Rewolucje w Rosji w 1917 roku 2


Rewolucje w Rosji w 1917 roku. Rosja Radziecka (do 1922 r.). podr, s. 234 - 242 oprac. RM

„Płodzenie rewolucji jest bardzo starą formą sztuki wojennej”, gen. Erich Ludendorff

„Jeżeli faszyzm był spotworniałym bękartem romantyzmu,

to komunizm był zdegenerowaną odroślą oświecenia”, Leszek Kołakowski

1. Rewolucja lutowa (8 III - 15 III 1917, wg. st. s. 23 II - 2 III 1917)

przyczyny rewolucji lutowej:

całkowity upadek autorytetu caratu w okresie pierwszej wojny światowej, rosnące niezadowolenie

spowodowane klęskami wojsk rosyjskich na froncie, nieudolnością i niekompetencją naczelnego

dowództwa, proniemieckimi rzekomo sympatiami na dworze carskim, kompromitującym

Mikołaja II wpływem Rasputina na carową Aleksandrę (podr. s. 234), narastającym chaosem

gospodarczym, drożyzną i głodem

przebieg rewolucji lutowej:

masowe demonstracje w Piotrogrodzie (w początkach I wojny światowej zmieniono nazwę Petersburga na

Piotrogród), powstanie Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich 12 III (była do

pewnego stopnia reprezentacją polityczną robotników i żołnierzy, w większym jednak stopniu

reprezentowała trzy nurty rosyjskich socjalistów: mienszewików, eserowców, bolszewików),

abdykacja cara (15 III) i powstanie Rządu Tymczasowego (15 III)

2. Okres „dwuwładzy” w Rosji - od rewolucji lutowej do rewolucji październikowej

dwa ośrodki polityczne w państwie rywalizujące o przejęcie władzy:

• Rząd Tymczasowy od 15 III (rząd koalicyjny kadetów, trudowików, eserowców, mienszewików,

premier - książę Jerzy Lwow - z partii kadetów, od lipca Aleksander Kiereński - z partii

trudowików)

• Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich - dążyły do przejęcia w Rosji pełni władzy (były do

pewnego stopnia reprezentacją polityczną robotników i żołnierzy, w większym jednak stopniu

reprezentowały trzy nurty rosyjskich socjalistów: mienszewików, bolszewików, eserowców,

stopniowo umacniali w nich swoje wpływy bolszewicy, dążyli oni do przeprowadzenia drugiej

rewolucji - w wyniku której zdobędą władzę)

3. Powrót Lenina z emigracji do Rosji i jego „tezy kwietniowe”.

- pomoc niemieckiego dowództwa dla Lenina w umożliwieniu mu powrotu ze Szwajcarii do

Piotrogrodu w kwietniu 1917 r. („płodzenie rewolucji jest bardzo starą formą sztuki wojennej” -

gen. Erich Ludendorff)

- „tezy kwietniowe” Lenina (opracowany przez Lenina w kwietniu 1917 r. program polityczny

bolszewików: rewolucja lutowa była jedynie pierwszym etapem rewolucji - rewolucją burżuazyjną,

bolszewicy powinni dążyć do przeprowadzenia drugiej rewolucji - rewolucji socjalistycznej, w

wyniku której przejmą władzę)

4. Przyczyny wzrostu znaczenia bolszewików (oraz taktyka bolszewików zmierzających do

przejęcia władzy).

- propagowanie przez bolszewików popularnych haseł: „Cała władza w ręce Rad”, „Precz z

wojną”, „Pokój chatom”, „Ziemia chłopom”

- krytyka przez bolszewików Rządu Tymczasowego (zwł. za decyzję Rządu Tymczasowego o

kontynuowaniu wojny przeciw państwom centralnym, decyzja ta wynikała z wcześniejszych zobowiązań

sojuszniczych Rosji w ramach Trójporozumienia i jej zadłużenia wobec Francji i Wielkiej Brytanii)

- dążenie bolszewików do przejęcia kontroli nad Radami Delegatów Robotniczych i Żołnierskich

- tworzenie przez Lwa Trockiego oddziałów Czerwonej Gwardii, w celu przejęcia przez

bolszewików władzy

5. Nieudana próba obalenia Rządu Tymczasowego przez gen. Ławra Korniłowa we IX 1917 r. (była to

próba uchronienia Rosji przed rewolucją bolszewicką).

