akuratnie nm. - dokładnie, starannie
barzy - bardziej
całki - cały
chwiłka - chwila
ciyngim - ciągle, stale
cyntner nm. - 50 kilogramów
ćfortka - ćwiartka wódki
downi - dawniej
dubeltowo nm. - podwójnie
durch nm. - aż do... , ciągle
dryntki - cierpki
dycht nm. - zupełnie, całkowicie
fefermincowy nm. - miętowy
feste nm. - mocno, porządnie, fajnie
furt - ciągle
kworta - litr
kusy - krótki
latoś - w tym roku
łobsko - dużo, sporo
malowiela - jako tako, niedużo
modry - niebieski
muster nm. - wzór
na rymby - odwrotnie, na lewą stronę (założyć coś)
piyrwy - dawniej, kiedyś
plaskaty - płaski
rychtyk nm. - akurat, w sam raz
szwunk nm. - pęd, ciąg, szybkość, ciśnienie (np. wody)
wyrypany - wyrobiony, rozwalony
zawdy - zawsze
za dość - za dużo, zbyt wiele
za dość? - za ile? po ile?
zaś - później, potem
ździebko - troszeczkę
2. Choroby i przypadłości
amba - upojenie alkoholowe
babok - kawałek suchej wydzieliny z nosa
bejt - wyczerpany
chruchlać - kasłać
chruchlanie - kaszel
fruzia mieć - być głupim
frybra nm. - gorączka, ale też opryszczka
kipnąć nm. - umrzeć
mglić - nudności
nynci - zbiera się na wymioty
ogroszka - opryszczka
ośpica - ślad po szczepieniu
poruta - wstyd szplina mieć - być głupim
ryptura - przepuklina
wielgo choroba - padaczka zyngleć - zemdleć
3. Części ciała
bebech; bebzon; kałdun - brzuch
dydki - piersi
dźbło - tęczówka
fujty - stopy
giczele - kości goleniowe
gira - noga
glaca nm. - głowa, łysina
gnyk - "jabłko Adama"
grube mięso - udo
hapa, japa - usta, buzia
ikra - łydka
jucha - krew
jadaczka - gęba
kalafa, kalafonia - twarz
kampa - dłoń, chwyt dłonią
kielczoki - zęby
kłaki - włosy
kinol, ginol, kliber - duży nos
kluka - nos
krybuny - krzyże, plecy patrzydło, patrzydełko - źrenica
pazura - ręka
pympek - pępek
szkita - nogi
sznupa nm. - buzia, twarz, gęba
śpik - skroń lub ciemiączko u niemowlęcia
4. Czynności i stany
bombnąć się - uderzyć się
borchać się - dąsać się , być obrażonym
brawyndzić - marudzić
brynczyć - narzekać ; robić komuś na złość
chichrać się - śmiać się
cyganić - kłamać
cytrować - karmić
ćmić - palić papierosy
ćpać - rzucać
ćwirzyć - popisywać się ; wygłupiać się dryzdać, drzyzgać - rozgniatać
draźnić - drażnić ; denerwować
dryzdać - narzekać, marudzić
drzuzgnąć - uderzyć ; rzucić
dudlać - zanosić się płaczem
duldać - pić gwałtownie
dryzdać - narzekać, marudzić
fefry mieć - bać się, czuć strach
furgać - fruwać
futrować nm. - karmić
fryc, frycówa - lanie
fuigać - filmować
fyrać, - uciekać
garnąć się - iść po coś
gilgać - łaskotać
godać - mówić
golnąć sobie - wypić sobie
hajcować nm. - palić w piecu
hapanie nm. - praca ponad siły, na akord
harynda - kradzież z cudzego ogrodu
heklować nm. - szydełkować
hokać nm. - gracować, kopać, pielić
hujtnąć - skoczyć
hybotać się - chwiać się
kielczyć się - uśmiechać się
kikać nm. - patrzeć, podpatrywać
kląkry - stare, niepotrzebne rzeczy
kopsztos - nagłe wydarzenie
krychać - rozdrabniać się ; ucierać
kurynda - forma przekazania wiadomości
kusić - straszyć ; nie spać
