B. Schulz: Opowiadania. Wybór esejów i listów.
po dacie debiutu żył jeszcze 9 lat,
biografia - monotonna, mało urozmaicona. Schulz - Żyd z kresowego miasteczka,
urodzony 12.07.1892 w Drohobyczu,
1902 - zaczyna edukację w gimnazjum im. Cesarza Franciszka Józefa,
wątły, nieśmiały (stąd - kompleks niższości i masochizm, poczucie wyobcowania),
1910 - zdał maturę z wyróżnieniem, idzie na studia architektoniczne na Politechnikę Lwowską, w 1913 roku przerwał,
rysował, w Xiędze bałwochwalczej (cykl grafik) - masochistyczny hymn na cześć kobiecości, triumfującej nad brzydotą i pokracznością facetów,
uczy rysunku, robót ręcznych i matematyki,
w 1930 roku spotkał w domu Witkacego Deborę Vogel,
kontakt z Nałkowską - ona lubi młodych pisarzy, matkuje im i nie tylko :>,
1936 - opowiadania (Wiosna, Jesień, Republika marzeń),
wiosna 1933 poznał przyszłą narzeczoną, panią J[…], katoliczkę. Wystąpił dla niej z gminy żydowskiej, ale nie chciał przyjąć chrztu - rozeszli się w 1937 roku,
próbował napisać powieść Mesjasz,
ostatnie opowiadania - 1938 Kometa i Ojczyzna,
lato 1941 - przeniesiony do getta,
w przeddzień planowanego wyzwolenia został zastrzelony przez Karla Gunthera - 19.11.1942
Twórczość literacka:
2 tomy opowiadań i 4 opowieści, razem - 30 tekstów. Miejsce akcji - miasteczko, idealny Drohobycz, narrator i bohater ma cechy autora,
bohater opowiada nie o zdarzeniach, a o własnej inicjacji, w tej samej mierze świat poznaje co kreuje,
w Sklepach cynamonowych - najważniejszy jest ojciec. W Sanatorium pod Klepsydrą - już Józef, bohater dramatu dojrzewania. 3 ostatnie opowieści - bohater - Józef - jest starcem,
jako krytyk - Schulz nie był bezstronny, nie był obiektywny. Reprezentował nurt personalistyczny w krytyce - ważna sytuacja egzystencjalna bohaterów, ich psychika, a nie rozważania nad strukturą utworów,
w listach jawi się jako człowiek dobry, w twórczości plastycznej - mroczny,
w rysunkach przeważają masochistyczne motywy, Witkacy wpisuje Schulza w nurt demonologii,
grafiki wizualizują obsesje,
język: modelowany, bogaty, ekscentryczny. Ważne jest nie bogactwo słownictwa, a sposób użycia wyrazów,
s. XXXIII Bogactwo słownika, rozwinięte szeregi epitetów i przenośni nie są więc tylko wybujałym zdobnictwem (…) budują natomiast szczególnego typu siatkę słowną, estetyka przepełnienia,
w metaforyce - rządzi zasada zmieszania sfer (tu: dążność do animizacji / personifikacji przedmiotów martwych lub abstraktów i animalizacja człowieka, martwe ożywa, żywe - jak rzeźba),
intelektualizacja stylu, długie wywody i opisy (w narracji), mało dialogów, te, które są - przekształcają się w monologi z biernymi słuchaczami, styl wypowiedzi - emocjonalny i zrytmizowany, wewnętrznie udramatyzowany,
obrazy układają się wokół 1) rzeczywistości fizycznej, społecznie sprawdzalnej, 2) osobistej wyobraźni narratora - bohatera, świat ma charakter konfliktowy,
interesuje Schulza ukryty sens i emocjonalny walor świata,
obrazowanie odwołuje się do mechaniki marzeń sennych, w każdej chwili może się coś zmienić,
opozycja Dom-Kosmos - dom to schronienia, miejsca z wytyczonymi granicami,
symbolika środka - perspektywa centralna,
czas historyczny - zawsze na drugim planie, najważniejsza jest pora roku,
s. LII na przestrzeni życiowego cyklu bohaterowie Schulza po wielokroć przeżywają w rocznej miniaturze mitologię własnego dojrzewania, starości i śmierci,
labirynt - pojawia się często (miasto w nocy, mieszkanie, dom bohatera itp.), rozrasta się czasami na przykład obejmując ciało człowieka i jego psychikę, czy niebo. Nie uznaje granic. W tradycji motywu labiryntu: Mircea Eliade - labirynt ma chronić środek - miejsce święte symbol ciernistej drogi do prawdy i świętości, inne koncepcje - w centrum labiryntu tkwi niejasne niebezpieczeństwo, labirynt jako kobiece narządy rodne, wędrówki po korytarzach - znaczenie erotyczne,
bohater - Józef - chciałby być filozofem i artystą - najpierw przygląda się światu, potem - marzenia i sny na jawie,
manekin (s. LXIII) - każda rzecz, której aktywność ludzkiego umysłu nadała znaczenie i miejsce w porządku wszechrzeczy; świat raz stworzony przez Boga u Jakuba (Traktat o manekinach) nabrzmiewa nieustanną demiurgią wtórną,
człowiek u Schulza - rozdwojony wewnętrznie, niepełny, niedostateczny, chce poznać świat, tajemnicę Bytu, ale za krótko żyje. Chce naśladować Boga w kreowaniu a tworzy niedoskonałe odbitki,
błądzenie - ma wydźwięk erotyczny i metafizyczny,
tajemnicze są dla bohatera kobiety,
odebranie głębszego znaczenia ruchom zbiorowym,
w pojmowaniu mitu zbliża się do Tomasza Manna. Mit - pewna historia, fabuła, której początki gubią się w powrocie dziejów. Może funkcjonować w różnych czasach i kulturach. Schulz splata wątki biblijne z aluzjami do mitologii. Elementy mitologiczne są na różnych poziomach znaczeniowych tekstu - w fabule, masce / kostiumie postaci, w języku narracji - przez aluzje do biblijnego stylu. Tworzy nowe mity na podobieństwo starych. Mit Księgi - mit węzłowy. Nie chodzi o fizycznie istniejący tekst. Księga każdego odsyła do jednej idei - idei przedustawnego ładu i idei jedności świata i umysłu. Foliał stanie się księgą gdy dzięki niemu rzeczywistość objawi się jednostce jako pewien porządek,
dla Józefa Biblia to skażony apokryf. Księga - prototyp mitów i literatury, lustro, w którym przegląda się ludzka istota,
ironia Schulza - równoważona przez entuzjazm,
wpływy potencjalne - literacka atmosfera Lwowa i Wiednia, świadomość schyłku epoki, skłonność do fantastyki i oniryzmu, groteska, poetyka dysonansu. Wpływy Rilkego, Kafki, Manna,
s. XCI - Kafka jest piewcą totalnego wyobcowania jednostki i metafizycznej rozpaczy - Schulz przeciwnie: właśnie literaturą próbuje zwalczyć alienację i zrekonstruować uniwersalny porządek świata,
czerpał z Junga, Bergsona (nieskończona dynamika świata nie poddająca się intelektualnym formułom), Nietzschego, z romantyzmu (bunt przeciw porządkowi świata, mityzacja rzeczywistości, metafizyka przyrody)
Jak nie mam bibliografii, to znaczy, że to jest ksero wstępu od K.K.