Beata Zelcer socjologia gr. II sem. IV zaoczne
Unia Europejska jako przykład ugrupowania integracyjnego.
Europa to kontynent niewielki, ale dynamiczny, a ludzi go zamieszkujący zawsze żyli aktywnie i wędrowali.
Przez cały okres historii uważano, że Europa jest wspólna, w XIX wieku stała się zalążkiem postępu technologicznego i rządziła światem ekspansji kolonialnych.
Idea integracji Europy miała na celu przede wszystkim zapewnienie pokoju na tym kontynencie, ponieważ słusznie postrzegano w niej w przyszłości potencjalną arenę konfliktu. Po II wojnie światowej nastąpiła eksplozja myśli i ruchów zjednoczeniowych. Powstał nurt funkcjonalistyczny, który polegał na zbudowaniu sektora stalowo-węglowego stanowiącego podstawę gospodarki, w którym wszyscy byliby zainteresowani zjednoczeniem. I tak 9 maja 1950r w ramach planu Schumana - od nazwiska jednego z założycieli, przedstawiono propozycję utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), który to wszedł w życie na mocy Traktatu Paryskiego podpisanego 18 kwietnia 1951r. Sześć państw założycielskich tj. Niemcy, Włochy, Francja, Belgia, Holandia i Luksemburg zapoczątkowały działania zmierzające nie tylko do zapewnienia pokoju między krajami Europy, ale i do stworzenia możliwości współpracy instytucjonalnej, na zasadach równości, między zwyciężonymi i zwycięskimi krajami po II Wojnie Światowej.
Przez następne pięćdziesiąt kilka lat kolejne państwa przystępowały do Unii i tak w dniu dzisiejszym doczekaliśmy się 27 państw członkowskich. Dzisiejsza Unia Europejska to sprawnie działająca organizacja, który w ramach swojej polityki i prowadzonych działań może być przykładem ugrupowania integracyjnego.
Unia Europejska (oficjalny skrót w Polsce: UE) - powstały 1 listopada 1993 na mocy Traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej. Jest unikatową formą tego typu na świecie mającą 30% udział w światowym PKB.
Stanowi przypadek sui generis ("szczególnego rodzaju") w stosunkach międzynarodowych, jest tworem, który nigdy wcześniej nie istniał w historii powszechnej i był nieznany historii stosunków międzynarodowych. Jest kombinacją struktur ponadnarodowych (ponadpaństwowych, uwspólnotowionych) oraz międzyrządowych (międzynarodowych)
Unia Europejska funkcjonuje na różnych polach, zarówno na ekonomicznym, społecznym, prawodawczym i finansowym, czyli wszędzie tam, gdzie jej działania przynoszą korzyści państwom członkowskim. Jej działania obejmują zasady polityki solidarnościowej, czyli polityki spójności w szczególności w kwestiach regionalnych, rolnych i społecznych, oraz politykę innowacyjności, która umożliwia przeniesienie najnowocześniejszych technologii do takich obszarów jak ochrona środowiska, badania i rozwój oraz energia.
Unia finansuje te zasady polityki z rocznego budżetu w wysokości 120 mld EUR , który w dużej części pochodzi ze składek państw członkowskich.
Jednym z założeń traktatu z 1957 r. na mocy, którego utworzono Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), było zniesienie granic celnych w obrębie Wspólnoty oraz ustanowienie wspólnych taryf celnych dla towarów spoza EWG. Cel ten osiągnięto 1 lipca 1968, całkowicie zniesiono opłaty celne pomiędzy sześcioma państwami EWG i utworzono wspólny rynek dla wszystkich towarów i usług. Instrumentem prawnym umożliwiającym stworzenie rynku wewnętrznego był Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie w lipcu 1987 r. I tak 1 stycznia 1993r utworzony zostaje wspólny rynek wraz z czterema swobodami - przepływu towarów, usług, osób i kapitału.
