a to to to

zwrot o nie słuchającym dobrych rad (dziecku, czasem dorosłym), którego spotkała kara, np. dziecka, które sparzyło się pokrzywą i zaczęło płakać, się nie żałowało, tylko mówiło się "a to to to, a to to to" [HŚ]

a wo

o tutaj (np. "- Gdzie leży nóż? - A wo, tuwo") [HŚ]

ali wo

ależ skąd, mowy nie ma [AW]

antek

łobuz, chuligan [AW]

anzug

ubranie, zwłaszcza męskie [AW]

asenterunek

pobor do wojska, asenterunkowy - poborowy [JM]

bachor

dziecko, zwłaszcza żydowskie [AW]

badunia

miejsce do prania na rzece [M]

badyl

chwast [AW]

bajdeła

młokos, nierób [JM]

bajstruk

nieślubne dziecko [AW]

bajura

kałuża (bajoro) [AW]

balonami

szybko, piorunem [JM]

bałabuch

a) zwykle kiepsko wypieczone ciasto lub ugnieciona ze sieczką glina - jako materiał budowlany [AW], b) bułka drożdżowa niesłodka pieczona na okres Nowego Roku dla częstowania dzieci, które chodziły z życzeniami - szczodrowaniem [HŚ]

bambetel

drewniana ława do siedzenia, a po rozsunięciu siedziska łóżko do spania [HŚ]

baniaczek

metalowy kubek [HŚ]

baniak

a) duży garnek metalowy [AW], b) garnek [AS]

banta

grzędy np. "słońce już zaszło i kury poszły na banta" [JM]

baraboje

ziemniak (mówiło się na obszarze od Lwowa do Kamienia Podl. "NagotowaŁa cały baniak baraboji") [AW]

baraboli

kartofle [JM]

batug

bat [JM]

besztać

robić ostre wymówki [AW]

bękart

nieznośny dzieciak [AW]

bihme

przysięga, potwierdzenie, przekonanie kogoś, że mówi się prawdę [HŚ]

bobsko

strach, udziwnienie [AW]

bodak

oset [HŚ]

bodziak

oset, kłująca roślina [AW]

bolka

piłka gumowa [AW]

bor

wiertło [JM]

bormaszyna

wiertarka [JM]

braha

pozostałość po odparowaniu alkoholu z zacieru [HŚ]

bratrura

piekarnik [JM]

brechać, breszyć, nie bresz

kłamać, nie kłam! [AW]

brusek

osełka do ostrzenia np. kosy [JM]

bucim

na niby, na żarty [HŚ]

budny

powszechny, zwykły (dzień) [AW]

bungu

spirytus [HŚ]

bzina

czarny bez [JM]

cajg

bawełniany materiał do szycia mocnych ubrań roboczych [KD]

całuszka

piętka, pierwsza i ostatnia kromka chleba z bochenka [HŚ]

cedyłko

cedzak do mleka z tkaniny [HŚ]

chabas

chwast [AW]

chlipać

płakać, szlochać po kryjomu [HŚ]

chojci na ruci

chodź na ręce ! [AW]

chopta

trawa [HŚ]

chrapy

nozdrza [AS]

chrobak

robak, glizda [HŚ]

chudoba

zwierzyna - inwentarz [HŚ]

chwost

ogon [AW]

cidełko

płócienna tkanina do cedzenia mleka [AS]

ciumać, cium, pociumać

całować (znane było powiedzenie: "po ciumaj mamusi") [AW]

ciupryk

założyć lewy but na prawą nogę lub odwrotnie [JM]

cybuch

małolat, chłopak niedojrzały (lub też pogardliwe przezwisko Żyda) [AW]

czeladź

rodzina [HŚ]

czerkać

pocierać zapałką o draskę, lub obracać trybik zapalniczki [JM]

częstokół

parkan, płot drewniany z zaostrzonych palików [JM]

czuchrać

długotrwałe drapanie [HŚ]

czuć duch

czuć ciepło np. "już si pali w piecu i czuć duch" [JM]