ibować - próbować
lajsnąć sobie nm. - kupić sobie coś nowego
laba nm. - wypoczynek, "wolne"
lelać się - cackać się, usypiać
lofry - odwiedzanie znajomych
lofrować - łazikować
łobstalować - zamówić; zarezerwować
mudzić - malować; tracić; marnować
narządzić - pocerować
nabrechtać - zniszczyć, nabrudzić
namknąć się - odejść na bok, odsunąć
narżnąć kogoś - oszukać kogoś
ociotować - oczarować, rzucić urok
odbiglować nm. - m odpracować
odpucować nm. - wyczyścić
dać opeer - "opieprzyć", dać naganę
pitolić - źle grać na czymś
pizgnąć się - uderzyć cię
pochrympać - uciąć coś niestarannie, nierówno
podwalać się - zalecać się
pomajtać - pomieszać
pomizgniyńcie - smarowanie
porazować - bronować
porwać - ukraść
powłóczyć - bronować
pośrupać - podziurawić , uszkodzić
przebrać - zwichnąć
przechadzka - spacer
przewalić się - przewrócić się
pyntać się - kręcić się pod nogami, przeszkadzać
pylić - pleść
pypłać - brudzić
pyrztać się - krępować się
racha nm. - zemsta
rajcować nm. - podniecać się
rajdać się - wybierać się gdzieś
rozducać - rozrzucać
rozprowiać - dywagować na jakiś temat
rozkwirlać - rozmieszać rozbełtać
rumotać nm. - hałasować
rure mieć - mieć stracha
ryć się - śmiać się
rymować - uprosić się ; ubłagać
rynować się - wybudzić się
sieknąć - uderzyć, paść do nóg
schechłany - zmęczony pracą
stalować się - wygłupiać się, udawać coś, przedrzeźniać kogoś
strykować, sztrykować nm. - robić na drutach
szwyndać się - chodzić bez celu
śrutować - objadać się, napychać się szybko
szmuchlować nm. - oszukiwać, przemycać, spekulować
szporować nm. - oszczędzać, zbierać
sztachnąć się - zaciągnąć się papierosem , fajką
sztos - uderzenie,
szudrać się - drapać się
szukać się - bawić się w chowanego
szwung nm. - pęd, chęć, szybkość
szwyndać się nm. - chodzić bez celu
tośtać się - targać za włosy
ubrechtać - ułamać, ubrudzić
ukrychnąć - ukruszyć
unorać się - ubrudzić się
uskrómnić - posprzątać
uślabrać się - ubrudzić się czymś mokrym , lepkim
winkowanie nm - machanie ręką
wkanrolić się - wpaść w coś
wtochnąć - wnieść
wtrynić się - wepchnąć się
wychyndrać się - wylizać się, wyleczyć się
wyhejbnąć nm. - podnieść
wyćpić - wyrzucać
wynorać - pobrudzić
wyrychtować nm. - naprawić, zrobić, wyszykować się
zawlec - bronować
zafajdać - zawlec się
zborgować nm. - pożyczyć, nagromadzić
zdjąć się - dać zrobić sobie zdjęcie
zebuć - zdjąć buty
żagować - piłować; głośno chrapać
5. Dom i gospodarstwo
amedynki - lekarstwa
antrejka - przedpokój
bardak - bałagan
bejmy - pieniądze
bebechy - pościel
berbela, berbelucha - czysta wódka, bimber
bigiel nm. - wieszak do ubrań,
buzon - młode wino, wino musujące
deczka nm. - serweta ,bieżnik,
deka nm. - kołdra,
drewnik - szopa
dydek - smoczek
fafoły - zanieczyszczenia pływające w cieczy
framuga - piekarnik
futer nm. - karma dla zwierząt
gable, gafle, nm. - widły do ziemniaków
góra - strych
gropa - żelazny garnek na trzech nóżkach
huby - domy na końcu wsi lub miasta
kachel nm. - kafel do pieca,
kachelki - kafle, ger.
