Konspekt lekcji

"Ostateczne rozwiązanie"

The "Final Solution"

Streszczenie

Naziści, pod osłoną wojny, rozwinęli technologię, biurokrację i psychologię nienawiści, by skutecznie mordować miliony Żydów. Szczegóły "Ostatecznego rozwiązania" zostały opracowane na konferencji w Wannsee. Wszystkich Żydów w Niemczech i w okupowanych krajach deportowano do zamkniętych gett jako terenu przetrzymywania. Wiele z nich zostało następnie wysłanych bydlęcymi wagonami do obozów pracy, gdzie żyli w brutalnie nieludzkich warunkach. Setki tysięcy wysłano prosto do komór gazowych w obozach śmierci. Gdy alianci zbliżali się do obozów, marsze śmierci jeszcze bardziej zmniejszyły szeregi potencjalnych ocalonych z obozu.

CELE LEKCJI

Studenci dowiedzą się, że:

1. Całą biurokrację państwową zmobilizowano tylko w celu zgładzenia Żydów.

2. Niemiecka wiedza technologiczna została wykorzystana do tego, aby masowe mordy były tak wydajne i tanie, jak tylko możliwe.

3. Utworzono specjalne obozy tylko w celu zabijania Żydów i innych "niepożądanych".

4. Warunki w tych obozach śmierci i innych obozach koncentracyjnych były brutalne, i zorganizowane celowo dla czasowego przeżycia.

STRESZCZENIE

23 października 1941, szef S.S. Heinrich Himmler wydał rozkaz nazistowskiemu łańcuchowi dowodzenia, który zwiastował główną zmianę w nazistowskiej polityce w odniesieniu do "kwestii żydowskiej". Do tej pory naziści energicznie działali by zachęcić Żydów do emigracji. Plan Madagaskar (poniżej) był jednym przykładem strategii, sformułowanych w celu usunięcia Żydów z Niemiec i krajów okupowanych. Jak opisano w Rozdz. 11, wiele krajów idmówiło przyjmowania żydowskich uchodźców. Zmiana polityki poskutkowała deportacją Żydów do obozów i gett na wschodzie. Polityka "przesiedlenia" Żydów do tych gett i obozów była istotnym krokiem w tym co stało się "ostatecznym rozwiązaniem", systematycznym mordowaniem milionów Żydów.

Plan Madagaskar

Przed wymysleniem "ostatecznego rozwiązania" w celu wymordowania Żydów pod nazistowską jurysdykcją, naziści planowali oczyścić swój kraj z Żydów poprzez przymusową emigrację 1940 wymyślili plan wywiezienia wszystkich Żydów pod kontrolą nazistów na Madagaskar, wyspę na Oceanie Indyjskim. Dopiero w 1941 nazistowscy biurokraci nawiązywali do "ostatecznego rozwiązania" (Gesamtlosung) w kontekście ludobójstwa raczej a nie "terytorialnego ostatecznego rozwiązania" (territoriale Endlosung), w kontekście przymusowej emigracji. Niektórzy historycy uważają, że Plan Madagaskar był zasłoną dymną dla pragnienia Hitlera wymordowania europejskiego żydostwa (zob. s. 62 Holokaust w historii /The Holocaust in History, Marrus).

Deportacja

W odpowiedzi na nową politykę "przesiedlenia", założono pierwsze obozy śmierci. Chełmno było miejscem pierwszego gazowania Żydów, 8 grudnia 1941. Nazistowska machina wojenna miała ograniczone zasoby, łącznie z pracą niewolniczą, większość stanowili Żydzi. Mimo tego naziści podjęli decyzję, że zagłada europejskich Żydów była dużo ważniejszym osiągnięciem niż wartość ich pracy. Podobnie naziści podjęli decyzję by nie pozwolić żeby transport dla wysiłu wojennego ingerował z wymogiem ciężarówek i wagonów kolejowych do przewożenia Żydów do obozów koncentracyjnych i ośrodków śmierci. To Adolf Eichmann opracował logistykę deportacji Żydów. [1]

Deportacja była pierwszym krokiem w "ostatecznym rozwiązaniu". Typowo, Żydów poinformowano iż zostaną przesiedleni do pracy. Każdemu kazano zabrać jakąś odzież, koce, buty, sztućce (ale nie nóż), miskę i jakieś pieniądze. Zgromadzeni byli wtłaczani w ciężarówki by podjechać do stacji kolejowej, albo zmuszani do dojścia na stację. Wagony często były strategicznie ustawione dalej od terminali pasażerskich, tak żeby widok nie wzbudzał gniewu lokalnej społeczności. Wielu którzy to widzieli woleli nie protestować.