ćwach

gwóźdź [HŚ]

debra

wertepy, pagórki, zarośla [AW]

deszczka

deska [AW]

didko

a) diabeł "Didku go wi?" [AW], b) diabeł. W wymowie "d" miękkie [JM]

do glidu

równo w rzędzie np. ustawić półkopki (mędle) w rzędzie [JM]

dobawić

dolać, dosypać, np. śmietany do zupy [HŚ]

dobnia

1) pieniek np. do rąbania drewna, 2) drewniany walec z rekojeścią służył jako wbijak, ubijak [JM]

dornik

przebijak ślusarski [HŚ]

dójki

strzyki u krowy [AS]

drahle, drygli

galaretka z mięsa [AW]

drańcie

osoba o złej opinii, lub stare zniszczone rzeczy [AW]

dryhle

(także studzinina) - galareta z nóżek [HŚ]

drypcia

pogardliwie o starej kobiecie [AW]

dryzda

brzydka, chuda dziewczyna [AW]

drzewko

choinka bożonarodzeniowa [AW, HŚ]

duca

gdy cielę, jagnię uderza mordą o wymię w czasie ssania [HŚ]

duć

dmuchać, "Ali duji" (o wietrze) [AW, HŚ]

duldak

smoczek [HŚ]

duże

dobry, "duże dobry ten" (...bardzo dobry ten...) [AW]

dziabarakać

pyskować [JM]

dziaduch

słoma na podłodze w okresie Bożego Narodzenia [HŚ]

dżagan

kilof, oskard [HŚ]

europlan

samolot [HŚ]

fana

chorągiew [HŚ]

fasować

termin raczej wojskowy - pobrać z magazynu należną odzież, żywność, broń [JM]

feca

onuca, owijka [HŚ]

ferflasza

manierka - metalowa butelka [HŚ]

fest

bardzo mocno [AW]

financ

urzędnik finansowy [AW]

frojmycha

kobieta nie dbająca o siebie, źle ubrana - niechlujna, brudna [HŚ]

funio

ważniak, zarozumialec, "ali struga funia!" (udaje ważniaka) [AW]

fura

wóz konny [HŚ]

gdula

gruszka [AW]

gilza

łuska bez pocisku [JM]

gnypak

tępy nóż [AW]

gościniec

droga główna od miejscowości do miejscowości [HŚ]

gradus

termometr, stopień Celsjusza [HŚ]

grale

rodzaj wideł 3 lub 4 palczastych [JM]

gudz

węzeł na sznurku (nie do rozwiązania) [HŚ]

guła

osoba mało inteligentna [AS]

gwer

a) karabin, lub ogólnie broń [AW], b) karabin [HŚ]

gzić się

zachowanie zwierząt podczas rui [HŚ]

hadiuka

wąż, padalec [JM]

hadziuka

złośliwiec "To taki hadziuka, do studni ni dopuści". [AW]

hajdamaka

pogardliwie Ukrainiec (awanturnik) [AW]

hajno

żmudnie, uciążliwie [JM]

halaburda

awanturnik, awantura, burda, "Pupili sy, ta narubili halaburdy". [AW]

halawa

nie zasiany plac w zbożu [HŚ]

halukać

nawoływać, np. do wstawania [HŚ]

hamaj

tak się mówiło do dziecka żeby jadło [HŚ]

harbuz

wspólna nazwa dyni, arbuza, melona [JM]

harmider

(także rajwach) gwar, hałas [HŚ]

haukać

szczekać [JM]

hela

skrzynia ładowna w wozie konnym [JM]

het

tam - gdzieś (np. "idź het" - idź sobie) [HŚ]

hołodryga

oberwaniec, nicpoń, łajdak [AW]

horpyna

wielka kobieta [AW]

hrabczuki

nieślubne dzieci hrabiego z dziewczynami z pobliskich wiosek (podobno było ich kilkoro :) [JM]

hreczka

gryka [HŚ]

hryckal

szpadel [HŚ]

huby

grzyby [HŚ]

