POSTEPOWANIE PODATKOWE

1. Charakter czynności sprawdzających na tle postępowania podatkowego i kontroli podatkowej

Ordynacja podatkowa rozgranicza postępowanie podatkowe od postępowania sprawdzającego i kontroli podatkowej.

Kontrola podatkowa jest wszczęta na podstawie imiennego upoważnienia. Obowiązek doręczenia upoważnienia najpóźniej trzeciego dnia od wszczęcia kontroli istnieje również w przypadku podjęcia kontroli na podstawie legitymacji służbowej.

Postępowanie podatkowe wszczęte może być na wniosek lub z urzędu przez konieczność wydania postanowienia w tej sprawie.

Czynności sprawdzające są podejmowane bez wydawania jakiegokolwiek aktu administracyjnego. W przypadku czynności sprawdzających organ podatkowy może podejmować działania wskazane w dziale V ordynacji podatkowej., żadnych innych podejmować nie może. Ponadto zawsze są to czynności materialno-techniczne. W związku z tym należy pamiętać , że rozgraniczenie tych postępowań ma być dokonywane pod kątem celu jaki prześwietla tym postępowaniom.

Celem kontroli podatkowej jest ustalenie czy kontrolowany wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Celem postępowania podatkowego jest natomiast stworzenie nowej normy porządku prawnego np. określenie innej wysokości podatku, ustalenie podatku, rozłożenie na raty spłaty podatku.

Postępowanie podatkowe musi się zawsze zakończyć wydaniem decyzji merytorycznej, czyli rozstrzygającej sprawę co do istoty decyzji procesowej np. o umorzenie postępowania jako bezterminowe.

Kontrola podatkowa zawsze kończy się zawsze sporządzeniem protokołu kontroli.

Jednak czynności sprawdzające mogą zainicjować kontrolę podatkową bądź postępowanie podatkowe.

Materiał dowodowy zebrany w ramach czynności sprawdzających będzie wykorzystany w kontroli podatkowej. Czynności sprawdzające są zatem podejmowane po to aby sprawdzić, czy podatnik, płatnik, inkasent wywiązuje się ze swojego obowiązku, a ponadto aby uzyskać informacje niezbędne do ewentualnego wszczęcia postępowania podatkowego.

2. Cel czynności sprawdzających

Zgodnie z art. 272 OP. czynności sprawdzających dokonują wyłącznie organy podatkowe pierwszej instancji. Zgodnie z art. 13 Ordynacji Podatkowej organami pierwszej instancji są: naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta ) starosta oraz marszałek województwa. Czynności sprawdzających mogą zatem dokonywać: pracownicy urzędów skarbowych upoważnieni do przez naczelnika tego urzędu, pracownicy lub funkcjonariusze celni upoważnieni przez naczelnika urzędu celnego, pracownicy urzędów gmin, miast upoważnieni przez wójtów oraz burmistrzów, prezydentów miast, ponieważ w obowiązującym stanie prawnym ani starosta, ani marszałek województwa nie są uprawnieni do ustalenia i poboru podatków.

Zgodnie z art. 272 OP czynności sprawdzające mają na celu sprawdzenie:

1. Terminowość składania deklaracji

Celem czynności sprawdzających jest stwierdzenie terminowości składania: deklaracji, zeznań, wykazów i informacji, do których obowiązani są na podstawie przepisów prawa podatkowego podatnicy, płatnicy i inkasenci. Składanie w terminie deklaracji to obowiązek podatnika.

-Niedotrzymanie terminu nie umożliwia późniejszego złożenia deklaracji. Sankcje związane z niedotrzymaniem go nie mają charakteru proceduralnego, lecz karny skarbowy i materialnoprawny.

-Złożenie zeznania po terminie będzie jednak bezprzedmiotowe jeżeli wcześniej organ podatkowy decyzją określi wysokość zobowiązania podatkowego albo wszczął postępowanie podatkowe. Niewykonanie obowiązku terminowego złożenia deklaracji przez podatnika łączy się z określonymi konsekwencjami prawnymi.

-Uchylenia się od opodatkowania, nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, nieskładanie deklaracji jest wykroczeniem lub przestępstwem skarbowym, jeżeli w ten sposób naraża Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego na uszczuplenie należności z tytułu podatku.

-Stwierdzenie nieterminowego składania deklaracji lub niezłożenie deklaracji prowadzi w konsekwencji do wszczęcia postępowania karnego skarbowego, a także egzekucji administracyjnej obowiązków niepieniężnych.

2. Terminowość wpłacania zdeklarowanych podatków w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów.

Celem czynności sprawdzających jest sprawdzenie nie tylko terminowości wpłacania podatków, lecz także zaliczek na podatki, rat podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych. Przez podatek rozumie się również: zaliczki na podatki, raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach, opłaty oraz nieopodatkowane należności budżetowe. -Podatek niezapłacony w terminie staje się zaległością podatkową, a od zaległości podatkowych pobiera się odsetki za zwłokę.

-Konsekwencją niepłacenia zadeklarowanych podatków będzie także podjęcie czynności zmierzających do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

3. Formalna poprawności deklaracji, zeznań, wykazów, informacji.

W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy dokonuje analizy tych dokumentów, ale trzeba wyraźnie zaznaczyć że jest to kontrola formalna. Jeżeli organ podatkowy stwierdzi w ramach czynności podatkowej, że dokumenty badane budzą wątpliwości od strony merytorycznej to będzie zmuszony wszcząć postępowanie podatkowe z jednym zastrzeżeniem od 1.I.2003. W ramach czynności sprawdzających może być posłany do podatnika tzw. dekret wątpliwości.

4. Ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Czynności sprawdzające mają na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. Te dokumenty to te które były podstawą skorzystania z ulgi. Dokumenty te ma obowiązek złożyć podatnik. W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy może podejmować jedynie te działania które przewiduje ustawodawca w dziale V zatytułowanym : „ czynności sprawdzające” oraz odpowiednio modyfikowane niektóre wskazane przez ustawodawcę w art. 280 OP. przepisy działu IV zatytułowane „postępowanie podatkowe”. Przepisy wymienione w art. 280 są przepisami dotyczącymi postępowania podatkowego czyli postępowania orzekającego mającego na celu stwierdzenie nowej normy porządku prawnego a czynności sprawdzające to czynności stwierdzające to czynności materiałowo-techniczne.

3) Uprawnienia podatnika, płatnika, inkasenta w ramach czynności sprawdzających.

Czynności sprawdzające dokonywane są przede wszystkim bez udziału podatnika, płatnika czy inkasenta. Tym niemniej przepisy przewidują pewne uprawnienia dla płatnika, podatnika, inkasenta.

1. W ramach czynności sprawdzających przysługuje prawo skorygowania lub uzupełnienia deklaracji, zeznań, informacji, wykazów. Prawo skorygowania deklaracji przysługuje wtedy gdy zawierają błędy lub oczywiste omyłki a także wtedy gdy wypełniono je niezgodnie z ustalonymi wymaganiami. Ponadto podmioty te mają prawo uzupełnić deklaracje gdy dane zawarte w nich są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy.

2. Podatnikowi, który otrzymał od organu podatkowego postanowienie o przedłużeniu czynności sprawdzających dotyczących zasadności zwrotu podatku przysługuje zależnie na takie postanowienie, a w konsekwencji skarga do Naczelnego Sądu administracyjnego.

3. Podatnik ma prawo nie zgodzić się na dokonanie oględzin lokalu mieszkalnego lub jego części w ramach czynności sprawdzających. Należy jednak zaznaczyć, że jeżeli spełnione są przesłanki dla dokonania oględzin przez organ podatkowy, niewyrażenie takiej zgody spowoduje bez wątpienia wszczęcie przez organ podatkowy kontroli podatkowej albo postępowania podatkowego.

4) Zakres uprawnień wynikający z rozdziału VIII KPA , który określa postępowanie w sprawie skarg i wniosków.

Przepisy tego działu gwarantują bowiem każdemu prawo składania skarg do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego instytucji oraz organu podatkowego.

Przedmiotem skargi może być :

• zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez niewłaściwe organy lub ich pracowników

• naruszenie praworządności lub interesów skarżących,

• przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie sprawy.

Oznacza to że skargę w trybie przewidzianym w KPA można złożyć w każdym przypadku gdy prowadzone jest z naruszeniem obowiązujących przepisów, a ustawodawca nie przewiduje żadnego środka zaskarżenia (wymogi formalno-prawne).

Natomiast wniesienie skargi w sprawie, w której w toku postępowania została wydana decyzja ostateczna , uważa się - zażalenie od tej treści za:

-żądanie wznowienia postępowania

-żądanie stwierdzenia nieważności decyzji

-żądanie jej uchylenia lub zmiany z urzędu.

Wniesienie skargi nie tylko nie pozbawia skarżącego wniesienia innych środków prawnych (jeżeli są dopuszczalne), ale wręcz jest równoznaczne z wszczęciem postępowania związanego z wniesieniem przewidzianego w danej sytuacji środka zaskarżenia. Skarga jest traktowana tak jakby była tym środkiem prawnym.

4) Wyłączenie pracownika organu podatkowego od wykonywania czynności sprawdzających.

Pracownik urzędu skarbowego, funkcjonariusz celny lub pracownik urzędu celnego podlega wyłączeniu zgodnie z art. 279 od wykonania czynności sprawdzających w sprawach zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, jeżeli czynności te: -dotyczą zobowiązań podatkowych pracowników lub osób pozostających z nimi w stosunkach -małżonka, rodzeństwa, wstępnych, zstępnych, powinowatych pierwszego stopnia, osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.

-Przyczyny wyłączenia trwają także po ustaniu stosunku, przysposobienia, opieki, kurateli i małżeństwa.

-Podstawę wyłączenia stanowi oświadczenie pracownika składane, pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania, naczelnikowi U.S

-W przypadku wyłączenia naczelnik wyznacza innego pracownika.

5) Wyłączenie organu podatkowego od wykonywania czynności sprawdzających.

Celem wyłączenia organu podatkowego jest zapewnienie bezstronności w działaniu tych organów. Zgodnie z art. 278 § 1 O.P. naczelnik urzędu skarbowego podlega obligatoryjnemu wyłączeniu od wykonywania czynności sprawdzających w sprawach zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, w przypadku gdy czynności te dotyczą :

• naczelnika urzędu skarbowego lub jego zastępcę

• dyrektora izby skarbowej lub jego zastępcę

• małżonka, rodzeństwa, wstępnych, zstępnych, powinowatych pierwszego stopnia wymienionych wyżej

• osoby związane stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli osób wymienionych (naczelnika i zastępców, dyrektora i zastępców)

Organ jest wyłączony tylko od czynności sprawdzających, czyli tych czynności o których mowa w dziale V. W przypadku gdy organ podlega wyłączeniu to naczelnik lub dyrektor składają oświadczenie i wyznaczony jest nowy organ do dokonania czynności sprawdzających. Wyłączeniu podlega również na podobnych zasadach organ celny, dyrektor Izby Celnej wyznacza inny organ.

6) Omów następujące zasady ogóle:

Zasadę praworządności:

Zasada ta bez żadnych ograniczeń ma zastosowanie w ramach czynności sprawdzających, a to oznacza, że wszelkie działania organów podatkowych podejmowane w ramach czynności sprawdzających muszą mieć umocowanie w przepisach prawa powszechnie obowiązującego. Podstawy takiej nie mogą stanowić: instrukcje, okólniki, wytyczne. Zgodnie z zasadą praworządności nazywaną często rządami prawa organ podatkowy chcąc nałożyć na stronę jakiś obowiązek musi umieć wskazać przepis powszechnie obowiązującego prawa z którego to nałożenie takiego obowiązku wynika.

Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych.

