Konflikt i społeczeństwo według Lewisa Cosera
I. Społeczne funkcje konfliktu. L.Coser.
Pozytywne:
- osiągniecie jedności w grupie
- przywrócenie jedności w grupie
- prowadzą do stowarzyszania się lub koalicji z innymi grupami
- przyczyniają się do redukcji izolacji społecznej
- może prowadzić do zjednania interesów wrogich sobie stron na płaszczyźnie
z działalności społecznej.
WEWNĘTRZNE KONFLIKTY
Dotyczą celów, wartości lub interesów, na których opierają się stosunki społeczne. Stwarzają one możliwości skoordynowania stosunków władzy i systemu norm, zgodnie z odczuwanymi potrzebami podgrup lub poszczególnych członków.
W danej grupie społecznej konflikt rozwija się w momencie kiedy jednostki lub grupy mają skłonności do wysuwania konkurencyjnych żądań dotyczących podziału ograniczonych środków, prestiżu lub pozycji w układzie władzy.
Nasilenie konfliktu zależy od tolerancji obu stron.
Niskie tendencje do konfliktów posiadają grupy ściśle zintegrowane wewnętrznie charakteryzuje je duża częstotliwość interakcji i znaczne zaangażowanie osobowości ich członków. W tej sytuacji negatywne uczucia są tłumione i intensyfikowane, jednakże w momencie wybuchu konfliktu, będzie on miał gwałtowny przebieg ponieważ:
- zmierza do rozwiązania nie tylko tego problemu, który spowodował wybuch konfliktu ale i ujawnia wszystkie skumulowane urazy.
- na skutek pełnego zaangażowania osobowości wszystkich członków grupy w toku walki nastąpi mobilizacja wszystkich uczuć i energii.
Reasumując im bardziej zintegrowana grupa tym gwałtowniejszy jest konflikt.
Grupy słabo zintegrowane mają małe tendencje do konfliktu, który może zaburzyć ich strukturę, gdyż w jej interesy angażują jedynie część swojej osobowości. Energia członków jest zmobilizowana w wielu kierunkach i dlatego nie będą oni koncentrować się na jednym konflikcie dzielącym grupie.
ZEWNĘTRZNE KONFLIKTY
Na strukturę grupy wpływają aktualne konflikty z innymi grupami oraz przeciwności, które mogą zaistnieć w niedalekiej przyszłości.
Grupy uwikłane w ciągłą walkę wymagają od swoich członków całkowitego zaangażowania osobowości oraz mobilizacji całej energii i uczuć.
Grupy, które nie są zaangażowane w walkę ze środowiskiem zewnętrznym charakteryzują się elastyczną strukturą i nie żądają od członków poświęcenia.
Udział jednostek w działalności wielu grup powoduje iż uczestniczą one w wielu różnych konfliktach społecznych, co jest równoznaczne z tym, że w żaden z nich nie są w pełni zaangażowane.
Takie częściowe uczestnictwo jest mechanizmem stabilizującym strukturę.
Możliwość wyeliminowania źródła niezadowolenia daje natychmiastowe ujawnianie się konkurencyjnych żądań.
Świadomość przyczynowości konfliktów daje możliwość przywrócenia jedności (mechanizm stabilizujący), ugruntowaniu istniejących norm oraz pojawieniu się nowych. W następstwie może prowadzić to do modyfikacji norm.
Różne systemy społeczne w różnym stopniu akceptują swobodne wyrażanie antagonistycznych żądań. Regulatorami bezpieczeństwa są zarówno mechanizmy (instytucje wentyli bezpieczeństwa) )dostarczające obiektom wrogich uczuć jak i środków do rozładowania agresywnych dążeń.
Służą one do utrzymania struktury społecznej i zapewniają poczucie bezpieczeństwa jednostek, jednak zapobiegają modyfikacji stosunków społecznych, które mogą umożliwiać lepsze przystosowanie się.
Potrzeba istnienia instytucji wentyla bezpieczeństwa rośnie wraz ze stopniem sztywności systemu społecznego.
Wyróżniamy konflikty realistyczne i nierealistyczne.
