HISTORIA MYŚLI USTROJOWO-ADMINISTARCYJNEJ

I SOCJOLOGICZNO-EKONOMICZNEJ

Dr Ireneusz Grat

Wykład I - 3 października 2009 r.

I ŚREDNIOWIECZE

Doktryny polityczno prawne

Myśli starożytnej Grecji:

- jak powstało państwo

- człowiek historia społeczna

- związek społeczny - rządy prawa

1. Jak powstało państwo?

2. Dlaczego żyjemy w państwie?

3. Czy to jest jedyny podział?

PROTAGORAT

sofista, przygotowany do życia społecznego w państwie przed sądem, nauczał praktycznych umiejętności. Sofiści pojmowali prawo natury.

Uważał, że człowiek żył w stanie natury, przed społecznym (nie było prawa związków społecznych). Klęski żywiołowe skłoniły do wspólnego działania, brak porozumień. Zeus wszczepił w człowieku instytut społeczny - boska ingerencja, poczucie prawa szczepienie solidarności. Boska ingerencja umożliwi utworzenie prawa. Protagorat zezwalał na krytykę prawa - ale mamy mu być posłuszni.

HOMO MENSURA - człowiek jest miarą wszystkich rzeczy, tego co jest i tego czego nie ma

CIVITAS MENSURA - abyśmy mogli żyć pokojowo w państwie.

TRAZYMACH (Kalikles)

przed społeczeństwem żyliśmy prawem natury, pojmowane jako prawo przyrody. Silny podporządkowuje słabszego, stworzyli państwo i utworzyli prawo, żeby podporządkować słabszych. Prawo jest stanowione po to by wykorzystywać poddanych.

prawo natury, przyrody, środowiska. Prawo natury (silniejszego) - silny zjada słabszego, silniejszy ma prawo podporządkować sobie słabszego. Postanowienie stworzenia nowego prawa w celu większego podporządkowania się słabszego. Prawo obowiązuje tylko podwładnych, a nie rządzących. Prawo stanowione w państwie jest kontynuacją prawa natury, oparte na prawie silniejszego w celu podporządkowania sobie słabszych.

KALIKLES - żyjemy w stanie przed państwowym. Prawo czysto przyrodnicze oparte na zasadzie sielniejszego. Silne jednostki podporządkowywali sobie słabszych, którzy zbuntowali się przeciwko silniejszym i stworzyli państwo, w którym stworzyli prawo, aby słabszy był chroniony przed silniejszym.

SOKRATES

był krytykiem rozwiązań ustrojowych, krytykował demokrację ateńską, intelektualizm etyczny Sokratesa posiadający wiedzę i zgodnie z nią postępujący.

Nie uznawał porządku ponad państwowego. Jesteśmy winni państwu stanowiącego prawo. Od momentu urodzenia podlegamy rygorowi prawa obowiązującego w systemie państwa. Jeden porządek prawny w państwie. Nie można przeciwko niemu występować. Jeśli prawo państwa w którym się urodziliśmy nami nie odpowiada to powinniśmy wyemigrować. Powinniśmy wtedy szanować prawo państwa do którego wyemigrowaliśmy. Był krytykiem demokratyki ateńskiej. Zadawał pytania i naprowadzał na odpowiedzi. Kto posiadał wiedzę ten posiadał cnotę. Kto posiada wiedzę to zgodnie z nią postępuje. Uczniem Sokratesa był PLATON.

INTELEKTUALIZM ETYCZNY - postępowanie człowieka zgodnie z wiedzą. Uważał, że najlepszym ustrojem jest ustrój astroterystyczny.

ARYSTOS

demokracja ateńska miała charakter partycypacyjny - wolny gdy uczestniczy w życiu państwowym, publicznym wymogi formalne. Zarzuty dla Sokratesa: krytyka państwa, nauczanie o obcych bogach

Klasyfikacja ustroju oparta jest o ustrój państwowy:

1. TIMOKRACJA - rządy ludzi bogatych, rządy ludzi kierujących się własnym honorem, własnym postępowaniem, przekształca się w oligarchię (stopniowo); time, honor oszacowanie

2. AIMOKRACJA - rządy osób kierujących się honorem, nie dążące do pomnażania, finansów i zaszczytów.

3. T-OLIGARCHIA - włądza niewielu, rządy osób bogatych, nastepuje bunt biedniejszego społeczeństwa przeciwko władzy bogatych

4. OLIGARCHIA - władza niewielkiej grupy bogatych, podlega jej cała masa osób biednych, którzy się im buntują;

5. DEMOKRACJA - rządy ludu, , lud podatny na rządy demagogów, trudno stworzyć jedno stanowisko, przekształca się w anarchię;

6. ANARCHIA - bez władzy, przekształca się w tyranię;

7. TYRANIA - najbardziej zdeterminowany ustrój.

Koncepcja państwa idealnego - tworząca idealny nastrój i idealne państwo, które istnieje w świecie idei, świat jest odbiciem cieniem świata idei.

Rola filozofa to przyswoić wiedzę człowiekowi o tym świecie prawdziwym.

Jest tylko w idei. Ten świat, w którym żyjemy nie jest światem realnym. Jest cieniem świata idei. Te państwo istnieje w świecie idei (prawdziwy świat).

PLATON

uważał, że Timokracja staje się z czasem tyranią. Podzielił państwo idealne na 3 grupy. Do 17 roku zycia przeprowadzany jest sprawdzian, pozostali są edukowani. Platon przypisuje trzy cnoty dla każdej grupy społecznej. cnota wstrzemięźliwości, męstwa i mądrości.

Wg Platona sprawiedliwość będzie panowała wtedy gdy będzie planowała harmonia trzech cnót. Najniższa grupa społeczna może zakładać rodziny, dzieci z tych związków są odbierane i wspólnie edukowane - równość szans. Pozostałe dwie warstwy nie mogą zakładać związków małżeńskich - w pewnych okresach łączy się w pary - potem odbiera się im dzieci. Platon uważał, że prawo nie jest potrzebne. Wszyscy będą wielką rodziną, dzieci są odebrane i wspólnie edukowane. Ewentualne konflikty będzie rozstrzygał mędrzec, posida teoretyczną wiedzę. Nie byłoby sprawiedliwych wyroków, gdyby istniało prawo w państwie. Wg Platona prawo stanowione jest potrzebne a rządzenie jest sztuką.

Cechy które przemawiają przeciw prawu stanowemu:

1) pozycja jednostki w państwie idealnym (człowiek liczy się tylko wtedy, gdy sprawuje swoje funkcje - kieruje się korzyścią dla państwa).

2) możemy się realizować ze względu na dobro państwa - brak realizacji własnych potrzeb zakłóciłby harmonie państwo byłoby niesprawiedliwe (Sparta).

Platon wierzył w reikarnację. Wg Platona sprawiedliwość będzie istniała gdy będzie harmonijne zgranie trzech cnót (M, S, R).

Najniższa grupa może zakładać związki małżeńskie, mieć dzieci. Dzieci są odbierane rodzicom z powodu równego dostępu do nauki. Pozostałe grupy nie mogą zawierać zawiązku małżeńskiego. Przypadkowe konktaty płci przeciwnych w celu potomstwa. Platon uważał, że prawo nie jest potrzbne w państwie. Prawo nie będzie potrzebne:

1. Nie będzie konfliktów - harmonijne rozłożenie zadań;

2. Wszyscy będziemy jedną wielką rodziną, dzieci będą odebrane rodzicom w celu wychowania dzieci w jednym gronie wyelimuje konflikty w grupie. Konflikty będzie rozstrzygał mędzrzec, który posiada wiedzę teoretyczną oraz praktyczną.