Organ podatkowy czynności sprawdzające wykonuje bez udziału podatnika, płatnika, inkasenta, ale fakt ten nie zwalnia organu podatkowego od przestrzegania tej zasady. Organ podatkowy powinien dokumentować czynności dokonywane bez udziału podatnika w taki sposób, aby podatnik, który będzie ewentualnie przeglądał swoje akta nie miał żadnych wątpliwości, że organ podatkowy postępował praworządnie, traktował go z zachowaniem zasady równości wobec prawa. W tych samych stanach faktycznych i prawnych organ podatkowy powinien zatem podejmować takie same działania. W przeciwnym razie nie będzie można powiedzieć, że czynności sprawdzające były dokonane w sposób budzący zaufanie obywateli do organów podatkowych. Tak ma być prowadzone postępowanie, aby strona nie miała wątpliwości co do zasadności i konieczności podjęcia takich, a nie innych działań. Prowadzenie postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych przejawia się także we właściwym traktowaniu podmiotów uczestniczących w czynnościach sprawdzających np. cierpliwym udzielaniu wyjaśnień

Zasada udzielania informacji

Ma ograniczone zastosowanie w ramach czynności sprawdzających ponieważ gros tych czynności organ podatkowy dokonuje bez udziału podatnika, płatnika, inkasenta. Ale tam gdzie podatnik uczestniczy w czynnościach sprawdzających organ podatkowy powinien mu udzielić informacji w każdym przypadku, gdy informacje dotyczą tych czynności, a strona nie do końca orientuje się w swoich uprawnieniach. Innymi słowy organ podatkowy nie może wyczekiwać na popełnienie błędu przez podatnika wynikające z nieznajomości prawa.

Zasada prawdy materialnej, prawdy obiektywnej.

Zgodnie z tą zasadą organ podatkowy dąży do ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy. Organ podatkowy dochodzi prawdy obiektywnej niezależnie od wszystkich okoliczności sprawy, niezależnie od informacji uzyskanej od podatnika. Ma obowiązek ustalić prawdę obiektywną bez względu na to czy podatnik mu pomaga czy nie. Bez ustalenia faktycznego stanu rzeczy nie można bowiem prawidłowo ustalić obowiązków podatnika czy też uprawnień.

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu.

Ma ograniczone zastosowanie w ramach czynności sprawdzających z uwagi na charakter i cel czynności. Jeśli jednak czynności sprawdzające przewidują udział płatnika, podatnika i inkasenta np. w przypadku oględzin jej zastosowanie jest konieczne Organ podatkowy ma obowiązek zagwarantować stronie czynny udział w takich czynnościach. W ramach czynności sprawdzających podatnik powinien mieć zagwarantowane prawo czynnego udziału w sprawie przede wszystkim przez składanie różnego rodzaju wyjaśnień. W wyjaśnieniach tych strona może podnieść wszystko, co może przyczynić się do ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy.

Zasada uzasadnienia przesłanek, (zasada przekonywania)

W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy ma posługiwać się siłą argumentów, a nie argumentem siły. Zasada ta polega na wyjaśnieniu stronom zasadności przesłanek, którymi kieruje się organ podatkowy przy rozstrzyganiu sprawy. Ustanowienie tej zasady ma na celu ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania środków przymusu przy powstawaniu różnego rodzaju obowiązków. W ramach czynności sprawdzających ma ona na celu ustalenie rzeczywistego stanu rzeczy bez konieczności podejmowania kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego.

Zasada szybkości i prostoty, zasada szybkiego i wnikliwego załatwiania spraw

Zgodnie z tą zasadą organy podatkowe powinny działać szybko i wnikliwie, ale szybkie załatwianie spraw nie może się odbywać kosztem jakości. Mają posługiwać się zatem jak najprostszymi środkami. Zasada ta nie może być jednak realizowana z naruszeniem innych ogólnych zasad postępowania. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które nie wymagają zbierania informacji i wyjaśnień. Niezwłocznie nie oznacza jednak, że sprawa musi być załatwiona tego samego dnia. Obowiązek niezwłocznego załatwiania spraw należy rozumieć jako załatwianie sprawy w możliwie najkrótszym czasie, tj. bez zbędnej zwłoki..

Zasada pisemności

Ma w pełni zastosowanie w ramach czynności sprawdzających, a zgodnie z tą zasadą to akta mają mówić, a nie pracownik, który prowadzi sprawę. Z każdej czynności mającej znaczenie w sprawie powinna być sporządzona adnotacja, natomiast z każdej czynności mającej istotne znaczenie w sprawie powinien być sporządzony protokół. Adnotacja powinna być podpisana przez pracownika , który ją sporządził i z jakich czynności. Wszelkie zatem działania dokonywane w tym zakresie muszą być dokumentowane. OP nie przewiduje ustnego załatwiania spraw. Obowiązek załatwiania spraw w formie pisemnej ma istotne znaczenie dla podatnika, któremu ustawodawca przyznaje nie tylko prawo aktywnego uczestniczenia w postępowaniu, ale również prawo do przeglądania akt podatkowych. Przestrzeganie tej zasady pozwoli zatem podatnikowi przy przeglądaniu akt zorientować się , jakie czynności podejmował w jego sprawie organ podatkowy.

Zasada dwuinstancyjności

Ma ograniczone zastosowanie w ramach czynności sprawdzających. Czynności sprawdzające nie są bowiem postępowaniem orzekającym, albowiem wydawane jest postanowienie, a nie decyzja. Zasada ta stanowi iż każda sprawa rozstrzygana decyzją może być odrębnie prowadzona przez organ I i II instancji. Zgodnie z tą zasadą organ I instancji nie może zwrócić się do organu II instancji o wskazówki dotyczące rozstrzygnięcia sprawy, a organ II instancji nie może kierować zaleceń do organu I instancji dotyczących rozstrzygnięcia.

Zasada trwałości decyzji ostatecznej

Ma ograniczone zastosowanie w ramach czynności sprawdzających, bowiem ona stanowi, że decyzje ostateczne, wydane w II instancji mogą być zmieniane tylko w ściśle określonych przypadkach przez ustawodawcę. Czynności sprawdzające nie mogą dotyczyć spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną.

Zasada jawności postępowania

W ramach czynności sprawdzających jak i w ramach postępowania podatkowego stanowi, że postępowanie jest jawne, ale tylko w określonym zakresie . Czynności sprawdzające są bowiem jawne tak samo jak postępowanie podatkowe tylko w stosunku do strony. .W ramach czynności sprawdzających obowiązuje zatem zasada ograniczonej jawności postępowania, ponieważ inne osoby niż podatnik nie mogą bez jego umocowania w tym uczestniczyć. Zgodnie z przepisami rozdziału 10 w stosunku do strony postępowanie jest jawne bez ograniczeń. Organ podatkowy ma obowiązek w każdym stadium postępowania umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub odpisów. Dane wynikające z zeznań, deklaracji są bowiem objęte tajemnicą skarbową i mogą być ujawnione tylko podmiotom określonym przez ustawodawcę.

7) Elementy decyzji

1. Oznaczenie organu podatkowego w decyzji organu podatkowego. Decyzja powinna zatem wyraźnie określać kto był podmiotem prowadzącym to postępowanie. Istotne jest aby oznaczenie organu było pełne

2. Data zawarta w decyzji wskazuje dzień w którym decyzja ta została podpisana. Niedopuszczalne jest zatem stawianie w decyzji ani daty wcześniejszej ani późniejszej niż dzień w którym uprawniona osoba złożyła na niej swój podpis. Data ta określa dzień wydania decyzji.

3.Oznaczenie strony w decyzji organu podatkowego. Oznaczenie strony jest jednym z najistotniejszych elementów decyzji. Strona jest bowiem podmiotem postępowania.

Decyzja jest kierowana do strony, ustala prawa lub obowiązki strony. Z decyzji musi zatem w sposób jednoznaczny wynikać kto był stroną w postępowaniu które jest zakończone wydaną decyzją. Decyzja skierowana do osoby, która nie jest stroną w sprawie jest dotknięta tak ciężko normą że trzeba ją wyeliminować z obrotu prawnego poprzez stwierdzenie jej niewinności. Strona musi być określona dokładnie, imię nazwisko, adres zamieszkania, nazwa siedziba.

4.Podstawa prawna - powołanie podstawy prawnej. Nie powołanie podstawy prawnej to nie to samo co brak podstawy prawnej. Decyzja w której nie powołano podstawy prawnej nie będzie wykluczona z obrotu prawnego poprzez stwierdzenie jej nieważności jeżeli podstawa prawna niepowołana istnieje.(jest to decyzja wadliwa). Zgodnie z art. 247 OP organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji wydanej bez podstawy prawnej, a nie decyzji w której nie powołano podstawy prawnej, jeżeli taka podstawa istnieje (podstawa prawna to przepisy prawa materialnego jak i procesowego). To nie oznacza że organ podatkowy ma obowiązek cytować wszystkie przepisy które w danej sprawie miały zastosowanie.

5.Rozstrzygnięcie obok oznaczenia organu podatkowego strony należy do tych elementów bez których nie można w ogóle mówić o decyzji. Istotą każdej decyzji jest rozstrzygnięcie. Rozstrzygnięcie musi być tak sformułowane aby z niego jednoznacznie wynikało jakie uprawnienia zostały stronie przyznane lub jakie obowiązki zostały na stronę nałożone. Tylko taka decyzja w której precyzyjnie określa prawa i obowiązki której rozstrzygnięcie zostało prawidłowo sformułowane.

6.Uzasadnienie faktyczne i uzasadnienie prawne. Uzasadnienie faktyczne zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ podatkowy uznał za udowodnione wskazanie dowodów, którym organ podatkowy dał wiarę oraz wskazanie przyczyn dla których organ podatkowy innym dowodom odmówił wiarygodności. Uzasadnienie faktyczne jest zatem tym elementem każdej decyzji które pozwala stronie poznać argumenty którymi kierował się organ podatkowy przy rozstrzygnięciu. Organ podatkowy uzasadniając decyzje daje stronie jednocześnie możliwość formułowania zarzutów w odwołaniu. Uzasadnienie prawne zawiera natomiast wyjaśnienie podstawy prawnej oraz przytoczenie przepisów prawnych. Nie wystarczy tylko przytoczyć przepisy prawa, żeby można było uznać, że decyzja zawiera przepisy prawne ,ale organ podatkowy ma obowiązek przedstawić podstawę prawną rozstrzygnięcia prostym językiem.

7.Pouczenie jest ten element decyzji który informuje stronę o skutkach rozstrzygnięcia jak również informuje stronę o możliwościach zaskarżenia decyzji. Decyzja która nie zawiera takiego pouczenia o możliwości odwołania albo decyzja która zawiera błędne pouczenie nie może szkodzić stronie. Jeżeli strona zastosuje się do błędnego pouczenia to odwołanie musi być merytorycznie rozpatrzone mimo iż właściwy termin już upłynął. Jeżeli decyzja nie zawiera pouczenia o możliwości odwołania to odwołanie może być złożone w każdym czasie.

8.Podpis osoby uprawnionej z podaniem imienia nazwiska i stanowiska służbowego. Jest to istotny element każdej decyzji. Bez podpisu decyzja nie jest wydana. Sporne jest natomiast czy sam podpis bez pieczątki z imieniem i stanowiskiem służbowym jest wystarczający do tego aby decyzja była wydana. Przeważa pogląd, że w przypadku gdy niema wątpliwości że decyzje podpisała osoba upoważniona to decyzja obowiązuje. Porównuje się taką sytuację do nie powołania podstawy prawnej jeżeli ona istnieje.

8) Zasady wszczęcia i prowadzenia kontroli podatkowej

-Upoważnieni do przeprowadzenia kontroli podatkowej są wyłącznie pracownicy organów podatkowych Podstawą przeprowadzenia czynności kontrolnych jest imienne upoważnienie którego udzielają: pracownikom urzędu skarbowego naczelnik urzędu skarbowego lub jego zastępca; funkcjonariuszom celnym oraz pracownikom urzędu celnego naczelnik urzędu celnego lub osoba zastępująca naczelnika; pracownikom urzędu gmin - wójtowie; pracownikom urzędu miast - burmistrz lub prezydent: pracownikom starostwa - starosta; pracownikom urzędu marszałkowskiego- marszałek województwa.

-Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli musi zawierać:

• oznaczenie organu,

• datę i miejsce wystawienia,

• imię i nazwisko kontrolującego lub kontrolujących,

• nr dowodu osobistego jeżeli pracownik nie ma obowiązku posiadania legitymacji służbowej,

• oznaczenie kontrolowanego,

• określenie zakresu kontroli,

• przewidywany termin zakończenia kontroli,

• podpis osoby udzielającej upoważnienia,

• pouczenie o prawach i obowiązkach wynikających z działu VI ordynacji podatkowej.

Kontrola podatkowa podejmowana jest z urzędu.

Ustawodawca zaznaczył, że kontrola podatkowa nie może być wszczęta ponownie w zakresie spraw, rozstrzygniętych decyzją ostateczną. Zakaz ponownego wszczęcia kontroli podatkowej nie dotyczy :

1. Ponownie kontrola może być wszczęta gdy jest ona niezbędna do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.

2. Gdy jest kontrola niezbędna dla prowadzenia postępowania w związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny.

3. Celem kontroli podatkowej jest dokonanie ustaleń, o których mowa w art.288a§1 tzn., gdy kontrolujący w związku z prowadzoną kontrolą sprawdza prawidłowość i rzetelność badanych dokumentów u kontrahentów podatnika, prowadzących działalność gospodarczą bez względu na miejsce zamieszkania, siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności. Jest to przeprowadzenie tzw. kontroli krzyżowej.

Wszczęcie kontroli co do zasady następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia, oraz okazanie legitymacji służbowej lub dowodu osobistego gdy niema obowiązku posiadania legitymacji służbowej.

-Kontrolowany jest zobowiązany do pisemnego wskazania osoby, która ma go reprezentować w trakcie kontroli szczególnie w czasie jego nieobecności. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej dowód lub legitymacje przedstawia się członkowi zarządu wspólnikowi lub innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego sprawy.

Jeżeli nie ma kontrolowanego lub tych osób, to upoważnienie i legitymacje przekazuje się pracownikowi lub innej osobie wykonującej obowiązki na jego rzecz. W takim przypadku informuje się kontrolowanego jak się zjawi i wskazuje osobę której było przekazane upoważnienie.

-Ustawodawca przewiduje również możliwość wszczęcia kontroli bez spełnienia tych formalnych wymogów. Zgodnie bowiem z art. 284a ordynacji podatkowe jeśli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli, może być ona wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu lub osobą wyżej wymienionym. Jednak w takim przypadku niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od wszczęcia kontroli należy doręczyć kontrolowanemu upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.

-Może się jednak zdarzyć, że podjęcie takiej kontroli dotyczyć będzie podatnika, którego adres zamieszkania czy siedziby nie będzie można ustalić.

Wtedy ustawodawca przewiduje umorzenie kontroli podatkowej jeżeli w ciągu 30 dni od wszczęcia nie będą ustalone dane identyfikujące kontrolowanego. W takim przypadku kontrola może być w każdym czasie wznowiona.

Umorzenie kontroli rozstrzyga się postanowieniem, i na podstawie postanowienia jest również wznawiane.

Ustawodawca określa miejsce i czas w których czynności kontrolne mogą być przeprowadzone. Zgodnie z ordynacją podatkową kontrola jest prowadzona w siedzibie kontrolowanego i innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w innych miejscach związanych z działalnością i w godzinach jej prowadzenia. W przypadku gdy księgi rachunkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego obowiązany jest zapewnić dostępność do tych ksiąg w swojej siedzibie albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnianie ich w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przez kontrolującego bieżącej działalności. Przedstawione zasady obowiązują również w przypadku, gdy kontrolowany prowadzi działalność w lokalu mieszkalnym.

9) Dokumentowanie przebiegu kontroli.

Kontrolujący ma obowiązek dokumentować przebieg kontroli w protokole. Stan faktyczny może być również utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk, a także magnetyczny, optyczny, elektronicznych nośników informacji.

Protokół z kontroli musi zawierać:

• wskazanie kontrolowanego : imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, siedzibę,

• wskazanie osoby lub osób kontrolujących: imienia, nazwiska, stanowiska służbowego oraz organu podatkowego w którym kontrolujący jest zatrudniony,

• określenie przedmiotu i zakresu kontroli, granice kontroli; zagadnienia objęte kontrolą, cel kontroli,

• określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli; lokal, zakład, przedsiębiorstwo, sklep,

• opis dokonanych ustaleń faktycznych;

- dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,

• pouczenie w sprawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień tzn., pouczenie o możliwości złożenia w ciągu 14 dni od dnia złożenia protokołu wyjaśnień lub zastrzeżeń

• w protokole mogą być również zawarte informacje dotyczące badania ksiąg podatkowych.

Protokół jest sporządzany w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden egzemplarz protokołu kontrolujący doręcz kontrolowanemu.

Stan faktyczny może być utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz, dźwięk i dlatego sposób odtwarzania, przechowywania, zabezpieczania określa minister finansów w rozporządzeniu a dn. 24.12.2002.

Dowody muszą być tak zabezpieczone aby nie było do nich swobodnego dostępu, a także możliwości zapoznania się z treścią takich dowodów i sporządzenia kopii i wydruku. Każdy z dowodów powinien być opatrzony podpisem pracownika organu kontrolującego, który prowadził postępowanie i zawierać oznaczenie sygnatury akt.

( to tylko do informacji)

Zgodnie z art. 133 ordynacji podatkowej stroną w postępowaniu jest:

-podatnik

-płatnik

-inkasent

-następca prawny podatnika, płatnika, inkasenta

-a także osoby trzecie które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego albo której czynność organu podatkowego się odnosi, lub której interesu prawnego działania organu podatkowego dotyczą.

Stroną w postępowaniu podatkowym może być także osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej inna niż wymienione wcześniej jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierz taka osoba skorzystać z uprawnień wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Stroną jest ten który umie wskazać przepis na podstawie którego takie uprawnienia mu przysługują. Jeżeli takie przepisy nie istnieją organ podatkowy ma obowiązek odmówić wszczęcia postępowania.

10. Prawa i obowiązki strony w postępowaniu podatkowym

Zgodnie z art.133 § 1 OP stroną w postępowaniu podatkowym jest: podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny podatnika, płatnika i inkasenta, a także osoby trzecie, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, albo do której czynności organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

1)Prawa i obowiązki wynikające z zasady praworządności.

Zgodnie z tą zasadą nie można przyznawać praw ani nakładać obowiązków jeżeli nie wynikają one z powszechnie obowiązującego prawa. Zgodnie z zasadą praworządności podatnik ma prawo domagać się aby w tych samych stanach faktycznych i prawnych zapadały takie same decyzje. Decyzja wydana z naruszeniem zasady praworządności jest albo decyzją wydaną bez podstawy prawnej albo decyzją wydaną z rażącym naruszenie prawa. Decyzja taka musi być wyeliminowana z obrotu prawnego poprzez stwierdzenie jej nieważności. Z zasady praworządności wynikają obowiązki podatnika. Zgodnie z tą zasadą muszą oni przestrzegać obowiązujących norm prawnych. Nie przestrzeganie obowiązujących przepisów prawa podatkowego zagrożone jest nie tylko sankcjami karnymi ale również egzekucyjnymi. Tutaj sankcją będzie wygaśnięcie jakiegoś uprawnienia np.: wygaśnie termin wniesienia odwołania.

2)Prawa i obowiązki wynikające z zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych.

Zgodnie z tą zasadą podatnik, płatnik ma prawo oczekiwać , że organ podatkowy w swoim działaniu będzie posługiwał się siłą argumentów a nie np.: argumentem siły. Żeby adresat takiej decyzji wiedział jakimi przesłankami kierował się organ podatkowy wydając takie a nie inne rozstrzygnięcia. Aby doszedł do przekonania że to jest jedyne z możliwych rozstrzygnięć. Na podstawie tej zasady podatnik ma prawo oczekiwać że pracownicy organu podatkowego będą cierpliwie wysłuchiwali jego wyjaśnień, argumentacji, ale również sami pracownicy będą takich wyjaśnień udzielali. Na podstawie tej zasady podatnik ma prawo oczekiwać, że organ podatkowy nie będzie przerzucał na podatnika swoich błędów.

3)Prawa wynikające z zasady udzielania informacji przez organy podatkowe.

Zasada udzielania informacji gwarantuje podatnikowi prawo uzyskiwania informacji dotyczących obowiązujących przepisów w zakresie spraw objętych danym postępowaniem podatkowym .Ma on prawo oczekiwać takich informacji niezależnie od tego, czy zwróci się z zapytaniem w danej sprawie czy też nie. To oznacza że organ podatkowy ma obowiązek udzielić informacji, wyjaśnień w każdym przypadku gdy jest pewny, że brak takich wyjaśnień, wskazówek, informacji mógłby spowodować, że strona poniosła by szkodę w wyniku nieznajomości prawa. Istotne jest również to, że strona ma prawo do informacji, wyjaśnień ale tylko w zakresie przepisów dotyczących danego postępowania.

4)Prawa i obowiązki wynikające z zasady prawdy materialnej.

Zasada prawdy materialnej gwarantuje stronie że organ podatkowy podejmie wszelkie niezbędne działania mające na celu dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, niezależnie od wyjaśnień i wniosków dowodowych przez nią składanych.

Zasada prawdy materialnej to najistotniejsza zasada postępowania podatkowego, ponieważ ma istotny wpływ na zakres praw i obowiązków strony. Ponieważ bez ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy nie można prawidłowo określić zakresu praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa materialnego.

5)Prawa strony wynikające z zasady czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym przyznaje stronie prawo udziału w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji - prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Zasada czynnego udziału w postępowaniu gwarantuje stronie wpływ na ustalenie stanu faktycznego, a tym samym wpływ na ustalenie lub określenie zakresu prawa i obowiązków wynikających z przepisów prawa materialnego. Naruszenie tych prawa jest zagrożone sankcją wznowienia postępowania. W przypadku gdy strona nie z własnej winy nie bierze udziału w postępowaniu podatkowym to może żądać wznowienia postępowania. Nie zapewnienie stronie czynnego udziału w postępowaniu stanowi przesłankę do wznowienia postępowania podatkowego.

Te uprawnienia wynikające z tej zasady udziału strony w postępowaniu podatkowym nabierają szczególnego znaczenia w postępowaniu dowodowy. Strona musi być powiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodów ze świadków, biegłych oraz dowodów oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem przeprowadzenia takiego dowodu.

Ustawodawca określa przypadki na zasadzie wyjątku od ogólnej zasady kiedy strona nie ma zagwarantowanego prawa do czynnego udziału w postępowaniu:

*postępowanie na wniosek strony i żądanie będzie w całości uwzględnione,

*zabezpieczenie zobowiązań podatkowych i ustanowienie zastawu skarbowego. W tych postępowania strona nie ma prawa udziału,

*jeżeli postępowanie dotyczy ustalenia zobowiązań podatkowych ustalonych corocznie. Jeżeli stan faktyczny na podstawie którego ustalono zobowiązania za poprzedni okres nie uległ zmianie

*kiedy postępowanie dotyczy umorzenia zaległości podatkowej w art. 67 § 4 ordynacji podatkowej kiedy z urzędu jest podejmowana decyzja o umorzeniu zaległości podatkowej.

6)Prawa i obowiązki wynikające z zasady przekonywania. (zasada wyjaśniania, przesłanki którymi kierował się organ podatkowy).

Z zasady tej wynika prawo strony do poznania przesłanek którymi kierował się organ podatkowy załatwiając konkretną sprawę. Jeżeli decyzja nie jest dostatecznie zrozumiała dla strony, ma ono prawo żądać wyjaśnienia wątpliwości zwiazanych z treścią decyzji.

7)Prawa i obowiązki wynikające z zasady szybkości i prostoty.

Zasada szybkiego i wnikliwego załatwiania spraw przez organ podatkowy pozwala stronie oczekiwać, że organ szybko i wnikliwie, posługując się przy tym najprostszymi środkami załatwi jej sprawę. Jeżeli zasada ta nie jest przestrzegana strona ma prawo wnieść ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie. Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia.

Ponaglenie takie wnosi się do organu I stopnia, a poza ponagleniem stronie przysługuje skarga do sądu administracyjnego na bezczynność organu.