Deportowanych wpychano do wagonów, większość bez okien, nieogrzewane wagony bydlęce, i ściskano tak mocno, że większość musiała stac. Wtedy zamykano drzwi od zewnątrz. Nie było ani wody do picia ani urządzeń sanitarnych. W każdym wagonie było ponad 120 osób, i wiele zamarzło albo udusiło się na śmierć lub zachorowało w czasie jazdy do obozów. Zmarłych nie usuwano z wagonów podczas podróży, gdyż nazistowska biurokracja nalegała, by kazde ciało wchodzące do wagonu zostało wliczone w miejscu docelowym.

(1) Adolph Eichmann

Transport wystarczającej liczby Żydów do obozów śmierci była dużym przedsięwzięciem logistycznym. Nazistowskim oficerem któremu wyznaczono to zadanie był Adolph Eichmann, który jeździł z kraju do kraju pod niemiecką okupacją żeby systematycznie planować deportację lokalnej żydowskiej populacji do obozów śmierci.

Eichmann otrzymywał różne formy współpracy od każdego z różnych okupowanych rządów. Ale w krajach takich jak Holandia, Belgia, Albania, Dania, Finlandia i Bułgaria, niektórych Żydów uratowały od śmierci działania sympatycznej populacji i urzędników rządowych. Duński rząd i populacja były wzorem dla ich heroizmu w ratowaniu Żydów. W innych krajach takich jak POLSKA, Grecja, Francja i Jugosławia, deportacja Żydów do obozów śmierci była ułatwiona dzięki współpracy rządu. [podkreślenie tłumacza, ang: deportation of Jews to the death camps was facilitated by the cooperation of the government.]

Gettoizacja (grudzień 1939 - marzec 1942)

Chociaż nazistom udało się izolowanie Żydów pos względem społecznym i gospodarczym, faktyczna izolacja wschodnio-europejskiej populacji nie rozpoczęła się do grudnia 1939. Żydzi znali getto od Średniowiecza, mimo że Żydom wtedy wolno było opuszczać getto w ciągu dnia i zajmować się sprawami całej wspólnoty. Ale celem nazistowskiego getta było utworzenie całkowitego uwięzienia żydowskiej populacji, przekształcania całych dzielnic w więzienie, odwrotnie niż getta setki lat wcześniej.

Naziści mieli nadzieję, że nieszczęsne warunki getta uszczuplą ludność żydowską szybko i naturalnie przez głód, choroby i zimno. Getto służyło również za miejsce przetrzymywania do ewentualnych transportów do obozów śmierci dla tych, którzy byli w stanie przetrwać.

Mieszkańców getta Na wielu terenach zmuszano do stawania się niewolnikami dla niemieckiego przemysłu.Wzdłuż i w murach geta budowano fabryki żeby przemysły mogły korzystać z tej darmowej siły roboczej. Kierowaniem żydowskiego życia zajmowały się Rady Żydowskie Judenröte (zob. Rozdz. 11).

Życie w getcie było wstrętne, i tysiące umierały. Nie było leków. Racje żywnościowe stanowiły 1 / 4 tej dostępnej dla Niemców, ledwie wystarczającej na przetrwanie. W wielu gettach woda była skażona, i powszechne były epidemie gruźlicy, tyfusu i wszawicy. Ciała nowych ofiar gromadziły się na ulicach szybciej niż można było je wywieźć. W warszawskim getcie ponad 70.000 zmarło z zimna, chorób i głodu podczas dwóch pierwszych zim. Niemal wszyscy którzy przezyli warszawskie getto zgineli kiedy zburzono je w 1943 albo zmarli w obozach śmierci.