W Unii zniesiono wszystkie kontrole graniczne towarów i osób, ale od czasu do czasu policja przeprowadza wyrywkowe kontrole w ramach walki z przestępczością i przemytem narkotyków.
Kraje UE przyjęły zasadę uznawania norm krajowych dla większości produktów. Każdy produkt wyprodukowany i sprzedawany, w sposób zgodny z prawem, w jednym państwie członkowskim musi być przyjęty do obrotu we wszystkich pozostałych krajach UE.
Do innych korzyści wynikających z otwarcia krajowych rynków usług należą spadek cen krajowych rozmów telefonicznych, zwiększenie wykorzystania Internetu, znaczne obniżki cen biletów tanich linii lotniczych w Europie.
W kwestii podatków, bariery stopniowo zmniejszano poprzez częściowe ujednolicenie krajowych stawek podatku VAT.
Wprowadzenie dyrektyw regulujących zasady świadczenia usług, realizacji dostaw i robót budowlanych w wielu sektorach (m.in. w zakresie dostawy wody, energii i usług telekomunikacyjnych), otworzyło rynek zamówień publicznych dla oferentów ze wszystkich krajów UE.
Założenia planu działań UE w celu utworzenie zintegrowanego rynku usług finansowych do 2005 r. zostały w pełni zrealizowane. Dzięki nim spadł koszt kredytów dla klientów indywidualnych i korporacyjnych, a klienci depozytowi mogą korzystać z jeszcze większej liczby produktów inwestycyjnych takich jak programy oszczędnościowe lub fundusze emerytalne.
Działania podejmowane przez UE w zakresie transportu to przede wszystkim swoboda świadczenia usług w transporcie lądowym, swobodny dostępu do rynku transportu międzynarodowego, jednolite zasady konkurencji oraz w zakresie kwalifikacji zawodowych, swobody zakładania działalności gospodarczej i świadczenia usług w tym zakresie.
W transporcie lotniczym wspólna polityka umożliwiła obniżkę cen biletów i ułatwienie podróżowania w ten sposób. Wszystko to jest nierozłącznie związane z zasadami bezpieczeństwa oraz wymogami strefowymi.
W transporcie morskim zasady konkurencji obowiązujące w Unii Europejskiej mają przeciwdziałać stosowaniu nieuczciwych praktyk cenowych (tzw. tanie bandery).
Polityka konkurencji ma zapobiec naruszaniu wolnej konkurencji na jednolitym rynku w wyniku porozumień pomiędzy podmiotami, udzielenia preferencyjnej pomocy przez władze publiczne lub nieuczciwemu monopolowi.
Polityka konsumencka umożliwia obywatelom Unii zakupy w każdym państwie członkowskim i korzystanie z tego samego wysokiego poziomu ochrony. Wszystkie produkty oraz żywność zostały gruntownie przebadane, aby zapewnić najwyższy stopień bezpieczeństwa. Unia Europejska dokłada starań, aby jej obywatele nie zostali oszukani przez nieuczciwych sprzedawców, nie padli ofiarą nieuczciwej lub wprowadzającej w błąd reklamy. Prawa konsumenta podlegają ochronie i zadośćuczynieniu.
14 czerwca 1985r podpisano porozumienie zwane Układem z Schengen - porozumienie, które zniosło kontrolę osób przekraczających granice między państwami członkowskimi układu, a w zamian za to wzmocniło współpracę w zakresie bezpieczeństwa i polityki azylowej, oraz współpracy przygranicznej.
Obywatele europejscy mają prawo do życia w wolności w dowolnym miejscu Unii Europejskiej, bez obawy przed prześladowaniami lub przemocą.
Niestety na drodze osiągnięcia pełnej swobody przemieszczania się osób w dalszym ciągu istnieją przeszkody, które uniemożliwiają ludziom przeprowadzanie się do innego kraju UE lub wykonywanie tam określonych zawodów.
