25 Republika rzymska

podręcznik, str. 108-110

1. Ustrój republiki rzymskiej:

1. Rzym republiką od roku 509 p.n.e.

2. res publica- republika ( rzeczpospolita) rzecz wspólna obywateli

3. zgromadzenie ludowe;

- udział wszystkich obywateli,

- głosowanie nad przygotowanymi wcześniej projektami ustaw ( za lub przeciw, brak możliwości zgłoszenia poprawek)

• wybór urzędników spośród grona kandydatów

4. senat:

• rada 300 zasłużonych Rzymian,

• najbardziej szanowani i zasłużeni przedstawiciele rodów patrycjuszowskich, potem także plebejskich

• faktycznie kierował państwem,

• prowadził politykę zagraniczną ( sprawy wojny i pokoju), kierował prowaincjami

• wpływ na decyzje urzędników, ustalanie podatków

• wybór dyktatora

• nosili togi ozdobione szerokim purpurowym pasem

2. Urzędy rzymskie:

1. sprawowanie urzędów;

• kolegialność ( zespołowość) urzędów- tą samą funkcję sprawowały przynajmniej dwie osoby ( wzajemna kontrola, obawa przed możliwością przejęcia władzy przez jedną osobę)

• kadencyjność - okres 1 roku

• brak pensji- osoby sprawujące urząd musiały utrzymywać się z własnych środków

• szacunek wśród społeczeństwa

2. konsulowie: ( konsul obecnie reprezentuje dany kraj poza granicami)

• dowódcy armii w czasie wojny, nadzór nad finansami i sądownictwem

• nadzór nad życiem religijnym,

• zwoływanie na obrady zgromadzenia ludowego i senatu

3. dyktator;

• jedyny urząd wybierany przez senat na pół roku w okresie zagrożenia kraju, z grona konsulów

• sprawował urząd sam,

• nieograniczona władza

4. pretorzy:

• sprawowali władzę sądowniczą, dbali o przestrzeganie prawa

• zastępowali konsulów podczas ich nieobecności

5. cenzorzy: ( cenzor obecnie ocenia np. artykuł prasowy, film, czasami wpływając na autora, by zmienił coś lub usunął) wybierani na okres 5 lat

• zajmowali się ustalaniem ( uaktualnienie oraz możliwość usunięcia w przypadku popełnienia przestępstwa) listy senatorów ( tzw. listy cenzorskie)

• spis majątków Rzymian, spisy ludności, nadzór nad obyczajowością

6. kwestorzy:

• pobieranie podatków ( stąd kwesta),

• zarządzanie pieniędzmi

7. edylowie:

• nadzór nad porządkiem w mieście,

• nadzór nad budynkami publicznymi w mieście,

• organizowanie dostaw zboża i igrzysk

8. liktorzy:

• nosili przed najważniejszymi urzędnikami wiązki rózeg ( fasces), symbol prawa wymierzania kar cielesnych

9. trybuni ludowi:

• powołani w celu obrony plebejuszy w sporach z patrycjuszami, nietykalni

• prawo veta ( sprzeciwu) wobec niekorzystnych dla plebejuszy decyzji senatu i urzędników

Ustrój republiki rzymskiej

wybór Senat

Dyktator

Konsulowie prawo veta

Pretorzy

Cenzorzy prawo veta Trybuni ludowi

Edylowie

Kwestorzy

wybór wybór

Zgromadzenie ludowe

---