6. Rewolucja październikowa (6/7 XI 1917, wg. st. s. 24/ 25 X 1917) - przejęcie władzy przez

bolszewików

- bolszewicy chcieli przejąć władzę w Piotrogrodzie przed zaplanowanym na 7 listopada

II Ogólnorosyjskim Zjazdem Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich

- przebieg rewolucji: wystrzały z krążownika „Aurora” rozpoczynające rewolucję w

Piotrogrodzie, zdobycie przez oddziały Czerwonej Gwardii Pałacu Zimowego (siedziby Rządu

Tymczasowego), aresztowanie przez bolszewików większości ministrów Rządu Tymczasowego,

ucieczka premiera Kiereńskiego

7. Postanowienia II Ogólnorosyjskiego Zjazdu Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich

7 XI 1917

(zbojkotowany przez eserowców i mienszewików, zdominowany zatem liczebnie przez bolszewików)

- „dekret o pokoju” (wezwanie państw uczestniczących w wojnie światowej do zawarcia pokoju „bez

aneksji i kontrybucji”)

- „dekret o ziemi” (upaństwowienie ziemi na obszarze państwa rosyjskiego, wywłaszczenie

dotychczasowych właścicieli bez odszkodowania)

- powołanie Rady Komisarzy Ludowych (rządu bolszewickiego) z Leninem jako przewodniczącym

8. Porażka bolszewików w wyborach do Konstytuanty 12 XI (data wyborów została wyznaczona jeszcze

przez Rząd Tymczasowy; eserowcy - 410, bolszewicy - 175, mienszewicy - 16, kadeci - 17) i jej rozwiązanie

przez bolszewików (18/ 19 I 1918)

9. Pokój brzeski („traktat brzeski”) z 3 III 1918 r. - traktat pokojowy zawarty między państwami

centralnymi (Niemcami i Austro - Węgrami) a Rosją Radziecką

postanowienia - Rosja Radziecka (bolszewicka) zrzekła się Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Kongresówki,

Białorusi, Ukrainy

Lenin traktował zrzeczenie się przez Rosję Radziecką tych obszarów za rozwiązanie tymczasowe, wychodził

z założenia, iż bolszewicy po umocnieniu swojej pozycji w Rosji podejmą próbę ich odzyskania

10. Kształtowanie się podstaw totalitarnego państwa radzieckiego

- dyktatura proletariatu jako ustrój polityczny i gospodarczy Rosji Radzieckiej

Dyktatura proletariatu - ustrój polityczny Rosji Radzieckiej (od przejęcia władzy przez bolszewików w

1917 r.) a następnie ZSRR w okresie stalinowskim.

Ustrój polityczny Rosji Radzieckiej został określony jako „dyktatura proletariatu” w konstytucji z VII 1918 r. Cechy dyktatury proletariatu:

▪ system monopartyjny (rządy jednej partii)

▪ rządząca partia odwołuje się do programu marksistowskiego i deklaruje sprawowanie władzy w imieniu

klasy robotniczej

▪ masowy terror wobec przeciwników politycznych, nie tylko wobec jednostek ale także wobec całych grup

społecznych - burżuazji, ziemiaństwa, duchowieństwa, bogatych chłopów („kułaków)

▪ totalitaryzm (dążenie państwa do objęcia kontrolą wszystkich sfer życia obywateli)

▪ upaństwowienie wszystkich sektorów gospodarki

▪ powszechny obowiązek pracy w myśl zasady „kto nie pracuje, ten nie je” („kto nie rabotajet, nie kuszajet”)

- pierwsze (najważniejsze) dekrety Rady Komisarzy Ludowych i początki rządów terroru (od

schyłku 1917)

dekret o pokoju i dekret o ziemi z 7 XI 1917 r.

▪ nacjonalizacja przemysłu i banków (XII 1917), nacjonalizacja handlu i transportu

▪ utworzenie NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych), od 1919 kierowane przez F.

