Funkcjonalna teoria konfliktu - Coser
Lewis A. Coser to ur. w 1913 r. amerykański socjolog, który uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli teorii konfliktowej.
Coser wykreował funkcjonalną teorię konfliktu, w której to próbował on uzupełnić funkcjonalizm, zarzucając mu jednak niedostrzeganie roli konfliktu. Dla tego badacza konflikt może pełnić funkcje pozytywne. Coser dostrzega w konflikcie funkcje adaptacyjne, przyczyniające się do wzrostu integracji społecznej.
Źródeł konfliktowych natomiast dopatruje się nie we własnościach struktury społecznej, ale głównie w aspiracjach i ambicjach jednostek. Badacz ten jest autorem wizji społeczeństwa w myśl, której:
Świat społeczny można traktować jako system różnorako powiązanych ze sobą części i elementów składowych.
Wszystkie systemy społeczne ujawniają braki równowagi wewnętrznej , napięcia i konflikty interesów pomiędzy wzajemnie powiązanymi częściami.
Procesy zachodzące wewnątrz oraz pomiędzy elementami składowymi systemu działają w różnych warunkach w kierunku utrzymania zmiany i wzrostu lub spadku integracji systemu i jego adaptowalności.
Wiele procesów takich jak gwałtowne walki, odmienności poglądów, dewiacje, patologie i konflikty, które zazwyczaj traktuje się jako procesy destrukcyjne, rozbijające system mogą być także rozpatrywane w określonych warunkach jako procesy wzmacniające podstawę integracji systemu i jego adaptowalności do środowiska.
Coser kreuje pewnego rodzaju zarys powiązań przyczynowych, które prowadzą do wybuchu konfliktów. Wymienia on tutaj: 1) Nierówny poziom zintegrowania elementów składowych całości społecznej, który prowadzi do 2) Wybuchu różnego rodzaju konfliktów, pomiędzy elementami składowymi, co może być przyczyną 3) tymczasowej ponownej integracji społecznej, co powoduje 4) zwiększoną elastyczność struktury systemu, która 5) powiększa zdolność systemu do rozwiązywania drogą konfliktów przyszłych braków równowagi wewnętrznej, zmierzając do wytworzenia systemu, który 6) ujawnia wysoki poziom adaptacji do zmieniających się warunków.
Autor ten dzieli konflikty na realistyczne i nierealistyczne. Pierwsze z nich to konflikty społeczne, które rodzi niespełnienie określonych potrzeb w danym układzie stosunków, ocena korzyści jakie mogą one przynieść uczestnikom i zwrócone przeciw obiektom będącym rzeczywiście źródłem frustracji. Konflikty nierealistyczne z kolei nie są spowodowane sprzecznymi celami, lecz potrzeba rozładowania napięcia jednego z nich. W tym przypadku konflikt nie jest obliczony na osiągnięcie określonych rezultatów.
Jeśli chodzi o przyczyny konfliktu to Coser pisze, że zjawisko to może powstać z powodu sprzeczności interesów , jeśli tak zwani osobnicy upośledzeni odmówią przyznania prawomocności systemowi. Coser zauważa tutaj, że porządek społeczny utrzymuje się na wskutek zgody w pewnym zakresie co do aktualnych stosunków społecznych. Ewentualne zaburzenia społeczne, które występują z powodu konfliktów zachodzą wówczas, gdy pojawiają się warunki zmniejszające zakres zgodności lub prawomocności stosunków społecznych. Coser nie rozpatruje konfliktu jako stanu, który pojawia się wraz ze świadomością rzeczywistych interesów ze strony upośledzonych, koncentruje się on na warunkach prowadzących do załamania się prawomocności systemu a w konsekwencji mobilizacji energii emocjonalnej ludzi w dążeniu do konfliktów.
Na natężenie konfliktu zdaniem Cosera wpływają w dużym stopniu warunki przyczyniające się do jego wybuchu a także zaangażowanie członków grupy w konflikt, im jest ono większe tym jest on silniejszy. Ponadto autor ten zauważa, że im bardziej konflikty ulęgają procesowi obiektywizacji poza interesy własne jednostek, tym natężenie konfliktu będzie mocniejsze. Wg Cosera:
- w im większym stopniu grupy angażują się w konflikt, z powodu swych obiektywnych interesów, tym mniej gwałtowny jest jego przebieg;
- w im większym stopniu grupy wchodzą w konflikt z powodów nie związanych z rzeczywistymi interesami grupy, tym ma on gwałtowniejszy charakter;
- im bardziej sztywna jest struktura społeczna, tym mniejsza dostępność instytucjonalnych środków służących do złagodzenia konfliktów i ewentualnych napięć i tym bardziej gwałtowny jest konflikt.
Jeśli konflikt dotyczy kluczowych wartości to jest on znacznie gwałtowniejszy. Stad tez jeśli grupy charakteryzują się różnorakimi wartościami lub odmiennymi interpretacjami tego co dobre i słuszne, kompromis jest w ich przypadku trudny do osiągnięcia, zwłaszcza, że powyższe wartości mają najczęściej duże znaczenie dal obydwu stron konfliktu.
Dla Cosera trwanie konfliktu to zmienna zależna, stąd też im mniej ograniczone są cele przeciwników w konflikcie tym będzie on trwał dłużej. Brak zgody, co do celów konfliktu także wpłynie na to, że będzie on długotrwały. Konflikt może trwać krócej , gdy przywódcy potrafią dostrzec, że całkowite pokonanie rywala nie jest możliwe, a decydować o tym będzie zdolność przekonania ewentualnych podwładnych o konieczności położenia kresu konfliktowi.
Funkcje konfliktu Coser opiera na podziale zastosowanym przez Simmla wyróżniając:
Odpowiednie strony konfliktu
Systemowa całość, w której konflikt zachodzi
Wg Cosera konflikt jest dysfunkcjonalny dla struktury społecznej nietolerującej i nie instytucjonalizującej konfliktu lub robiącej to w stopniu niewystarczającym. Tym, co może zagrozić równowadze struktury nie jest konflikt jako taki lecz sztywność, która jest w stanie stworzyć warunki dla kumulacji wrogości wzdłuż jednej kluczowej linii podziału.
Bibliografia:
Turner J., Struktura teorii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004