Pierwsze to konflikty społeczne, które rodzi niespełnienie określonych potrzeb w danym układzie stosunków, ocena korzyści jakie mogą one przynieść uczestnikom i zwrócenie przeciw obiektom będącym rzeczywiście źródłem frustracji. Służą osiągnięciu określonych wyników i mogą być zastąpione przez alternatywne wzory interakcji ze stroną przeciwną.
Konflikty nierealistyczne potrzebują rozładowania napięcia jednego lub obu stron. W tym też przypadku konflikt nie jest nastawiony na konkretne rezultaty.
Konflikt jest dysfunkcjonalny dla istnienia struktury społecznej, wiąże się z jej sztywnością, grozi wewnętrznym rozbiciem i narusza podstawy ugody.
II. Konflikt z grupami zewnętrznymi a struktura grupowa
Poszukiwanie wroga:
Według Simmla konflikt zewnętrzny prowadzi do wzrostu spójności grupy. Społeczne postrzeganie zagrożenia zewnętrznego może być zniekształcone ale jego wpływa na grupę może być taki sam jak niezniekształcone zagrożenie.
Gordon Allport twierdzi, że motywy ukształtowane pierwotnie dla realizacji jakiegoś celu mogą funkcjonować nawet wtedy kiedy pierwotny cel nie istnieje co nazywa funkcjonalną autonomią motywów.
Grupa zachowując własną strukturę poprzez poszukiwanie wrogów nie ma na celu osiągnięcia rezultatów dla siebie.
Chester Barnard twierdzo, że jeżeli grupa nie osiągnie zamierzonego celu czeka ją rozpad, ale jeśli go osiągnie również się unicestwia.
Ciągłość wyznaczania celów jest podstawa do przetrwania grupy i rozwijania jej działalności.
Ostrość zewnętrznego konfliktu ożywia czujność grupy godzi rozbieżne tendencje albo prowadzi do wspólnego działania przeciwko wrogom.
Jeżeli grupa nie potrafi przeciwstawić się wrogowi zewnętrznego szuka przyczynowości porażki pośród członków grupy, który zaburza jej jedność
(wróg wewnętrzny).
Osoba, która występuje w roli kozła ofiarnego tzw. zdrajca poprzez poświęcenie oczyszcza grupę z porażki czyli odtwarza jej solidarność.
Człowiek, który utracił poczucie przynależności do grupy stara się znaleźć stały punkt odniesienia w świecie, który inaczej nie ma dla niego sensu.
Sztywno zorganizowane grupy konfliktowe mogą poszukiwać wrogów w przemyślanym celu lub nieświadomie w celu utrzymania jedność i wewnętrznej spójności. Właśnie takie grupy mogą widzieć zagrożenia zewnętrzne mimo iż one nie istnieje. Te wyimaginowane zagrożenia pełnią tę samą funkcję co zagrożenia realne, mianowicie integrują grupę. Mechanizm kozła ofiarnego pojawia się w tych grupach, które powstrzymują realistyczny konflikt wewnątrz.
III. Funkcjonalna teoria konfliktu wg Cosera
L. Coser był jednym z pierwszych nowoczesnych teoretyków konfliktu.
Analiza Cosera przebiega następująco:
nierówny poziom zintegrowania elementów składowych całości społecznej prowadzi do wybuchu różnego typu konfliktów pomiędzy nimi.
Są one przyczyną ponownej integracji całości społecznej co czasem powoduje zwiększoną elastyczność struktury systemu która zwiększa jego zdolność do rozwiązywania poprzez konflikt przyszłych braków równowagi wewnętrznej.
Zmierza się zatem do wytworzenia systemu, który ławo zaadoptuje zmieniające się warunki.
-Przyczyny konfliktu
1)im bardziej upośledzeni członkowie w danym systemie kwestionują istniejący rozdział rzadkich zasobów tym bardziej prawdopodobne, że wywołają oni konflikt, będzie to powodowane przez
a) istnienie niewielkiej liczby kanałów wyrównywania krzywd
b) niska mobilność do grup uprzywilejowanych
2) im większe poczucie deprywacji a także niesprawiedliwości upośledzonych członków systemu tym bardziej prawdopodobne, że wywołają oni konflikt.
Będzie się to wiązać:
a) ze stopniem do jakiego doświadczania socjalizacyjne upośledzonych nie będą wywoływać wewnętrznej strony presji ze strony ego
b) z porażką jaką poniosą uprzywilejowani w swoich staraniach o wywarcie zewnętrznego przymusu na upośledzonych.