hurdzi

warczy, np. motor [HŚ]

hurma

grupa [HŚ]

hyckać

skakać, podskakiwać [AW]

hyczka

nać rośliny [HŚ]

hylaka

konar, gałąź [HŚ]

jadaczka

wulgaryzm: usta, gęba [AW]

juszka

a) rzadka zupa, wodnista część zupy, Pytano więc: "chcesz jeszcze zupy ? - Tak, ali samy juszki" [AW], b) wywar z suszonych owoców, sama woda z barszczu, zupy [HŚ]

kaban

wieprz, świnia [AW]

kacap

głupiec, pogardliwie - Rosjanin [AW]

kaczan

ogryzek z owocu lub głąb z kapusty [HŚ]

kalabania

kałuża, grząskie błoto na drodze [AW]

kałamucić

mącić, mieszać [AW]

kałatać

klekotać [JM]

kanon

armata [HŚ]

kaparzyć, kaparstwo

źle robić, zła robota, partactwo [AW]

kapsel

spłonka [JM]

kapszuk

wysuszony pęcherz moczowy wieprza używany jako woreczek na tytoń [HŚ]

kapuścinie

pozostałości kapusty po wycięciu główki [JM]

kapuza

kaptur [JM]

kartoflinie

łęty kartofli [JM]

kaszkiet

czapka [AS]

katapula

proca [HŚ]

katulać

toczyć (np. "wóz się katula pod górę") [HŚ]

kazać

mówić, powiedzieć [JM]

kidać, kinąć

rzucać [AW, HŚ]

kiernica

studnia o drewnianym szalunku - ocembrowaniu [HŚ]

kiszka

kaszanka [HŚ]

kluczka

1) węzeł na sznurowadłach przy butach. 2) ucięta gałąź ok. 1,20 m z krótką odnogą na końcu pod kątem ostrym. Służyła m.in. do podnoszenia bron w czasie bronowania. 3) szydełko do dziergania [JM]

knysz

chleb świąteczny [AW]

kociuba

długa żerdź zakończona poprzecznie deseczką do wygarniania żaru w piecu chlebowym [HŚ]

koleśnie

dwa koła na osi umocowane z przodu ręcznego pługa. Zapewniały równą głębokość orki [JM]

kołotuszka

a) drewniany przyrząd do rozgniatania [AW], b) kwirlejka do rozdrabniania potraw [HŚ]

koromiesło

nosidło 2 wiader na ramieniu [HŚ]

koropka

pojemnik na zrywane owoce [JM]

korowaj

obrzędowe ciasto weselne, z pszennej mąki, owalnego kształtu, z wierzchu ozdobione [AW]

kosa

warkocz [HŚ]

kostka

pestka owocu czereśni, wiśni, śliwki [AW, JM]

kraszanka

jaja zabarwione na jeden kolor, ozdoba wielkanocnego stołu [AW]

krosznia

worek na obrok zawieszany koniom na szyi. Służył do karmienia koni w czasie dłuższego postoju [JM]

król

snopek z kilku zbóż ustawiany w rogu izby na Boże Narodzenie [JM]

kryszka

okruszek [JM]

kryszyć

rozdrabniać [JM]

kryżałka

grubo pokrojona kapusta np. do barszczu [JM]

kucać

przysiad [HŚ]

kucia

świnka [JM]

kucza

a) mały ciemny pokój, pomieszczenie dla zwierząt [AW], b) chlewik, niska szopa [HŚ]

kuczyć się

tęsknić, nudzić się, "kuczy mi si za tobą" [AW]

kuczyrawy

ktoś o kręconych włosach [HŚ]

kudłaj

przezwisko Żyda [AW]

kukurudza

we wschodniej gwarze kukurydza [HŚ]

kułak

pięść [HŚ]

kupla

szeroki pas (wojskowy) [HŚ]

kuszka

puszka na osełkę do kosy zawieszana na pasku u spodni [JM]

kutas

element ubioru - pompon, frędzel [JM]

kutia, kucia

potrawa wigilijna z pszenicy, maku itd. [AW]

lice

lejce [AS]

lichtarka

latarka, mówiono "weś lichtarke idź do lochu" [AW]

ligać

leżeć, położyć się [HŚ]

loch

rodzaj piwnicy ziemnej poza domem. Część wkopana w ziemi i część wystająca obsypana grubą warstwą ziemi. Służył do przechowywania produktów spożywczych i ziemniopłodów. [JM]

