Diagnostyka zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) i zatorowości płucnej (ZP)
Poza oceną objawów, również metody obrazowe, począwszy od RTG (powiększenie sylwetki serca, płyn w opłucnej, uniesienie przepony, niedodma, obrzęk i zawal płuca), przez arteriografię (ubytki wypełnienia), scyntygrafię płuc, tomografię komputerową, ultrasonografię dopplerowską (potwierdza zakrzepicę żył kończyn), EKG. echokardiografię (uwidacznia cechy nadciśnienia płucnego u 10-20 proc. chorych z ZTP, u których zator przebiega z przeciążeniem prawej komory). Angiografia tętnicy płucnej jest miarodajna, ale inwazyjna.
Badania krwi, m.in. podwyższone stężenie D-dimerów w osoczu lub pełnej krwi świadczące o równoczesnej aktywacji krzepnięcia krwi i fibrynolizy. Wynik ujemny D-dimeru pozwala wykluczyć obecność zakrzepicy i uniknąć kontynuowania diagnostyki, ale przy jednocześnie ujemnych wynikach wykonanych badań obrazowych (USG i/ lub tomografii komputerowej). Najbardziej przydatne jest wykonywanie tego testu u chorych przybywających z domu do izby przyjęć oraz u pacjentów z pierwszym, objawowym epizodem zakrzepicy Testy oceniające stężenie D-dimeru mają wysoką czułość i wysoką negatywną wartość predykcyjną, ale niską swoistość. Mogą więc być wykorzystane do wykluczenia ZŻG i ZTP. W wypadku uzyskania ujemnego wyniku D-dimeru oraz niskiego prawdopodobieństwa klinicznego ocenianego na podstawie skali Wellsa lub skali genewskiej, rozpoznanie ŻCZZ możemy z dużym prawdopodobieństwem uchylić. Natomiast ze względu na małą swoistość i pozytywną wartość predykcyjną wynik dodatni D-dimeru nie pozwala na rozpoznanie ZŻG lub ZTP Podwyższone stężenia D-dimeru wykrywa się też u chorych z nowotworami, niewydolnością nerek, infekcjami, zawałem mięśnia sercowego, RZS, po urazach operacjach oraz u kobiet w ciąży. U chorych hospitalizowanych z innych przyczyn niż ŻChZZ i w populacji powyżej 80 r.ż. specyficzność uzyskiwanych wyników spada poniżej 10 proc. oraz bardzo zmniejsza się zastosowanie te-go testu w diagnostyce ŻChZZ (więcej wyników fałszywie dodatnich). Stężenie D-dimeru obniża się po zastosowaniu heparyny albo w czasie podawania doustnych antykoagulantów.
Podstawę w diagnostyce ZTP stanowi angiografia płucna uzyskana za pomocą wielorzędowej tomografii komputerowej, a w przypadku podejrzenia ZŻG - kompresyjne badanie ultrasonograficzne układu żył głębokich.