Późne dzieciństwo- młodszy wiek szkolny

1. od 6, 7 roku życia do 10-12 roku życia

2. rozpoczęcie nauki, systematyczne zdobywanie wiedzy

3. uczenie się stanowi podstawowy rodzaj jego aktywności

4. gotowość szkolna- przygotowanie dziecka do opanowania elementarnych kompetencji szkolnych ( czytania, pisania)

- gotowość psychomotoryczna- dziecko porusza się płynnie, jest sprawne manualnie, potrafi wymawiać wszystkie głoski języka ojczystego, dokonać analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, koncentruje się na zadaniu, ma prawidłowo rozwinięte zdolności pamięciowe, orientuje się w schemacie ciała, ma dobrą koordynacje wzrokowo- ruchową

- gotowość słownikowo- pojęciowa- bogaty zasób słów, potrafi wyrazić myśli za pomocą słów, umie wyciągnąć wnioski, poprawnie posługuje się symbolami

- gotowość emocjonalno - motywacyjna- wyraża stany emocjonalne adekwatnie do sytuacji, potrafi zachować się właściwie w grupie rówieśników, jest samodzielne w działaniu, potrafi podporządkować się poleceniom nauczyciela, jest nastawione na poznanie, odkrywanie i badanie

ROZWÓJ FIZYCZNY I MOTORYCZNY

1. przewaga tempa przyrostu masy ciała nad tempem wzrastania - okres fizjologicznego pełnienia

2. funkcjonalne doskonalenie centralnego układu nerwowego

3. pełne uzębienie

4.wydłużenie kończyn, rozrost stóp

5. skok pokwitaniowy (ok. 11 roku życia)- dziewczynki zaczynają górować nad chłopcami wzrostem i masą, sprawiają wrażenie, że są starsze od chłopców

6. doskonalenie sprawności rysunkowych, ubierania się, uczą się pisać, wykonywać różne prace ręczne

7. 7-9 roku życia przewaga ruchów rąk i nóg wykonywanych w ciągu godziny

8. 10 rok życia przystosowanie się dziecka do wymagań szkolnych, zmniejsza się ruchliwość, działanie ruchowe są celowe, ekonomiczne i uporządkowane, potrafią opanować pływanie, skakanie do wody, jazdę na deskorolce, wrotkach albo łyżwach, nartach, grają na instrumentach, malują

9. wszechstronność w rozwoju wszystkich aspektów motoryczności nazywamy etapem dziecka doskonałego

ROZWÓJ POZNAWCZY

1. myślenie logiczne, elastyczne, zorganizowane

2. operacje logiczne- odwracalne czynności myślowe: dziecko potrafi rozpatrywać kolejne kroki w rozumowaniu, a następnie myślowo odwrócić kierunek i powrócić do stanu wyjściowego

3. dziecko potrafi formułować pierwsze ogólne prawa i zdolne jest do rozumowania indukcyjnego

4. odwracalność : inwersja- gdy kulki zostaną umieszczone w rurce w kolejności C B A, to po odwróceniu rurki o 180° dziecko spodziewa się, że będzie można je wyciągnąć w kolejności A B C

5. odwracalność myślenia wiąże się z opanowaniem zasad zachowania stałości, czyli świadomością, że ilość substancji pozostanie taka sama, bez względu na zmiany dokonywane na wymiarach z nią niezwiązanych

6. decentracja- umiejętność wykorzystania wszystkich widocznych cech bodźca ( kolor, kształt, wielkość)

7. opanowanie porządkowania przedmiotów według różnic (szeregowanie)

8. grupowanie przedmiotów według podobieństw (klasyfikacja)

9.dziecko dostrzega nie tylko stan konkretnych operacji np. początek i koniec ale także ich przekształcenia

10. dziecko rozumie pojęcia: przyczynowości, przestrzeni, czasu i prędkości

11. zwiększenie zasobów poznawczych- skrócenie czasu potrzebnego na wykonanie zadań umysłowych

12. zwiększenie zasobów pamięci operacyjnej, możliwość wykonywania większej liczby zadań