Rządzenie nie można kreować sztywnymi przepisami prawa stanowionego. Wg Platona człowiek w państwie idealnym sprawuje funkcje, które są korzystne dla państwa. Jest dobrem ściśle spełnioną rolą pozostająca, że harmonia państwa wpływa na sprawiedliwość. Kierował się rozwiązaniami zarówno ustrojowymi, zwłąszcza tworząc państwo idealne, jakie rozwiązania są do zrealizowania (ustrojowe, edukacja).

ARYSTOTELES.

Koncepcja państwa jakie rozwiązania są korzystne w realizacji - ekonomiczne, polityczne.

ZOON POLITIKOON - człowiek wg Arystotelesa jest osobą polityczną, społeczną. Wychodzi: zawsze od urodzenia jesteśmy częścią społeczeństwa (rodzina, która jest podstawową komórką społeczeństwa). Człowiek nie jest samowystarczalny.

AUTARKIA - Samowystarczalność.

Rodzina nie jest samowystarczalna, musi korzystać z relacji z ludźmi. Dążymy do samowystarczalności. Samowystarczalność zapewnia państwo.

ORGANIZACJA PAŃSTWA

Żeby utworzyć państwo należałoby uwzględnić czynniki klimatyczno-geograficzne. Państwo bezpieczne uważa, że klimat ma wpływ na cechy człowieka

Geograficzne od nieprzyjaciół oddzielona przeszkodą naturalną Góry a z drugiej dostęp do morza - kontakty.

Ekonomiczne powinna być własność prywatna - własność ziemi. Ziemia powinna być tak rozdzielona by właściciel miał dwie działki. Przy granicy obywatel będzie zaangażowany w obronę kraju i swoich dóbr. Druga działka w centrum gdy pierwsza działka będzie zajęta przez wroga, to druga wyżywi rodzinę

Edukacyjne Edukacja wspólna dla dziewcząt i chłopców, ale umiarkowana.

RODZINA - OSADA/WIOSKA-PAŃSTWO

Wykład II - 17 pażdziernika 2009 r.

ARYSTOTELES uważał, że:

1) obszar państwa - stanąć na górze i objąć wzrokiem

2) liczba ludności - 100 tys. wystarczająca ilość do obrony państwa

3) cnota człowieka - doskonałość wewnętrzna

Klasyfikacja ustroju to ilość osób oraz cel uwzględniający władzę (przyświecający dążą do własnych korzyści tej władzy)

Arystoteles ustalił klasyfikację władzy.

Ustrój właściwy	Ustrój zdegenerowany
- monarchia	- tyrania
- arystrokracja	- oligarchia
- politea	- demokracja

Ustrój wg Arystotelesa

monarchia	arystokracja	Politea
Korzyści mają poddani władzy	Korzyści mają osoby sprawujące władzę	Większość obywateli współuczestniczy w rządach
tyrania	oligarchia	demokracja
	Bogaci sprawują władzę, średni są uciskani	Ustrój zdegenerowany, zyski, dużo sprawujących włądzę, małą liczba zadowolonych nie kierują się dobrem ogółu sprawujący władzę

Jednostka sprawuje władzę w monarchii, arystrokracji, politei, tyrani oraz oligarchii, zaś w demokracji większość obywateli sprawuje władzę.

Monarcha - rządził państwem wg Arystotelesa. Łatwo przekształca się w tyranię.

Arystokracja - najlepsze rządzenie.

Politea - stabilny ustrój; udział w rządzeniu przypada klasie średniej (złoty środek wg Arystotelesa), grupa średniozamożna, najlepszy ustrój.

Politea - najlepszy ustrój państwa. Gwarancja stabilności przypada średniozamożnym.

Prawo wg Arystotelesa

1) wyróżniał cnoty etyczne i intelektualne

2) wiedza, która zdobywamy przez edukację, ucząc się - cnota intelektualna

3) można w człowieku wyrobić prawo je wyrabia pewne etyczne zachowania będzie uznawał za właściwe inne zaś za niewłaściwe.

Z etycznymi zachowaniami wiąże się koncepcja złotego środka. Odwaga jest właściwym zachowaniem między owymi dwiema skrajnościami. Przykład cnoty etycznej hojność - właściwa postawa między dwoma skrajnościami.

Złoty środek - właściwa proporcja między skrajnościami.

Prawo wytwarza w nas cnoty etyczne. Pewien model postępowania wskazuje nam prawo my po pewnym czasie uznajemy go za właściwy

Prawo wskazuje człowiekowi dwa rodzaje dóbr:

- dobra zgodne z naturą człowieka - do nich dążymy

- dobra które są nam obojętne prawo nam wskazuje takie dobro do którego dążymy

Rodzaje prawa:

I dobra natury, każdy człowiek zawsze do nich dąży dobra zgodne z nasza naturą

II dobra prawa, dobra które wskazuje nam prawo, cel naszego działania raz dążymy do jednego innym razem do drugiego

III dobra stanowione

Dobra to punkt wyjścia Arystotelesa ujął on prawo natury jako norma postępowania człowieka.

Prawo wskazuje 2 rodzaje cnót:

1. dobra zgodne z naszą naturą;

2. dobra, które są nam obojętne:

- prawo natury (dobra);

- prawo stanowienia np. samobójstwo było karalne.

Trzy elementy odróżniające prawo natury od prawa stanowionego to:

1) kto ustanowił,

prawo stanowione ludzi, ustawodawca człowiek np. król, zgromadzenie

prawo natury nie stworzone przez człowieka

2) w jaki sposób zostało ustanowione,

ogłoszenie, publikowane heroldzi.

Prawa natury nikt nie ogłasza a należy tak postępować

3) zakres obowiązywania

inne prawo w każdym państwie, zmienne w czasie i przestrzeni

prawo natury powszechnie obowiązujące . niezmiennie obowiązująca treść „dobro czynić złą unikać” Są tacy, którzy źle czynią.

1. Kto stanowił prawo.

2. W jaki sposób zostało ustanowione (ogłoszone, m.in. Dziennik Ustaw).

3. Zakres obowiązywania (zasięg).

Prawo natury na danym terytorium (np. Ateny, Persja) jest zmienne w czasie. Prawo natury obowiązuje wszędzie, niezlaeżnie od czasu, czy też terytorium. Arystoteles twierdzi, że trzeba dobrze czynić, odbiegać od zła.

Sprawiedliwość - cnota, złoty środek rozważania na temat sprawiedliwości, formalna - przestrzeganie prawa, władza państwowa

Materialna - rozdzielcza: relacje między obywatelem a państwem, im więcej ktoś daje z siebie dla ogółu może więcej oczekiwać i odwrotnie - złoty środek rozdział honory, zaszczyty

Wyrównawcza - transakcja kupna sprzedaży, ustalenie ceny, jako wartości towaru; pr4opozycja ceny i zgoda na nią

Stosunek do niewolnictwa

Rodzina

- ojciec głowa rodziny a żona i dzieci

- między panem a niewolnikami

Grecy ustanowieni do tego by panować nad innymi. Inne nacje z natury swojje aby być niewolnikami, poddanymi.

CZASY ALEKSANDRA WIELKIEGO

- zburzył się świat Grecji

- powstał inny nowy

- Grecy stali się poddani nowej władzy

- powstały nowe szkoły filozoficzne

I szkoła cyników

- założyciel Arystoteles

- przedstawiciel Diogenes - uczeń Arystotelesa

- państwo, włądza jest trwała

- wyrzeczenie się dóbr życia doczesnego jest trwałę, nic nam się nie stanie da nam to bezpieczeństwo

- Diogenes odwrócił się od postępowań od świata, państwa rozumianego jako system polityczny gdy żyjemy zgodnie z naturą jesteśmy równi, zamieszkując w beczce (urnie). Drugi przykład odnalezienia się w zaistniałej sytuacji

II szkołą epikurejska Epikur

Hedonizm - twórca Arystyp z Cyreny (hedonizm skrajny)

Hedonizm umiarkowany - przyjemność przynoszą człowiekowi zmysły i doznania

Epikur - przyjemność sprawiają człowiekowi przyjemności duchowe, przejawia się minimalizm brak przykrości. Tylko głupiec angażuję się w politykę sprawia to przykrość. Chęć rzeczywistego zaangażowania się gdy niezaangażowanie przynosi przykrość.