kachlok nm. - piec kaflowy,
kachlany nm. - kaflowy piec,
kamlot - duży kamień
kipa nm. - niedopałek, pet, ale i papieros,
kis nm. - żwir,
kista nm. - skrzynia,
klofta - coś dużego i ciężkiego albo duży kawał drewna
kściny - chrzciny
koponka - korytko do wyrabiania masła
kopona - skrzynka do mięsa
kurynda - forma przekazywania wiadomości (obwieszczenia), wiadomość
kurek - kran
kworta - metalowy garnuszek z uchwytem o pojemności jednego litra
łynty - zwiędłe łodygi ziemniaczane
manyż - kierat
modełko - wykrój, wzór
musterko nm. - wykrój, wzór
patelka - patelnia
patyk - chlewik lub jedno stanowisko - przegroda w chlewie
peca - gliniana suszona cegła
pempek - ostatni snopek
piernat - pierzyna
plotki - plecione ozdoby ze słomy
posowa - sufit
podwyrko, podwyrek - podwórko
pomiyszkanie - mieszkanie
pyda - gruby kij
rajwach - zamieszanie, szum, zgiełk
retynta - graty, żelastwo
ryczka - stołek, małe krzesełko
saganek (sagan) - garnek (gar)
skarupy - naczynia fajansowe, ceramiczne, porcelanowe
sklep - piwnica
skoska - wskazówka zegarowa
sprawunki - zakupy
somsik somsiek - część stodoły przeznaczona do składowania zboża, słomy, siana
spodek - materac z pierza
statki - naczynia kuchenne
stołowy - pokój stołowy
stuf - kubek metalowy
sygnarek - sygnaturka, mały dzwon na kościele
sypialka - pokój sypialny
szkiełko - słoik
sznyca nm. - wytłoki buraczane
winkiel nm. - zagięcie, narożnik
wybiyrki - wykopki
wyro - łóżko
zbynk - zepsute jajko (zbuk)
zmówiny - zaręczyny
6. Narzędzia i przedmioty codziennego użytku
bormaszyna nm. - wiertarka
brecha - gruby pręt żelazny
bryle nm. - okulary
cylta - płachta z grubego płótna
dziyrzok - spodnia część międlicy do łamania lnu
dziyrzgacz nm. - grzebień żelazny do dzierzganie lnu, czyli obrywania główek z nasieniem
drach - latawiec
duga nm. - drąg
dinks, dynks nm. - element, część czegoś trudna do określenia
dziabka - motyka
flaszka nm. - butelka
kwirlejka, firlejka - drewienko do mieszania płynów
fonty, fonsztyki - odważniki
heklówka nm. - szydełko
hoczka nm. - graca
hoczyk nm. - pogrzebacz
hybel nm. - strug
igliczki - druty do robótek ręcznych
kara nm. - taczka
kasta nm. - skrzynia
klamoty nm. - narzędzia ; przybory
knybel - zatyczka
knyp, knypek - nóż, nożyk
kopystka - drewniana łyżka
krajzówka - piła tarczowa
kropocz - konewka
krukwia nm. - kula ; łazić o krukwiach - chodzić o kulach
laubzega - mała piła do cięcia metalu
majzel nm. - przecinak
papiór nm. - dokument, zaświadczenie