ładuszczak

garnek gliniany do mleka [HŚ]

łopuch

łopian [JM]

łoszak

źrebak, młody koń [HŚ]

ług

roztwór do prania sporządzany domowym sposobem przez wrzucanie rozżarzonych szczap do wody i odstaniu [JM]

łupy

łupiny np. z ziemniaków [JM]

łymiszka

gęsta kasza kukurydziana, najczęściej polana słoniną ze skwarkami [JM]

łyskać się

błyskać się [AW]

maciurka

żeńskie rośliny konopii [HŚ]

maćko

duży wystający brzuch [JM]

majzel

przecinak ślusarski [HŚ]

makohon

drewniany wałek do ucierania maku [AW]

makutra

donica, naczynie do ucierania ciasta [AW]

manszet

mankiet [AW]

maszingwer

karabin maszynowy [JM]

maśniczka

kierzynka, służyła do wyrobu masła [JM]

menelarz

złomiarz [HŚ]

meszty

półbuciki damskie, lub męskie [AW, HŚ]

mienkuszka

miękka część chleba lub bułki [AW]

miesiąc

księżyc [HŚ]

miętkuszka

środkowa część kromki chleba, bez skórki [HŚ]

młynek

wialnia [JM]

motowidło

połączone drążki, z jednej strony w kształcie litery T a z drugiej Y. Służyły do nawijania przędzonej na kądzieli wełny, lnu lub konopii [JM]

motuzek

sznurek [HŚ]

mraka

mgła, drobny deszczyk [AW]

muterka

nakrętka [JM]

mykicić się

mylić, plątać, mataczyć [AW]

mysiurki

miejsce w stodole nad klepiskiem [JM]

mysziginowaty

głupkowaty [HŚ]

mytka

ścierka, zmywak do naczyń [HŚ]

na zdogońce

praca na szybkiego, na wyścigi [HŚ]

naduć się

pogniewać, nie rozmawiać [HŚ]

naobkoło

naokoło, dookoła [AW]

narychtować

naprawić [HŚ]

niecki

wydłubany w pniu owalny pojemnik z uchwytami po bokach [JM]

nieludziany

niegrzeczny np. "nieludziany bachor" [JM]

niezdały

a) do niczego, nie przydatny [AW] b) chorowity, słaby, rzecz nieprzydatna [HŚ]

niuchać

wąchać [HŚ]

niuńka

niedołęga, nie umiejący sobie radzić [AW]

niwistka

synowa zamieszkała u teściowej [JM]

nużda

a) nędza, bieda [AW], b) wieloznaczne; np. "na nużdę ci to?" - "po co ci to?"; "nużda ciężka z bachorami" - "co za niedobre dzieci" [HŚ]

nypać

wtykać nos, wszędzie zaglądać [KD]

oberemek

naręcz np. przynieść oberemek drewna [JM]

odwirek

futryna u drzwi [JM]

oj to tam

lekceważąco: coś takiego, wielkie rzeczy [HŚ]

okołot

oczyszczona porcja słomy, używana potem m.in. do napełniania sienników, wyrobu mat [JM]

ołówek chemiczny

ołówek kopiowy [JM]

ouwa

pomniejszenie, zlekceważenie czyjegoś czynu, np.naprawiłem płot - ouwa wielka mi robota [HŚ]

osikowe

o mleku - na pół zsiadłe [JM]

paciorek

koralik; paciorki to korale [HŚ]

paciuk

wieprz (tuczony) [AW, HŚ]

palica

laska do podpierania się [HŚ]

pałka

kij [AS]