Szkoła (EPIKUR):

1. Hedonizm umiarkowany - Arystyp z Cyreny;

2. Minimalizm.

Przyjemności duchowe - najbardziej porządane przyjemności, zaś zmysłowe przynoszą ból. Brak przykrości jest przyjemnością.

SCEPTYCY (PERON) uważali, że nigdy nie poznamy prawdy (zmysły oszukują człowieka).

Rodzaje lęków związanych z przykrością:

Lęk śmierci

Człowiek stworzony z atomów, ciało po śmierci rozpada się na nie połączone ze sobą atomy, nic nie stanie się po śmierci nic nie odczujemy

Lęk przed bogami

Umiarkowani hedoniści to bogowie nie należy się ich bać oni się nami nie interesują nic złego z ich strony nam nie grozi.

III szkołą sceptyków sceptycy

Twórca platon. Uważali że nigdy nie poznamy prawdy, Przykładem jest postawa Adesa udał się z misją wygłoszenia wykładów, sprawiedliwość budująca jednego dnia, drugiego przeciwnie. Prawd obiektywnych nie ma. Musimy ustalić co jest prawdą. Z postawy Pytona wypływa: tolerancja dla wszystkich poglądów, oraz konformizm.

IV szkołą stoików

Seneka cesarz Aureliusz

Założyciel Zenon z Kation na Cyprze

Nazwa szkoły wywodzi się od miejsca nauczania, „brma straceń” stoa portale cmentarz miejsce kaźni - tam Zenonj nauczał; wszyscy jesteśmy sobie równi - nie występujemy przeciw niewolnictwu, władzy; wszyscy możemy osiągnąć cnotę mądrości, niezależnie od stanu, w którym się znajdujemy. Zyć zgodnie z naturą to nie przeciwstawiać się przeciwko stosunkom panującym w państwie, panować nad swoimi emocjami., namiętnościami. Osiąga się stan apati - stan porządany przez stoików, nie jesteśmy niewolnikami namiętności. To jest jedyna niewola - władca może być niewolnikiem wobec myśli stoików. Wszyscy SA braćmi niezależnie od pozycji w państwie - w każdym z nas jest pierwiastek boskości; stoicy wyznawali panteizm; Trzy stanowiska pojmowania Boga: I deizm - bóg jest stwórcą poruszycielem, stworzył świat i więcej się nim nie interesuje

II teizm bóg stworzył świat i się w niego angażuje, są cuda i kary za grzechy, wojny, uniknięcie wypadku

III panteizm - Bóg i świat to jedno, świat przenika boski pierwiastek. Wszyscy jesteśmy równi niezależnie os stanu społecznego w jakim się znajdujemy. Stoicy jako wyraz sprzeciwu, buntu popełniali samobójstwa Seneka - przykład cnotliwego życia. Akceptacja stanu w państwie, nie burzenie ustroju.

Szkoła Stoicka - założycielem jest ZENON Z KITION. Wszyscy jesteśmy sobie równi. Przeciwko niewolnictwu, władzy należy się przeciwstawiać. Zdobycie cnoty mądrości jest dla każdego człowieka. Cnota mądrości - życie zgodne z prawem natury, niewystępować przeciwko tego co dzieje się wewnątrz władzy w państwie. Niewolnicy są ludźmi wolnymi, jeżeli posiadają cnotę mądrości. Wszyscy są równi, niezależnie jak są usytuowani w państwie. Posiadajanie wspólnego pierwiastka. Trzy zasadnicze stanowiska:

1. Deizm (Bóg stworzył świat, nie interesuje się niem po stworzeniu świata);

2. Teizm (Bóg stworzył świat, angażuje się w istniejący świat)

3. Panteizm (uważa, że Bóg i świat to jedno, jest to pierwiastek boskowski, Bóg przenika w nas, głosił koncepcję ponadpaństwowości).

ŚWIĘTY AUGUSTYN

Wraz z rozwojem chrześcijaństwa opiera się koncepcja wartości. Chrze3ścijaństwo jako religia ponad narodowa, przynależność z własnego wyboru.. Koncepcja państwa jako kara za grzech Adama i Ewy . Matką była Monika chrześcijanka. Główne dzieło: „o państwie Bożym”. Kara boska Alaryk splądrował Rzym nawiązując do dzieła ś. Augustyna, państwo które powstało jest karą za ludzkie grzechy. W dziele pojawia się następująca konstrukcja: istnieją obok siebie państwo ziemskie i boże, część z nas to obywatele państwa Ziemskiego a Część Boskiego i Bóg zalicza część do zbawienia - państwo boże a część do potępienia - państwo Ziemskie. Przejaw boskiej sprawiedliwości wg Augustyna to zbawienie i potępienie, chrzest jest warunkiem zbawienia ale to Bóg zalicza kto będzie zbawiony jest obywatelem państwa bożego. Nie możemy sprzeciwiać się kościołowi, wracać do starych bogów musimy zostać przy jednym właściwym ma nas to uchronić przed grzechem.

Święty Augustyn - koncepcja spóleczeństwa jest karą na jaką człowiek sprowadził sam na siebie, istniał jeden zakaz zerwania jabłka w raju (Adam i Ewa). W każdym człowieku walczą ze sobą dwa sprzeczne pierwiastki (dobro i zło). Najazdy na miasto nie jest kara od Boga. Państwo jest karą za ludzkie kary, został zełany tyran. Istnieją 2 państwa: państwo ziemskie oraz państwo Boże. Bóg arbitralnie zalicza do państwa bożego oraz państwa ziemskiego. Jedni są przeznaczeni do przebaczenia, inni do potępienia. Chrzest jest warunkiem do zbawienia. Zbawienie - jest to Boskie miłosierdzie. Na sądzie ostatecznym każdy człowiek dowie się czy będzie zaliczony do zbawienia czy też do potępienia. Niemożemy się sprzeciwiać woli Boga.

KONCEPCJA I MYŚL ŚW. TOMASZA Z AKWINU.

Pojmuje państwo jako specyficzną wspólnotę wspólną. Przynależność do wspólnych osad, do wspólnoty horyzentalnej. Jednostka jest częścią wspólności. Świat składa się z elementów, które mają wyższe znaczenie pd [p[rzedniej. Istnieje hierarchiczność. Podział na bogaczy, bez majątku (pracują u tych, którzy mają majątek a nie muszą pracować), oraz ludzie posiadający majątek na którym nie muszą pracować. Głosi podporządkowanie się władzy państwowej. Władza sprawiedliwa i niesprawiedliwa (np. tyran, który nie posiada mandatu, bądź występuje wobec władzy Bożej, Kościół może nawoływać do bunt wobec turanowi).

Myśl ŚW. Tomasza z Akwinu

Relacje między jednostką a państwem - państwo jest specyficzną wspólnotą wspólną

Przynależność do wspólnoty oznacza cel,

hierarchia świata przyrody

przyroda nieożywiona

świat przyrody ożywionej

- człowiek

- świta nadprzyrodzony

hierarchia aniołów

zwieczenie świata - Bóg

Świat ludzki:

pracujący, modlący, broniący,

duże majątki bogacze

mniejsze majątki nie musza pracować

nie mają majątkow pracują na innych

podporządkowanie się włądzy państwowej

Kościół odczytuje wolę boską

Wykład 3- 7 istopad 2009 r.