Podjęto działania, aby zwiększyć mobilność osób pracujących, a zwłaszcza, aby dyplomy oraz świadectwa potwierdzające kwalifikacje zawodowe (np. do wykonywania zawodu hydraulika czy cieśli) uzyskane w jednym kraju UE były uznawane we wszystkich pozostałych krajach.
Swobodne poruszanie się w granicach wewnętrznych jest nierozłącznie związane ze zwiększeniem kontroli na zewnętrznych granicach Unii tak, aby skutecznie przeciwdziałać handlowi ludźmi i narkotykami, zorganizowanej przestępczości również międzynarodowej, nielegalnej emigracji i terroryzmowi.
Problem rosnącej liczby emigrantów zarówno legalnych jak i nielegalnych na terenie UE rozwiązała wspólna procedura azylowa i ustalenie zasad równego traktowania osób, którym udzielono azylu, w całej Unii. Przyjęto takie rozwiązania techniczne jak określenie minimalnych standardów przyjmowania osób ubiegających się o azyl oraz zasady nadawania statusu uchodźcy. Mimo współpracy między rządami państw członkowskich, wciąż jeszcze nie wdrożono prawdziwie unijnej polityki azylowej i imigracyjnej, warunkiem jej funkcjonowania jest skuteczny system do zarządzania przepływami imigracyjnymi, połączony z kontrolą na granicach zewnętrznych i wprowadzeniem środków zapobiegających nielegalnej imigracji. Najbardziej udany krok to utworzenie Europolu , organu UE z siedzibą w Hadze, który tworzą funkcjonariusze policji i służb celnych. Europol zajmuje się zwalczaniem rozmaitych rodzajów przestępczości międzynarodowej: przemytem narkotyków, handlem kradzionymi pojazdami, siatkami zajmującymi się handlem i nielegalnym przerzutem ludzi, wykorzystywaniem seksualnym kobiet i dzieci, pornografią, fałszerstwami, przemytem materiałów radioaktywnych i nuklearnych, terroryzmem, praniem brudnych pieniędzy i fałszowaniem euro.
Kraje UE współpracują ze sobą w obszarze utrzymania porządku publicznego i wymiaru sprawiedliwości, aby zwiększyć bezpieczeństwo w Europie. Obecnie w Unii Europejskiej funkcjonuje w równoległy sposób wiele różnych systemów sądownictwa - każdy w ramach granic danego państwa członkowskiego. Jako znaczący przykład można przytoczyć Eurojust - urząd powołany w Hadze w 2003r na rzecz poszerzania współpracy sądowniczej, jako centralną strukturę koordynują działania w zakresie sądownictwa. Umożliwia on współpracę pomiędzy krajowymi organami ścigania i dochodzenia w śledztwach kryminalnych, które dotyczą równocześnie kilku krajów UE.
Od stycznia 2004 r. funkcjonuje europejski nakaz aresztowania, który ma zastąpić długotrwałe procedury ekstradycyjne.
Wspólna polityka w zakresie prawa karnego jest bardzo istotna, ponieważ współpraca pomiędzy sądami w różnych krajach może napotkać na przeszkodę w postaci odmiennych definicji określonych czynów przestępczych. Polityka ta ma na celu ustanowienie wspólnych ram prawnych do zwalczania terroryzm, aby zapewnić obywatelom UE wysoki poziom ochrony.
W prawie cywilnym Unia Europejska wprowadziła ustawodawstwo ułatwiające wykonanie decyzji sądowych w sprawach międzynarodowych dotyczących orzeczenia rozwodu lub separacji, wniosków o sprawowanie opieki rodzicielskiej i alimenty tak, aby orzeczenia zapadłe w jednym kraju były wiążące w drugim. Ustanowiła również wspólne procedury mające na celu ułatwienie i przyspieszenie rozstrzygania międzynarodowych spraw dotyczących drobnych i bezspornych roszczeń cywilnych typu odzyskanie należności czy ogłoszenie upadłości.