8)Prawa i obowiązki wynikające z zasady pisemności

Zasada pisemności nie przyznaje wprost żadnych praw podatnikowi lecz uprawnienia te wynikają pośrednio z tej zasady. Niezachowanie formy pisemnej, szczególnie w przypadku czynności mających istotne znaczenie dla sprawy, uprawnia stronę do zakwestionowania ustaleń organu podatkowego. A nie zachowanie szczególnej formy , a mianowicie protokołu w przypadku przesłuchiwania świadka uprawnia stronę do żądania powtórzenia dowodów, ponieważ takie zeznanie nie ma mocy dowodowej. Zasada pisemności pozwala ponad to realizować prawa podatnika wynikające z innych zasad np.:prawo do przeglądania akt.

Z tej zasady wynikają również obowiązki strony, a mianowicie kierując żądanie do organu podatkowego ma obowiązek formułować je na piśmie, albo zgłaszać ustnie ale do protokołu. Strona ma obowiązek przestrzegać wymogów formalnych ( dotyczących elementów, jakie dane pismo powinno zawierać).

9)Prawa i obowiązki wynikające z zasady dwuinstancyjności.

Zasada dwuinstancyjności przyznaje stronie prawo zaskarżania każdej decyzji organu pierwszej instancji. W myśl tej zasady odrębne postępowania prowadzą zarówno organ I jak i II instancji. W przypadku naruszenia zasady dwuinstancyjności strona ma prawo wystąpić o stwierdzenie nieważności decyzji.

10)Prawa i obowiązki dotyczące trwałości decyzji ostatecznej.

Celem tej zasady jest przede wszystkim ochrona praw nabytych.

Podatnik nie może być zaskakiwany zmianą stanowiska organu podatkowego wyrażonego w decyzji co do przyznanych praw lub nałożonych obowiązków. Zasada ta nie dotyczy decyzji nieostatecznych.

11)Prawa i obowiązki wynikające z zasady jawności postępowania.

Zasada jawności postępowania obowiązuje w postępowaniu podatkowym w ograniczonym zakresie, ponieważ prawo do udziału w tym postępowaniu przysługuje wyłącznie stronie i umocowanym przez nią osobom. Zasada ta jest uzupełniona przepisami umożliwiającymi przeglądanie akt. Strona ma prawo do przeglądania akt, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Strona ma prwo żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, jeżeli jest to uzasadnione jej ważnym interesem.

Nie ma jednak wglądu do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów objętych ochrona tajemnicy państwowej, a także do innych dokumentów które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny.

12)Prawa wynikające z zasady bezstronności postępowania.

Zgodnie z tą zasadą podatnik ma prawo żądać wyłączenia od prowadzenia sprawy pracownika, jeżeli ma wątpliwości co do jego bezstronności. Ordynacja podatkowa przewiduje także fakultatywne wyłączenie od prowadzenia sprawy tych pracowników, w stosunku do których zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności mogących budzić takie zastrzeżenie. Nieprzestrzeganie tej zasady jest zagrożone sankcją wznowienia postępowania. Podatnik ma prawo wystąpić z wnioskiem o wznowienie postępowania jeżeli sprawa była prowadzona przez pracownika podlegającego wyłączeniu.

11. Zasady wszczęcia i prowadzenia postępowania podatkowego.

Zasady wszczęcia postępowania podatkowego.

Postępowanie podatkowe służy do realizacji praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Przedmiotem tego postępowania jest indywidualna sprawa rozstrzygana w drodze decyzji należąca do właściwości organu podatkowego. Każde postępowanie musi zakończyć się wydaniem decyzji: *merytorycznej - rozstrzyga sprawę co do istoty,

*procesowej - kończy postępowanie w inny sposób ( umorzenie).

Aby mogło się toczyć postępowanie to przepisy prawa materialnego muszą dopuszczać taką możliwość. Aby mogła być wydana decyzja to najpierw musi być wszczęte postępowanie podatkowe. Postępowanie podatkowe toczy się wtedy kiedy działanie organu podatkowego zmierza do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty. O zakończeniu postępowania zawsze decyduje organ podatkowy ponieważ on wydaję kończącą je decyzję, natomiast zainicjować postępowanie może również strona. Postępowanie może być wszczęte na wniosek strony lub z urzędu. Czasami przepisy nie dopuszczają wszczęcia postępowania z urzędu. Są takie postępowania które mogą się toczyć tylko na wniosek strony, np.:

*postępowanie w sprawie odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty art.48 § 1 pkt 1 ordynacji podatkowej)

*art. 48 § 1 pkt 2 rozłożenie na raty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę

*art. 48 § 1 pkt 3 można odroczyć terminy materialno -prawne inne niż terminy dotyczące płatności

* postępowanie w sprawie umorzenia w całości lub części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej

*wniosek w sprawie przyznania ulgi uczniom,

Są również postępowania które mogą być wszczęte tylko z urzędu np.: gdy dotyczą one nałożenia obowiązku na podatnika np. postępowanie w sprawie określenia innej wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych niż wynikająca z zeznania, postępowanie w sprawie wydania decyzji o zabezpieczeniu zobowiązań podatkowych, postępowanie w sprawie ustalenia podatku od przychodów ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wymogi formalne żądania wszczęcia postępowania podatkowego.

Żądanie wszczęcia postępowania podatkowego mieści się w zakresie pojęcia „podanie”. Zgodnie bowiem z art. 168 O.P. żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia określane są pojęciem „podania”. Wymogi jakim musi odpowiadać podanie określone w art. 168 ordynacji podatkowej:

-w podaniu musi być wskazana osoba od której podanie pochodzi

-adres wnoszącego podanie, adres zamieszkania, siedziby albo adres prowadzenia działalności

-treść żądania (czego ma dotyczyć postępowanie),

-podpis osoby wnoszącej podanie albo podpis osoby umocowanej przez stronę

-podany NIP ( nie wynika on z ordynacji podatkowej ale z ustawy o ewidencji identyfikacji podatników).

Te wymogi musi zawierać każde podanie. Przepisy szczególne mogą wprowadzać dodatkowe elementy. np. odwołanie od decyzji powinno zawierać: zarzuty przeciw decyzji, określić istotę i zakres żądania będącego przedmiotem postępowania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie. Podanie może być wniesione na piśmie, telegraficznie, za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej a także ustnie do protokołu. Ustawodawca nie jest szczególnie wymagający jeżeli chodzi o stronę formalną, nie uważa powiem błędów formalnych za definitywną przeszkodę w prowadzeniu postępowania podatkowego.

Prawne przeszkody wszczęcia i prowadzenia postępowania podatkowego oraz skutki.

Organ podatkowy nie ma nieograniczonego czasu na wszczęcie i zakończenie postępowania podatkowego. Ustawodawca przewiduje bowiem przedawnienie dokonania wymiaru podatku oraz przedawnienie samych zobowiązań podatkowych. Przedawnienie może dotyczyć nie tylko samego zobowiązania podatkowego, ale również prawa do dokonania wymiaru. Zobowiązanie podatkowe powstałe w wyniku doręczenia decyzji przedawnia się według takich samych zasad jak zobowiązanie podatkowe powstające z mocy prawa. Chodzi o przedawnienie prawa do dokonania wymiaru. Organ ma terminy w których może wskazać zobowiązania podatkowe. Zobowiązania które powstają w wyniku doręczenia decyzji.

Zgodnie z art. 68 § 1 ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe nie powstaje jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie nie została doręczona przed upływem 3 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym powstał obowiązek podatkowy. Ustawodawca przewiduje dłuższy termin niż 3 letni w następujących przypadkach: -kiedy podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego a także gdy w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia zobowiązania podatkowego. W tym przypadku termin wynosi 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym powstał obowiązek podatkowy.

12. Postępowanie dowodowe.

W postępowaniu kontrolnym obowiązuje taka sama procedura dowodowa jak w postępowaniu podatkowym. W czasie kontroli jako dowód należy więc dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a co nie jest sprzeczne z prawem. Dowodami w postępowaniu kontrolnym mogą być w szczególności: Księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej. Kontrolujący jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Może on w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. Jednocześnie ustawodawca zaznacza, że żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem. Natomiast fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi kontrolującemu z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi kontrolującemu z urzędu muszą być jednak zakomunikowane kontrolowanemu. Kontrolujący ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom i biegłym oraz składać wyjaśnienia. Protokół kontroli zawiera jedynie opis dokonanych ustaleń faktycznych. Protokoły z przesłuchania świadków stanowią natomiast załącznik do protokołu kontroli. Kontrolujący ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego czy dana okoliczność została udowodniona.

13) Wymogi formalne decyzji. (sprawdzić z art. 210)

Aby akt administracyjny kończący postępowanie podatkowe mógł być nazwany decyzją powinien spełniać wymogi określone przez ustawodawcę. W art. 210 O.P. zostały określa elementy, które musi zawierać każda decyzja zarówno merytoryczna jak i procesowa. Jeżeli decyzja nie zawiera któregoś z elementów art. 210 to jest decyzją wadliwą. Nie każda wada decyzji skutkuje jej uchyleniem. Są jednak takie elementy decyzji bez których decyzja w ogóle nie istnieje np. rozstrzygnięcie.

Elementy decyzji: oznaczenie organu podatkowego, data, oznaczenie strony, podstawa prawna, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i uzasadnienie prawne, pouczenie, podpis strony uprawnionej z podaniem imienia i nazwiska i stanowiska służbowego.

14) Skutki braku niektórych elementów decyzji.

Bez któregokolwiek elementu decyzja jest wadliwa.

Braki bez których decyzja nie może istnieć to :

• oznaczenie organu który wydaje decyzję,

• oznaczenie strony,

• rozstrzygnięcie

• podpis.

Każde pismo, organu podatkowego które zawiera te cztery elementy może być traktowane jako decyzja mimo że tak nie będzie zatytułowane

Uzupełnienie i sprostowanie decyzji w trybie art. 213 OP.

Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy może uzupełnić decyzję ale tylko w określonym zakresie. Decyzja może być uzupełniona z urzędu i na wniosek strony wniesiony w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Uzupełnienie decyzji w tym trybie może nastąpić wyłącznie w zakresie: rozstrzygnięcia, prawa odwołania oraz wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego. Organ podatkowy może ponadto w tym trybie sprostować błędne pouczenie. Sprostowanie lub uzupełnienie decyzji następuje w drodze decyzji. Oznacz to, że strona będzie miała możliwość dwóch odwołań. Jedno od decyzji, której sprostowanie dotyczy, a drugie od decyzji o sprostowaniu lub uzupełnieniu decyzji.

15) Ogólne zasady doręczania decyzji

Doręczenie decyzji jest tym zdarzaniem które powoduje, że organ podatkowy który ją wydał jest już nią związany. Od momentu doręczenia decyzji strona może skutecznie się na nią powoływać. Organ podatkowy oraz stronę wiąże jednak wyłącznie decyzja doręczona skutecznie, zgodnie z zasadami określonymi w ordynacji. Mówiąc o doręczeniu decyzji mówimy zarówno o doręczeniu do rąk adresata jak i o zastępczych formach doręczenia.

Ogólne zasady doręczenia decyzji

Zgodnie z art. 144 O.P. decyzję lub korespondencję doręcza się za pokwitowaniem przez pocztę, przez pracowników organu podatkowego lub przez upoważnione osoby.

Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela to temu przedstawicielowi. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika to pisma doręcza się temu pełnomocnikowi a jeżeli kilku pełnomocników to pisma doręcza się temu, który został wskazany przez stronę. Jeżeli strona nie wskazała pełnomocnika to organ podatkowy doręcza dowolnemu pełnomocnikowi. Np. decyzja dostarczona do strony zamiast do ustanowionego pełnomocnika doręczenie uważa się za nieskuteczne.