Koncepcja prawa.

Wszystkie prawa wypływające ze źródła prawa. Prawo wieczne - LEX AETERNA, wypływają 3 porządki prawne:

1. Prawa przyrody;

2. Porządek prawa natury (prawo wieczne - istnieje w człowieku);

3. Prawo boskie (Stary i Nowy Testament).

Cztery naturalne skłonności człowieka:

1. Do zachowania życia;

2. Jesteśmy istotami społecznymi;

3. Naturalna skłonność do łączenia mężczyzny i kobiety w celu spłodzenia potomstwa;

4. Prawo ludzkie wynika z prawa natury.

W 1879 papież Leon XIII uznał nauki ś. Tomasza za filozofię kościoła katolickiego - Aeterni Patpis. Św. Tomasz uważał, że prawa mają swoje źródło w Bogu

Hierarchia praw

Prawo wieczne - Lex Aeterna

Prawa przyrody Prawa natury Prawa Boskie

- życie całe przyrody - postępowanie człowieka - nauka kościołą

prawo ludzkie

Św. Tomasz uważał, że znając prawo przyrody, natury i boskie nie poznamy Boga - prawa wiecznego.

PRAWO NATURY

Udziałowo istniejące w człowieku prawo wieczne, jest powszechnie obowiązujące i niezmienne („ dobro czynić zła unikać”) - koncepcja Arystotelesa, którą zaczerpną ś. Tomasz.

„Dobre jest to, co jest zgodne z naturą człowieka”. Zgodne z natura człowieka jest to do czego ludzie maja naturalne skłonności.

Wymienił cztery:

1) naturalna skłonność do zachowania życia (potępianie SAMOBÓJCÓW)

2) naturalna skłonnośc do zycia w społecznośći

3) naturalna skłonnośc do łączenia się w pary mężczyzny i kobiety do spłodzenia potomstwa

4) naturalna skłonność do poznania całej prawdy o bogu - pogłębienie wiedzy

PRAWO W PAŃSTWIE - PRAWO LUDZKIE

Prawo stanowione w opraciu o prawa natury, kieruje się do prawa boskiego w przypadku gdy kobieta wiąże się z kobietą bądź mężczyzna z mężczyzną.

Św. Tomasz kazał karać heretyków sieli zamęt odciągali poddanych od zbawienia, podobnie jak fałszerze monet.

II RENESANS ODRODZENIE

RENESANS (ODRODZENIE)

Pojawia się pojęcie racji stanu. Koniec walki pomiędzy cesarstwem a papiestwem.

Poglądy Machiavelli Niccolo. Starał się o koncepcję, która w praktyce byłaby do zrealizowania, wnioski były do skutecznej realizacji. Głęboki patriotyzm - jego poglądy. Co zrobić, żeby Włochy były silne? Prowadził badania historyczne państw. Nie można skutecznie działać nie działając zgodnie z naturą człowieka. Człowiek jest chytry, zawistny, zły. BADANIA HISTORII i NATURY CZŁOWIEKA. Silny jak lew, chytry jak lis. Zwycięzców się nie ocenia, przegrani są oceniani. Zwycięzcom buduje się pomniki. Celem jest zbudowanie potęgi Włoch. Władze mają postępować nienormalnie. W sferze polityki - skuteczność, moralność - dobro i zło. Najlepszy ustrój - monarchia ( dla narodu - racja stanu, Armia Narodowa).

NICCOLO MACHIAVELLI

Starał się stworzyć taką koncepcję , która jest możliwa do zrealizowania. Jego poglady cechuje głęboki patriotyzm. Włochy były rozbite, chciałby na nowo stały się silne, prowadził badania historyczne o państwach doszedł do wniosku, że nie można skutecznie działać nie działając zgodnie z prawem natury człowieka, Jego celem było zbudowanie potęgi Włoch. Każde państwo przdstawia synusoide

Wzrost i spadek w państwie. Rozróżniał sferę polityki - zasada, że władcom stawia się pomniki- ze sferą moralności. Gdy Książe zbuduje potęge Włoch powinien się podzielić swoją władzą ze szlachtą i mieszczanami. - dwiema grupami społecznymi. Chciał ustroju republikańskiego. Uważał, że religia uczy pewnych postaw. Armia narodowa, był jej krytykiem. Kto płaci więcej tam przejdą by walczyć nawet po stronie wroga - był zwolennikiem takiej armii. Obie armie były zaciężne.

Jean Bodin (koncepcja społeczeństwa).

Grocjusz uwalnia prawo natury od Boga.

Prawo natury - nakaz prawnego rozumu wskazujący że pewien czyn, który dokonujemy ma cechy konieczności. Cztery zasady prawa natury:

1. Nienaruszalność prawa własności;

2. Szkody należy wynagradzać;

3. PACTA SUNT SERUANDA (umów należy dotrzymywać);

4. Za przestępstwa należy karać.

JEAN BODILL (ŻAN BODIL)

Francuz swoje badania kierował w zakresie suwerenności - zdolności do stanowienia prawa w państwie. Prawo sprawiedliwe rządy nad wieloma rodzinami z suwerenem na czele. Suwerenność podmiotowa strona - należność zewnętrzna, swoboda wprowadzenia polityki w państwie. Niezależność ode czynników zewnętrznych innych państw. Strona przedmiotowa: całkowita swoboda stanowienia prawa. Sprawiedliwe rządy - zgodność z prawem natury i prawem boskim.

Prawa fundamentalne - elementy których nie można zbużyć - zginie państwo.

1) dziedziczenie tronu przez pierworodnego syna

2) król musiał być katolikiem - Francja

Henryk IV Burbon był hugenotem musiał zmienić wiarę na katolicyzm by zostać królem

3) niezawisłość władzy

Nowożytna koncepcja prawa natury GROCJUSZ - „złote dziecko Niderlandów”

- uwalnia prawo natury od Boga

- zasady prawa natury oderwane od moralności, wyprowadzone poza nawias praw by powstało nowe odkryte przy pomocy rozumu

- był świadkiem sporów religijnych wojen wojna 30-letnia 1/3 ludności Europy zgineła, chciał uniknąć wojen religijnych,

PRAWA NATURY GROCJUSZ

Nakaz prawnego rozumu wskazujący, że pewien czyn, który dokonujemy na skutek swej zgodności z naturą człowieka ma cechy konieczności.

4 zasadey prawa natury wg Grocjusza:

niezmienne w czsie i powszechnie obowiązu7jące

1) nienaruszalność prawawłaśności

2) szkody należy wynagradzać

3) PACTA SUNT SERVANDA - umów należy dotrzymywać

4) za przestępstwa należy ponieść karę

MYŚLICIELE VII - WIECZNI

Angielscy myśliciele - Thomas HOBBES, James LOCKE.

HOBBES TOMASZ

HOBBES - żyliśmy w systemie gdzie człowiek człowiekowi był wilkiem. Każdy może narazić swoją prywatność. Umowa każdego z każdym.

Wcześniejszy stan natury: homo domini lubus est - człowiek człowiekowi wilkiem. Człowiek każdą rzecz traktował jako potencjalnie swoją, każdy mógłby naruszyć sferę wolności była zagrozona spowodowało to niedogodność ludzie skłonili się do porzucenia stanu natury zawarli umowę: każdy z każdym. Na mocy umowy wychodzimy ze stanu natury zachowujemy stan społeczny i tworzymy państwo zrzekamy się tego co nam najbardziej doskwierało czyli wolność - wyzbywamy się jje na mocy suwerena.