Dzierżyńskiego

▪ utworzenie WCzK w XII 1917 r. („Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z

Kontrrewolucją i Sabotażem”), kierowana przez F. Dzierżyńskiego, rodzaj policji politycznej, masowe

▪ represje wobec rzeczywistych lub domniemanych wrogów bolszewików, masowy terror

▪ gmach na Łubiance jako siedziba NKWD

▪ przekształcenie Gwardii Czerwonej w Armię Czerwoną (I 1918 r.), Lew Trocki jako jej

twórca

▪ tworzenie pierwszych łagrów (utworzenie Gułagu w 1930 r.- Głównego Zarządu Obozów)

▪ przeniesienie stolicy państwa z Piotrogrodu do Moskwy

▪ zastąpienie kalendarza juliańskiego gregoriańskim (1918)

- walka z religią i Kościołem (terror wobec duchowieństwa, profanacja i burzenie kościołów)

bolszewików (i wsparcia dla „białych”) w latach 1918 - 1920

wojna domowa jako wojna „czerwonych” z „białymi”

dowódcy armii białych (armii białogwardyjskich): gen. Aleksander Kołczak, gen. Anton Denikin,

gen. Mikołaj Judenicz, gen. Piotr Wrangl, ataman Piotr Krasnow

- utworzenie przez bolszewików RKP(b) w 1918 r., przekształconej w 1925 r. w WKP(b)

▪ ustalono nazwę państwa jako „Rosyjską Federacyjną Republikę Radziecką”

▪ ustrój państwa został określony jako „dyktatura proletariatu”

▪ przyjęto w konstytucji zasadę „kto nie pracuje, ten nie je

▪ uznano, że prawa polityczne ma tylko „klasa robotnicza” i „ pracujące chłopstwo”

- polityka komunizmu wojennego w latach 1918 - 1920 (zob. punkt 11)

Lenin w Liście do Zjazdu z 1922 r. o Stalinie: „Towarzysz Stalin po objęciu stanowiska sekretarza

generalnego skupił w swoich rękach nadmierną władzę i nie mam pewności, czy zawsze potrafi z tej

władzy korzystać z należytą ostrożnością (...) Stalin jest zbyt brutalny i wada ta, która jest całkiem do

zniesienia w naszym środowisku i w stosunkach między nami komunistami, staje się nie do zniesienia na

stanowisku sekretarza generalnego. Wobec tego proponuję towarzyszom, by zastanowili się nad sposobem

przeniesienia Stalina z tego stanowiska i wyznaczyli na to miejsce innego człowieka, który pod wszystkimi

względami różniłby się od tow. Stalina jedną tylko zaletą, a mianowicie - większą tolerancyjnością,

większą lojalnością, większą uprzejmością, bardziej uważnym stosunkiem do towarzyszy, mniej kapryśnym

usposobieniem, itp.”.

11. Polityka gospodarcza bolszewików (do schyłku lat dwudziestych)

A. Komunizm wojenny - polityka gospodarcza bolszewików w latach 1918 - 1920 (a zarazem sposób

gospodarczo - polityczno - militarnej organizacji społeczeństwa). Cechy komunizmu wojennego:

- redukowanie w gospodarce stosunków towarowo - pieniężnych

- upaństwowienie przemysłu

- upaństwowienie handlu (zarówno hurtowego jak i detalicznego), czyli wprowadzenie państwowego monopolu

w handlu

- reglamentacja żywności

- powszechny obowiązek pracy w myśl zasady „kto nie pracuje, ten nie je” („kto nie rabotajet, nie kuszajet”)

- narzucenie chłopom obowiązkowych kontyngentów (dostaw) żywności na rzecz państwa

- początki kolektywizacji rolnictwa*

- terror wobec „spekulantów” żywnością i chłopów (”kułaków” oraz tych, którzy nie dostarczyli żywności)

kułacy” - tak propaganda sowiecka określała bogatych chłopów, niechętnych kolektywizacji rolnictwa

B. NEP („Nowa Ekonomiczna Polityka”) - polityka gospodarcza bolszewików w latach 1921 - 1928,

zainicjowana przez Lenina w 1921 r. w celu zniwelowania klęski głodu, przezwyciężenia negatywnych

skutków komunizmu wojennego oraz ożywienia gospodarczego kraju. Cechy NEP - u:

- odejście od zasad komunizmu wojennego

- wprowadzenie pewnych elementów gospodarki rynkowej

- dopuszczenie prywatnych przedsiębiorców w życiu gospodarczym państwa (pojawia się zatem nowa grupa

społeczna - tzw. „nepmani”)

- przywrócenie wolnego, prywatnego handlu, zwł. detalicznego

- dopuszczenie prywatnego kapitału zagranicznego do gospodarki radzieckiej

- rezygnacja przez państwo z przymusowych dostaw (kontyngentów) żywności przez chłopów

- zaprzestanie na pewien czas kolektywizacji rolnictwa (do 1929 r.)