W sposób szczególny doręcza się korespondencję stronie która wyjechała za granicę na okres dłuższy niż 2 m-ce. Takie osoby mają obowiązek ustanowić pełnomocnika do spraw korespondencji. Obowiązek taki ciąży również na osobach będących nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego (np. osób nie mających miejsca zamieszkania w Polsce) Jeżeli tego nie zrobią albo nie poinformują organu podatkowego to korespondencje uważa się za dostarczoną pod dotychczasowym adresem w przypadku strony, która wyjechała za granicę na co najmniej dwa miesiące; pod adresem ostatniego czasowego pobytu w przypadku gdy obowiązek ten ciąży na nierezydentach. Oznacza to, że decyzja jest w takich przypadkach skutecznie doręczona mimo, że fizycznie nie dotarła do adresata. Korespondencja wraca z adnotacją że jest skutecznie doręczona, w przypadku decyzji zobowiązania podatkowego terminy biegną i skutki materialno prawne chociaż strona takiej decyzji nie otrzymała.

Skutecznie można doręczyć korespondencję także w miejscu pracy. Korespondencja jest dostarczona jeżeli odbiór takiej korespondencji potwierdzi osoba upoważniona do odbioru korespondencji.

Osobą prawnym oraz jednostką organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej decyzje doręcza się do lokalu ich siedziby lub w miejscu prowadzenia działalności - osobie upoważnionej do odbioru korespondencji. Ustawodawca przewiduje odbiór korespondencji także przez kuratora. W tym przypadku decyzję doręcza się kuratorowi wyznaczonemu przez sąd jeżeli jednostki te nie mają organów.

Dla osób nieznanych z miejsca pobytu organ podatkowy przed wyznaczeniem kuratora przez sąd może wyznaczyć kuratora skarbowego.

Osobą fizycznym pisma doręcza się przede wszystkim w ich mieszkaniu. Ostatecznie w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wyżej określony pisma adresowane do osób fizycznych mogą być doręczone w każdym innym miejscu w którym się adresata zastanie. Nie zależnie od tego kto i komu doręcza pismo zawsze odbywa się to za pokwitowaniem. Odbierający pismo potwierdza doręczenie pisma własnoręcznym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia. W przypadku gdy odbierający pismo nie może potwierdzić doręczenia lub uchyla się od tego, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu. Pokwitowanie stanowi zatem dowód doręczenia pisma.

16) Zastępcze formy doręczenia decyzji

Zastępcze formy doręczenia jako wyjątki od górnej zasady nie mogą być interpretowane rozszerzająco tylko ściśle. Pod nieobecność adresata w mieszkaniu doręczenie korespondencji może nastąpić za pokwitowaniem do rąk pełnoletniego domownika, sąsiada lub dozorcy domu, gdy te podjęły się doręczenia pisma adresatowi. Muszą być spełnione wszystkie te przesłanki. Zawiadomienie o doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy domu musi być umieszczone w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania lub w innym widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. Muszą być spełnione wszystkie te warunki razem. Ustawodawca przewiduje inne zastępcze formy poprzez złożenie korespondencji na okres 14 dni lub przetrzymanie pisma w przeciągu 14 dni w swojej placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, miasta. Ustawodawca dodatkowo zaznacza ,że nie podjęcie pisma w terminie 7 dni powoduje powtórne składanie awizo. 15 dnia wywoływane są skutki prawie takie jak korespondencja byłaby skutecznie doręczona.

Doręczenie decyzji w przypadku zmiany adresu przez stronę oraz w przypadku odmowy przyjęcia korespondencji

Skutecznie doręczona jest także korespondencja gdy adresat odmawia przyjęcia. Taka korespondencja z adnotacją dołączona jest do akt. Sprawy i traktowana tak jakby była dostarczona do rąk własnych w dniu odmowy przyjęcia przez adresata. Strona odmawiająca przyjęcia pisma nie zapobiegnie zatem powstaniu skutków materialno - prawnych, ale pozbawi się możliwości złożenia odwołania. Jeżeli strona zmienia miejsce zamieszkania w czasie kiedy toczy się postępowanie dotyczy to przedstawiciela i pełnomocnika i nie zawiadomi o tym organu podatkowego to doręczenie korespondencji pod dotychczasowy (stary )adres jest równoważne z dostarczeniem do rąk adresata. Poczta zwróci ją z adnotacją adresat nieznany i decyzja zostanie dołączona do akt sprawy.

Braki formalne

Organ podatkowy jest związany decyzją od momentu jej doręczenia. Nie może więc w dowolny sposób ją zmieniać. Gwarancją tego jest zasada trwałości decyzji ostatecznej. Zasada ta nie wyklucza jednak możliwości naprawienia błędów formalnych decyzji np. Błędów pisarskich, rachunkowych, uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia lub co do prawa wniesienia odwołania, powództwa do sądu powszechnego, skargi do NSA, błędnych pouczeń.

17) Zasady wszczęcia i prowadzenia postępowania odwoławczego

Postępowanie odwoławcze

Art. 220 OP od decyzji organu podatkowego I instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Oznacza to, że postępowanie w danej sprawie może się toczyć tylko przed organem I instancji i organem II instancji. Oznacza, to że nie można zaskarżyć decyzji w drodze administracyjnej jeżeli została wydana przez organ II instancji. Trzeba zaznaczyć że w wyniku złożonego odwołania decyzję może wydać także organ I instancji.

Art. 226 O.P. pozwala organowi I instancji naprawić swój błąd po wniesieniu przez stronę odwołania. O ile organ ten w całości uwzględni żądanie strony. Decyzja wydana przez organ I instancji po wniesieniu odwołania jest jednak decyzją organu I instancji tzn. od takiej decyzji stronie będzie ponownie przysługiwało odwołanie. Wszystko to dotyczy wszystkich postępowań zarówno postępowania które zmierza do ustalenia zobowiązania podatkowego, do określenia właściwej wysokości zobowiązania, a także w sprawie udzielenia ulg podatku w sprawie odroczenia terminu rozłożenia na raty. Każde z tych postępowań kończy się bowiem wydaniem decyzji od której służy odwołanie ale tylko do jednej instancji. Odwołanie jest zwykłym środkiem odwołania. Służy ono uchyleniu lub zmianie decyzji wydanych przez organ I instancji. Wniesienie odwołania powoduje przeniesienie sprawy do organu wyższego stopnia z wyjątkiem kiedy organ I instancji rozpatruje odwołanie we własnym zakresie. Postępowanie odwoławcze jest postępowaniem najszerszym. W ramach tego postępowania mogą być bowiem naprawione prawie wszystkie błędy popełnione w postępowaniu przed organem I instancji. Z tego też powodu każde podanie niezależnie od tego jak będzie zatytułowane jeżeli będzie wniesione w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji jest traktowane jako odwołanie np. decyzje w I instancji wydał organ podatkowy, który nie był właściwy miejscowo do załatwienia danej sprawy. Zgodnie z art. 247 OP wydanie decyzji przez niewłaściwy organ jest tak ciężką sprawą że trzeba stwierdzić nieważność decyzji. Jeżeli podatnik który otrzymał taką decyzję nie będzie składał odwołania lecz napisze o stwierdzenie nieważności tej decyzji, a podanie takie będzie złożone w terminie 14 dni od doręczenia danej decyzji. To mimo że podatnik zatytułuje o stwierdzenie nieważności to będzie to rozpatrywane jako odwołanie.

Podkreślić należy że regulacja prawna dotycząca odwołań a zawarta w 220 do 234 nie reguluje w pełni postępowania odwoławczego. W sprawach nieuregulowanych w tych przepisach stosuje się bowiem odpowiednio przepisy o postępowaniu przed organami I instancji. Oznacza to, że organ odwoławczy prowadząc postępowanie stosuje przepisy dotyczące postępowania dowodowego, wezwań doręczeń a ponadto musi w postępowaniu odwoławczym uwzględniać zasady ogólne postępowania podatkowego min. zasady praworządności, prawdy materialnej, czynnego udziału strony w postępowaniu, dotyczy także postępowania odwoławczego.

Organ odwoławczy nie jest związany żądaniem strony tym samym rozstrzygnięcie organu odwoławczego nie może ograniczać się do rozpatrzenia zarzutów zawartych w odwołaniu. Ponadto nie może nie ograniczać się do przeprowadzenia dowodów wskazanych przez stronę jeżeli spowodowałoby to że nie wszystkie istotne okoliczności sprawy zostały wyjaśnione. Jednocześnie oznacza to że strona która nie udolnie określiła uchybienia popełnione przez organ I instancji, a także gdy wskazała dowody nietrafnie i tak ma prawo oczekiwać że organ odwoławczy nie zauważone przez nie błędy zauważy.

Postępowanie odwoławcze jest postępowaniem najszerszym. II instancyjność oznacza że organ I i II instancji prowadzi odrębne postępowania. Postępowanie odwoławcze nie sprowadza się do zwykłego uchylenia decyzji czy zatwierdzenia decyzji ale organ II instancji analizuje zebrane przed sądem I instancji materiał dowodowy. I na podstawie tych materiałów może dojść do tych samych wniosków co organ I instancji lub innych.

Organ II instancji nie musi się opierać wyłącznie na materiale dowodowym zgromadzonym przez organ I instancji może prowadzić własne postępowanie. Może zlecić organowi I instancji przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Jedynie w przypadku gdy postępowanie wyjaśniające musi być przeprowadzone w całości lub znacznej części organ II instancji staje się organem kasacyjnym. Nie rozstrzyga sprawy co do meritum lecz uchyla decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania tak samo postępuje organ odwoławczy gdy zaskarżoną decyzję wydał niewłaściwy organ podatkowy. W takim przypadku organ odwoławczy nie rozstrzyga sprawy co do istoty lecz uchyla decyzje, i podaje do rozpoznania właściwemu organowi podatkowemu. Właściwym co do zasady jest organ wyższego stopnia. Jest to określenie nieprecyzyjne dlatego ustawodawca wyjaśnia tą kwestię wprost, jakie organy i do jakich decyzji są organami odwoławczymi. Organem odwoławczym od decyzji wydanej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego jest Dyrektor Izby Skarbowej, a od decyzji wydanej przez Naczelnika Izby Celnej organem odwoławczym jest Dyrektor Izby Celnej. Zasada, że odwołanie rozpatruje organ wyższego stopnia nie jest jednak bezwzględne. Ustawodawca dopuszcza rozstrzygnięcie odwołania przez organ podatkowy, który wydał zaskarżoną decyzję. Możliwość rozpatrzenia odwołania przez organ podatkowy I instancji ma na celu poddanie samokontroli decyzji tego organu. Dlatego odwołanie jest kierowane do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu I instancji. Organ który wydał wadliwą decyzję chce naprawić swój błąd. Art. 226 O.P. dopuszcza taką możliwość, ale tylko wtedy gdy wyda decyzję w której uwzględni w całości żądania strony. Gdyby rozstrzygnięcie odwołania w trybie art. 226 chociażby w minimalnym stopniu różniło się od żądania strony to decyzja taka byłaby wydana z naruszeniem przepisów o właściwości. Naruszona by była właściwość funkcjonalna, czyli ten szczególny rodzaj właściwości rzeczowej, która wskazuje który organ jest właściwy do załatwienia sprawy w danej instancji. Wydanie przez organ podatkowy decyzji z naruszeniem właściwości rzeczowej, miejscowej, funkcjonalnej jest zagrożone sankcją stwierdzenia nieważności decyzji, czyli decyzja wydana przez niewłaściwy organ musi być wyeliminowana z obiegu prawnego.

18) Przyczyny pozostawienia odwołania bez merytorycznego rozpatrzenia

Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Oznacza to, że decyzja organu podatkowego może być zaskarżana tylko do jednej instancji. Odwołanie musi być wniesione w terminie 14 dni od doręczenia. Nie zawsze wniesienie odwołania spowoduje wszczęcie postępowania odwoławczego. W O.P. określone zostały przypadki kiedy postępowanie odwoławcze nie zostanie wszczęte, mimo, że strona złożyła odwołanie. Organ II instancji zgodnie z art. 228 OP stwierdza w formie postanowienia

1. Niedopuszczalność odwołania

2. Uchylenie terminu do wniesienia odwołania

3. Jeżeli odwołanie nie spełnia warunków formalnych z art. 222 OP

Organ podatkowy ma jednak obowiązek wezwać do usunięcia braków. Dopiero gdy strona w terminie 7 dni braków nie uzupełni to wtedy odwołanie nie będzie merytorycznie rozpatrywane. Postanowienie takie są ostateczne nie służy na nie zażalenie. To znaczy, że decyzja organu I instancji staje się ostateczna bez względu na to czy została wydana z naruszeniem lub bez podstawy prawnej. Organ II instancji tego nie analizował.