perpeta - pojazd w kiepskim stanie technicznym
pyntoł - węzeł
rajberka nm. - przyrząd do wygładzania tynku
rubsztok nm. - imadło
sekulory, seksy - okulary
siekocz (krychocz) - ostrze z blachy wygięte w kształcie litery "S" osadzone na trzonku
i służące do rozdrabniania ziemniaków na karmę dla świń
siuńdy, szundy, szondy - nosidła, szelki do wody
snukówka - cerówka, duża igła do cerowania
strychułko - przyrząd do ostrzenia kosy (osełka)
szwamka nm. - gąbka
szmyrgiel nm. raszpel nm - pilnik, szlifierka
szpanga nm. - spinka, zapinka do włosów
szpycka nm. - lufka do papierosów
szruber nm. - szczotka do mycia podłogi sztrykówki, sztryczki nm. - druty do robótek ręcznych
śpilorek - szydło szewskie
śrubsztok - imadło
tasza nm. - torba skórzana, płócienna
tytka nm. - torebka papierowa
urynołek - nocnik
wajcha nm. - część urządzenia służąca do przełączenia
waserwoga nm. - poziomica
werk nm. - mechanizm w zegarku wialnia - urządzenie do rozdzielania plew od ziarna
wihajster nm. - trudna do określenia część urządzenia
wymborek - wiadro
wyrfel nm. - obrotowo zamocowane na futrynie drewienko do zamykania drzwi, bramy
żoga, żożka - piła, piłka
żyr - karma dla zwierząt
7. Miejsca i kierunki
Bin (jadę do Bina) - Szubin (jadę do Szubina)
byszong - nasyp kolejowy
colog nm. - ZOO
cug nm. - przeciąg
fyrtel nm. - okolica, część jakiegoś terenu, zakątek pomieszczenia gamaja - gimnazjum
gemyla - śmietnik
gościniec - karczma
łogónek - kolejka za czymś
kanoł - staw, bajorko
kibel - ubikacja
kiba, kipa - więzienie
kolonialka - sklep spożywczy
łobora - obora
na szage - na ukos
nazod - z powrotem
Rijo - Rynarzewo
skład - sklep
sztreka nm. - ścieżka przy torach kolejowych
szwela nm. - podkład kolejowy
tombank - lada sklepowa
8. Osoby, nosiciele cech
babol - mężczyzna zaniedbany, mało zaradny
babusia - babcia
bejt - wyczerpany, padnięty
blyrwa - o złej, niedobrej dziewczynie lub kobiecie
bracha, brachol - brat
brawynda - maruda, gaduła
bynch - niegrzeczne dziecko, nieślubne dziecko
łachmyta - zaniedbany człowiek
ciacherek - cwaniak
cygon - kłamczuch
ćmok, ćmuk - o kimś zacofanym, ograniczonym lub ponurak
dziaduś - dziadek
famuła - rodzina (z drwiną, ironią lub złością)
fligier nm. - niespokojny, zbyt ruchliwy, człowiek
frechowny nm. - o kimś wrednym, złośliwym, bezczelnym
gelejza - łamaga
glajda - niechluj, brudas, świntuch
guła - niezdara, gapa
heksa nm. - o wyjątkowo złej kobiecie
istny - tamten, ten, to ...
