Freud: psychoanaliza

• determinizm psychologiczny - każde zachowanie ma jakąś przyczynę

• predykcja - przewidywanie

• postdykcja - wyjaśnianie po fakcie

• dynamizm - czynność nawykowa przynosząca chwilową przyjemność lub złagodzenie napięcia

• introjekcja - uwewnętrznianie, przyswajanie norm moralnych rodziców

• kateksja obiektu/wybór obiektu popędu - obiekt lub wyobrażenie, za pomocą którego następuje zaspokojenie popędu

• antykateksja - powstrzymywanie id od spontanicznego, irracjonalnego zaspokajania popędu

• identyfikacja - mechanizm, za pomocą którego następuje przemieszczenie energii z id do ego; umożliwai zastąpienie procesu pierwotnego wtórnym lub naśladownictwo - jeden z mechanizmów umożliwiających radzenie sobie z frustracją, konfliktem, lękiem

• fiksacja - zatrzymanie w rozwoju; kluczowe lęk i frustracja

• regresja - cofanie do wcześniejszych faz rozwojowych; kluczowe lęk i frustracja

• scena pierwotna - obserwowany przez dziecko (w rzeczywistości lub fantazji) stosunek seksualny miedzy rodzicami

• metapsycholoia - założenia teoretyczne psychoanalizy

• druga teoria aparatu psychicznego - teoria strukturalna : id, ego, superego

• procesy cenzorujące - procesy pomiędzy nieświadomościa a przedświadomościa uniemożliwijące przejście wypartych treści do świadomości

• teoria kliniczna - konflikt, wyparcie, mechanizmy obronne

Jung: psychologia analityczna

• przyczynowość - zachowanie jednostki jest uwarunkowane doświadczeniem gatunku oraz doświadczeniem indywidualnym

• teologizm - zachowanie jednostki jest uwarunkowane celami i aspiracjami

• prospektywizm - odniesienie do przyszłości

• retrospektywizm - odniesienie do przeszłości

• kompleks - konstelacja nieświadomych uczuć, myśli, wspomnień, spostrzeżeń

• archetyp - uniwersalna forma pojęciowa (idea) o sporym ładunku emocjonalnym; ma charakter psychoidalny tzn fizykalny i psychiczny

• przygotowanie do powstawania fobii - ludzie mają predyspozycje do szybkiego uczenia się reakcji strachu na bodźce zagrażające naszym przodkom

• funkcja transcendentalna - odpowiada za łączenie przeciwieństw, umożliwia powstanie jaźni przejmującej później funkcje ego

• proces indywiduacji - odpowiada za różnicowanie struktur

• zasada ekwiwalencji - jeżeli wykorzystaliśmy określoną ilośc energii do pewnej czynności, to taka sama ilość tej energii pojawi się w innym miejscu.; zmniejszenie siły jednej wartości powoduje zwiększenie drugiej

• zasada entropii - wyrównanie energii

• samourzeczywistnianie - każda jednostka do niego dąży; za jej posrednictwem powstaje jaźń

• zasada synchroniczności - nie ma charaktery przyczynowego, ani teologicznego; stosuje się ją do zdarzeń, które współwystępują w tym samym czasie, lecz żadne z nich nie jest przyczyną drugiego

• sublimacja - przenoszenie energii z procesów prostych do złożonych

• wyparcie - przenoszenie energii z procesów złożonych na proste; przeciwieństwo sublimacji

• symbole - mają charakter wyrażania popędów oraz archetypowy

Alfred Adler - psychologia indywidualna

• motywy społeczne - każda jednostka jest jednostką społeczną, która przekłada dobro społeczne nad egoistyczny interes

• twórcza jaźń - interpretuje, nadaje sens, poszukuje lub sam stwarza doświadczenia jednostki w celu realizacji określonego stylu życia. Jej samej nie da się zaobserwować, obserwowalne są jedynie jej skutki. Pośredniczy między bodźcami oddziaływującymi na jednostkę a jej reakcjami na stymulację. Jest suwerenem

• męski protest - rodzaj hiperkompensacji u kobiet i mężczyzn w odpowiedzi na określoną niższość

• styl życia - warunkuje funkcjonowanie osobowości, wyjaśnia jej niepowtarzalny charakter, kształtuje się do 4-5 r życia, decyduje o tym jak człowiek poradzi sobie z 3 podstawowymi problemami życiowymi; kompensacja określonego poczucia niższości

• świadomość - centrum osobowości

Erich Fromm - humanizm dialektyczny

• bodźce proste - np. popęd, automatyczna reakcja

• bodźce aktywujące - aktywują dążenie do celu

• charakter nekrofiliczny - nastawiony na śmierć

• charakter biofiliczny - nastawienie na życie

Karen Horney:

• lęk podstawowy - powstaje wskutek działania czynników zakłócających poczucie bezpieczeństwa dziecka w relacjach z rodzicami.