19) Rodzaje rozstrzygnięć kończących postępowanie odwoławcze

Wniesienie odwołania powoduje ponowne rozpatrzenie tej samej sprawy. Organ odwoławczy prowadzi odrębne postępowanie i odrębnie analizuje materiał dowodowy. Po przeanalizowaniu wydaje:

1.Decyzje utrzymujące w mocy decyzję organu I instancji. Decyzja utrzymująca

w mocy decyzję organu I instancji wydawana jest wtedy gdy organ podatkowy II instancji po analizie materiału dowodowego dochodzi do takich samych wniosków jak organ I instancji. Wydanie takiej decyzji oznacza, że organ odwoławczy nie tylko analizował samą treść w zaskarżonej decyzji ale analizował całe akta sprawy. Organ odwoławczy nie jest związany granicami odwołania.

2.Uchylenie decyzji organu I instancji.

Organ II instancji uchyla decyzję organu I instancji albo ją zmienia jeżeli dochodzi do innych wniosków po analizie zebranego materiału dowodowego niż organ I instancji. Tu mogą zapaść następujące decyzje:

-Decyzja uchylająca decyzję organu podatkowego w całości lub części i orzekająca w zakresie co do istoty sprawy. Takie rozstrzygnięcie zapada wtedy gdy organ odwoławczy dochodzi do wniosku, że na podstawie zebranego materiału dowodowego może być wydana decyzja merytoryczna ale inna niż wydana przez organ I instancji.

-Decyzje uchylające decyzje. Ten rodzaj rozstrzygnięcia będzie występował wtedy kiedy organ odwoławczy po analizie materiału dowodowego dochodzi do wniosku że w sprawie tej przed organem I instancji nie powinna zapaść decyzja merytoryczna tylko procesowa.

-Uchylenie decyzji organu I instancji w całości i przekazanie do ponownego rozpatrzenia przez właściwy organ. Organ odwoławczy odwołuje się do kasacji. Uchyla decyzje nie zastosowujące się co do istoty sprawy. Nastąpi to wtedy, gdy naruszone zostały przepisy o właściwości miejscowej i rzeczowej w tym właściwości funkcjonalnej. Taka decyzja organu odwoławczego ma więc wyłącznie charakter kasacyjny, ponieważ sprawa trafia do organu I instancji, który od początku prowadzi postępowanie zakończone nową decyzją. Od decyzji wydanej ponownie stronie ponownie służy odwołanie.

3.Umorzenie postępowania odwoławczego

Następuje wtedy gdy organ odwoławczy nie może wydać decyzji merytorycznej mimo, że postępowanie przed organem I instancji mogło zakończyć się taką decyzją decyzja umarzająca postępowanie jest decyzją procesową, a nie merytoryczną. Bezpodmiotowość pojawiła się w postępowaniu odwoławczym. Decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego może zostać wydana również wtedy gdy osoba odwołująca wycofa odwołanie, a organ odwoławczy uwzględni to wycofanie.

4.Uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Ten rodzaj rozstrzygnięcia może być stosowany niezwykle rzadko. Warunkiem wydania decyzji w tym trybie jest udowodnienie przez organ odwoławczy, że organ I instancji nie ustalił wszystkich okoliczności sprawy.

20. Wskaż okoliczności stanowiące podstawę zmiany i uchylenia decyzji ostatecznych.

Uchylanie i zmiana decyzji ostatecznej

Tryb określony w art. 253 dotyczy decyzji w wyniku których strona nie nabyła prawa, a tryb określony w art. 253a dotyczy decyzji w których strona takie prawa nabyła. Tryb określony w art. 253 dotyczy postępowań które mogą być wszczęte z urzędu i na wniosek, a tryb z art. 253a tylko na wniosek. Tryb w art. 253 zgodnie z tym przepisem decyzja ostateczna na mocy której strona nie nabyła prawa może być uchylona lub zmieniona przez organ. Podatkowy który ją wydał jeżeli przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes podatnika. Tryb w art. 253a który dotyczy decyzji w których strona nabyła prawa np. o odroczenie terminu płatności, podatnik nie zgromadził środków i prosi o zmianę decyzji o odroczenie terminu o 1 miesiąc. Ustawodawca jednocześnie zaznacza, że tryb postępowania z art. 253 i 253a.

W tym trybie nie można zmieniać i uchylać:

• decyzji ustalającej (określającej) wysokość zobowiązania podatkowego

• decyzje o odpowiedzialności płatników i inkasentów

• decyzje o odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe podatnika

• decyzje o odpowiedzialności spadkobiercy

• decyzje określające wysokość zwrotu podatku.

Tryb określony w art. 254 zmiana decyzji ostatecznych ustalających wysokość zobowiązania podatkowego. Dotyczy decyzji ustalających lub określających wysokość zobowiązania podatkowego za dany okres jeżeli nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na ustalenie bądź określone zobowiązania, a skutki wystąpienia okoliczności są uregulowane w przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania decyzji. Przepis ten pozwala zmienić decyzje wymiarowe, ale tylko gdy zmianie uległy okoliczności faktyczne.

Uchylenie decyzji w trybie art. 255 OP.

Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy uchyla decyzje wydane z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonych czynności, a strona ich nie dopełniła w wyznaczonym terminie. Żeby decyzja mogła być wydana z zastrzeżeniem wykonania jakiejś czynności w określonym terminie, przepisy prawa materialnego musza dopuszczać taką możliwość. Organ nie ma tu swobody i w związku z tym ten przepis jest martwy. Jednocześnie trzeba pamiętać, że określenie dodatkowych czynności nie może być utożsamione ze spełnieniem jakiś warunków,bo warunek to zdarzenie przyszłe niepewne i jeżeli chodzi o decyzje przyszłe warunkowe to ustawodawca przewiduje stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji.

Decyzje w trybie art. 255 podobnie jak 253 i 253a nie mogą być uchylone po okresie 5 lat od ich doręczenia. Organ podatkowy identycznie jak w przypadku stwierdzenia nieważności odmawia wszczęcia postępowania w tej sprawie.

• kolejny przepis który pozwala wznowić decyzję ostateczną czyli art. 258 który określa przypadki wygaśnięcia decyzji. Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy stwierdza wygaśnięcie decyzji jeżeli decyzja stała się bezprzedmiotowa

• decyzja która została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia warunku, a strona niedopełniła tego warunku

• kolejna przesłanka to decyzja która dotyczy określonych w tej decyzji bądź w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg

• decyzje w których organ podatkowy określił warunki upoważniające do korzystania ze zryczałtowanych kwot opodatkowania strona ich nie dopełniła,a warunki wynikają z prawa podatkowego.

Postępowanie w sprawie wzruszenia decyzji ostatecznej.

Zgodnie z art. 128 O.P. decyzje ostateczne to takie, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym. Ostateczną staje się zatem decyzja organu podatkowego I instancji po upływie 14 dni od doręczenia, jeżeli strona nie złożyła od niej odwołania. Decyzją ostateczną jest ponadto decyzja organu II instancji. Zasada trwałości decyzji ostatecznych oznacza, że organ podatkowy może dokonać zmiany treści decyzji ostatecznej wyłącznie w wypadkach przewidzianych w ustawach podatkowych. Wymaga to wydania nowej decyzji lub postanowienia o jej sprostowaniu. W trybie ordynacji podatkowej można uchylić lub zmienić decyzję ostateczną wyłącznie: w wyniku wznowienia postępowania art. 140, przez stwierdzenie nieważności art. 247, na podstawie art. 253 jeżeli przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes podatnika. Z tym zastrzeżeniem że tryb ten dotyczy decyzji zgodnie z którymi strona nie nabyła praw. Art. 253a OP można uchylić lub zmienić decyzję ale za zgodą strony jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie decyzji i przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes strony. Art. 254 OP ale ten przepis dotyczy wyłącznie decyzji która ustala lub określa wysokość zobowiązania podatkowego na dany okres jeżeli po doręczeniu takiej decyzji nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na wysokość zobowiązania, a skutki wystąpienia tych okoliczności zostały uregulowane w przepisach prawa podatkowego w dniu wydania decyzji , przez stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji w przypadku spełnienia przesłanek z art. 258. należy pamiętać, że decyzja wadliwa do czasu jej uchylenia wiąże zarówno adresata jak i organ który ją wydał.

Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji:

• wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości. Jeżeli decyzja zostanie wydana z naruszeniem tej przesłanki jest tak rażąco naruszona że trzeba ją wyeliminować z obrotu. Podstawą do stwierdzenia nieważności decyzji jest zarówno właściwość rzeczowa, miejscowa i funkcjonalna. Miejscowa- organ wyda decyzje, która nie dotyczy jego terytorialnego działania. Rzeczowa - wydanie decyzji w sprawie nie należącej do zakresu działania danego organu podatkowego, Funkcjonalna - która mówi , który organ jest właściwy do rozstrzygnięcia sprawy w danej instancji

• wydanie decyzji bez podstawy ( brak podstawy prawnej )

• wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa. W orzecznictwie jako rażące naruszenie prawa traktuje się wydanie rozstrzygnięcia wbrew określonemu nakazowi lub zakazowi

• wydanie decyzji w sprawie, która była już rozstrzygnięta inną decyzją ostateczną ( istotny jest przedmiot postępowania np. odroczenie, umorzenie rozłożenie na raty,

• skierowanie decyzji do osoby, która nie jest stroną sprawy

• niewykonalność decyzji w dniu jej wydania o ile taka niewykonalność ma charakter trwały np. organ odracza termin płatności do 4 maja, a doręczył 8 maja

• wydanie decyzji która zawiera wadę powodującą nieważność na mocy wyraźnie wskazanego przepisu

• wydanie decyzji których wykonanie wywołałoby czyn zagrożony karą

21. Wznowienie postępowania

Przesłanki w art. 240 OP. Jeżeli strona uprawdopodobni istnienie którejś z przesłanek wymienionych w art. 140 OP organ podatkowy wydaje postanowienie o wznowienie postępowania. Po wydaniu takiego postanowienia toczy się postępowanie, które w pierwszym etapie polega na tym, że organ podatkowy prowadzi postępowanie wyjaśniające co do istnienia tych przesłanek. Innymi słowy wydanie postanowienia o wznowienie nie przesądza jeszcze, że któreś z przesłanek z art. 240 faktycznie istnieje. Jeżeli strona nie uprawdopodobni istnienie przesłanek z art. 240 organ podatkowy wydaje decyzje o odmowie wznowienia postępowania. Decyzja taka jak od każdej innej decyzji przysługuje odwołanie. Jeżeli wydano postanowienie o wznowieniu to pierwszy etap tego postępowania polega na ustaleniu czy przesłanki do wznowienia istnieją czy nie.

Podstawy wznowienia postępowania może stanowić:

1.Fałszywe dowody na podstawie których ustalono istotne okoliczności sprawy. Głównym zadaniem organu podatkowego w toczącym się postępowaniu dowodowym jest ustalenie istotnych okoliczności sprawy. Środki którymi organ podatkowy posługuje się nazywamy dowodami. Jeżeli zatem któryś z dowodów na podstawie, którego ustalono istotne dla sprawy okoliczności okazał się fałszywy to przyjęte do rozstrzygnięcia sprawy rzeczywistych okoliczności nie odzwierciedlają stanu rzeczy. Rozstrzygnięcie organu podatkowego może być wówczas wadliwe. Trzeba pamiętać, że przepisy dotyczące uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej jako wyjątki od ogólnej zasady trwałości decyzji ostatecznych muszą być interpretowane ściśle. Jeżeli w sprawie pojawił się fałszywy dowód np.: świadek skłamał , ale organ podatkowy nie opierał się na tym dowodzie przy rozstrzyganiu sprawy to nie istnieje przesłanka do wznowienia postępowania podatkowego.