Suweren nie jest związany z umową jest dysponentem naszej wolności pisze lewiatan - biblijny potwór pożera wolnośc obywateli. Uważą, że ustrój monarchiczny jest najlepszy. Należy podporządkować się woli suwerena gdy wystąpimy przeciw nie3mu wrócimy do stanu natury - nie będziemy mieli poczucia bezpieczeństwa.

LOCKE JOHAN

LOCKE - umowa dwuetapowa: Etap I - społeczeństwo, Etap II - państwo. Prawo do oporu. Trójpodział władzy

1. Ustawodawcza (parlament dwuizbowy);

2. Wykonawcza + sądownictwo - wykonują ustawy;

3. Federacyjna - prowadzenie polityki zewnętrznej.

Głosił tolerancję. Głoszenie poglądów. Wykluczenie z tolerancji katolików i ateistów.

Uznał, że rozmowa społeczna byłą zawarta w dwóch etapach : najpierw tworzymy społeczeństwo, następnie państwo. Zrzekliśmy się na rzecz suwerena prawa do rozstrzygania sporów. Instytucje państwowe chronią życie, mienie i wolność obywateli - ograniczona rola państwa. Dokonał podziału władzy: ustawodawcza, wykonawcza + sądownicza (stosowanie usatw) - federacyjna. Głosił tolerancje, rządy liberalne.

BENEDYKT SPINOZA

Benedykt SPINOZA (Żyd niderlandzki).

Uważał, że wq Biblii nie ma prawdy została to wygnany z gminy żydowskiej. Stan natury uważał za wojnę wszystkich ze wszystkimi. Wyrzekł się wolności na rzecz społeczności. Zrzekamy się wolności na rzezc organizacji którą tworzymy. Nie zrzekliśmy się prawa do swobody myślenia. Treść prawa natury: prawo do swobodnego myślenia.

Wykład 4 - 21 listopad 2009 r.

OŚWIECENIE

Człowiek wyszedł z wieku dzieciństwa sam o sobie decydował

Monteksjusz - sędzia parlamentu, odsprzedaje swoje miejsce w parlamencie, by móc podróżować po Europie w celu badania myśli ustrojowej:

• Prawo natury mogło kierować postęp człowieka tylko w stronie natury;

• Odmienne prawa w każdym państwie są wynikiem „ducha narodu”, prawo obowiązujące w danych państwach muszą określać specyfikę - pospolitość, klimat, zamożność, położenie geograficzne, itp.

Monteksjusz wyróżnił następujące ustroje:

• Republikański (większość - demokratyczna; mniejszość - arystokratyczna);

• Monarchinczy (dyskwalifikował despocję) - najlepszy ustrój wg Monteksjusza;

• Despotyczny - Monteksjusz dyskwalifikował ten ustrój.

Monarcha kieruje się honorem w odróżnieniu od despoty. Wyraża przekonanie, że władza absolutna psuje absolutnie, władza poszerza swoje obowiązki nad każdym człowiekiem. Dokonywanie podziału władzy. Rządy monarchiczności są gwarancją wolności jednostki. Wzorem dla Montesjusza był ustrój angielski co do trójpodziału władzy. Podział władzy - punktem wyjścia jest określenie funkcji:

• Ustawodawstwo;

• Wykonawstwo (wykonywanie ustaw);

• Sądownictwo.

Powyższy trójpodział władzy pojawia się jako wzór dla Konstytucji Francji, Polski, USA.

Trzeba dokonać seperację dla poszczególnych władz. Hamulce gwarantujące, że żadna z władz nie dominuje pozostałych. Wg Montesjusza najważniejsze jest ustawodawstwo. Dwuizbowy parlament. Wyróżnia 2 rodzaje hamulców:

• Wewnętrzny - odnosi się do władzy ustawodawczej;

• Zewnętrzny.

Dwie izby: izba wyższa - arystokracja; izba niższa - z wyboru.

Hamulcem wewnętrznym ustawodawstwa jest forma parlamentu. Każda z izb przedstawia inne (różne) interesy. Pochodzenie z wyboru - wybór oparty na cenzusie majątkowym osoby nie mające majątku nie mają prawa decydować o losach państwa.

Hamulec zewnętrzny leży na zewnątrz 3 władz. Władza wykonawcza jest zagwarantowana dla króla oraz dla ministrów, którzy powoływani są na swoje stanowiska przez króla. Ograniczenie władzy monarchy - pozbawiony inicjatywy ustawodawczej. Król ma hamować zapędy władzy ustawodawczej - prawo weta. Ministrowie ponoszą odpowiedzialność przed parlamentem.

WŁADZA SĄDOWNICZA

Wg Monteksjusza zadaniem sędziów jest stosowanie prawa, sędziowie są ustami ustawy. Sędziowie powinni być z wyboru na krótką kadencję.

Wolność polityczna - nie polega na tym, że się czy co się chce, a się czyni co się chcieć powinno. Czyni się to, na co pozwalają ustawy. Co ustawy nie nakazują to nie czynimy tego o czym nie mówią. Prawo jest racjonalne. Ci co stanowią prawo jednocześnie je wykonują.

Monteskiusz

Udał się w podróż po Europie by obserwować ustroje, powstało dzieło:” O duchu prawd”. Różne prawa w różnych narodach wynikają z ducha narodu.

Wyróżnił ustroje:

1. Ustrój republikański:

a) demokratyczny (władzę sprawuje większość)

b) arystokratyczny (władze sprawuje mniejszość)

2. Ustrój monarchia

Rousseau

ROUSSEAU - urodził się w Genewie, wiara kalwinistyczna. Żył w wieku oświecenia.

Łączenie się ludzi w grupy. Pierwszą grupą była rodzina, wtedy pojawiła się miłość i nienawiść. Rozwoj rolnictwa i metalurgii. Jeszcze nie ma państwa, ale już nasila się podział na biednych i na bogatych. Państwo jest odpowiedzią na rozwiązanie problemów biednych, bogaci zagarniają dany obszar ziemii. Powstało rozwarstwienie społeczne - zawarcie umowy w celu naprawy tego co dzieje się wokół niego. Każdy z nas oddadje swoją wolność pod naczelnie kierownictwo woli powszechnej, a my wszyscy jednoczeńsie jako ciało polityczne przyjmujemy tę osobę jako niepodzielną część całości (dwuetapowość). Jest zwolennikiem demokracji (woli) powszechnej. Wola powszechna nie jest wolą większości. Więkość obiera się aby okreśłić wspólne prawa. Wcześniej jednostki nie mogą się spotykać, żeby nie zrobić partykulacji woli powszechnej.

Wola powszechna - pełna swoboda zakładania związków, stowarzyszeń, partii politycznej w celu wypracowania wspólnej woli powszechnej. Co zrobić z jednostką do woli - należy ją przymusić do obowiązującej woli powszechnej. Jeżeli nie jesteśmy w woli powszechnej to przeciwstawiamy się wobce niej. Suwerenem jest lud. Suwerenność jest niezbywana, jest niepodzielna. Co innego podział funkcji (wykonawcza, sądownictwo) a co innego podział władzy.

Kant

„Dwie rzeczy napełniają człowieka: niebo gwieździste nade mną i prawo moralne we mnie”. Moralne SA te działania, które wypływają z poczucia obowiązku , z imperatywu wewnętrznego i zewnętrznego.

Imperatyw kategoryczny - postępuj wg takiej maksymy, którą zarazem chciałbyś chcieć aby stała się prawem powszechnym

Imperatyw praktyczny - postępuj tak byś człowieczeństwa tak w sobie jak i w osobie każdego innego zawsze zarazem używał jako celu i nigdy tylko jako środka.

