. 35. Krytyka literacka
Literaturze młodopolskiej przez cały okres jej trwania, a i długo po jej upadku towarzyszy krytyka. Krytyka nie byle jaka pogłębiona filozoficznie, współkształtująca programy, liczba wybitnych nazwisk świadczy o jej randze:
Zenon Przesmycki (Miriam),
Ignacy Matuszewski,
Antoni Lange,
Stanisław Brzozowski,
Adam Grzymała- Siedlecki,
Artur Górski,
Byli jednak i tacy krytycy, który wyżarzali swoją krytykę poprzez własną twórczość:
Maria Komornicka,
Stanisław Przybyszewski,
Juliusz Żuławski,
Bolesław Leśmian
Formy gatunkowe jakie wówczas uprawiała krytyka to:
Dziennikarski felieton krytyczny (najmniej ceniony),
Recenzja- studia,
Eseje,
Artykuły polemiczne.
Studia syntetyczne,
Studia problemowe.
Krytyka określała rolę twórcy, określa najnowsze prądy, określa relacje artysta- odbiorca, sztuka- społeczeństwo. Zdarzają się również ciekawe studia:
O sposobach istnienia postaci literackiej- Żywe fikcje Ostapa Ortwina,
O filozoficzno- literackim znaczeniu rytmu- studia Bolesława Leśmiana,
Część krytyków informowała o ruchu literackim w innych krajach towarzyszyła temu twórczość przekładowa- Przesmycki, Lange. Stosunkowo dużo studiów, esejów poświęcono Nietzschemu oraz popularnej wówczas literaturze francuskojęzycznej zwłaszcza o belgu Meaterlincu np. Studium Przesmyckiego- Maurycy Maeterlinc. Stanowisko jego w literaturze belgijskiej i powszechnej.
Twórczość pisarzy była krytykowana na bieżąca w wypadku dramatów oceniano je niekiedy jeszcze przed ukazaniem się drukiem, tuż po premierze teatralnej. Szczególną uwagę krytyków zwrócił Wyspiański, Stanisław Lac, czy Ostap Ortwin specjalizowali się w interpretacjach jego utworów.
Romantyzm był epoką bliską Młodej Polsce, szczególnym szacunkiem krytyka darzyła Słowackiego, tego z okresu Króla Ducha, stał się inspiracją dla Micińskiego, Przybyszewskiego.
Inaczej było z Mickiewiczem jego kult miał charakter polityczno- społeczny, a nie jak w wypadku Słowackiego literacki. Posługiwano się jego autorytetem w rozgrywkach politycznych, lektura jego dzieł wspomagała ruchy odrodzenia narodowego. Wierny wśród krytyków był mu Artur Górski.
W Młodej Polsce niejednokrotnie następuje zatarcie granic pomiędzy krytykiem, a historykiem literatury, między krytykiem literackim, a krytykiem malarskim np. Matuszewski pisał o malarzu Gustawie Moreau, czy Bocklinie.
1