-Gwałtowność konfliktu
1) im bardziej grupy zaangażowane są w konflikt dotyczący realistycznych celów, tym bardziej istnienie większe prawdopodobieństwo, że będą one dążyć do kompromisu na temat środków realizacji swoich interesów i mniej gwałtowny będzie przebieg konfliktu
2)im bardziej grupy angażują się w konflikty nierealistyczne, tym wyższe będzie ich zaangażowanie w konflikt,ale konflikt ten będzie gwałtowniejszy, gdy:
a)konflikt toczy się on o wartości podstawowe
b)konflikt się przedłuża
3)im niższe wzajemnie zależności funkcjonalne między jednostkami,tym mniej dostępne są środki łagodzenia napięć,a co za tym idzie większa gwałtowność konfliktu.
-Trwanie konfliktu
1)Konflikt będzie się przedłużał gdy:
a)przeciwne strony będą wiązać z nim rozległe cele
b)niski stopień zgodności co do celów konfliktu
c)strony nie będą umiały odczytywać punktów porażki i zwycięstwa przeciwników
2)Konflikt będzie się ograniczał, w czasie, gdy:
a)przywódcy stron widzą, że osiągnięcie celów jest możliwe za cenę wysokich kosztów,co wiąże się z :
-równym podziałem władzy między grupami konfliktu
-wskaźników przegranej lub zwycięstwa w konflikcie
b) przywódcy przekonują podwładnych celowości zakończenia konfliktu,co wiąże się z :
centralizacją władzy w grupach konfliktu
integracją grup konfliktowych
4)funkcje konfliktu dla każdej ze stron
a) im gwałtowniejszy przebieg konfliktu, tym bardziej prawdopodobne, że spowoduje on:
ostre wyraźne granice u każdej ze stron konfliktu
utworzenie po obu stronach struktury decyzyjnej, zwłaszcza jeśli były one strukturalnie zróżnicowane
solidarność strukturalną i ideologiczną członków grup, zwłaszcza jeśli konflikt postrzegany jest dla dobra wszystkich ich elementów
obniżenie się poziomu dewiacji po obu stronach,oraz wzmocnienie konformizmu w kwestii norm i wartości
b)im bardziej konflikt prowadzi do scentralizowania władzy, przymusowego konformizmu, tym większa będzie kumulacja wrogości, oraz większe prawdopodobieństwo, że pojawi się konflikt wewnątrz grupowy.
5)twierdzenia o funkcjach konfliktu dla całości społecznej
a) im bardziej jednostki systemu są zróżnicowane i wzajemnie zależne funkcjonalnie, tym bardziej prawdopodobne , że konflikt będzie występował często, aczkolwiek nie będzie intensywny i gwałtowny
b)mniejsza intensywność i gwałtowność konfliktu może prowadzić do
wzrostu innowacyjności i potencjału twórczego jednostek
zmniejszenia wrogości
powstawania regulacji stosunków konfliktowych
wzrostu świadomości rzeczywistych problemów
wzrostu liczby koalicji między jednostkami
c)w im wyższym stopniu konflikt wywołuje procesy b2 i b5 tym wyższy będzie poziom integracji całego systemu oraz jego zdolność przystosowania się do środowiska zewnętrznego
IV Syntetyczna teoria konfliktu- Turner
Stadia wg Turnera prowadzące do społecznego konfliktu:
system społeczny z wzajemnie uzależnionych od siebie segmentów
nierówny podział wartościowych i rzadkich zasobów pomiędzy wzajemnie uzależnione od siebie segmenty społeczne
wycofanie legitymacji przez te segmenty, które nie utrzymują proporcjonalnego udziału w zasobach
początki świadomości i interesów obiektywnych( początkowa świadomość interesów obiektywnych w zmianie systemu rozdziału zasobów)
pobudzenie emocjonalnie pokrzywdzonych
okresowe niezorganizowanie wyburzy frustracji (zbiorowe)
zwiększona intensywność zaangażowania emocjonalnego upośledzonych w konflikt
próby zorganizowania grup konfliktowych wśród upośledzonych
otwarty konflikt między upośledzonymi, a uprzywilejowanymi o zmieniającej się gwałtowności