Getto Theresienstadt

Getto Theresienstadt naziści zorganizowali w XVIII-wiecznym forcie w Czechosłowacji 24 listopada 1941. Przez getto w czasie jego 4-letniego istnienia przeszło ponad 150.000 Żydów, które wykorzystywano jako miejsce przetrzymań dla ewentualnego mordu w Auchwitz. W 1943 w społeczności międzynarodowej zaczęły krążyć pogłoski, że naziści mordowali Żydów w komorach gazowych, i że warunki w gettach nie pozwalały na przeżycie. Naziści odbudowali części tego getta by posłużyły jako "wizytówki" w celach propagandowych. Założono ogrody kwiatowe, zbudowano sklepy, szkoły i kawiarnię. Kiedy przybyła komisja sledcza z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, nie widziała typowego getta. W lipcu 1944 naziści nagrali dokumentalny film propagandowy o zyciu w tym getcie. Kiedy ukończono ten film, większość żydowskich "aktorów" wysłano na śmierć do Auschwitz.

Konferencja Wannsee

Na Konferencji w Wannsee, przedmieściu Berlina 20 stycznia 1942, opracowano szczegóły "ostatecznego rozwiązania". Spotkanie zwołał Reinhard Heydrich, szef głównego biura SS i główny asystent szefa SS Heinricha Himmlera. Celem spotkania była koordynacja nazistowskiej biurokracji konieczna do przeprowadzenia "ostatecznego rozwiązania", które przewidywało:

• Deportacja Żydów do centrów zabijania.

• Natychmiastowa śmierć dla niezdolnych do pracy albo bardzo młodych, starych i słabych.

• Segregacja pozostałych żydów według płci.

• Decymacja poprzez przymusową pracę przy niewystarczającym odżywianiu.

• Ewentualna śmierć pozostałej resztki.

Obozy koncentracyjne

Nazistowskie obozy koncentracyjne zorganizowano w 1933 w celu więzienia przeciwników politycznych. Po "nocy długich noży" (zob. Rozdz. 8, s. 65), władze i kierownictwo obozów koncentracyjnych przekazano SS, która poszerzyła system tych obozów, i wykorzystywała je do przechowywania "niepożądanych", w tym setek tysięcy Żydów. Dachau, Buchenwald i Sachsenhausen były wśród pierwszych obozów koncentracyjnych zbudowanych przez nazistów odpowiednio koło Monachium, Weimaru i Berlina.

Po przybyciu do obozu więźniów zwykle pozbawiano wszystkich wartościowych przedmiotów i ubrania, golono, dezynfekowano, prysznicowano i wydawano mundurek w paski bez względu na jego rozmiar. Każdy krok tego procesu miał dehumanizować więźniów pod względem fizycznym i emocjonalnym. Każdy więzień dostawał swój numer. W Auschwitz na przykład numer tatuowano na przedramieniu, ale niektóre obozy nie tatuowały swoich więźniów.

Życie w obozach było żywym piekłem. Jak opisał Judah Pilch w "Latach holokaustu: prawdziwa historia" / Years of the Holocaust: The Factual Story, opublikowanym w "Żydowskiej katastrofie w Europie" / The Jewish Catastrophe in Europe, typowy dzień więźnia obozu koncentracyjnego rozpoczynał się o świcie, kiedy wyprowadzano ich z baraków zamieszkałych przez 300-800 więźniów każdy. Ich "łóżkami" były piętrowe prycze o wysokości 2 i 3 poziomów. Często 3-4 więźniów miało wspólną pryczę, nie dając wystarczająco dużo miejsca na rozciągnięcie się podczas normalnego snu. Więźniów organizowano w grupy udające się do toalety, marszu do centrum dystrybucji na śniadanie składające się z chleba i płynnego substytutu kawy czy herbaty, a następnie wysyłane do pracy przez 10-14 godzin w kopalniach, fabrykach i budowy dróg czy lotnisk, często w temperaturze poniżej 0^o albo upałach latem. Poddawano ich ciągłemu dręczeniu fizycznemu, emocjonalnemu i biciu. Racje żywnościowe więźniów nie pozwalały na długie przetrwanie. Sprzeciwiających się rozkazom strażników rozstrzeliwano na miejscu. Często zwoływano apele by zapobiec ucieczkom więźniów. Jeśli ktoś próbował uciec, cierpieli za to wszyscy więźniowie.