kleperbaba nm. - gaduła, plotkara
klamizer - ten, kto zmyśla, kłamca
knajtek - o kimś niewielkiego wzrostu
krzesny - chrzestny
langus - o kimś wysokim
leloch - pieszczoch, maminsynek
lofer nm. - o kimś, kto nie usiedzi w domu
lontrus - powsinoga, chuligan
luj - łobuz
łatus - oberwaniec
łazynga - powsinoga
łoblotany - obeznany w jakiejś dziedzinie
łotynciorz - próżniak
łyngol - o kimś wysokim
mrzygłód - niejadek
Murzaj - Murzyn
nicpoty - niegrzeczny
niedejmuta, nieudałota - o kimś niewydarzonym, ograniczonym umysłowo
nygus - leń
tyrol - mruk
ochlapus - pijak
obski - obcy
opipiały - ogłupiały
papudrok - nieporządny
parzynga, parzyncha - niski, drobny mężczyzna
paterok, patyrok - człowiek byle jak wykonujący jakąś robotę
pener - ktoś podejrzany o bandytyzm
penera - o brudnej, zaniedbane kobiecie
pierdoła - lekceważąco o kimś niemądrym
pipol - elegancik, sztywniak
piyrduśnica - plotkara
potośtany - potargany
pokiecany - potargany
porąbany - niespełna rozumu
rebla - brzydka dziewczyna
rebela - gruba dziewczyna
roboszek - biedak, biedaczek
rojber nm. - nicpoń, łobuz, dziecko,
rura - fajtłapa, ale i dziewczyna
sekutnica - zła, wredna kobieta
sor - nieokrzesany wieśniak
szantrapa - brzydka dziewczyna
szczun - dzieciak (z zabarwieniem negatywnym), gówniarz
szkieber - pogardliwie Niemiec
szmaja - człowiek leworęczny
szmuchlyrz - oszust
szmyrgla mieć nm. - być głupim,
szpec - ktoś obeznany w jakiejś dziedzinie, cwaniak
szplin - głupek
szplina mieć - głupim być
szuszwol - ktoś nieuczciwy, krętacz, ale i brudas
szuchlerz - oszust
śrup - staruch
tuleja - niezdara
tuk - o kimś ciężko myślącym
wiara - koledzy, grupa ludzi
wiśny - zwinny, sprawny, ruchliwy
wylynga - odmieniec, wyrodek
znojdor - niegrzeczne dziecko
9. Potrawy i wyroby spożywcze
ajntop nm. - jednodaniowy szybki obiad lub zupa z kapusty
ajnzbajn nm. - golonka z wody
betki - grzyby
belbela, belbelucha - czysta wódka, bimber
bioły syr - twaróg
buzon - młode wino
chabas - mięso
ćfortka - ćwiartka wódki
dyrdane jajka - jajecznica
dryzdane, dukane pyry - puree ziemniaczane
faryna - mąka ( w innych regionach- cukier!)
fifka - słaba herbata, kawa
frejtka - zupa mleczna z zacierkami
frukta nm. - warzywa
galart, galat - galareta z mięsem
galarypa - kalarepa
grysik nm. - kasza manna
gzik - twarożek ze śmietaną
kaminioki - landrynki
karmelki - cukierki
karmónada - schab
kastler nm. - wędzony boczek
kicha - kiełbasa
kiszczonka - woda po gotowaniu podrobów
klepione jajka - jajecznica na boczku z wodą i mąką
kluszczonka - woda po gotowaniu makaronu lub klusek
krómka - piętka chleba
kubaba - ziele angielskie
kurzyna - kurze mięso
kwaśne - żurek
leberka nm. - wątrobianka
łokowita - denaturat
łobiod - obiad
makocz, makacz - makowiec
młodzie - drożdże
parzycha - zupa z białej kapusty
plyndze nm. - placki ziemniaczane
polywka - zupa z kwaśnej śmietany z ziemniakami w plasterki
przedpołudek - drugie śniadanie (w czasie żniw, sianokosów)
pympek - żołądek drobiowy
pyrki - ziemniaki
ruks - oszczędna zupa z "byleczego"
skrzyczki - skwarki
smolec - smalec
sosyski - cienkie parówki
szagówki - kluski "kopytka"
szkloki - landryny ; twarde cukierki
szlema - kiepskie piwo jasne