2.Wydanie decyzji w wyniku przestępstwa. Trzeba interpretować ściśle. Jeżeli w wyniku takiej decyzji popełniono wykroczenie to nie istnieje przesłanka do wznowienia postępowania, musi być bezpośredni związek miedzy wydaniem decyzji a przestępstwem

3.Wydanie decyzji przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu z art. 130-132 OP. Jeżeli organ wydał decyzję to taką decyzję uchylić można lub zmienić bo są przesłanki do wznowienia postępowania.

4.Brak udziału stron w postępowaniu, nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu podatkowym. Nie została zawiadomiona do udziału. To jest jej prawo a nie obowiązek.

5.Ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji nieznanych organowi, który wydał decyzję. Musi być interpretacja ścisła. Istotne dla sprawy, nowe okoliczności, ale istniejące w dniu wydania rozstrzygnięcia, muszą być nie znane organowi, który wydał decyzję a nie pracownikowi

6.Wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawa stanowiska innego organu

7.Wydanie decyzji na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały zmienione lub uchylone

7.Wydanie decyzji na podstawie przepisu o którego niezgodność z ustawą, konstytucją, umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny. Postępowanie musi toczyć się na nowo.

8.Decyzje odmawiające uchylenia decyzji dotyczących..................... zasada wtedy kiedy wydanie nowej decyzji co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów atr 68 - 70 OP - terminy przedawnienia. Może zapaść decyzja która będzie uchylała w całości lub w części. W pierwszym etapie organ podatkowy musi stwierdzić istnienie przesłanek. W wyniku uchylenia będzie wydana decyzja która będzie różniła się od tej pierwotnej i zachowane muszą być terminy przewidziane w art. 68 - 70 OP. Organ może wydać decyzję merytoryczne co do istoty oraz procesowe gdy brak jest przesłanek do rozstrzygnięcia merytorycznego. Uchyla się postępowanie i umarza się postępowanie w sprawie.

22. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Zgodnie z art. 258 ordynacji stwierdzenie wygaśnięcia decyzji dotyczy zarówno decyzji ostatecznych, jak i nieostatecznych. Jednak w praktyce ma zastosowanie wyłącznie do decyzji ostatecznych. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji nieostatecz-nej przed upływem terminu wniesienia odwołania naruszałoby bowiem zasadę dwuinstancyjności postępowania. Organ podatkowy stwierdza wygaśnięcie decyzji, jeżeli:

1) stała się bezprzedmiotowa,

2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku,

3) strona nie dopełniła przewidzianych w tej decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg,

4) strona nie dopełniła określonych w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ryczałtowych form opodatkowania.

Organem właściwym do stwierdzenia wygaśnięcia decyzji jest zawsze organ podatkowy, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Organ ten stwierdza wygaśnięcie w formie decyzji, która ma charakter deklaratoryjny, ponieważ wskazuje i potwierdza jedynie okoliczności, które spowodowały wygaśnięcie danej decyzji.

Należy jednak zaznaczyć, że według art. 258 § 3 ordynacji w przypadkach, o których mowa w art. 258 § 1 pkt 3 i 4 oraz art. 259 § 2, decyzja stwierdzająca wygaśnięcie decyzji wywołuje skutki prawne od dnia doręczenia decyzji, której wygaśnięcie się stwierdza. Tym samym w pozostałych przypadkach (art. 258 § 1 pkt 1 i 2) skutki takie wywołuje inne zdarzenie. I tak w przypadku:

• gdy przesłanką wygaśnięcia decyzji jest bezprzedmiotowość - skutki wywołane są od momentu zaistnienia zdarzenia, które spowodowało tę bezprzedmiotowość,

•niedopełnienia warunku (pkt 2) - skutki są wywołane od momentu doręczenia decyzji zawierającej taki warunek.

Od decyzji stwierdzającej wygaśnięcie innej decyzji służy odwołanie. Jest ona bowiem decyzją wydaną w pierwszej instancji w postępowaniu, którego przedmiotem jest wygaśnięcie decyzji. Od decyzji ostatecznej przysługuje natomiast skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Organ podatkowy stwierdza wygaśnięcie decyzji, jeżeli zaistniały okoliczności określone przez ustawodawcę, np. gdy decyzja stała się bezprzedmiotowa, strona nie dopełniła warunku wskazanego w decyzji. Tak ogólne określenie okoliczności, które powodują wygaśnięcie decyzji, niewiele mówi, dlatego wymaga bardziej szczegółowego omówienia.

Podstawy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji z uwagi na jej bezprzedmiotowość

Na podstawie art. 258 § 1 pkt 1 ordynacji podatkowej organ podatkowy ma obowiązek stwierdzić wygaśnięcie każdej decyzji podatkowej, która stała się bezprzedmiotowa. Ponieważ ustawodawca nie mówi, kiedy decyzja staje się bezprzedmiotowa, należy posłużyć się definicją słownikową, w myśl której „bezprzedmiotowość" to inaczej „bezcelowość (niecelowość), bezsensowność, bezproduktywność, bez sensu"125, a „bezprzedmiotowy" to „niemający uzasadnienia"126. Decyzja staje się zatem bezprzedmiotowa, jeżeli niemożliwe jest osiągnięcie celu zamierzonego w wyniku jej wydania albo jeżeli wykonanie decyzji byłoby nieuzasadnione - np. jeżeli przestanie istnieć jakikolwiek element, od którego uzależnione jest osiągnięcie celu, np. przedmiot decyzji. Powodem stwierdzenia wygaśnięcia decyzji nie jest jednak tylko brak przedmiotu decyzji. Decyzja może się stać bezprzedmiotowa również z innych powodów, np. decyzja przyznająca ulgę w podatku dochodowym z tytułu wyszkolenia ucznia może się stać bezprzedmiotowa z chwilą śmierci podatnika. Identyczna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku innych decyzji, jeżeli z powodu śmierci podatnika nie będzie można osiągnąć zamierzonego (poprzez wydanie decyzji) celu. W większości takich przypadków wydawanie decyzji o stwierdzeniu wygaśnięcia decyzji nie ma sensu. Z tych względów wydaje się dziwne, że ordynacja - na wzór kodeksu postępowania administracyjnego - nie wprowadziła zastrzeżenia, że wygaśnięcie decyzji stwierdza się jedynie w przypadkach wskazanych przez ustawodawcę.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji ze względu na niedopełnienie przez stronę warunku zastrzeżonego w decyzji

Zgodnie z art. 258 § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej organ podatkowy, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku. Warunek to zdarzenie przyszłe niepewne. Warunek może być rozwiązujący, tzn. skutki prawne decyzji są wywołane w momencie doręczenia decyzji, a w momencie zaistnienia zdarzenia określonego jako warunek decyzja traci moc obowiązującą ze skutkiem wstecznym (od strony prawnej jest traktowana tak, jakby jej nigdy nie wydano). Warunek może być także zawieszający. Decyzja, w której taki warunek zastrzeżono, wywoła skutki dopiero w momencie jego zaistnienia, tzn. skutki nie powstaną w momencie doręczenia decyzji, lecz dopiero w momencie zaistnienia zdarzenia przyszłego, niepewnego, stanowiącego warunek określony w takiej decyzji. Podkreślenia wymaga fakt, że możliwość zawarcia w decyzji warunku musi dopuszczać przepis prawa materialnego. Pogląd taki utrwalił się także w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji ze względu na niedopełnienie przez stronę przewidzianych w decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg

Poza ogólną przesłanką (zawartą w art. 258 § 1 pkt 2 ordynacji) uzasadniającą stwierdzenie wygaśnięcia decyzji w przypadku niedopełnienia określonego warunku ustawodawca przewiduje (w art. 258 § 1 pkt 3 ordynacji) odrębną podstawę wydania takiej decyzji, gdy strona nie dopełni przewidzianych w decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że w przypadku przesłanki określonej w art. 258 § 1 pkt 3 ordynacji chodzi o szczególnego rodzaju warunki, ponieważ nie muszą to być zastrzeżenia zawarte w decyzji, ale mogą one wynikać bezpośrednio z przepisów prawa podatkowego. W tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, gdy uprawnienie do ulgi uzależnione jest od spełnienia warunków wyznaczonych przez ustawodawcę, a nie przez organ podatkowy

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji ze względu na niedopełnienie przez stronę określonych w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ryczałtowych form opodatkowania

W przypadku przesłanki stwierdzenia wygaśnięcia decyzji na podstawie art. 258 § 1 pkt 4 ordynacji podatkowej mamy do czynienia z warunkiem, który nie jest zastrzeżony w decyzji, lecz określony bezpośrednio w przepisach prawa podatkowego. Tym samym art. 258 § 1 pkt 4 ordynacji nie stanowi samoistnej przesłanki stwierdzenia wygaśnięcia decyzji, lecz wskazuje na przesłanki określone w przepisach materialnego prawa podatkowego (na przykład w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. z 1998 r. Nr 144, poz. 930 ze zm.) Zgodnie z art. 40 ust. 1 tej ustawy naczelnik urzędu skarbowego stwierdza między innymi wygaśnięcie decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, gdy podatnik:

•poda we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej dane niezgodne ze stanem faktycznym, powodujące nieuzasadnione zastosowanie

opodatkowania w formie karty podatkowej bądź ustalenie wysokości podatku dochodowego w formie karty podatkowej w kwocie niższej od należnej,

•prowadzi nierzetelnie (niezgodnie ze stanem faktycznym) ewidencję zatrudnienia bądź, mimo obowiązku, nie prowadzi tej ewidencji, a stwierdzony stan zatrudnienia jest wyższy od zgłoszonego naczelnikowi urzędu skarbowego,

• nie zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego w terminie, o którym mowa w art. 36 ust. 7, o zmianach powodujących utratę warunków opodatkowania w formie karty podatkowej albo mających wpływ na podwyższenie wysokości podatku dochodowego w formie karty podatkowej, bądź w zawiadomieniu poda dane w tym zakresie niezgodne ze stanem faktycznym,

• w rachunku lub fakturze, stwierdzających sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, poda dane niezgodne ze stanem faktycznym.

W przypadku stwierdzenia wygaśnięcia decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej podatnicy płacą podatek dochodowy na ogólnych zasadach za cały rok podatkowy. Tym samym skutkiem wygaśnięcia takiej decyzji jest zmiana formy opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zasady wygaśnięcia decyzji o odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej

W razie wydania decyzji na podstawie art. 48 § 1 pkt 1 lub pkt 2, tzn. o odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej, nowym terminem płatności jest dzień, w którym, zgodnie z decyzją, powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo poszczególnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę. Decyzja taka powoduje zatem zmianę terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej. Oznacza to, że podatek objęty decyzją odroczeniową lub ratalną nie jest już zaległością podatkową, mimo iż upłynął pierwotny termin płatności. Jednak w przypadku niedotrzymania terminu wyznaczonego taką decyzją terminem płatności podatku lub zaległości podatkowej objętej odroczeniem lub ratą staje się ponownie pierwotny termin płatności.

O wygaśnięciu decyzji co do odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej organ podatkowy nie orzeka jednak w decyzji. Zgodnie bowiem z art. 259 § 1 ordynacji w razie niedotrzymania terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej bądź terminu płatności którejkolwiek z rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa (a więc bez wydawania decyzji) wygaśnięcie decyzji o:

• odroczeniu terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę - w całości,

• rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej - w części dotyczącej raty płatności niezapłaconej w terminie.

Zasady te mają odpowiednie zastosowanie do odroczonych lub rozłożonych na raty należności płatników lub inkasentów. W przypadku niedotrzymania terminu płatności raty nie wygasa decyzja ratalna w całości, lecz skutki prawne decyzji w części dotyczącej konkretnej raty, której terminu nie dotrzymano. Decyzja o rozłożeniu zapłaty podatku lub zaległości podatkowej dzieli zatem podatek (zaległość podatkową) na tyle części, ile rat zostało wyznaczonych w decyzji organu podatkowego.