13. zwiększenie sprawności mechanizmów kontroli, rozwój funkcji zarządzających

14. uwaga staje się dowolna, kierowana przez wewnętrzne reguły poznawcze (np . strategie selektywnego poszukiwania) a nie cech sytuacji, staje się bardziej selektywna i planowa, zwiększają się także możliwości adaptacji uwagi

15. zdolność do skupiania się wyłącznie na tym aspekcie sytuacji, który jest zgodny z celem aktywności dziecka, ignorowanie tych, które w danym momencie są nieistotne

16. zdolność do kierowania własną uwagą wzrasta w procesie wychowania w okresie nauki szkolnej

17. stosowanie odpowiednich strategii uwagi w zależności od wymagań zadania

18. wzrost planowości uwagi

19. zwiększenie pojemności uwagi przy jednoczesnym wzroście objętości jednostek do zapamiętania

20. poszerzenie ogólnej wiedzy dziecka oraz zdolność do gospodarowania własnymi zasobami poznawczymi

21. dzieci stosują strategie pamięciowe, działanie intencjonalne by osiągnąć cel pamięciowy

22. rozwój strategii takich jak: powtarzanie i organizowanie, a także zdolność do posługiwania się prostszymi formami elaboracji. elaboracja to

23. zapamiętywanie przez powtarzanie

24. metapamięć - wiedza dziecka o własnych procesach pamięciowych

25. kształtuje się ogólna wiedza społeczna- na którą składają się informacje na temat "człowieka w ogóle", współzależności cech psychicznych związanych z płcią, wiekiem, rolą społeczną, środowiskiem

26. rozumienie fałszywych przekonań II rzędu - przekonań jednej osoby na temat przekonań innej osoby- rozumienie fałszywych przekonań I rzędu polega na rozumieniu, że jednostka w swoi m zachowaniu kierować się będzie swoją wiedzą o rzeczywistości ( marek pomyśli, że czekolada jest tam, gdzie ją schował, i tam jej poszuka bo nie wie że została przełożona), przekonania II rzędu dotyczą przekonań osoby na temat przekonań kogoś innego ( joasia, która przełożyła czekoladę, myśli, że Marek pomyśli, że czekolada jest tam, gdzie ją schował, bo nie wie, że jest teraz w innym miejscu)

27. dzieci rozumieją stałości liczby, rozumieją, że o sile nabywczej pieniądza decyduje jej nominał, a nie ilość monet.

28. początkowo sądzą, że wyższa cena powinna być za większą rzecz, od 8 r.ż. cenę utożsamiają z funkcją rzeczy i jej użytecznością, dzieci powyżej 11r.ż łączą cenę z kosztami produkcji i profitami sprzedawcy

29. umiejętność adekwatnego posługiwania się wieloma pojęciami ekonomicznymi

30. zaczynają dostrzegać funkcjonalne cechy produktów, są bardziej zainteresowane ich marką

31. podejmują samodzielnie decyzje zakupowe

SPRAWNOŚCI JĘZYKOWE I KOMUNIKACYJNE

1. potrafi wypowiedzieć się na temat niezależnie od adekwatnej sytuacji

2. świadomość językowa- zdolność do myślenia o języku jako systemie

3. potrafi analizować słowa złożone i odczytywać ich znaczenie

4. bardziej precyzyjne używanie słów

5. odróżnienie mowy potocznej od naukowej, dosłownej od metaforycznej, używa synonimów, rozumie słowa wieloznaczne, metafory i ironię

6. potrafi podać dwa znaczenia słów wieloznacznych, np. pióro, język

7. nie dostrzega ironicznej wypowiedzi

8. rozumieją konieczność dostosowania zakresu informacji do słuchacza a także kontekstu sytuacyjnego

9. wiedzą, że należy mówić o tym co związane z rozmową, mówić na temat i to co nie zostało jeszcze powiedziane

10. mówią ekonomicznie bez powtórzeń

11. potrafi ponawiać prośbę w innej formie

12. potrafi wyrażać się taktownie, stosownie do kontekstu sytuacyjnego

13. za pomocą środków językowych i niejęzykowych oddać charakter, emocje i postawę granej postaci