7 lutego 1992 r. podpisano Traktat w Maastricht o Unii Europejskiej, który ustanowił czytelne zasady dotyczące przyszłej wspólnej waluty, polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Nazwa Unia Europejska z mocy Traktatu oficjalnie zastępuje Wspólnotę Europejską
Kolejnym ważnym traktatem był też Traktat Amsterdamski z 1997 roku, który częściowo zmienił i jednocześnie rozszerzył wcześniejsze ustalenia z Maastricht. Pod koniec 2000 r. parafowano traktat nicejski reformujący instytucje unijne w celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania po kolejnym rozszerzeniu UE. Na szczycie w Nicei proklamowano również Kartę Praw Podstawowych, mającą gwarantować prawa człowieka i swobody obywatelskie.
1 stycznia 1999 r. waluty 11 krajów zastąpiło wspólną walutą EURO, obecnie krajów tych jest 16. 1 stycznia 2002 r. banknoty i monety euro weszły do obiegu w 12 spośród 15 ówczesnych państw członkowskich Unii Europejskiej. Od tamtego czasu euro wprowadziły cztery kolejne państwa: Słowenia (1 stycznia 2007 r.), Cypr i Malta(1 stycznia 2008 r.) oraz Słowacja (1 stycznia 2009 r.). 1 maja 2004 r. do Unii Europejskiej przystąpiło kolejnych dziesięć krajów, a 1 stycznia 2007 r. - dwa następne. Oczekuje się, że kraje te wejdą do Unii Gospodarczej i Walutowej i wprowadzą euro, gdy tylko spełnią kryteria konwergencji, czyli warunki konieczne do wypełnienia. Donald Tusk, 10 września 2008 zapowiedział przyjęcie euro w Polsce w 2011r. Obecne optymistyczne prognozy zakładają wprowadzenie w Polsce waluty Euro w 2012 roku.
Unia Europejska jest jedyna w swoim rodzaju, zrzesza kraje, które są niezależne i suwerenne, ale postanowiły połączyć swe siły, bo tylko mówiąc wspólnym głosem mogą osiągnąć siłę i wpływy na arenie międzynarodowej na skalę, która nie byłaby osiągalna gdyby działały indywidualnie na własną rękę. W konsekwencji spowodowało to przeniesienie części ich kompetencji decyzyjnych na wspólnie utworzone instytucje, które podejmują je demokratycznie, ale na poziomie ogólnoeuropejskim.
Główne instytucje zajmujące się procesem podejmowania decyzji i procedurą współdecydowania to:
Parlament Europejski - wybierany bezpośrednio przez obywateli i ich reprezentujący.
Wybory odbywają się raz na pięć lat za demokratyczną wolą obywateli Unii objawia się tym, że każdy ma prawo wyborcze niezależnie od miejsca zamieszkania w Unii.
Obecnie Parlament Europejski liczy 736 członków ze wszystkich 27 krajów.
Od 14 lipca 2009r przewodniczącym Parlamentu jest Jerzy Buzek a jego kadencja będzie trwała do stycznia 2012r.
Rada Unii Europejskiej - jest głównym organem decyzyjnym Unii, reprezentuje poszczególne państwa członkowskie w liczbie jednego ministra z każdego kraju, odpowiedzialnego za temat odbywającej się debaty. Stosunkami z resztą świata zajmuje się Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych. Ponieważ ma szerszy zakres odpowiedzialności w tym zagadnienia ogólnej polityki w jej posiedzeniach uczestniczy minister lub sekretarz stanu wyznaczony przez rząd danego kraju. Łącznie istnieje dziewięć konfiguracji Rady.