23. Cel kontroli skarbowej

Cel kontroli skarbowej został określony w art. 1 ustawy o kontroli skarbowej. Zgodnie z tym przepisem celem kontroli skarbowej jest: ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych. Ma także na celu : badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych, przeciwdziałanie i zwalczanie naruszeń prawa obowiązującego w zakresie obrotu towarowego z zagranicą i obrotu towarami przywożonymi z zagranicy., a także zapobieganie i ujawnianie przestępstw wśród osób zatrudnionych lub pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. Konkretnie chodzi tu o ujawnienie i zapobieganie następującym przestępstwom: dotyczącego przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub żądania korzyści majątkowej w związku z pełnieniem funkcji publicznej; dotyczącego udzielania lub obiecania udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, dotyczącego powoływania się na swoje wpływy w instytucji państwowej lub samorządu terytorialnego oraz podejmowania się pośrednictwa w załatwianiu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub jej obietnicę, dotyczącego działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego przez przekroczenie swoich uprawnień lub niedopełnienie obowiązków.

Zakres przedmiotowy kontroli skarbowej

Do zakresu przedmiotowego kontroli skarbowej należy:

• kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania: podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych

• ujawnianie i kontrola: niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów

• kontrola źródeł pochodzenia: majątku w przypadku niezgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów

• kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania: środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych podlegających zwrotowi

• kontrola wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków publicznych oraz środków pochodzących z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych podlegających zwrotowi

• certyfikacja i wydawanie deklaracji zamknięcia pomocy finansowej ze środków pochodzących z Unii Europejskiej

• badanie celowości w czasie podejmowania decyzji i zgodności z prawem wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym,, a w szczególności ujawnianie niedoborów,a także innych szkód w tym mieniu

• badanie wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz prawidłowości prywatyzacji mienia Skarbu Państwa

• kontrola rzetelności wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji

• kontrola zgodności wykorzystania środków , których spłatę poręczył lub gwarantował Skarb Państwa z ich przeznaczeniem

• kontrola zgodności z prawem: przywozu towarów dopuszczonych do obrotu na polskim obszarze celnym lub mających inne przeznaczenie celne oraz wywozu towarów za granicę, a także kontrola i ujawnianie towarów nielegalnie wprowadzonych na polski obszar celny

• ujawnienie składników majątkowych podmiotów zobowiązanych do uiszczenia należności publicznych lub podejrzanych o czyny zagrożone karą grzywny lub karami pieniężnymi w celu zapewnienia skuteczności poboru tych należności oraz wykonania orzeczeń lub mandatów karnych

• kontrola świadczeń o stanie majątkowym osób obowiązanych do składania zatrudnionych lub pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych: administracji celnej, podatkowej oraz skarbowej podległych Ministrowi Finansów, w tym urzędzie obsługującym tego ministra

• kontrola resortowa jednostek organizacyjnych: administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej podległych Ministrowi Finansów, w tym urzędzie obsługującego tego ministra

• badanie przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów: ograniczeń i obowiązków określonych w przepisach prawa dewizowego oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń, zezwoleń dewizowych i zezwoleń na prowadzenie działalności kantorowej

• prowadzenie działalności analitycznej i prognostycznej w odniesieniu do negatywnych zjawisk występujących w obszarze właściwości kontroli skarbowej oraz przedstawianie w tym zakresie informacji i analiz organom administracji rządowej

24. Organy sprawujące kontrolę skarbową

Kontrolę skarbową sprawują organy kontroli skarbowej. Organem kontroli skarbowej jest dyrektor urzędu kontroli skarbowej. Naczelnym organem kontroli skarbowej jest natomiast minister właściwy do spraw finansów publicznych. Z kolei Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jest organem wyższego stopnia nad dyrektorami urzędów kontroli skarbowej. Każdy z tych organów ma inny zakres zadań i kompetencji, a także inny sposób ich powoływania.

Minister Finansów jako organ kontroli skarbowej

Minister Finansów jest naczelnym organem kontroli skarbowej. Podlega mu Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, który jest powoływany i odwoływany na jego wniosek przez Prezesa Rady Ministrów. Minister Finansów powołuje i odwołuje dyrektorów urzędów kontroli skarbowej. Do jego kompetencji należy także określenie w drodze rozporządzenia siedziby i terytorialnego zasięgu działania urzędów kontroli skarbowej. Określa on także organizację urzędów kontroli skarbowej, zapewniając sprawne wykonywanie zadań. Do kompetencji Minister Finansów należy nadawanie statutu urzędom kontroli skarbowej.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Jego zadania są różnorodne.

Sprawuje on nadzór nad działalnością wojewódzkich kolegiów skarbowych, dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, inspektorów zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz inspektorów i pracowników zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz inspektorów i pracowników zatrudnionych w wyodrębnionych komórkach, pracowników wywiadu skarbowego, w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie o kontroli skarbowej. Określa zadania i sprawuje kontrolę nad urzędami kontroli skarbowej, organizuje szkolenia inspektorów, pracowników wywiadu skarbowego, organizuje system informacji w urzędach kontroli skarbowej i zapewnia jego współdziałanie z systemem informacji innych instytucji, organizacji państwowych i samorządowych, powołuje spośród inspektorów wicedyrektorów urzędów kontroli skarbowej i ich odwołuje, upoważnia inspektorów i pracowników zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych do przeprowadzenia czynności kontrolnych, a także w uzasadnionych przypadkach decyduje o zmianie inspektora lub pracownika prowadzącego czynności kontrolne, ustala plany kontroli, upoważnia inspektorów i pracowników zatrudnionych w urzędzie kontroli skarbowej do przeprowadzenia czynności kontrolnych poza obszarem terytorialnego zasięgu działania danego urzędu lub w przedmiocie wobec którego nastąpiła zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego na właściwego wyłącznie w zakresie określonych kategorii podatków. Wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie, wydaje wyniki kontroli. Analizuje wyniki działalności kontroli skarbowej i przedstawia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych propozycje ich wykorzystania , uczestniczy w pracach między narodowych organizacji i instytucji zajmujących się kontrolą skarbową, ustala zasady i kryteria dokonywania ocen kwalifikacyjnych. Koordynuje działania w zakresie kontroli podejmowane przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej wykonuje powyższe zadania przy pomocy komórek organizacyjnych wyodrębnionych w tym celu w strukturze urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz koordynuje ich pracę. Ponadto może podawać do wiadomości publicznej zbiorczą informację dotyczącą działalności kontroli skarbowej.

Dyrektor urzędu kontroli skarbowej

Dyrektorów urzędów kontroli skarbowej powołuje spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu, a także odwołuje Minister Finansów na wniosek Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Dyrektorzy kierują pracą urzędu kontroli skarbowej. Ich zadania są różnorodne. Dyrektor urzędu kontroli skarbowej organizuje pracę tego urzędu i jest przełożonym zatrudnionych w nim inspektorów oraz innych pracowników . decyduje o polityce kadrowej, a także o sprawiedliwości działania tego urzędu. Ustala plany kontroli. Decyduje zatem nie tylko o zakresie kontroli, ale również o wytypowanych do kontroli podmiotach. Należy jednak zaznaczyć, że plany kontroli muszą być ustalone stosownie do zadań określonych przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Upoważnia inspektorów i pracowników do przeprowadzenia czynności kontrolnych. Bez zgody i wiedzy dyrektora urzędu kontroli skarbowej nie może być przeprowadzona żadna czynność w ramach kontroli skarbowej. Wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie, a także wyniki kontroli. Dokonuje zmiany inspektora lub pracownika prowadzącego czynności kontrolne. Dyrektor powinien korzystać z tego uprawnienia w sytuacjach wyjątkowych ponieważ ustawodawca dopuszcza dokonanie takiej zmiany tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Może podawać do publicznej wiadomości zbiorcze informacje dotyczące działalności kontroli skarbowej na terenie objętym zasięgiem działania urzędu kontroli skarbowej

25. Osoby wykonujące czynności kontrolne.

Inspektorzy kontroli skarbowej

Do podstawowych zadań inspektorów należy prowadzenie postępowania przygotowawczego, w trybie i na zasadach określonych w przepisach: kodeksu postępowania karnego, kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i kodeksu karnego skarbowego w sprawach z zakresu kontroli skarbowej. Inspektor nie jest zatem organem kontroli skarbowej, lecz jedynie osobą wykonującą czynności kontrolne i sporządzającą protokół. Przygotowuje również projekt wyniku kontroli lub decyzji.

Prawa inspektorów i pracowników kontroli skarbowej

Inspektorzy i pracownicy wykonujący czynności związane z realizacją zadań wchodzących w zakres kontroli skarbowej posiadają szerokie uprawnienia . Uprawnienia te są jednak różnicowane w zależności od rodzaju zadań, jaki są przez nich realizowane. Generalnie wszystkim inspektorom przysługuje prawo do: legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek organizacyjnych, do przedsiębiorców i organizacji społecznych, w nagłych przypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy w ramach obowiązujących przepisów, prowadzenia czynności kontrolnych według terytorialnego zasięgu działania urzędów kontroli skarbowej w których są zatrudnieni. Natomiast inspektorom i pracownikom zatrudnionym w specjalnych wyodrębnionych komórkach organizacyjnych, którzy wykonują zadania polegające na: ujawnieniu i kontroli niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów; kontroli źródeł pochodzenia majątku, w przypadku nie zgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów; kontroli zgodności z prawem przywozu towarów dopuszczonych do obrotu na polskim obszarze celnym lub mających inne przeznaczenie celne oraz wywozu towarów za granicę , a także kontroli i ujawnieniu towarów nielegalnie wprowadzonych na polski obszar celny; ujawnieniu składników majątkowych podmiotów zobowiązanych do uiszczenia należności publicznych lub podejrzanych o czyny zagrożone karą grzywny lub karami pieniężnymi w celu zapewnienia skuteczności poboru tych należności oraz wykonania orzeczeń lub mandatów karnych; zapewnienia ochrony fizycznej i technicznej inspektorom i pracownikom, a za zgodą Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej także innym organom i instytucją państwowym; rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu przestępstw i wykroczeń związanych z obrotem z zagranicą towarami i technologiami objętymi kontrolą międzynarodową.

Dodatkowe uprawnienia:

Mają prawo zatrzymania i przeszukania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach KPK i KKS. Są uprawnieni do zatrzymania pojazdów i innych środków przewozowych w celu przeprowadzenia kontroli przewożonych towarów lub dokumentów przewozowych dotyczących tych towarów, a także badania towarów i pobierania ich próbek oraz przeprowadzania kontroli i rodzaju używanego paliwa oraz pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego. Zatrzymanie pojazdów mechanicznych i innych środków przewozowych może być dokonane tylko przez umundurowanych inspektorów i pracowników znajdujących się w pobliżu oznakowanego pojazdu służbowego. Są uprawnieni do zastosowania środków przymusu bezpośredniego wobec osób niepodporządkowujących się ich poleceniom. Dopuszczalne jest stosowanie takich środków jakie odpowiadają potrzebą zaistniałej sytuacji i w inny dostępny sposób nie można wykonać czynności służbowych. Chodzi tu mianowicie o użycie siły fizycznej i indywidualnych technicznych i chemicznych środków lub urządzeń przeznaczonych do obezwładnienia i konwojowania osób albo środków przewozowych. Inspektor i pracownik w określonych przypadkach mają prawo użycia broni palnej.

Obowiązki inspektorów kontroli skarbowej i pracowników

Na inspektorach ciążą różnorodne obowiązki związane z wykonywaniem zadań wchodzących w zakres kontroli skarbowej. Jeżeli przy dokonywaniu czynności służbowych zaistniała konieczność zdjęcia nałożonych uprzednio zamknięć celnych, mają obowiązek ponownego nałożenia zamknięć celnych oraz odnotowania tego faktu w treści odpowiedniego dokumentu.

W toku wykonywania czynność służbowych są obowiązani do poszanowania godności człowieka oraz respektowania innych praw i wolności obywatelskich. Są zobowiązani do wykonywania czynności służbowych w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobistej majątkowe osób i przedsiębiorców których te czynności dotyczą.

10

---