Kant uważał, że prawo i moralność to dwie różne sfery. Przed ludzkością stoją dwa cele, których nigdy nie zrealizujemy ale powinniśmy do nich dążyć.

1) poznanie świta rzeczy w samej sobie, własnymi zmysłami, budową naszych zmysłów

2) stworzenie państwa celów (traktowanie drugiego człowieka nie jako środek lecz jako cel sam w sobie)

Edmund Burre

Urodził się w rodzinie katolicko - protestanckiej. Irlandczyk, prowadził działalność polityczną, zasiadał w Izbie Gmin popierał rewolucję amerykańską. Napisał rozprawę …….. Krytycznie odnosił się do rewolucji francuskiej, stworzył kierunek konserwatywny. Państwo wg niego to nie spółka handlowa zawarta na zasadzie kontraktu, to organiczny związek pokoleń przeszłych, teraźniejszych i przyszłych.

Wykład 5 - 5 grudnia 2009 r.

Burke - najsilniejszy oddźwięk poglądów w wierzeniach jako szkoły historycznej

Szkoła Historyków Prawa - trzeba …… tradycje aby poznać ducha / impuls występowanie profesorów żeby skodyfikować prawo w Niemczech. 1814 - występowanie praferona - skodyfikujmy prawo niemieckie. Zadaniem szkoły jest zbudowanie prawa zwyczajowego i w oparciu głównych badania można tworzyć ustawy.

Osiem głównych przedstawicieli: Savigny, Hugo, Puchta, Punta, żeby skodyfikować prawo niemieckie należy poznać prawa zwyczajowe w innych krajach , zbadać historię prawa zwyczajowego. Prawo powstaje, ewoluuje przez wieki jest duchem narodu Hugo: prawo powstaje jak reguły gry towarzyskiej

Różne prawa w różnych państwach.

Liberalny nurt centrum zainteresowania jest jednostka

Russo swoboda wypowiedzi , podejmowania działalności gospodarczej.

Beniamin Constans dokonał rozróżnienia sfery wolności - uważał że wolność była partycypacyjną.

Sokrates miał możliwość wypowiedzenia się miał fizyczną możliwość tworzenia prawa i jako obywatel był przez władze skrępowany. W Atenach nie było swobody wypowiedzi. Gwarancją wolności nowożytnej jest uwolnienie się od tyrani władzy i tyrani opinii publicznej wg Constanta jest to wolność :od a zarazem do”.

Mill przez całe wieki ludność …… o wolność od tyrani władzy państwowej, człowiek jednostka przybiera formę , przywilej bez wyroku nie może być skazani a współcześnie formę konstytucji.

Realizujemy wolność do swobody wypowiedzi wolność we wszystkich sferach życia człowieka. Przejawia się w uwolnieniu, wolno czynić człowiekowi to wszystko co nie jest prochem zakazanym.

Polemika Constanta z Ronssa suwerenem jest jednostka, a nie lud, jednostka nie morze zrzec się przynależącej jej sfery wolności - nie będzie wolna.

Mill uważał, że nie ma takiej możliwości by człowiek zrzekł się wolności.

Constant dokonał podziału władzy - polemizował z koncepcją Monteskiusza i gloryfikował restaurację Burbonów. (w koncepcji podziału władz znajduje się zakres wolności). Wyróżnił 5 władz realizował Monteskiusza podział władzy doprowadziło to do konfliktu tych władz.

Wyróżnia władzę neutralną w przypadku sporu między władzami:

1) władza reprezentacyjna (przedstawicielstwo Izba Wyższa o charakterze demokratycznym)

2) władza reprezentacyjna opinii - Izba niższa odrębna władza

3) władza neutralna - monarchia

4) władza wykonawcza - ministrowie

5) władza municypalna - samorządowa

6) władza sądownicza

Liberalizm gospodarczy - państwo jest „nocnym stróżem” ochrona wolności, pilnowanie porządku w państwie. Państwo powinno negocjować mieć dobrą znajomość na rynku, racjonalnie postępować. Zdaniem państwa jest ochrona własności, zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom, uczciwa gra rynkowa - podstawowe założenia.

Adam Smith

Uważał, że podstawą dobrobytu państwa jest jego aktywność gospodarcza. Państwo nie powinno ingerować w swobody zawierania umów. Bogatsze państwo stanowi niebezpieczeństwo.

Państwo nie powinno podejmować działalności gospodarczej, nie przysparza dobrobytu, jeżeli jest dobrobyt to powinien być jak najtańszy. Zadaniem państwa jest ochrona bezpieczeństwa - nocny stróż.

J. Bentham

Zasady najwyższego szczęścia - hedoizm

Hedoniści dążyli do szczęścia unikali przykrości. Dążenie sympatią i antypatią. Stosunki międzyludzkie. Układamy na podstawie zasady użyteczności dążymy do tego co jest nam użyteczne, co nas uszczęśliwia (społeczne)

Motorem działania jest to, że wszyscy chcemy być szczęśliwi dążymy do przyjemności i szczęścia, zaś unikamy nieprzyjemności i przykrości - postępowanie hedonistów

Moralne jest takie postępowanie w wyniku, którego osiągniemy jak największe szczęście poprzez jak największa liczbę ludzi dotyczy zasady użyteczności.

„Między moim dobrem jednostkowym a szczęściem ogólnym powinienem zrezygnować z mojego jednostkowego szczęścia” - to postępowanie będzie postępowaniem moralnym.

Działanie jednostki powinno przynosić jak najwięcej użyteczności / szczęścia dla ogółu. Rezygnacja ze swojego jednostkowego szczęścia - postępowanie niemoralne.

J. Bentham łączy sferę polityki, moralności i prawa - więzienie w formie koła.

Polityka musi się kierować zasadą użyteczności , działania polityków powinny przynosić dużo szczęścia dla ogółu. Zamierzenia polityków, aktywność przybiera postać prawa.

Zasada użyteczności - dążenie do jednostkowego szczęścia (kontem jednej osoby), egoistyczny interes

Johan Stuart Mill

Napisał dzieła: „O wolności”, „Poddaństwo kobiet”.

Rozróżnia dwa rodzaje wolności:

1) wolność wewnętrzną

(swoboda głoszenia swojej opinii, druku, pisania)

2) wolność zewnętrzna

(aktywność człowieka , podejmowanie własnych działań, prowadzenie działalności gospodarczej)

Wolność do swobody stowarzyszania się celem realizacji działań wspólnych. Tłum krępuje wolność jednostki wspólnej. Rząd jest reprezentacją narodu, suwerenem jest jednostka w momencie głosowania. Na czas kadencji nowej władzy wyzbywamy się suwerenności.

Mill chciał stworzyć komisję legislacyjną.

Wykład 6 - 19 grudnia 2009 r.

C.D. Liberalizmu

ALEXIS DE TOCQUEUILLE - urodził się w 1805 r., (I poł. XIXw.) prowadził działalność polityczną. Podczas rewolucji lipcowej we Francji 1830 r., opuścił Francję, przebywał 5 miesięcy w Stanach Zjednoczonych. Napisał tam dzieło: „ O demokracji w Ameryce”.

Rozróżnił podział społeczeństw:

A) arystokratyczne

(zakotwiczenie we wspólnocie, człowiek był częścią wspólnoty, ograniczenie kondycyjne człowiek nie może się swobodnie rozwijać)

B) demokratyczne

(równość szans, równość kondycji; wszystko stoi przed nami otworem, demokracja pozwala w pełni realizować wolę wolności)

III nurt na myśl oświeceniową - SOCJALIZM

- utopijny

- naukowy

- anarchizm

SOCJALIZM UTOPIJNY

1. SAINT - SIMON (epoka industrialna)

Żył na przełomie XVIII w. był Francuzem, arystokratą. Ojciec był dowódcą oddziału Leszczyńskiego, uczestniczył w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Dokonał rozróżnienia na społeczeństwo: arystokratyczne i demokratyczne oraz ustrój: feudalny - militarny i industrialny. (bez wojen, wojny rozstrzygane przez konflikt na drodze pokojowej, niwelowanie różnic).

