Ignacy Krasicki - koleje życia, osobowość, działalność i twórczość.

Ignacy Krasicki urodził się 3 II 1735 roku w Dubiecku nad Sanem, w zubożałej rodzinie magnackiej dziedziczącej tytuł hrabiowski. Gdy chłopiec skończył 5 lat został oddany pod opiekę swojej matki chrzestnej - Teofilii Zauskiej, ale ponieważ ta niebawem zmarła otrzymał następną opiekunkę - Annę z Krasickich Sapieżyne. Razem z jej synami przygotowywał go do nauki i wychowywał Stefan Terlecki. W 1743 roku rozpoczął naukę w kolegium lwowskim (pomimo, że już od trzech lat w Warszawie istniało Collegium Nobilium Konarskiego). Zacofanie szkoły jezuickiej polegało na starej scholastyce, która panowała jeszcze całkowicie we Lwowie. Krasicki po ukończeniu nauki w lwowskim seminarium jezuickim, jako 16 - letni chłopiec wstępuje do seminarium duchownego. Mogła być to jego własna decyzja, ale podjęta została po jakiejś naradzie familijnej u wujostwa. We wrześniu 1751 r. umiera ojciec Krasickiego, a w marcu 1752 r. ciotka Anna Sapieżyna. Ignacy w czasie 3 - letniego seminarium zaczyna starać się o beneficję. Pierwszym jego publicznym popisem były dwa kazania wygłoszone w czasie Świąt Bożego Narodzenia w 1753 roku. Rok później kończy studia i wyjeżdża z Warszawy. Bywał teraz na dworach magnackich i od czasu do czasu popisywał się swoim talentem kaznodziejskim. W maju 1757 roku złożył egzamin teologiczny i został wyświęcony na subdiakona, a niedługo później uzyskał probostwo katedralne przemyskie. W wieku 24 lat wyjeżdża na studia do Rzymu. Gdy ma 28 lat zostaje sekretarzem prymasa Łubieńskiego, zaś gdy ma 29 lat wygłasza okolicznościowe kazanie podczas koronacji Stanisława Augusta Poniatowskiego i zostaje kapelanem króla. W 1765 roku zaczyna współpracę z "Monitorem", zostaje wybrany na kustosza katedralnego kapituły lwowskiej, a niebawem jako prezydent trybunału małopolskiego podróżuje do Lublina i Lwowa. Zdaniem niektórych badaczy miastem opisanym w "Monachomachii" jest właśnie Lublin. Po otrzymaniu nominacji biskupa warmińskiego osiada w Lidzbarku, jednak nadal utrzymuje kontakty z Warszawą i królem. Mając 39 lat publikuje "Hymn do miłości Ojczyzny" - jedno z największych osiągnięć oświeceniowej liryki patriotycznej. Utwór ten stał się nawet na jakiś czas hymnem narodowym. Rok później powstaje "Myszeis" - pierwszy z poematów heroikomicznych, opowieść o zwycięskiej wojnie toczonej przez myszy i szczury. Utwór odczytywany jest jako satyra obyczajowa, a przez niektórych również jako alegoria polityczna. W 1776 roku powstaje pierwsza powieść nowożytna "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki". Łączy ona elementy powieści obyczajowej, satyrycznej, awanturniczej i utopijnej. Napisana jest w formie pamiętnika tytułowego bohatera, który podróżując po XVIII wiecznej rzeczywistości gromadzi wszelkie możliwe doświadczenia. Rozpoczyna od edukacji typowej dla prowincjonalnego szlachcica, potem dostaje się w krąg wpływów "złotej" młodzieży, a w Paryżu ulega fascynacji modą francuską, wreszcie ucieka ścigany przez wierzycieli. W następstwie morskiej katastrofy ląduje na wyspie Mipu, gdzie mędrzec Xaoo odsłania mu tajemnice idealnego ustroju (społeczeństwo bez państwa, religia bez instytucji kościelnych, poszanowanie tradycji). Po powrocie Dośwadczyński podejmuje próby reform na polskiej wsi. W 1778 - "Monachomachia" - Wojna Mnichów - kolejny poemat heroikomiczny. Nie jest wykluczone, że do publikacji doszło wbrew intencji autora. Odpowiedzią na zarzuty i polemiki będzie późniejsza o dwa lata "Antymonachomachia". W 1778 powstaje pierwszy tom obszernej powieści - traktatu "Pan Podstoli". Utwór ten jest pochwałą tradycji staropolskiej, którą reprezentuje tytułowy bohater. 1779 - "Bajki i przypowieści" oraz I część "Satyr". W 1784 - "Wiersze XBW" zawierające kolejne "Satyry" oraz "Listy". Skrót XBW oznacza książę biskup warmiński, gdyż w tym okresie właśnie takiego tytułu używał Krasicki. Przez cały czas utrzymuje przyjazne kontakty z królem pruskim. Bywa w Berlinie i Poczdamie, przyjmuje ordery i wyrazy uznania. W 1792 pisze "Pieśń na 3 dzień maja". W 1795 jako arcybiskup gnieźnieński przenosi się do Łowicza, a następnie do swej rezydencji w Skierniewicach. Zajmuje się dwiema największymi pasjami : pisaniem i zakładaniem ogrodów. Jego ostatnią pracą są właśnie "Listy o ogrodach". Pod koniec życia przyczynia się do założenia Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Umiera 14 marca 1801 roku w Berlinie.

Krasiński przede wszystkim był człowiekiem bardzo mądrym i utalentowanym. Jego talent zauważono już w czasach dzieciństwa, gdy pisał pieśni pobożne dla swojej matki. Był także niezwykle odważny, odwagę jego przejawiała się głównie w tym, że on jako osoba duchowna ośmielił się krytykować, wyśmiewać i ośmieszać stan duchowny. W swoich utworach ukazuje gorzką prawdę ponad wszystko. Poeta dba o obiektywizm, nie atakuje nigdy konkretnych osób, a jedynie typy ludzkie. Bywa okrutny, szyderczy, a nawet makabryczny - jest bystrym obserwatorem wszystkiego co go otacza. Wyśmiewa pychę, ignorancję, głupotę, lekkomyślność, fałsz, demagogię, skąpstwo, pieniactwo i nadgorliwość. Miał jednak usposobienie z natury pogodne, spokojne, życzliwe, lecz nie tyle z wrażliwości serca, ile z powściągliwego rozsądku, wrodzonego poczucia humoru, żywej niechęci do wszystkiego co nie było w dobrym tonie i dobrym guście. Jest typowym przedstawicielem oświecenia, gdzie ceniono rozum i umysł.

---