„nepmani” - prywatni przedsiębiorcy w okresie NEP-u; ludzie, którzy w okresie NEP-u zdobyli

majątek

12.Utworzenie w 1919 r. Kominternu (Międzynarodówki Komunistycznej, tzw. III Międzynarodówki)

- przyczyny utworzenia Kominternu: dominacja we wcześniej istniejącej II Międzynarodówce partii o

programie reformistycznym - niemarksistowskim, dążenie bolszewików do objęcia przewodnictwa w

światowym ruchu komunistycznym do uzależnienia partii komunistycznych działających w innych

krajach oraz do rozszerzenia rewolucji na inne państwa (idea światowej rewolucji),

- siedzibą Kominternu została Moskwa

- znaczenie Kominternu: Komintern miał skupiać wszystkie partie komunistyczne z całego świata, (powstał

m.in. z powodu dominacji w II Międzynarodówce partii o programie reformistycznym - niemarksistowskim),

był narzędziem uzależnienia partii komunistycznych od partii bolszewickiej i ZSRR

- sekretarze generalni Kominternu: G. Zinowiew (1919 - 1926), Mikołaj Bucharin (1926 - 1929),

Wiaczesław Mołotow (1929 - 1930), Georgi Dymitrow (1930 - 1943).

13. Polityka zagraniczna Rosji Radzieckiej (do 1922)

- pokój brzeski (3 III 1918)

- utworzenie Kominternu (1919)

- idea światowej rewolucji (reprezentowana przez Lwa Trockiego) - rozszerzenia rewolucji

socjalistycznej na inne kraje świata

- wojna z „obcą interwencją” (1918 - 1920)

- wojna z Polską (bitwa warszawska 1920, pokój ryski 18 III 1921)

- odejście przez bolszewików po 1920 r. od idei światowej rewolucji (wbrew opinii L. Trockiego) na

rzecz tworzenia państwa radzieckiego (ZSRR)

- konferencja w Genui (Rosja Radziecka odmówiła spłaty długów zaciągniętych przez Rosję carską)

- układ Rosji Radzieckiej z Niemcami w Rapallo w 1922 . (układ „Rathenau - Cziczerin”):

nawiązanie stosunków dyplomatycznych miedzy Niemcami a Rosją Radziecką, nawiązanie współpracy

gospodarczej, tajna klauzula do układu dotyczyła współpracy wojskowej

znaczenie układu w Rapallo:

• obydwa państwa dotąd izolowane na arenie międzynarodowej przez zwycięskie państwa Ententy, rozpoczynają

przezwyciężanie tej izolacji oraz stopniowe umacnianie swojej pozycji w polityce zagranicznej (w stosunkach

międzynarodowych)

• pogarsza się położenie geopolityczne państw, położonych miedzy Niemcami a Rosją Radziecką (od XII 1922 r.

ZSRR), w tym Polski

• współpraca gospodarcza i wojskowa przynosi obu państwom (Niemcom i ZSRR) ogromne korzyści

- oficjalne uznanie ZSRR jako państwa przez mocarstwa zachodnie (1924)

14. Teksty źródłowe, podr. s. 241 - 242

15. Uwagi na temat Rasputina (podr. s. 234), Lenina (podr. s. 236), Dzierżyńskiego (podr. s, 239),

Trockiego (podr., s. 239)

16. Słownik pojęć

dyktatura proletariatu - ustrój polityczny Rosji Radzieckiej (od przejęcia władzy przez bolszewików w

1917 r.) a następnie ZSRR w okresie stalinowskim.

