do podopiecznego i zaspokajania jego potrzeb,
atmosfera życia w danym układzie opiekuńczym, będąca przede wszystkim
intersubiektywnym, poznawczo-emocjonalnym odzwierciedleniem przez podopie cznych
stanu zaspokojenia ich potrzeb,
sytuacje opiekuńcze, rozumiane jako wyodrębniające się w czasowym układzie
warunków i zależności całości (jednostki) działania opiekuńczego,
czynności opiekuńcze opiekuna dostarczające podopiecznemu przedmioty jego
ponadpodmiotowych potrzeb, będące z jednej strony podstawowymi elementami sytuacji
opiekuńczych, a z drugiej zasobotwórczymi i dystrybutywnymi elementarnymi jednostkami
opieki.
Wymienione elementy struktury opieki w ogóle tworzą względnie pełny skrótowy układ. Zasadność ich uwzględnienia w tej strukturze polega, na tym, że występują one obiektywnie w każdej formie bezpośredniej opieki nad dziećmi, młodzieżą, dorosłymi i ludźmi starymi.