14. między 7 a 10 rokiem życia rozwija się kompetencja narracyjna związana z rozumieniem i tworzeniem opowiadań

15. w szkole uczy się pisać i czytać

16. kieruje swą uwagę podczas pisania na treść, strukturę oraz ortograficzną poprawność zapisu

17. opanowanie mowy pisanej obejmuje 3 etapy:

- dziecko potrafi zapisać słowo gdy je widzi

- dziecko potrafi pisać ze słuchu

- potrafi zapisać słowo pomyślane

18. umiejętność rozumienia tekstu znacznie wyprzedza umiejętność jego czytania

19. dysleksja- trudność w nabywaniu umiejętności czytania, mimo utrzymującego się w normie poziomu inteligencji i prawidłowych warunków socjokulturowych

ROZWÓJ SPOŁECZNY I EMOCJONALNY

1. między 8 a 9 rokiem życia rozwija się zdolność do decentracji interpersonalnej, czyli dostrzegania wewnętrznych przyczyn zachowania innych ludzi

2. rozwój rozumienia sytuacji społecznej

3. dziecko znacznie więcej czasu spędza z dziećmi niż z dorosłymi

4. dla dziecka w młodszym wieku szkolnym coraz większe znaczenie ma nie tyle fizyczna obecność rodzica co jego psychiczna dostępność

5. relacje z rówieśnikami- popularność dziecka w grupie ma wpływ na psychiczny dobrostan jednostki , ma wpływ na poziom psychicznego przystosowania dziecka w przyszłości

6. trzy typy statusów dziecka w grupie:

- dziecko popularne- oceniane pozytywnie przez większość rówieśników- są lubiane, towarzyskie, posiadają wysokie kompetencje społeczne, zostają naturalnymi przywódcami w grupie

-. dzieci nieakceptowane, odrzucane- większość rówieśników ocenia je negatywnie- nie potrafią nawiązać konstruktywnych relacji z rówieśnikami , przejawiają wiele antyspołecznych zachowań, są odrzucane z powodu kłótliwości, nadmiernej gadatliwości i niechęci do dzielenia się w zabawie

- dzieci ignorowane- większość rówieśników ich w ogóle nie zauważa- nie potrafią nawiązać interakcji, są nieśmiałe, brakuje im stanowczości, wycofują się w obliczu agresji ze strony innych

i dodatkowo wyróżnia się też

- dzieci kontrowersyjne- lubiane przez cześć rówieśników, a przez część nie

- dzieci przeciętne

7. przyjaźń związek oparty na wspólnocie zainteresowań, opiera się na podobieństwie poglądów i gustów i jest związkiem opartym na wzajemności

8. dzieci przyjaźnią się z osobami tej samej płci, w podobny wieku o o podobnym pochodzeniu etnicznym

9.segregacja rodzajowa polega na spontanicznym tworzeni w trakcie nauki i zabawy grp zgodnie z kryteriami płci

10. ok 7 roku życia zmienia się rozumienie emocji, w kierunku dostrzegania wewetrznego charakteru przeżyć emocjonalnych

11. okres umysłowy- większość dzieci rozumie, jakie znaczenie mają pragnienia i przekonania jakiejś osoby dla jej emocji (np. cieszę się bardzie z prezent, o którym marzyłem) a także jest świadom możliwości ukrywania rzeczywiście przeżywanych emocji

12. między 9 a 11 rokiem życia- możliwość jednoczesnego przeżywania różnych stanów emocjonalnych, możliwości regulacji emocjonalnej

13. okres refleksyjny- pozwala dziecku zrozumieć, jak jednostka może rozważać daną sytuację z różnych perspektyw, dzieci rozumieją, że niemożność przyznania się do winy i uzyskania przebaczenia może być źródłem negatywnych emocji

15. rozumienie emocji złożonych i konfliktowych- jednoczesne przeżywanie emocji o tym samym znaku (zadowolenie , duma) lub przeciwnym (radość i smutek)

16. pojawiają się nowe wzorce agresji fizycznej, werbalnej i społecznej- najczęstsza: akty fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad słabszymi uczniami w szkole czyli tyranizowanie, dokuczanie, dręczenie