„Industria” - czasopismo, które tworzył. Uważał że to wytwórczość naukowa, artystyczna, kulturowa, wytwórcza. Wszystko co korzystne dla społeczeństwa. Wg Simona każdy powinien pracować. Socjalizm akcentuje społeczność - prawo, państwo, pieniądz. Wszyscy powinni być wytwórcami, podział na pszczoły i trutnie (trutnia to renter - żyje z odsetek od kapitału, prawnik - żyje z biedy innych, wszyscy którzy nic nie wytwarzają). Trzecia grupa społeczna korzysta z wytworzonych dóbr. Wyróżnia Zarząd Interesu Ogólnego i praktykalnego (jednostkowe korzyści zainteresowania) pochodząca z wyboru Izba Gmin. Zarząd Interesu Ogólnego - aby były dobre ustawy uchwalane, Izba Lordów. Uważał, że nowe społeczeństwo będzie mogło funkcjonować, gdy bogatsza część za sponsoruję, sfinansuje nowy kształt społeczeństwa.

2. FOURIER

Uważał, że pokój i dobrobyt będzie wtedy gdy ziemie pokryje sieć falang (wewnątrz niej falanster). Wyróżnił 810 charakterów ludzkich.

Falanga to związek społeczno-gospodarczy od 1620 do 2000 osób - po dwie osoby z wyróżnionego charakteru. Powinna funkcjonować na obszarze 2 tys. hektarów.

Falanster - centrum. Place zabaw dla dzieci, miejsca zamieszkania, miejsca spędzania wolnego czasu.

Odwoływał się do filantropii. Szukał sponsora by stworzyć falangi. Prosił o pomoc, króla Anglii. Uważał, że powinniśmy wykonywać tylko taką pracę która by nas satysfakcjonowała, określił motykowanie - zmiana pracy co 2 godziny na inną. Tam gdzie dorosły człowiek nie chcę się angażować to poślemy dzieci bo je łatwiej zarazić entuzjazmem i one będą najlepiej płatne. Kobieta była wydawana za mąż („zinstytucjonalizowane prostytuowanie się”) za kogoś dużo starszego od niej poznawała go podczas zaręczyn. Fourier chciał to zmienić i opierać związki tylko na prawdziwych uczuciach.

3. OWEN

Jako 19-latek został dyrektorem fabryki miał na sercu losy robotników, którymi zarządzał. Dlatego też, poprawił warunki pracy: zmniejszył godziny pracy do 8. Nie spadłą wydajność pomimo tego.

SOCJALIZM NAUKOWY

MARKS

Współtworzył z Engelsem, myśli ich były tożsame, razem tworzyli. Pisał, że nie zgadza się na publikacje listów, w których oddaje mu się cześć i hołd.

Materializm dialektyczny (opisujący świat jako całość)

Wg Marksa wszystko jest materią tzn. jest wieczne, świat jest zbudowany z materii. Zmiany jakie następują w świecie i jego dzieje polegają na zmianach skokowych, rewolucja to co ulega obumieraniu jest zastąpione nową jakością (ilość przechodzi w jakość) świadomość jest wyższa formą materii jest ona wtórna w stosunku do materii, nie ma Boga, formy duchowej.

Materializm historyczny (opisujący życie człowieka, społeczeństwo)

Historiozofia opis dziejów człowieka. Marks wyróżnił pięć formacji społeczno-ekonomicznych. Pierwotna, Niewolnictwo, Feudalizm, Kapitalizm, Socjalizm.

Formacja pierwotna: mało opisana, mało źródeł. Jest to okres przedpaństwowy, państwa nie ma, nie ma własności wszystko jest wspólne. Znalazł się jednak egoista. Który zawłaszczył wspólne dobra - przejście z formacji pierwotnej do niewolniczej w wyniku rewolucji (podstawa zawłaszczenia dóbr wspólnych, bez rewolucji nie ma postępu).

Marks wyróżnił siły wytwórcze oraz stosunki społeczne. Siły wytwórcze to człowiek i to czym pracuje narzędzia, urządzenia, surowce - to co obrabiamy. Rzutuje to na stosunkach społecznych. Stosunki produkcji między pracodawcą a pracownikiem. W jakich warunkach żyjemy, mieszkamy taką mamy świadomość. Poprawa warunków rzutuje na siły wytwórcze. Jesteśmy niewolnikami pracy, wolność oddajemy dla pracodawcy. Przejście z formacji niewolniczej do feudalnej.

Przejście z formacji feudalnej do kapitalizmu - rewolucyjne.

Baza - to ekonomia szeroko rozumiana, jest pierwsza.

Nadbudowa - wtórna do bazy, zależy od niej; jest państwo, wojsko.

Świadomość - zależna od bazy, jest wtórna do materii, zmienia się świadomość.

Zadania państwa i zadania prawa. Państwo jest powołane przez klasę panującą. Prawo to wola klasy panującej podniesiona do rangi ustawy. Państwo stoi na straży interesów klasy panującej. Prawo wg Marksa to wola klasy panującej podniesiona do rangi ustawy. Inna definicja: rozkaz suwerena zagrożony sankcją.

Rewolucja proletariacka - potrzebne prawo i państwo. Gdy władza proletariatu się ugruntuje nie ma podziału na klasy likwidacja własności prywatnej.

Wykład 7 - 16 stycznia 2010 r.

ANARCHIZM - III NURT SOCJALIZMU

Myśliciel Francuski PROUDHON - anarchoindywidualizm

Myśliciele Rosyjscy BAKUNIN - anarchokolektywizm

KROPOTKIN - anarchokomunizm

Wspólne dla anarchistów: centrum zainteresowania jednostka wolności, bardzo ścisłe powiązanie wolności jednostki z równością ekonomiczną. Wychodzimy ze stanu natury by chronić wolność zaś wg anarchistów będziemy wolni gdy zniszczymy państwo.

PROUDHON

zjmuje się kwestią wolności, prowadzi rozważania na temat własności. Warunkiem wolności jest własność prywatna. Działo: „Co to jest własność”. Kradzieżą jest własność która nie została wypracowana. Jest źródłem rozwarstwienia ekonomicznego. Wszyscy mają pracować by był dobrobyt. Należy zabrać innym co odziedziczyli, wszystko co się osiągnie samemu (prowadząc punkt usługowy, to co nie ukradliśmy innym) to jest własność. Właściciel fabryki okrada robotników to nie jest jego własność. Warunkiem społeczności jest równość ekonomiczna. Wg Proudhona stosunki społeczne w nowym społeczeństwie to społeczność zbudowana z indywidualnych wytwórców. Zaniosą to do banku wymiany dostają bon by w zamian nabyć inne dobra, które będą potrzebne (ma to zastąpić pieniądz na wymienne bony). Kredyt udzielony w towarach i surowcach.

Anarchio-indywidualizm zachowanie własności prywatnej przez wymianie ( federacja drobnych wytwórców).

