Pojęcie i cechy osobowości
Osobowość – względnie słabe właściwości psychiczne i fizyczne charakteryzujące daną osobę i różniącą ją od innych pod względem zachowania oraz przebiegu procesów psychicznych (np. odporność, wrażliwość, odwaga, temperament)
Tożsamość – w psychologii pojęcie tożsamości występuje w kontekście dwóch najważniejszych dla człowieka relacji
Stosunku do siebie samego
Stosunku do innych ludzi, kultury i tradycji
Wskazuje ona na szczególny typ związku jaki łączy podmiot z nim samym – z jednej strony z jego własną psychofizyczną i moralną kondycją, z drugiej zaś z innymi. Związek ten opiera się na mniej lub bardzie świadomych postawach wobec wyróżnionych wartości, których nosicielem jest zarówno sam podmiot jak i inni ludzie, kultura itp.
Problematyka tożsamości rozważana z perspektywy specyficznie psychologicznej – komplikuje się dodatkowo przez obecność problemu podmiotu oraz przez sposób doświadczenia tożsamości, określany jako poczucie
Wobec pojęcia tożsamości wyróżniamy terminy:
Tożsamość społeczna – uświadomienie sobie wspólnych właściwości z grupą w której jednostka żyje, poczucie przynależności do grupy i dostrzeżenie odrębności grupy.
Jest nadawana, przekształcona i potwierdzona społecznie,
Jesteśmy tacy za jakich uznają nas inni. Tę samą ideę wyraża pojęcie jaźni odzwierciedlonej. W określonych warunkach może nastąpić alternacja tożsamości czyli trwała jej przemiana (np. pod wpływem praktyk religijnych)
Tożsamość osobista – dostrzeganie tego co różni jednostkę od innych, powstawanie sądów na temat własnej osoby.
Bycie tym samym człowiekiem, bycie sobą, tym za kogo się podajemy
Tożsamość obiektu – pojęcie umożliwiające odróżnienie od siebie dwóch obiektów, każdy obiekt charakteryzuje się tożsamością, dzięki której jest rozróżniany od innych obiektów występujących w systemie. Tożsamość obiektu można określić posiłkując się jego identyfikatorem tożsamości.
Mentalność – system zasad opartych na założeniach normatywnych, którymi człowiek kieruje się przy przetwarzaniu informacji o życiu społecznym.
Założenia normatywne – tworzą się w umyśle człowieka podczas procesu socjalizacji, cząsto bardziej lub mniej krytyczne oceny,
Przekonanie indywidualistyczne – człowiek jako istota odrębna kierująca się własnym wyborem.
Przekonanie kolektywistyczne – człowiek jest integralną częścią większej całości, jest podporządkowany.
Założenia hierarchiczne – usytuowanie ludzi powinno być niższe lub wyższe
Założenia równowartościowe – ludzie powinni być postrzegani ze względu na indywidualne cechy
Wartości – to przedmioty i przekonania o nienormatywnym charakterze, determinujące względnie podobne przeżycia psychiczne i działania jednostek. W rozumieniu kulturowym wartości to powszechnie pożądane w społeczeństwie przedmioty o symbolicznym charakterze, oraz powszechnie akceptowane sądy egzystencjalno- normatywne.
Wartością może być przedmiot, idea, instytucja
Wartości integrują jednostkę ze społeczeństwem
Wartości to cechy stanowiące o nieprzeciętnych walorach kogoś lub czegoś,
Typy wartości:
Autoteliczne – autonomiczne, naczelne, centralne, zajmujące naczelne miejsce w chierarchi wartości, realizacja tych wartości jest dobrem samym w sobie,
Instrumentalne – podrzędne o niższym znaczeniu, są elementem pomocniczym w osiąganiu wartości największych, służą wykonywaniu celów wyższych.
Uznawane
Odczuwane
Zinternalizowane
Deklarowane
Rodzaje wartości:
- allocentryczne – ulokowane na zewnątrz JA
- socjocentryczne – (bezpieczeństwo narodowe, ochrona środowiska)
- interpersonalne – (bezpieczeństwo rodziny, lojalność)
- egocentryczne – związane z dobrem JA
- intelektualne – (ciekawość, mądrość, prawda,)
- etyczne – (dobro, wiara, pobożność)
- emocjonalne – (empatia, miłość)
- estetyczne (piękno sztuka)
- prestiżowe