• Alienacja - konsekwencja usiłowań dziecka uporania się z lękiem podstawowym

• Potrzeby neurotyczne - powstają wskutek usiłowań człowieka rozwiązania jego problemu związanego z zaburzonymi relacjami z innymi ludźmi

Kurt Goldstein:

• figura - aktualna aktywność organizmu

• tło - cały organizm

• zachowanie konkretne - automatyczna reakcja na bodziec

• zachowanie abstrakcyjne - reakcja na bodziec po wcześniejszym przemyśleniu

• proces wyrównania (centryzacja orgaznimu) - celem nie jest redukcja napięcia lecz wyrównanie go np. poprzez jedzenie. Centryzacja daje całkowitą równowagę umożliwiającą najskuteczniejsze działanie w środowisku

• samourzeczywistnianie (samorealizacja) - główny cel jednostki, realizować można się na różne sposoby np. poprzez jedzenie; indywidualne potencjalności - to co człowiek preferuje i wykonuje najlepiej

• dochodzenie do porozumienia - ze środowiskiem poprzez opanowanie go; interakcja człowiek-środowisko

• istotna motywacja świadoma

Abraham Maslow :

• kompleks Jonasza - człowiek obawia się własnego przeznaczenia oraz własnych możliwości - to uniemożliwia razem z desakralizacją kontakt z naturą

• desakralizacja - brak szacunku i zaufania; również uniemożliwia kontakt z naturą

• syndrom - zespół uczuć i zachowań, które są funkcjonalnie równoważne; są podsyndromy

• doświadczenia szczytowe - przeżycia, charakterystyczne dla osób samorealizujących się

Carl Rogers:

• humanizm - człowiek posiada wrodzoną zdolność do zdrowego i twórczego rozwoju; może ona być zakłócona przez otoczenie. Człowiek może przezwyciężyć ten negatywny wpływ

• terapia niedyrektywna - skoncentrowana na kliencie

• pole fenomenologiczne - całość wewnętrznego doświadczenia jednostki

• pole świadomości - dające się zsymbolizować (zwerbalizować) doświadczenie jednostki

• subcepcja - podświadome spostrzeganie doświadczenia (p. fenomenologiczne)

• koncepcja siebie - tworzy ją ja realne i idealne

• osobiste przystosowanie - jak jednostka czuje się sama ze sobą

• kongruencja - niespójność pomiędzy polem fenomenologicznym a polem wiadomości

• samourzeczywistnianie - główny cel jednostki, realizacja swych potencjalności

• organizmiczny proces wartościujący - jednostka wybiera takie formy aktywności, które sprzyjają samourzeczywistnianiu.

George Kelly:

• rzeczywistość psychiczna - przestrzeń życiowa, pole; od niej zależy zachowanie

• interpretacja - konstruowanie

• alternatywizm konstruktywny - jednostka może wpływać na woje zachowanie, wszystko zależy od tego w jaki sposób interpretuje rzeczywistość

• człowiek uczony - człowiek posiadający pewne konstrukty, formułujący oczekiwania, postępujący zgodnie z nimi, bądź zmieniający konstrukty w razie niepowodzeń

• motywacja typu popychanie - popędy, bodźce, motywy

• motywacja typu pociągnie - cele, wartości, potrzeby

• konstrukt osobisty - sposobów jaki interpretujemy np. 2 obiekty jako takie same lecz inne od trzeciego, umożliwia oczekiwanie, są dwubiegunowe, mają różny zakres użyteczności, centrum użyteczności, przepuszczalność, różny poziom świadomości

• antycypacja - zarówno popychanie i pociąganie konstruktów

• kontinuum świadomości = nieświadomość

Cattel:

• analiza czynnikowa- metoda matematyczna umożliwiająca określić, które pozycje testu mierzą to samo

• czynnik g - zdolności ogólne, szeroko pojmowana zdolność do rozumowania i rozwiązywania problemów