pampuch

rodzaj Pączka (na oleju) [AW]

panterka

perliczka [JM]

papendekiel

karton, papier na karton [HŚ]

paraszut

spadochron [JM]

parkocze

odgłos gotującej się kaszy, ziemniaków [HŚ]

parpać

grzebać w ziemi np. "kury się parpały" [JM]

patron

nabój [JM]

pełechy, pelechaty

długie potargane włosy (kudłaty) [AW]

perewerty

coś gwałtownie gotującego się np. "zupa już perewerty" [JM]

pieszki

pieszo, na piechotę [AW]

piśko

siusiak :) [JM]

płatwa

rodzaj belki [JM]

podlizajło

lizus [AW]

podołek

pojemnik zrobiony z fartucha do zbierania owoców, grzybów, czegoś naprędce gdy brak siatki czy koszyka [HŚ]

podpałek

placek wypiekany z ciasta chlebowego przed pieczeniem chleba, na skraju paleniska od płomienia nagrzewanego pieca, stąd nazwa tego placka [HŚ]

podwody

przymusowa praca np. na rzecz wojska z gospodarzem, końmi i wozem [JM]

pokinąć

pozostawić, "pokinut ojca i matkę" [AW]

pokradajęcy

ukradkiem [JM]

pomaścić

posmarować chleb [HŚ]

port

przędza inna niż wełniana. Mówiło się np.o swetrze "to nie wełna, to port" [JM]

postronek

sznur np. prowadzić cielę na postronku [JM]

posudek

pojemnik [JM]

potachnąć

zmniejszyć objętość przez uleżenie się np. kapusta w beczce, siano na strychu [JM]

potałapany

pochlapany, np. "pierogi potałapane śmietaną" [JM]

potasz

proszek do pieczenia (soda oczyszczona) [HŚ]

potoczyć

wypłukać, np. kubek wodą [HŚ]

potyrcze

mały, niepozorny, niewydarzony [AW]

powalać się

ubrudzić się np. błotem [JM]

pozłotka

folia aluminiowa lub cynkowa [JM]

półkopek

stóg zboża z kilkunastu snopków w polu [HŚ]

pranik

deska z rączką do prania - uderzania mokrego zwiniętego w rolkę prania [HŚ]

prażnik

odpust, święto [AW]

proch

kurz (mówiło się: "pościeraj prochy") [AW]

przetak

sito [AS]

przędziwo

półprodukt do przędzenia lnu lub konopii [JM]

przyczynek

dokładka do porcji obiadu, do wagi itp. [HŚ]

pszono

jagły, oczyszczone z łusek proso [JM]

puczka

czubek palca (miara, np. szczypta soli) [HŚ]

pulares

portmonetka [HŚ]

purwatka

rzadzizna, rzadka zupa [JM]

puryc

elegant, szpanujący kawaler [JM]

putnia

wiadro [AW, HŚ]

pypka

sutek [HŚ]

pypka

smoczek [AW]

rabanki

piegi [HŚ]

radyrka

gumka do ścierania ołówka [HŚ]

rajtki

spodnie wkładane do butów "oficerek" rozszerzane przy kolanach na zewnątrz [JM]

rajwach

(także harmider) gwar, hałas [HŚ]

recht

słowny np. "szewc miał recht, bo zrobił buty w terminie jak obiecał" [JM]

ret'kwa

rzepa, rzodkiew [JM]

ruchla

przezwisko Żydówki (starej, brzydkiej) [AW]

rychtować

przygotowywać: mówiło się "Narychtuj sy ubrani na jutro!" [AW]

ryćkać

kopać, orać byle jak [JM]

ryhać

kaszleć [HŚ]

rynka

niski, płaski rondel z rączką [AW]

ryskal

łopata do kopania [AW]

ryziaki

gałęzie po scięciu drzewa. Hylaki gałęzie na drzewie [JM]

rzemyk

pasek do spodni [HŚ]

rzeszoto

rodzaj sita o znacznie większych oczkach [JM]

