Przedsiębiorstwo w środowisku rynkowym

Badania procesów powstawania rozwoju przedsiębiorstw, prawidłowości tego rozwoju, warunków działania a także korzyści dla gospodarki społeczeństwa, ale także dla jednostki - to zadanie dla nauki.

Dzięki obserwacji i analizie procesów zachodzących w przedsiębiorstwach można dokonywać syntezy, budować nowe metody i narzędzia, dobierać miary i dokonywać pomiarów, formułować wnioski i nowe koncepcje.

Po to aby wspomagać przedsiębiorców i menadżerów w ich postrzeganiu rynku i poszukiwaniu nowych pomysłów.

Pojęcie przedsiębiorstwa

Trudności w definiowaniu przedsiębiorstwa znajdują swój wyraz w formułowaniu wielu decyzji, podejść i koncepcji przedsiębiorstwa, czego wyrazem jest wielość koncepcji teoretycznych przedsiębiorstwa.

Drugi aspekt to próby ujmowania przedsiębiorstwa przez konkretne dyscypliny lub subdyscypliny nauki w postaci wielu modeli przedsiębiorstwa i kreowania w ten sposób różnych wizerunków przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo - podstawowe pojęcie w nauce o przedsiębiorstwie.

- trudne do zdefiniowania ze względu na złożoność, wieloznaczność i wielopostaciowość zjawisk jaki odzwierciedla.

- dynamiczne, zmienia się wraz ze zmianą stosunków społeczno - gospodarczych, poziomem techniki, zmianami regulacji prawnych.

Przedsiębiorstwo - to osoba lub zespół osób wyposażonych w majątek, prowadzących działalność gospodarczą, wyodrębnione pod względem ekonomicznym i prawnym.

art. 55 KC Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzania działalności gospodarczej.

Obejmują one w szczególności:

- oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo

- własności: nieruchomości i ruchomości

- koncesje, licencje i zezwolenia

- patenty i inne prawa własności przemysłowej

- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne

- tajemnice przedsiębiorstwa

- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Podmiotowość przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo jest podstawową jednostką gospodarki rynkowej. W żadnym innym systemie nie miało ono tak ważnego znaczenia, ani tak dynamicznego i innowacyjnego charakteru.

Jest przedmiotem zainteresowania wielu nauk, przyczyniających się do jej rozwijania: ekonomi, prawa, socjologii, zarządzania.

Jedna nie brakuje pytań, na które nie znajdujemy w pełni odpowiedzi.

Wyodrębnienie przedsiębiorstwa

EKONOMICZNE - ograniczenie pod względem majątkowym i wynikowym (rachunkowym).

To wynik rozdzielenia majątku i wyników ekonomicznych założyciela od jego majątku osobistego.

Zależy od formy prawnej sposób tego rozdzielenia może mieć różny wyraz.

PRAWNE - wynika z podmiotowości prawnej przedsiębiorstwa tzn. musi byś prowadzony w formie określonej przez system prawny.

Przedsiębiorca

Przedsiębiorca - to osoba fizyczna lub prawna oraz jednostka nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Działalność gospodarcza - zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Cech organizacji

- cel

- łączność pomiędzy poszczególnymi podmiotami działania

- współdziałanie członków organizacji do powodzenia całości zorganizowanej

- granice wyodrębnienia organizacji od innych w otoczeniu

- powtarzalność działań służących realizacji celów

Wadliwe działanie jednego z tych elementów powoduje niesprawne działanie całości organizacji.

Czyli

Organizacja jest racjonalnym współdziałaniem pewnej liczby osób z myślą o wykonaniu jaśnie określonego celu, dzięki specjalizacji wykonywanych funkcji oraz ustalenie hierarchii znaczenia i odpowiedzialności.

Organizacja gospodarcza jako system

- kolejność postępowania w procesie transformacji wejść na wyjścia wyrażająca się w procesach pracy

- otoczenie

- źródła fizyczne - umożliwiające transformację wejść na wyjście tj. maszyny, narzędzia, urządzenia itd.

- ludzie stanowiący podstawowy czynnik współdziałania wszystkich wyżej wymienionych cech systemu.

Żadne przedsiębiorstwo nie może prawidłowo działać bez tak istotnego komponenta jakim jest podsystem O i Z

- organizacje są systemami złożonymi z różnych jednostek o wielu odmianach i przeznaczeniu

- zdolność przedsiębiorstwa do usprawniania i udoskonalania w wyniku podjęcia odpowiednich działań wykonywanych przez specjalistów wykorzystujących odpowiednią wiedzę i stosowane narzędzia badawcze i projektowe, którymi są w naszym przypadku techniki organizatorskie

- istotną cecha organizacji jako systemu jest to, że działa w otoczeniu, czyli określonym środowisku stanowiącym całokształt warunków, na które składa się środowisko naturalne, polityczne, ekonomiczne i społeczno-organizacyjne. Z tym środowiskiem wchodzą w związki, ulegające pod jego wpływem zmianom a także oddziaływają na niego.