Ustrój polityczny Rosji Radzieckiej został określony jako „dyktatura proletariatu” w konstytucji z VII 1918 r. Cechy dyktatury proletariatu:

- system monopartyjny (rządy jednej partii)

- rządząca partia odwołuje się do programu marksistowskiego i deklaruje sprawowanie władzy w imieniu klasy

robotniczej

- masowy terror wobec przeciwników politycznych, nie tylko wobec jednostek ale także wobec całych grup

społecznych - burżuazji, ziemiaństwa, duchowieństwa, bogatych chłopów („kułaków)

- totalitaryzm (dążenie państwa do objęcia kontrolą wszystkich sfer życia obywateli)

- upaństwowienie wszystkich sektorów gospodarki

- powszechny obowiązek pracy w myśl zasady „kto nie pracuje, ten nie je” („kto nie rabotajet, nie kuszajet”)

komunizm wojenny - polityka gospodarcza bolszewików w latach 1918 - 1920 (a zarazem sposób

gospodarczo - polityczno - militarnej organizacji społeczeństwa). Cechy komunizmu wojennego:

- redukowanie w gospodarce stosunków towarowo - pieniężnych

- upaństwowienie przemysłu

- upaństwowienie handlu (zarówno hurtowego jak i detalicznego), czyli wprowadzenie państwowego monopolu

w handlu

- reglamentacja żywności

- powszechny obowiązek pracy w myśl zasady „kto nie pracuje, ten nie je” („kto nie rabotajet, nie kuszajet”)

- terror wobec „spekulantów” żywnością

- narzucenie chłopom obowiązkowych kontyngentów (dostaw) żywności na rzecz państwa

- początki kolektywizacji rolnictwa

NEP („Nowa Ekonomiczna Polityka”) - polityka gospodarcza bolszewików w latach 1921 - 1928,

zainicjowana przez Lenina w 1921 r. w celu zniwelowania klęski głodu, przezwyciężenia negatywnych

skutków komunizmu wojennego oraz ożywienia gospodarczego kraju. Cechy NEP - u:

- odejście od zasad komunizmu wojennego

- wprowadzenie pewnych elementów gospodarki rynkowej

- dopuszczenie prywatnych przedsiębiorców w życiu gospodarczym państwa (pojawia się zatem nowa grupa

społeczna - tzw. „nepmani”)

- przywrócenie wolnego, prywatnego handlu, zwł. detalicznego

- dopuszczenie prywatnego kapitału zagranicznego do gospodarki radzieckiej

- rezygnacja przez państwo z przymusowych dostaw (kontyngentów) żywności przez chłopów

- zaprzestanie na pewien czas kolektywizacji rolnictwa (do 1929 r.)

„nepmani” - prywatni przedsiębiorcy w okresie NEP-u; ludzie, którzy w okresie NEP-u zdobyli

majątek

kolektywizacja rolnictwa - zmiany własnościowe na wsi polegające na zastąpieniu prywatnej własności ziemi (odbieraniu chłopom prywatnej własności ziemi) własnością spółdzielczą lub państwową; dwie formy kolektywizacji rolnictwa w Rosji Radzieckiej i ZSRR:

- tworzenie spółdzielczych gospodarstw rolnych (kołchozy)

- tworzenie państwowych gospodarstw rolnych (sowchozy)

„kułacy” - tak propaganda sowiecka określała bogatych chłopów, niechętnych kolektywizacji

rolnictwa

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rewolucje w Rosji 1917 roku
Krótkie ściągi, REWOLUCJE W ROSJI 1917, REWOLUCJE W ROSJI 1917
Róża Luksemburg – Rewolucja w Rosji (1917 rok)
Rewolucje w Rosji w 1917 r
REWOLUCJE W ROSJI 1917 I POWSTANIE PAŃSTWA RAD ZIECKIEGO
karta pracy rewolucje w rosji w 1917 r
!! Wypracowania !!, 94, "Rewolucja 1905-1907 roku w Rosji i na ziemiach polskich
Libkind Jan PPS w Rosji od roku 1917
Franz Brentano, Franz Brentano urodzony 16 stycznia 1838, Marienberg, zmarł 1917 roku w Zurychu
6. Rewolucja w Rosji i jej znaczenie, Rewolucja w Rosji i jej znaczenie
Totalitaryzmy, WOJNA DOMOWA W ROSJI 1917
20 wiek rewolucja w Rosji
rewolucja w rosji
I.I WOJNA ŚWIATOWA, 3.Rewolucja w Rosji, Marek Biesiada
Rewolucje w Rosji
Rewolucja w Rosji i powstanie ZSRR Konspekt klasa III gim Historia
rewolucja w rosji
14 SOŁŻENICYN ALEKSANDER DWIEŚCIE LAT RAZEM CZĘŚĆ II ROZDZIAŁ 14 W 1917 ROKU
rewolucja w rosji pajewski

więcej podobnych podstron