samogonka

gorzałka, bimber, wódka swojej roboty [HŚ]

sapa

motyka [HŚ]

siać

rzucać zbożem przy szodrowaniu tj. składaniu życzeń noworocznych [JM]

siarniki

zapałki [AW]

sinka

a) niebieska farbka do bielizny [AW], b) dodatek do krochmalenia bielizny, ultramaryna [JM]

siny

kolor niebieski [HŚ]

skałka

zadra z deski [HŚ]

skopek

pojemnik do dojenia np. krów [JM]

słychać

czuć; np. psucia się potrawy - "już tą szynkę słychać" [HŚ]

smarowóz

brudas, brudno ubrany człowiek [AW]

smażenica

jajecznica [HŚ]

sparżny

łakomy [HŚ]

spuścić

tu w znaczeniu ściąć drzewo np. "poszli do lasu spuścić 2 brzozy" [JM]

studzienina

galaretka z mięsa [AW], (także dryhle) - galareta z nóżek [HŚ]

swacha

swatka [HŚ]

swarzyć się

kłócić się [HŚ]

szajbka

podkładka [JM]

szaragi

drewniana, stojąca rama z kołkami, służąca do wieszania odzieży [AW]

szarawary

obszerne spodnie [HŚ]

szczeznąć

zgubić się, przepaść - "szczezła mi zapinka" [AW]

szczodrowanie

życzenia noworoczne [HŚ]

szepetlawy

sepleniący (w mowie) [AW]

szkarałupa

skorupka z jajka lub orzecha [HŚ]

szkrabać

drapać [HŚ]

szkraby

stare buty [HŚ]

szlijki

szelki do spodni [HŚ]

szmira

gęsty ciemny smar do wozów [HŚ]

sznajdyza

narzynka do metalu [JM]

sznyrać

grzebać za czymś, szukać czegoś [JM]

szparhać

zjeżdżać z górki np. na sankach, często na butach [JM]

sztany

a) spodnie [AW], b) spodnie, rajtki do butów z cholewami [HŚ]

sztreka

kolej [HŚ]

sztubak

uczeń klas początkowych [JM]

szturpak

dziewczyna nierozgarnięta [AW]

szuma

szumowiny zbierające się na powierzchni gotowanej zupy [JM]

szwajsować

spawać [JM]

szwytko

szybko, "idź tam szwytko" [AW]

szyf

statek [HŚ]

ścielić

rozkładać pościel do spania lub po spaniu [AW]

ścil

sufit, często drewniany [HŚ]

ślabizować

słabo czytać [HŚ]

śloza

łza [AW]

tarabanić

a) gramolić się, ciężko dźwigać [AW]. b) łomotać, hałasować uderzając w coś mocno [JM] c) gramolić się gdzieś lub na coś [JM]

taskać, taszczyć

nieść mozolnie, z wysiłkiem [AW]

telepać się

trząść, człapać, iść powoli [AW]

terebić

obierać np. jabłka, ziemniaki [JM]

termiecie

odpady lnu lub konopi w czasie międlenia, paździerze [JM]

tłumak

zawinięty w płótno - prześcieradło jakiś pakunek i niesiony na ramieniu, na plecach [HŚ]

tok

miejsce w stodole, klepisko [JM]

trumkać

brzdąkać [JM]

trynie, trynia

drobna słoma [JM]

tuj tuj

za chwilę (np. "tuj tuj by go złapał") [HŚ]

tuman

źle uczący się [HŚ]

tyćko

malutko, troszeczkę [HŚ]

tyr

dziegeć [JM]

walki

bochny gliny zmieszanej z pocietą słomą. Służyły do wypełniania przy stawianiu ścian budynków. [JM]

wańciuch

żołądek, wielki brzuch, kałdun [JM]

warenice

ugotowane placuszki na pierogi (gdy zabrakło farszu) [JM]

wereta, wereto

a) płótno, narzuta, prześcieradło, płachta ze zgrzebnego płótna [AW], b) płachta - plandeka z płótna własnej roboty do noszenia trawy, słomy, liści itp. [HŚ]