Obozy śmierci

Niemiecki talent do adaptacji technik produkcji masowej XX wieku wykorzystano do zorganizowania "ostatecznego rozwiązania". W 1941 inzynierowie "ostatecznego rozwiązania" wykorzystali te same zasady żeby tanio i skutecznie mordować miliony Żydów i innych "niepożądanych". Fabrykami zbudowanymi do przeprowadzenia tego masowego mordu były obozy koncentracyjne.

W przeciwieństwie do obozów koncentracyjnych, obozy zagłady nie miały baraków dla więźniów, innych niż dla robotników w obozach. Aby przerobić zabójstwo tysięcy ludzi, podjęto wielkie próby oszukiwania ofiar w związku z ich losem. Deportowani z gett i obozów koncentracyjnych do obozów śmierci Żydzi nie byli świadomi tego co ich czeka. Nazistowscy planiści operacji mówili ofiarom, że są przesiedlani do pracy, wydawali im pozwolenia na pracę, kazali im zabrać ze sobą narzędzia i wymieniać niemieckie marki na obcą walutę. Jedzenie również używano do nakłaniania głodujących Żydów do wchodzenia do pociągów.

Kiedy pociągi dotarły do obozów śmierci, dostępne były ciężarówki do transportu tych, którzy byli zbyt słabi by przejść bezpośrednio do komór gazowych. Innych informowano, że będą musieli zostać odwszeni i wejść do łaźni. Ofiary rozdzielano według płci i kazano im zdjąć ubranie. Łaźnie były w rzeczywistości komorami gazowymi. Głowice prysznicowe w łaźniach były wylotami trującego gazu. W Auschwitz komory gazowe mieściły jednocześnie 2.000 ludzi. Wraz z wprowadzeniem gazu na bazie cyjanku zwanego Cyklonem B, wszystkie 2.000 osób mogło zostać zabitych w ciągu 5 minut. W wyniku tego technologicznego "postępu" Auschwitz był w stanie "przetworzyć" śmierć 12.000 ofiar dziennie. Zanim ciała zostały usunięte przez robotników z maskami gazowymi i spalone w krematoriach, z zębów ofiar wyciągano złoto, które przetapiano i wysyłano z powrotem do Niemiec. Niewinne ofiary były wykorzystywane i bezczeszczone w stopniu nieznanym w historii ludzkości.

W przeciwieństwie do obozów zagłady jak Treblinka, Chełmno, Sobibór i Bełżec, wybudowanych tylko do zabojania Żydów, 2 obozy śmierci Majdanek i Auchwitz miały też obóz pracy. Po przyjeździe do tych 2 obozów, na stacji przeprowadzano selekcję – któymy Żydom (ok. 10%) pozwoli się żyć i uciec przed natychmiastowym gazowaniem w komorach gazowych. Tym ocalonym "szczęściarzom" pzwalano zyć tylko dotąd kiedy mogli znosić wywoływaną u nich traumę fizyczną i emocjonalną. Dawano im racje żywnościowe pozwalające im przetrwać tylko 3 miesiące. Kiedy już umarli z wycieńczenia, głodu, i bicia, zastępowano ich nowo przybyłymi ofiarami. Auschwitz wykorzystywano też jako miejsce dla eksperymentów medycznych. Wiele z tych eksperymentów miało małą wartość naukową, a były jedynie badaniami służącymi do poznania jak długo ofiara mogła znosić tortury zanim imrze. Do końca 1944 szacowana liczba 2.5 mln Żydów zmarła w Auschwitz. Zmarło tam też ponad 1 / 4 mln Cyganów.

Einsatzgruppen albo "szwadrony do zadań specjalnych"

Specjalnie szkolone jednostki SS szły za pierwszą falą wojsk niemieckich podcas inwazji na Związek Sowiecki (czerwiec 1941). Ich zadaniem była egzekucja na miejscu wszystkich komunistów, Żydów i Cyganów.

Szacuje się, że do końca 1942 zabili ponad milion sowieckich Żydów. Te ofiary rozstrzelano albo załadowano na zamknięte ciężarówki zmodyfikowane tak żeby wprowadzać do nich tlenek węgla i zaduszenia ofiar. Dodatkowe 400.000 zabiły inne jednostki SS, antysemiccy lokalni cywile, jednostki policji i armia niemiecka.