17. tyranizowanie najczęściej przybiera formę oczerniania, ignorowania, odrzucania czy zastraszania, agresji psychicznej towarzysza akty agresji fizycznej

18.agresji towarzyszy nie tylko motyw szkodzenia ale także motywy instrumentalne związany z chęcią osiągnięcia lepszej pozycji społecznej w grupie oraz utwierdzenie siebie w przekonaniu o posiadaniu pożądanej wysokiej pozycji

19. agresja proaktywna w odróżnieniu od agresji reaktywne występuje bez prowokacji, jest przemyślana i towarzyszy jej niski poziom emocji

20. stres w życiu dziecka- dzieci zaczynają obawiać się, że mogą zostać ofiarami napaści

21. regulacja własnej ekspresji emocjonalnej pozwala na coraz bardziej świadomą refleksję nad własnymi przeżyciami, okolicznościami ich występowania oraz sposobami radzenia sobie ze skutkami negatywnych emocji

22. wzrost odporności psychicznej dzieci w młodszym wieku szkolnym, czyli umiejętności znoszenia napięcia emocjonalnego bez obniżenia poziomu funkcjonowania

23. potrafi dążyć do osiągnięcia celu mimo odczuwania napięcia emocjonalnego

ROZWÓJ MORALNY

1. dziecko przechodzi od moralności heteronomicznej, opartej na jednostronnym szacunku wobec autorytetu osoby starszej, w kierunku autonomii moralnej, opartej na szacunku wzajemnym, równości i sprawiedliwości

2. relatywizm moralny- dzieci oceniając czyny innych osób, np. kłamstwo, zaczynają uwzględniać ich intencje, a nie tylko skutki działań

3. uważają wszyscy są równi wobec prawa i że takie samo przewinienie powinno pociągać za sobą taką samą karę

4. poziom przedkonwencjonalny( stadium I i II)- rozpatrywanie moralnego postępowania w kontekście zaspokajania własnych potrzeb. Stadium I charakterystyczne dla przedszkolaków, którzy wiążą moralność z podporządkowaniem autorytetowi z powodu obawy przed karą , stadium II występuje w myśleniu młodszych uczniów, którzy wiążą moralność z troską o własne dobro

5. poziom konwencjolany rozwoju moralnego ( stadium III i IV)- osiągany jest przez część dzieci pod koniec późnego dzieciństwa po 9 r.ż i większość dorastających, stadium III- zdolność do uwzględniania innych punktów widzenia i zrozumienie dla konieczności szukania porozumienia w relacji z innymi

6. zakładają, że istnieje związek między zdolnością do określonego poziomu rozumowania moralnego a postępowaniem

7. rozumowanie moralne wiąże się z zachowaniem jednostki, gdyż pozwala jej na sformułowanie sądów na temat własnych powinności i odpowiedzialności w odniesieniu do konkretnej sytuacji

8. odporność na pokusę oszustwa zależy od zmiennych indywidualnych, takich jak stadium rozumowania moralnego czy kierunek sądów moralnych oraz zmiennych sytuacji.

9. zdolność do przejmowania altruizmu, czyli pożądanych społecznie zachowań, takich jak dzielenie się, udzielanie pomocy i współpraca

10. przejście od orientacji hedonistycznej (zrobię to, bo będzie mnie za to lubić) do zorientowanej na potrzeby innych (trzeba jej pomóc bo ona nie umie sama lub nie trzeba, bo sama to może zrobić), po 9 roku życia orientacja na potrzeby innych ustępuje miejsca orientacji interpersonalnej (dziecko odwołuje się do tego co inni akceptują)

11. umiejętność przyjęcia odmiennej perspektywy społecznej (zdolność do rozpoznawania cudzych poglądów i postaw) i emocjonalnej (rozumienie odczuć i emocji drugiej osoby)

12. bardziej wrażliwe na rzeczywiste motywy osób pomagających o oceniają niżej te zachowania pomocne, które motywowane były zaspokojeniem własnych potrze, a nie potrzeb osoby wspomaganej, niezależnie od zewnętrznego wymiaru oferowanej pomocy