BAKUNUN

Emigrował z Rosji, skazany na śmierć uciekał. Jego poglądy i działalność: to co wymyślał, starał się realizować. Sianie terroru wśród właścicieli władzy państwowej. Był w sporze z Marsem. Uważał, że należy organizować bojówki anarchistyczne, które nie będą podane społecznej kontroli. Centrale mniejsze wolności w jego zainteresowaniach koncepcja społeczeństwo - państwo. (twór naturalny - polityczny). Wolność pojmuje, albo jesteśmy wolni - niczym nie jesteśmy skrępowani, albo nie. Wolność człowieka ma granice, nie możemy jej naruszać. Wg Bakunina nic naszej wolności nie może naruszyć. Gdy nie możemy działać tak jak chcemy nie jesteśmy wolni. Postuluje nieograniczenie w sferze wolności. Łączenie wolności z równością to wolność ekonomiczna. Wszyscy mają mieć jednakową pozycje materialną (kucharka ma zarabiać tyle co nauczyciel). Łączenie sfery wolności z równością. Jednakowa edukacja obu płci. Należy zniszczyć państwo by była wolność. Najbiedniejszy proletariat nie ma nic do stracenia i on wywoła tą rewolucję. Wśród zwolenników byli: bakuniniści - szli w lud i namawiali by lud w bojówkach anarchistycznych wywoływała zamieszanie. ławryści - powstrzymywali lud od wywoływania zamieszania wśród ludu.

KROPOTKIN

wyemigrował do Anglii (czczono jego 70 rocznicę urodzin, zmarł mając 79 lat). Ród rodzinny wywodził się od Rurytkowiczów. - carskiej rodziny. Kończy elitarny kurs paziów - kariera wojskowa. Wybrał dowództwo kozaków - amurskich, udał się na Syberię. Przeprowadził badania etnologiczne i geograficzne. Z powodu buntu zakończył karierę. Poprzez badania jakie przeprowadził na Syberii, cechą charakterystyczną przyrody jest wzajemna pomoc, wzajemna współpraca. Człowieka cechuje naturalna skłonność do niesienia pomocy. Uważa, że dokonuje zestawienia autonomii człowieczeństwo - państwo, należy to zniszczyć by na nowo ułożyć stosunki społeczne. Z rodu wyłania się rodzina. Dzielą się tym co upolują (naturalna pierwotna społeczność) Jak zaczęliśmy łączyć się w pary wywoływało to emocje. duża populacja cierpi biedę i głód emigruje do Francji, trafia do więzienia. 3 lata, wraca do Anglii tam osiada. Prowadzi działalność naukowa nie przyznaje tytułów. Element rewolucyjny - należy zburzyć państwo by utworzyć naturalne struktury jakimi jest życie w państwie. Należy znieść tych, którzy coś posiadają. Nie będzie dla społeczeństwa potrzebna policja, inne urzędy.

Anarchio-komunizm federacja ogromnych producentów to co go odróznia go od innych myślicieli a jest charakterystyczne dla komunizmu, każdemu wg potrzeb. Zasada realizowana. Połączenie wszystkich potrzeb wiąże się z szybszym wykonaniem pracy. Społeczność, której będziemy częścią da nam wyżywienie., ubrania. Ci, którzy nie będą chcieli pracować opuszczą społeczność i założą z innymi odrębną społeczność. Gdy nie podobają się prawa w państwie opuszczą je by założyć własne. Kropotkin uważał, że postęp techniczny spowoduje uwolnienie kobiety od obowiązków domowych. Anarchio komunizm :każdemu wg potrzeb.

LUDWIK GUMPLOWICZ

Nurt XIX - wieczny, polski Żyd stworzył koncepcję walki ras. Na podstawie wyglądu, pochodzenia, krwi. W PRL-u jego poglądy były zacierane. Żył w zaborze austryjackim, pisał po niemiecku. Zachorował na raka popełnił samobójstwo, jego żona również. Jego syn był zakochany w Marii Konopnickiej (ona była homoseksualistą) on pod jej drzwiami popełnił samobójstwo z miłości do niej. Jego poglądy: Odnosi się że był jeden dam i jedna Ewa jest to wynikiem błędnego tłumaczenia. Liczba mnoga dodanie kropek nad literkami powinno być, że było wielu Adamów i Ewy. Wiele prarodziców żyło oddzielnie od siebie byli założycielami różnych ras, żyły w izolacji od siebie nie miały wiedzy że jest jeszcze inna rasa. Była czystość krwi dopóki nie spotkaliśmy się z innymi rasami. Grupa ludzi mająca wspólne zainteresowania. Wyróżniał: formację pierwotną , którą zdominowała formacja feudalna i współczesną, te która się tworzy: nowoczesne państwo kultury. Dwie pierwsze oparte na przemocy. Rewolucja walka na hałdą i poglądy. Wyznająca wspólne wartości. Eksploatacja przeciwnej rasy - powstało państwo. Nastąpiło przemieszanie różnych ras. Zaczęto odchodzić od koncepcji czystość rasy. Rasy zaczęły się mieszać. Chęć podboju wroga (rewolucja przemysłowa spowodowała, że zaczęliśmy inaczej postrzegać sąsiadów, zwiększył się dobrobyt, mamy coś do stracenia unikamy wojny, nie prowadzimy walki militarnej. Prowadzimy spory na argumenty. Nowoczesne państwo kultury ma zapewnić dobrobyt społeczności. Wcześniej mieliśmy wąską grupę. Nastąpiło przemieszanie ras. Rasa to grupa osób mająca wspólne zainteresowanie. Jesteśmy członkami rożnych ras. Nowoczesne państwo kultury ma zapewnić dobrobyt, być państwem dobrobytu. Zadanie, rola grupy społecznej, która jest formacją końcową. Powstanie państwa doprowadziło spory na idee. Jedna klasa bez polemiki.

HERBERT SPENCER

Przedstawiciel darwinizmu społecznego. Państwo dobrobytu. Uważał, że przyroda ewoluuje, ludzie i społeczności ludzkie również. Bazując na koncepcji społeczeństw industrialnych wyróżnia przed rewolucją przemysłową społeczeństwo militarne po rewolucji przemysłowe społeczeństwo (nazwa od rewolucji przemysłowej). Zwraca uwagę że to idealne zestawienie. Nie będzie idealnego państwa modelowo - militarne oparte na wojsku. Władza absolutna. cechowała je walka, lęk przed obcym, środek do osiągnięcia celu. Cecha charakterystyczna władza absolutna. Jednostka musi w wojsku wykonywać rozkazy. Liczy się realizacja jednostki. Cecha charakterystyczna państwa jest możliwość samorealizacji przez jednostkę. W państwie przemysłowym możliwa jest realizacja dobrobytu społeczeństwa.

OSWALD SPENGLER

Wielokulturowość - dostrzega inne kultury równoważne

Odmienne pojęcie cywilizacji - schyłkowy okres kultury

Cywilizacja - zaczęto używać pojęcia w XVIII wieku, oraz okresie wyjścia z barbarzyństwa. Używane w rozumieniu z kulturą na przemian. Zwrócił uwagę na europocentryzm.

Traktuje kultury jako odrębne organizmy, które następują po sobie. My nie przyjmiemy innych są to odrębne organizmy. Nie ma walk kulturowych toczą się tylko w obrębie kultur nie zaś między kulturowe. Odejście eurocentryzmu, każda z kultur rozwija się następuje jej kres w jesieni jej życia. Jest to cywilizacja - jako schyłkowy okres kultury. Kultura jako uduchowiony organizm. Jego dzieło „Zmierzch zachodu”. Odejście od duchowości na rzecz intelektu rozwój przemysłu. Ludzie z miast emigrują na wieś.

Spengler był samoukiem, krytykował naukowość. Świat to opowieść naukowa o samym sobie. Wiemy po co jest świat po co istnieje. Wg niego nie wiemy po co jest świat to tak jak motyl, orchidea jest bo jest. Świat jest po co istnieje nie wiemy, tak musi być. Przyznanie wielkiej roli intelektowi. Śwait przyrody poznajemy go jako świeży.

2

---