• czynnik s - zdolności specyficzne np. pamięć wzrokowa

• ładunek czynnikowy - nasycenie - umożliwia określić, jaka część zmienności danej miary może zostać uogólniona na inne czynniki

• czynniki uniwersalne - ogólne, odnoszą się do wszystkich miar

• czynnik grupowe - odnoszą się do minimum jednej ale nie do wszystkich miar

• czynniki specyficzne - odnoszą się do jednej z miar

• czynniki błędu - odnoszą się do jednej miary w pojedynczym zastosowaniu, wynikają z błędów

• układ prostopadły - ortogonalny, z góry zakłada niewystąpienie korelacji

• układ ukośny - zakłada korelację

• cecha - struktura psychiczna, wniosek, na podstawie którego wyjaśniamy spójnośc, regularność zachowania

• cecha źródłowa - podstawowa

• cecha powierzchniowa - jawna, zewnętrzna, powstaje wskutek interakcji cech źródłowych

• cecha ukształtowana przez środowisko - powstałą w wyniku działania rodowiska

• cecha konstytucjonalna - dziedziczna, wrodzona

• cecha dynmiczna - aktywizuje działanie

• cecha zdolnościowa - ukazuje efektywność osiągnięcia celu

• cecha temperamentalna - powstaje wskutek połączenia cechy kontytucjonalnej ze zdolnościową

• dane L - dane życiowe np. świadectwo szkolne

• dane Q - samoopisowy kwestionariusz

• dane T - dane testowe, stworzenie odpowiedniej sytuacji

• erg - np. popęd biologiczny; konstytucjonalna, dynamiczna cecha źródłowa; napęd osobowości

• sentyment - odniesienie do przedmiotu społecznego; ukształtowana przez środowisko, dynamiczna cecha źródłowa; uzależniony od ergu

• postawa - dynamiczna cecha źródłowa; uzależniony od sentymentu

• sieć dynamiczna - ukazuje związki między ergami, sentymentami i postawami

• własne ja - sentyment szczególnego rodzaju, uwarunkowany w większym lub mniejszy stopniu przez niemal każdą postawę

Eysenck:

• PEN - psychotyczność, ekstrawersja, neurotyczność

McCrae, Costa:

• NEOAC - Neurotyczność, Ekstrawersja, Otwartość, Ugodowość, Sumienność

Gordon Allport:

• cecha - nomotetyczna, wspólna dla wszystkich ludzi, badania nomotetyczne

• dyspozycja osobista - idiograficzna, specyficzna dla osoby, badania idiograficzne

• dyspozycje : dynamiczne, centralne, wtórne

Podejście poznwcze:

• proaktywne konstruowanie własnej przyszłości ; poprzez cele osobiste, zadani życiowe, plany oraz wyobrażenie możliwego ja

• reakatywne konstruowanie własne przyszłości : przywrócenie poczucia kontroli, poprawa samopoczucia

• heurystyki stymulacji : wyobrażanie możliwego scenariusza działania odnośnie przeszłości i przyszłości

• pojęcie Ja - ogólne przekonanie o sobie, zawiera schematy ja dotyczące poszczególnych funkcji

• ja robocze/ spontaniczne pojęcie ja - uświadamiana danym momencie część Ja

• znaczący inni - wpływający na nasze pojęcie Ja

• ja odzwierciedlone - przekonanie jednostki na temat tego jak postrzegają ją inni

• zasada uprzywilejowanego dostępu : tylko jednostka ma dostęp do własnych procesów psychicznych, inni nie - zasada obalona, bo często bywa tak, że nie zdajemy sobie sprawy z zachodzących w nas procesów

• rekatancja psychologiczna - dążenie jednostki do przywrócenia wolności wyboru, zagrożonej przez kogoś innego

• cele dystalne - dalekie, zamierzenia, wchodzące w skład ja idealnego lub powinnościowego

• cele proksymalne - bliskie, zamierzenia, wpływają na działanie

• poziom specyfikacji celu - na ile cel jest abstrakcyjny lub nie

• zakres celu : punktowcy - mały

• zakres celu przedziałowcy : duży, szeroki

• kongruencja - poziom autonomii w dążeniu człowieka

• koherencja - stopień w jakim cele proksymalne wpływają na dystalne

• deliberacja - ocena różnych możliwości

• implementacja - faworyzowanie opcji

• zjawisko energizacji działania - pobudzenie fizjologiczne wpływa na ocene arakcyjności celu oraz na oczekiwanie trudności jegoosiągnięcia

---