szneka nm. - drożdżówka
sznytka nm. - kromka chleba
zuptówka - zupa ziemniaczana ze śmietaną
zylsa - zimne nóżki, galareta z nóżek
10. Rośliny
anbarber - rabarber
angryst (nm.- skrót oznaczający "z języka niemieckiego") - agrest
aplegra - odnóżka, szczep rośliny
bijony, bujany - piwonie
błun, błyn - bób
buruny - buraczki
czerwone jagody - poziomki
hojar - sosna, krzaki
drzuzgawki - truskawki
filodynder - filodendron
flance - sadzonki
glaski - wiśnie - szklanki
glupki - małe śliwki z których nie odchodzi pestka
grynszpan nm. - bukszpan
jabza - jabłka
kiereje - krzaki
kierzek - mały krzew
korbol - dynia
krzan - chrzan
leżołki - małe dzikie gruszki łogigle - kłujące, obrane z liści gałązki, suche łodygi
macoszki - bratki
modra kapusta - czerwona kapusta
modrok - chaber
redyska nm. - rzodkiewka
świyntojanki - porzeczki czerwone
smrodyny - czarne porzeczki
szablok, szabelki - fasola szparagowa
szczelunka, szczelonka - cebula - dymka
ulyngołki - dzikie gruszki
ziorka - ziarno, nasiona
11. Stroje
ancug nm. - ubranie, garnitur
badejki - kąpielówki
bigle nm. - kanty (na spodniach)
boba, bobka - ciepła zimowa czapka
bordka - tasiemka
bryle nm. - okulary
cajch - drelich, materiał na ubrania robocze
chochoł, chachły - kołnierz
dybki - drewniaki
dynamówy - obszerne majtki lub spodnie
dyrdok - spódnica
filcoki - zimowe buty ze skóry lub gumy z cholewami z filcu
galoty - majtki
glazejki nm. - skórzane rękawiczki
jupa nm. - kurtka
jaczka nm. - kaftanik
kapce - buty do kostek zapinane na rzemyki
katana - obszerne wierzchnie okrycie
kantówy - wyprasowane spodnie
kiereja - długa suknia albo spódnica
kitel nm. - fartuch
lompy - ubrania
papcie - buty
ramiączko - wieszak do ubrań
spódnik - spódnica
szkarpyty - skarpety
ślips nm. - krawat
tresik - podkoszulka bez rękawków
westka nm. - kamizelka
12. Zawody
arkuszerka - akuszerka
atramenciorz - urzędnik
balwiyrz - fryzjer
bamber - rolnik
borowy - leśniczy, gajowy
fliger nm. - lotnik,
golorz - fryzjer
kolyjorz - kolejarz
konowoł - lekarz
kuczek nm. - woźnica
piecorz - zdun
landrat nm. - starosta
listowy - listonosz
smolorz - dekarz smołujący dachy z papy
szkieł, szkielorz - policjant, milicjant
13. Zwierzęta
cielok - cielę
fligier nm. - chudy kurczak
gady - drób
gapa - wrona; kruk
glapy - ptaki krukowate
gąszczok - pisklę gęsi
gulorz - indyk
guła - indyczka
hazol nm. - zając
lamor - duży pies
kejter - pies
kocymber - kot
kokot - kogut
koźlok - koźlę
proszczok - prosię
robok - szkodnik (kuna, lis, łasica)
stwory - zwierzęta gospodarskie
14. Zwroty i powiedzenia
ady - ależ, przecież
a dzietam - ależ skąd
ale żeś się spasła - ale przytyłaś
ale tyngo ta herbata - ale mocna ta herbata
ale un jest żarty - ale on dużo je
bodeśty! - żeby cię, żebyś ty!
bogać tam! - ależ skąd!, nie opowiadaj!
co to za jedyn - kim on jest?
do szyku - dobrze zrobione
dyć - przecież
fyrej stąd - wynoś się
he? - tak?, hm?, no nie?
ino się nie staluj - tylko się nie obrażaj
idź se polotać - idź się pobawić z kolegami
łe jery - o rety
na ukucku - w kucki
no tej - hej ty!
no wej?! - no wiesz?!
prek - precz
szak? - czy tak? prawda?
tej! - hej ty!
wej! - o!, patrz!
wyc nm. - kawał, dowcip
żyć na knybel nm. - żyć bez ślubu