- organizacje są systemami otwartymi - stale prowadzą wymianę energii i informacji z otoczeniem. Wytwarzane produkty są przyjmowane przez otoczenie, a otoczenie zaopatruje organizację w materialne i pozamaterialne czynniki umożliwiające jej kontynuowanie i ewentualne rozszerzanie działalności

- organizacje są uporządkowanymi w określony sposób systemami społeczno-technologicznymi i posiadają cechy:

* cel (funkcja) - stanowiące podstawę ich istnienia

* wejście - surowce, materiały, informację, energię, zasoby finansowe, praca żywa

* wyjście - wyroby i usługi stanowiące rezultat przetworzenia zasobów w toku pracy

Organizacja gospodarcza

System stale otwarty

- współdziałający ze środowiskiem do którego wprowadza: informacje, energię, surowce, ludzi

- aby wytworzyć wyroby i usługi zwracane następnie środowisku, zgodnie z jego potrzebami.

Otoczenie organizacji

Otoczenie organizacji - system Ilnie z nim powiązany, który istotnie wpływa na organizację i na który ona oddziałuje. Każda organizacja ma otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne.

- otoczenie zewnętrzne - składają się na nie dwie warstwy

Otoczenie ogólne - czynniki bliżej niesprecyzowane wpływające na działalność organizacji:

- gospodarczo ekonomiczne

- techniczno - technologiczne (komputeryzacja, automatyzacja, redukcja zatrudnienia)

- polityczno - prawne

-międzynarodowe (w tym UE)

- demograficzne

- społeczno- socjalno- kulturowe

-dostępność zasobów

Otoczenie organizacji - wewnętrzne

Otoczenie wewnętrzne składa się z:

- zarządu organizacji

- pracowników

- tożsamości

- kultury - jako szczególnego elementu, którego znaczenie jest bardzo duże

Kluczowym kryterium pozwalającym ocenić, jak organizacja radzi sobie w stosunkach z otoczeniem jest poziom jej skuteczności.

Segmenty otoczenia wg. K. Bolesty - Kukułki

Typy otoczenia:

• Proste - złożone

• Stałe - zmienne

Cykl życia przedsiębiorstwa

Każde przedsiębiorstwo od założenia do likwidacji w czasie swojego funkcjonowania przechodzi różne etapy swojego rozwoju. Warunki powstania i początkowego okresu działalności przedsiębiorstwa wywiera znaczący wpływ na jego dalsze funkcjonowanie. Cykl życia przedsiębiorstwa często jest porównywalny do cyklu życia ludzkiego, ponieważ w obu przypadkach następuje kolejno: narodziny, wzrastanie, osiągnięcie dojrzałości oraz procesy starzenia się, a wreszcie śmierć.

Fazy młodości przedsiębiorstwa

Etap ten następuje po narodzinach przedsiębiorstwa, nacechowany jest:

- wzrostem i ekspansją

-elastycznością, adopcyjnością

- szybkością działania

- innowacyjnością i kreatywnością

Jeżeli przedsiębiorstwo rozwija się prawidłowo następuje szybkie i odczuwalne zwiększenie zysku oraz produkcjonalizacja działalności co często prowadzi do zwiększenia rozmiarów organizacji.

Fazy dojrzałości przedsiębiorstwa

- następuje stabilizacja obrotów przedsiębiorstwa i jego rozmiarów

- przedsiębiorstwo będące na tym etapie rozwoju ma wypracowaną pozycję na rynku, czerpie korzyści z osiągniętego poziomu wzrostu.

- organizacje takie często mają możliwość rozporządzania znacznymi zasobami, posiadają doświadczona kadrę kierowniczą, a także mają niskie koszty ekonomi skali.

Fazy narodzin przedsiębiorstwa

- głównym celem przedsiębiorstwa jest walka o przetrwanie i utrzymanie się na rynku

- podmiot jest mały i prosty, zarządzany przez jednego człowieka

- strategia, jaka jest realizowana, polega na nastawieniu się na szybki wykorzystanie pojawiających się szans.

Fazy schyłku przedsiębiorstwa

- przedsiębiorstwa schyłkowe charakteryzują się tym, iż znajdują się w kryzysie, który wskutek kumulacji wielu zjawisk zagraża pozycji konkurencyjnej na rynku oraz zdolności generowania zysku, a w konsekwencji egzystencji danej jednostki gospodarczej.

- przyczyny kryzysu mogą być zewnętrzne (np. spadek popytu na oferowane dobro) i wewnętrzne (np. błędy w zarządzaniu).

- aby uchronić się przed schyłkiem, muszą zostać podjęte odpowiednie działania, gdy przedsiębiorstwo jest na etapie dojrzałości.

---