Komisja Europejska - dba o wspólne dobro całej Unii. Jest niezależna od rządów krajowych i reprezentuje oraz dba o ochronę wspólnych interesów w całej Unii Europejskiej. Jej głównym zadaniem jest przygotowywanie wniosków dotyczących nowych aktów prawa europejskiego, które przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie. Jest też organem wykonawczym, czyli odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji powyższych organów.
Zarządza bieżącymi sprawami, wdraża polityki Unii, prowadzi jej programy, i dysponuje jej środkami finansowymi.
Dwie inne bardzo istotne instytucje to Trybunał Sprawiedliwości, który stoi na straży stosowania prawa europejskiego oraz Trybunał Obrachunkowy kontrolujący finansowanie działań Unii. Poza głównymi instytucjami Unia Europejska posiada szereg innych wyspecjalizowanych organów, które pełnią konkretne funkcje.
Unia ma znaczący wpływ w ramach międzynarodowych organizacji, ale ma przed sobą jeszcze długą drogę w zakresie stosunków dyplomatycznych i politycznych zanim państwa członkowskie będą mogły się wypowiadać jednym głosem w tak istotnych zagadnieniach jak pokój i stabilność, stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, walka z terroryzmem, Bliski Wschód oraz rola Rady Bezpieczeństwa ONZ. Kraje UE zachowują pełną narodową suwerenność w odniesieniu do swoich sił zbrojnych, które są całkowicie w rękach rządów narodowych a jedynymi związkami między nimi są różne pakty i sojusze np. NATO.
13 grudnia 2007r podpisano Traktat Lizboński, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Zwany też Traktatem Reformującym zawiera zmiany w Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o Wspólnocie Europejskiej (zmienia nazwę na Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Powstał po fiasku Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Zniósł on podział na Wspólnotę Europejską i Unię Europejską oraz nadał Unii Europejskiej osobowość prawną.
Unia Europejska jest dobrze przemyślaną i sprawnie działającą organizacją, tworem stanowiącym ewidentny przykład integracji. Indywidualizm poszczególnych jednostek został poświęcony na rzecz uniwersalizmu ogółu, dając przy tym obywatelom poczucie wolności, bezpieczeństwa, równości i sprawiedliwości. Europa jako pierwsza podjęła kroki, które na pewno wpłynęły na wzrost jej rangi w świecie i być może w przyszłości przyczynią się do uzyskania przez nią jeszcze silniejszej i bardziej znaczącej pozycji na arenie międzynarodowej a na pewno to zdarzenie zapisze się w historii jako wielki krok w stronę zjednoczenia i patrzenia w jedną i tą samą stronę.
Bibliografia:
- portal UE: www.europa.eu
- Wikipedia
- Internet
Wykracza jednak poza ramy geograficzne (np Cypr, kwestie przystąpienia Turcji i państw zakaukaskich. W określeniu europejskości rolę odgrywają czynniki historyczne i kulturowe. Zobacz też: Michał Wallner: Polityczne i cywilizacyjne granice Europy - miedzy otwartością a tożsamością
Kraje Unii Europejskiej składającej się z 27 państw mają łącznie najwyższy na świecie produkt krajowy brutto. Pod względem dochodu na głowę mieszkańca kraje "starej" Unii są w światowej czołówce, niektóre regiony Europy, na przykład Bawaria czy Île-de-France, mają prawie dwukrotnie wyższy niż średni poziom z 27 państwami. 14 marca 2008 roku ekonomiści banku Goldman Sachs obliczyli, że gospodarka 15 państw strefy euro stała się największą gospodarką świata. Przyczyną jest osłabiający się dolar. W zeszłym roku PKB Stanów Zjednoczonych osiągnął ponad 13,84 bln dol., podczas gdy strefy euro prawie 8,85 bln euro. Przy kursie 1,5688 dol. za euro (według kursu z 14 marca), daje to ponad 13,88 bln dol. Euroland pobił więc USA o blisko 40 mld dol.