Babi Yar

Pod koniec września 1941 Żydów z Kijowa Einsatzgruppen spędziła na "przesiedlenie". Tysiące Żydów sprowadzono nad wąwóz na przedmieściach Kijowa i zastrzelono z karabinów maszynowych. Wielu którzy nie byli ranni, w tym tysiące dzieci, wrzucono w dół na ciała i spalono żywcem. Według relacji w The Holocaust Martina Gilberta, w rzezi wzięli udział ukraińscy bojownicy. Zapisy jednostki Einsatzgruppen, która uczestniczyła w egzekucjach mówią o 33.771 Żydach zabitych w Babi Yar 29-30 września. Razem naziści zabili tam ponad 100.000 ludzi, większość z nich Żydów, w latach 1941-1943. Latem 1943 ciała wykopali robotnicy-niewolnicy i spalili dowody tej rzezi.

Nazistowskie mordy nie-Żydów

Choć punktem centralnym nazistowskiego ludobójstwa niewątpliwie byli Zydzi, polityka masowych mordów Trzeciej Rzeszy nie ograniczała się do Żydów, ale zniszczyła szeregi innych nie-Aryjczyków.

Michael R. Marrus w książce Holokaust w historii / The Holocaust in History, tak pisze o celach nazistowskiego mordu:

"Naziści wymordowali w holokauście 5-6 mln Żydów, 2 / 3 europejskiego żydostwa i około 1 / 3 całego narodu żydowskiego. Ale uderzające 55 mln mogło zginąć na wszystkich frontach II wojny światowej, w tym około 20 mln obywateli sowieckich… 5 mln Niemców, i 3 mln nie-żydowskich Polaków… Razem około 18 mln europejskich obywateli mogło umrzeć w wyniku głodu, chorób, prześladowań i bardziej konwencjonalnych działań wojennych.

"Niesamowite, dlatego, że liczby same w sobie nie określają osobliwości holokaustu, ale stanowią wskazówkę: odsetek europejskich Żydów zabitych w czasie II wojny światowej, w której z grubsza 1 na 3 cywilne ofiary w Europie była Żydem, był niewątpliwie większy niż innych narodów, z powodu polityki nazistów wobec nich.W odróżnieniu od przypadku z jakąkolwiek inną grupą, w przeciwieństwie do rzezi przed i po, każdy z milionów celowanych Żydów miał zostać zamordowany. Zagłada miała być całkowita. W zasadzie żaden Żyd nie mógł uciec. W tym ważnym aspekcie napaść nazistów na żydostwo różniła się od kampanii przeciwko innym narodom i grupom; Cyganie, Świadkowie Jehowy, homoseksualiści, Polacy, Ukraińcy itd. Ataki na tych ludzi mogą rzeczywiście być mordercze; ich ofiary liczą się w milionach, a ich prochy mieszają się z Żydami z Auschwitz i wielu innych obozów w całej Europie. Ale ideologia nazistowska nie wymagała ich całkowitego zniknięcia. Pod tym względem los Żydów był wyjątkowy".

Cyganie

Około pół miliona Cyganów (ciemnoskóra, kaukaska etnicznie grupa wybrana na cel przez nazistów) zamordowano z około 1.6 mln którzy mieszkali w Europie. Cyganie w Niemczech i na okupowanych obszarach niemieckiej machiny wojennej byli poddani licznym takim samym prześladowaniom jak Żydzi: ograniczające, dyskryminujące prawa, izolacja i więzienia, i masowe egzekucje na terenach ich obozów, w obozach pracy i śmierci.

Polscy chrześcijanie

Z 6 mln Polaków zamordowanych przez nazistów, połowę stanowili polscy chrześcijanie. Naziści uważali Polaków i inne narody słowiańskie za podludzi mających służyć jako niewolnicy dla aryjskiej "rasy panów". Polska inteligencja i przywództwo polityczne byli szczególnie przeznaczonymi do egzekucji, i innych polskich cywilów wyrzynano na oślep. Wśród zabitych było ponad 2.600 katolickich księży.