wiecheć

wkładka do butów (ze słomy) [HŚ]

wołochaty

owłosiony [JM]

wotawa

potraw, drugi pokos trawy [JM]

wstromić

a) włożyć, wetknąć np. "wstromił głęboko widły w siano" b) zapodziać coś np. "wstromił okulary Bóg wi gdzie" [JM]

wsylić

nawlec np. igłę [JM]

wtrynić

wtrącać się bez pytania np. "zawsze musisz wtrynić swoje 3 grosze do rozmowy" [JM]

wyszynk

restauracja z wódką [HŚ]

wyściółki

wkładki ze słomy wkładane zimą do butów [JM]

wże

już, "Ty wże mówiła z mamą?" [AW, HŚ]

za pazuchą

pod pachą [HŚ]

zabagać

zachciewać [HŚ]

zabełtać

a) zamieszać w naczyniu, np. zsiadłe mleko; b) komuś zawrócić w głowie - np. chłopak pannie, oszust kupującemu [HŚ]

zabezdurno

bezpłatnie, darmo [AW]

zabihmać się

przysiąc, że mówi się prawdę [AW]

zabućko, zabudźko

zapominalski [AW, HŚ]

zagumnienki

ogrody, sady za domami, tylne strony zabudowań gospodarczych [AW]

zahałakać

zająć się czymś, zainteresować np. "dziecko zahałakało się lalką i przestalo płakać" [JM]

zahata

ocieplenie z liści na zimę stawiane przy ścianach domów [JM]

zająć się

tu w znaczeniu wzniecić ogień np. "od niedopałka zajeła si studoła" [JM]

zakoziabnąć

ostygnąć,stężeć np. "ugotowane kartole już zakoziabły" [JM]

zakryszka

jarzyna do zup i rosołów [AW]

załubni

wyjazdowe sanie, ozdobne i wygodne [AW]

zamurdzony

umorusany [AW]

zaparpać

zagrzebać [HŚ]

zapaska

fartuch [HŚ, AS]

zapraszka

a) zasmażka, zaprawa do zagęszczania potraw [AW], b) sos, zaklepka [HŚ]

zaprzeć

zamknąć, np. drzwi [HŚ]

zasiek

sąsiek [JM]

zaszportać się

potknąć się [HŚ]

zaścigać

zapinać, np. guziki w spodniach [HŚ]

zawodzić

śpiewać przeciągle [JM]

zawołoki

przybłęda [AW]

zazula

a) kukułka [AW], b) biedronka [HŚ]

zbawić

zepsuć, zniszczyć np. źle dobrane dwa kolory farb - to "zbawiona farba", do wyrzucenia [HŚ]

zduć

wzdąć np. "Antoszka krowe zduło, bo najadła si łakomo mokry kuniczyny" [JM]

zdurzyć

okłamać, oszukać kogoś [HŚ]

zdybać

spotkać, znaleźć, "dobrze, ży ja ciebi zdybał!" [AW]

zełepuch

niedojrzały owoc [AW]

zhurdzić

zwarzyć (np. "mleko się zhurdziło" - zwarzyło) [HŚ]

zwurdzić się

(o mleku) ścinać się, zakwasić [AW]

żmenia, żminia

a) garść, dłoń [AW], b) miara, garść z dwóch dłoni, żmińka garść z jednej dłoni [JM]

żmiakać

prać w ręku [HŚ]

żminka

miara - tyle, ile zmieści się w jednej dłoni, np. jagód [HŚ]

żwakać

żuć [JM]

[AW] - Antoni Worobiec (Trościaniec Wielki) - z książki "Trościaniec Wielki - Wieś Ziemi Załozieckiej", 1999
[AS] - Anna Szczanowicz, z domu Łokieć (Trościaniec Wielki)
[HŚ] - Henryk Śliwa (Bzowica)
[JM] - Józef Masztalerz (Białokiernica)
[KD] - Kazimierz Dajczak (Olejów)
[M] - pani Maria (Milno)

---