13. przejawianie zachowań pomocowych w okresie późnego dzieciństwa związane jest z rozwojem zdolności empatycznych, dzieci zaczynają rozumieć związek uczuć własnych z uczuciami innych osób

14. empatia skłania osobę do pomagania niezależnie od tego, czy wyzwala uczucie gniewu, współczucia czy poczucie winy i niesprawiedliwości

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI

1. dziecko uczy się pracować i poznaje nagrody, jakie przynosi wytrwałość i pilność

2. poczucie niższości - dziecko nie będzie zdolne do uprania się z zadaniami stawianymi przez siebie lub dorosłych

3. pojawiają się nowe składniki samowiedzy dziecka, samowiedza polega na stopniowej integracji

4. dziecko zaczyna dostrzegać u siebie coraz więcej różnorodnych cech zewnętrznych a także cech dyspozycyjnych (cech, zachowania, zdolności )

5.między 7 a 9 rokiem życia dzieci zaczynają dostrzegać wiele cech charakterologicznych istotnych dla funkcjonowania w środowisku szkolnym, a związanych m. in. z prawdomównością, uczciwością, odwagą, wytrwałością

6. dzieci zaczynają formułować opinie własne

7. dzieci mówią o własnych życzeniach i pragnieniach

8. wiedza o sobie samym zaczyna uczestniczyć w regulacji zachowania, znajomość własnych cech wpływa na podjęcie lub zaniechanie działań

9. rozwój wiedzy o sobie prowadzi po 8 roku życia do odkrycia możliwości ukrycia przed innymi własnych motywów, działań czy cech

10. samoakceptacja- czyli poczucie własnej wartości, obejmuje dwa aspekty: poznawczy, czyli samoocenę oraz emocjonalny( poziom "lubienia" własnej osoby)

11. pięć obszarów, w odniesieniu do których dzieci w okresie późnego dzieciństwa formułują samooceny:

- kompetencje szkolne

- kompetencje sportowe

- kompetencje społeczne

- wygląd zewnętrzny

- własne postępowanie

12. ważna jest samoocena w zakresie kontaktów z rówieśnikami i kompetencje sportowe

13. dzieci, których samoocena w odniesieniu do kompetencji szkolnych jest wysoka, swoje sukcesy częściej przypisują posiadanym zdolnościom, natomiast porażki uzasadniają okolicznościami, takimi jak niewystarczające staranie czy wyjątkowa trudność zadania, taki rodzaj atrybucji jest motywujący dla podejmowania dalszych działań.

14. u uczniów, których ocena skuteczności własnych działań w sytuacjach szkolnych jest niska, może rozwinąć się syndrom wyuczonej bezradności, osoby takie porażki edukacyjne przypisują posiadanym cechom i częściej uważają je za stałe, niezmienne właściwości własnej osoby , sukcesów nie zauważają, albo wyjaśniają wystąpieniem okoliczności zewnętrznych, takich jak szczęście czy niski poziom trudności zadania.

15. rola przekazów medialnych- dzieci pytane o osoby, do których chciałyby być podobne często wskazują postaci z medialne, najczęściej tej samej płci, w zbliżonym do siebie wieku lub starsze, najważniejszymi pożądanymi cechami dla chłopców było uosobienie typu " zwycięzcy" , a dla dziewczynek atrakcyjność fizyczna postaci

16. dzieci wyobrażają siebie i zastępują bohatera i same przeżywają jego przygody

17. dla dziewczynek bycie gwiazdą muzyki oznacza sukces, siłę oraz atrakcyjność fizyczną, w kształtowaniu tożsamości chłopców szczególną rolę odgrywają superbohaterowie, którzy reprezentują ideał mężczyzny silnego, dzielnego i gotowego do pomocy, pożądanego przez kobiety

18. około 6-7 roku życia rozumie pojęcie stałości płci (męskość i kobiecość to cechy niezależne od czasu lub kontekstu, nie mogą ulec zmianie przez zmiany zewnętrzne )

19. dzieci łączą twardość, agresywność, racjonalność i dominacje z męskością a delikatność, współodczuwanie, emocjonalność z kobiecością

20. jaką ulubioną aktywność szkolną dziewczynki wybierają częściej czytanie a chłopcy matematykę