Ukraińcy

Prawie 4 mln Ukraińców było ofiarami nazistowskiej rzezi, w wyniku walk, głodu i terroru, a szczególnie na skutek skutecznej Einsatzgruppen. Wśród nich było 900.000 Żydów, pisze Bohdan Wytwychky w książce Drugi holokaust: wiele kręgów piekła /The Other Holocaust: Many Circles of Hell.

Inne ofiary nazistowskiego ludobójstwa

Niemcy wyłapali tysiące Świadków Jehowy i homoseksualistów i wysłali do obozów śmierci na zagładę. Homoseksualiści musieli na ubraniach nosić różowe trójkąty, podobnie jak Żydzi żółtą Gwiazdę Dawida.

Marsze śmierci

Na początku 1945 przez Polskę maszerowały sowieckie wojska. Wycofujący się Niemcy zmusili wszystkich pozostałych więźniów Auschwitz do marszu w kierunku Niemiec w niewyobrażalnie okrutnych warunkach. Około 20.000 z 58.000 więźniów zginęło w drodze z wyczerpania, głodu, przeziębienia, bicia i egzekucji przez strażników.

W bunkrze pod budynkiem kanclerskim w Berlinie, wiedząc, że przegrał wojnę i że "1000-letnia Rzesza" trwała tylko kilka lat, Hitler popełnił samobójstwo kilka godzin po poślubieniu Ewy Braun. Niemcy formalnie poddały się aliantom 7 maja 1945. Do końca wojny ponad 55 mln zmarło i 35 mln było rannych. Tylko 17 mln ofiar śmiertelnych stanowili żołnierze.

Lista historycznych wydarzeń [nowa wersja II wojny światowej]

9 kwietnia 1940 – Niemcy zaatakowały i zajęły Danię.

27 kwietnia 1940 - Himmler rozkazał utworzenie obozu koncentracyjnego w Auschwitz.

30 kwietnia 1940 – Zamknięcie getta w Łodzi.

4 czerwca 1940 – Niemcy dokonują inwazji na Holandię, Belgię i Francję.

29 czerwca 1940 - Marszałek Petain poddaje Niemcom Francję.

27 września 1940 – Ustanowienie Osi Berlin-Rzym-Tokio.

27 września 1940 – Zamknięcie getta w Warszawie, przez co tysiące Żydów w nim stało się więźniami w domowym areszcie.

22 czerwca 1941 – Niemcy dokonują inwazji na Grecję i Jugosławię.

22 czerwca 1941 – Niemcy atakują i wypowiadają wojnę Zwązkowi Sowieckiemu.

8 lipca 1941 – Dekret noszenia Żydowskiej Gwiazdy w okupowanych przez Niemcy krajach bałtyckich.

31 lipca 1941 - S.S. Obergruppenführer Reinhard Heydrich dostaje od Goeringa zadanie przeprowadzenia "ostatecznego rozwiązania", mordu wszystkich Żydów w Europie.

1 września 1941 – Dekret o noszeniu żydowskiej "Gwiazdy Dawida" w całej Wielkiej Rzeszy.

1 października 1941 – Zatrzymanie całej żydowskiej imigracji.

14 października 1941 – Rozpoczęcie masowej deportacji Żydów z całej kontrolowanej przez nazistów Europy do obozów koncentracyjnych.

8 grudnia 1941 – 27.000 zamordowano w Rydze.

23 października 1941 – 34.000 zamordowano w Odessie.

28 października 1941 – 34.000 zamordowano w Kijowie.

6 listopada 1941 – 15.000 zamordowano w Równem.

7 grudnia 1941 – Japończycy zaatakowali Pearl Harbor. Wejście USA do wojny.

8 grudnia 1941 – Otwarcie obozu śmierci w Chełmnie na rzeką Ner w Polsce i pierwsze gazowanie.

11 grudnia 1941 – Niemcy wypowiedziały wojnę USA.

17 października 1942 – Alianci obiecują ukaranie Niemców za politykę ludobójstwa.

Zima 1943 – Postrzępiona i zmarznieta armia niemiecka na froncie wschodnim poddaje się sowietom w Stalingradzie.

Kwiecień 1943 – Zwołanie Bermuda Conference on Refugees / ds. Uchodźców. Planowano omówić działania aliantów by pomóc uchodźcom w Europie pod nazistowską kontrolą. Nie uzgodniono żadnych działań.