Filary Unii Europejskiej. Traktat z Nicei jest ostatnim dokumentem prawnym Unii Europejskiej, w którym mowa jest o systemie Trzech Filarów, System miał za zadanie podział głównych celów Unii Europejskiej z uwzględnieniem najważniejszych zagadnień rozwojowych, wszystkich sfer współpracy ponadnarodowej, a mianowicie: Wspólnota Europejska jako całość, Euratom, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, Współpraca Sądowa i Policyjna w Sprawach Karnych (Obszar Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Ogólne charakterystyki filarów:
Pierwszy filar: Jurysdykcja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości; kompetencje Parlamentu Europejskiego; wyłączna inicjatywa Komisji Europejskiej; Rada decydująca przeważnie kwalifikowaną większością „metoda wspólnotowa” „współdecydowanie” (z wyjątkami).
Drugi filar: Brak jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości; bez współdecydowania; Komisji Europejskiej bez prawa inicjatywy; Rada decydująca przeważnie jednomyślnie; „metoda międzyrządowa”
Trzeci filar: Ograniczona jurysdykcja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości; Komisji Europejskiej i państwa członkowskie dzielące się prawem inicjatywy; Rada głosująca przeważnie jednomyślnie; „metoda międzyrządowa”; bez „współdecydowania
Obszar polityki:
Pierwszy filar: Jednolity Rynek, Strefa Schengen, Unia Gospodarczo-Walutowa
Drugi filar: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
Trzeci filar: Kooperacja policji i sądów w sprawach karnych
Instrumenty władzy:
Pierwszy filar: regulacje, dyrektywy, decyzje, rekomendacje, opinie
Drugi filar: zasady, wspólne strategie, wspólne stanowiska, wspólne akcje, decyzje
Trzeci filar: wspólne stanowiska, decyzje ramowe, decyzje, konwencje
Podstawy traktatowe:
Pierwszy filar: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
Drugi filar: Traktat o Unii Europejskiej
Trzeci filar: Traktat o Unii Europejskiej
122 miliardy 937 milionów euro, czyli 1,04 proc. unijnego dochodu narodowego brutto - tyle wyniesie budżet Unii Europejskiej na rok 2010, który został ostatecznie zatwierdzony w Strasburgu przez Parlament Europejski.
Budżet UE jest finansowany przede wszystkim z trzech źródeł zgrupowanych pod nazwą „zasoby własne”. Duża część tych środków, prawie trzy czwarte, zależy od możliwości finansowych państw członkowskich, mierzone według poziomu ich zamożności wyrażanej jako produkt krajowy brutto. Podstawowa zasada to solidarność i możliwości finansowe. Jeżeli składka zdaje się być zbyt dużym obciążeniem dla danego państwa członkowskiego, istnieje możliwość dokonania odpowiedniej korekty.Pozostałe środki pochodzą z opłat celnych i rolniczych (rodzaj cła przywozowego od produktów rolnych). Państwa członkowskie pobierają również stałą część środków w postaci podatku od towarów i usług (VAT). Te formy przychodów nie pochodzą od konkretnego państwa członkowskiego. Dzięki jednolitemu rynkowi UE mogą być one pobrane zupełnie w innej części UE niż miejsce wytworzenia.
Drugą umową był podpisany Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Oba te traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958.
miasto w Luksemburgu
Prawo do swobodnego poruszania się i pobytu na obszarze państw członkowskich (art.18 TWE)
Europejski Urząd Policji
Zespół ds. Współpracy Sądowej w Unii Europejskiej
Przemysław Kwiecień: Euro w 2011 - Premier przestrzelił na starcie? (pol.). PSZ, 10.09.2008. [dostęp 4 czerwca 2009].
Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych i w wyborach do Parlamentu Europejskiego w państwie zamieszkania a nie obywatelstwa (art. 19 ust. 1 i ust.2 TWE).
pierwotnie miała wejść w życie 1 stycznia 2009 roku, ale nie została ratyfikowana przez wszystkie strony w wymaganym czasie