21. dzieci mają większą wiedzę na temat stereotypów i to umożliwia im dokonywanie stereotypowych ocen w stosunku do kobiet i do mężczyzn

FORMY AKTYWNOŚCI

1. wiele czasu spędza na planowym uczeniu się

2. zabawa zmienia formę i przybiera postać zaawansowanych zabaw konstrukcyjnych oraz gier i zabaw z regułami

3. działania konstrukcyjne mają charakter planowy, celowy, podporządkowany realizacji zaplanowanego z góry wytworu i poszukiwaniu odpowiednich do jego realizacji

4. majsterkowanie- próby rozłożenia złożonych konstrukcji na elementy w celu poznania mechanizmu ich działania, a dopiero później realizacja własnych pomysłów

5. rysowanie- rysunek bogatszy w szczegóły, dziecko dba o poprawność prezentacji postaci i jej relacji do innych obiektów

6. ok. 7-8 roku życia dziecko stara się zachować realizm wizualny rysowanych postaci, próbuje przedstawić ludzi takimi, jakimi naprawdę są, zaznacza kontury sylwetki i rysuje wiele szczegółów takich jak brwi czy palce, zachowują proporcje ciała

7. w pracach graficznych starają się oddać ruch, pokazać emocje

8. następuje wzrost zrozumienia reguł i ich znaczenia dla właściwego przebiegu gry

9. współcześnie dzieci spędzają znacznie mniej czasu samodzielnie w pobliżu miejsca zamieszkania, a więcej na planowych i organizowanych przez dorosłych zabawach zespołowych o grach sportowych

10. przepychanki wśród chłopców przybierają postać bójek, gonitw i zapasów jednocześnie - pełnią ważną rolę w rozwoju kompetencji społecznych i służą ustaleniu pozycji i hierarchii społecznej poszczególnych osób w grupie

11. częściej korzystają z komputera i telewizora

12. dziecko staje się kompetentnym widzem telewizyjnym, co wyraża się w zdolności do rozumienia bardziej skomplikowanych przekazów fabularnych, różnicowania fikcji i realizmu w przekazie telewizyjnym czy rozumienia funkcji i odmienności różnych gatunków przekazu audiowizualnego

13. w mediach dzieci poszukują rozrywki i relaksu

14. potrafią ocenić informacje jakie podają media

15. samodzielnie wybierają oglądane programy

16. przekaz telewizyjny stanowi ważne źródło informacji w procesie budowania wyobrażeń o świecie, wiedzy o normach i regułach funkcjonowania w świecie społecznym

17. dzięki umiejętności czytania dzieci stają się także samodzielnymi użytkownikami komputera i Internetu

PODSUMOWANIE

1. okres późnego dzieciństwa to czas stabilnego wzrastania

2. szybsze wzbogacenie ruchów manualnych, bardzo duża ruchliwość dziecka, działania motoryczne stają się celowe, ekonomiczne i uporządkowane

3. dziecko zdolne jest do formułowania własnych praw, zdolne do rozwiązywania zadań umysłowych opartych na konkretnych danych

4. wzrasta sprawność systemu przetwarzania informacji oraz poprawie sprawności mechanizmów kontroli poznawczej

5. dziecko ulega podporządkowaniu i integracji, wzbogaca wiedzę o świecie polityki i gospodarki

6. uczy się pisać i czytać

7.potrafi zapisać to co pomyśli a także korzystać z książki jako źródła nowej wiedzy

8. rozumieją inne osoby i bardziej skomplikowane sytuacje społeczne

9.relacja z rówieśnikami- są zdolne do zawierania i podtrzymywania trwałych relacji przyjacielskich

10. potrafią ukryć emocje, regulować je i przeżywać równocześnie różne emocje

11.sytuacja szkolna może doprowadzić do pojawienia się nowych form agresji a także leków

12. dziecko nie podporządkowuje się już autorytetowi, odkrywa zasady równości, relatywizmu moralnego i konieczności rozpatrywania powinności w kategoriach prawa i porządku społecznego

13. następuje wzbogacenie obrazu własnej osoby dziecka