7 października 1943 - Hitler rozkazał deportację wszystkich Żydów w Danii do obozów śmierci w Polsce. Prawie 95% duńskich Żydów zabrano do Szwecji, uciekając SS.

18 marca 1944 – Niemcy zaatakowali i zajęli Węgry. Deportacje węgierskich Żydów do Auschwitz pod kierownictwem Adolfa Eichmanna. Większość pół miliona węgierskich Żydów wysłano do komór gazowych.

1 czerwca 1944 - D-Day. Alianci dokonują inwazji na Francję w Normandii.

SŁOWNICTWO

Auschwitz – Najbardziej znany i największy z nazistowskich obozów śmierci położony koło Krakowa w płd-zach Polsce.

Babi Yar – Miejsce w Związku Sowieckim koło Kijowa, gdzie naziści zamordowali tysiące cywilów, z których większość stanowili Żydzi.

krematorium – Piec w którym palono ciała nowo zamordowanych więźniów obozów, i tych którzy zmarli z innych powodów.

obozy śmierci – Ośrodki ustanowione przeważnie na terenach wiejskich zbudowanych konkretnie do masowych mordów. Sześć obozów śmierci (Auschwitz, Treblinka, Sobibor, Majdanek, Chełmno i Bełżec) zorganizowano wyłącznie do zagłady europejskiego żydostwa.

marsze śmierci – Wymuszane marsze w brutalnych warunkach wymagane od więźniów obozu śmierci i obozu koncentracyjnego przez nazistów, w celu uniknięcia wyzwolenia przez postępujące wojska alianckie.

Einsatzgruppen - "Szwardony do działań specjalnych" SS miały zadanie wyszukiwania i mordowania Żydów, komunistów i Cyganów.

eksterminacja – Masowy mord, w kontekście zabijania Żydów w sposób nie mniej ohydny niż zabijanie insektów.

ostateczne rozwiązanie – Termin używany przez nazistów do opisania ich programu masowego mordu narodu żydowskiego.

komora gazowa – Pomieszczenia tak szczelne, żeby wprowadzony do nich gaz trujący zabił dużą liczbę ludzi.

Cyganie – Ciemnoskóra kaukaska etnicznie grupa pochodzenia indyjskiego, która w wielu krajach Europy prowadziła wędrowny styl życia.

obóz pracy – Obóz więzienny w którym więźniów wykorzystywano do niewolniczej pracy dla niemieckiego przemysłu i machiny wojennej.

gruźlica – Choroba zakaźna może występować w każdym narządzie, a szczególnie atakuje płuca.

tyfus – Choroba przekazywana przez wszy lub pchły, epidemiczna w obozach koncentracyjnych.

cyklon B – Gaz cyjankowy wyprodukowany do zabijania Żydów w Auschwitz w sposób bardziej wydajny niż tlenek węgla.

ZADANIA

• Odszukaj średnie dzienne spożycie kalorii ludzi w USA i w rozwijającym się świecie, i porównaj ze średnim ich spożyciem przez więźnia w obozie koncentracyjnym.

• Odszukaj dlaczego naziści sporządzali szczegółowe kroniki wszystkich aspektów ich ludobójstwa.

• Odszukaj historię "Cennego dziedzictwa" / The Precious Legacy. Co naziści mieli na mysli organizując tę wystawę?

• Zdefiniuj następujące słowa posługując się definicjami słownikowymi, i wymyśl inną definicję wykorzystując w razie potrzeby nazistowski kontekst:

mord - rzeź - eutanazja - masowy mord - likwidacja

deportacja - zabójstwo - pogrom – dziesiątkowanie - terroryzm

zabijanie - zagłada - prześladowanie - ludobójstwo - holokaust

• Co mają wspólnego te słowa? Które z nich są zamienne?

• Czym są eufemizmy? Które można uznać (i jakich okolicznościach), a które nie? Dlaczego wśród badaczy i ocalonych z holokaustu panuje wrażliwość co do sposobu uzywania tych słów?

PYTANIA DO DYSKUSJI

• Omów co wziąłbyś do getta gdybyś tam był deportowany.

• Jak nazistom udało się przeprowadzenie ostatecznego rozwiązania? Dlaczego rozkazy z góry wykonywano przez cały łańcuch dowodzenia?

EWALUACJA

1. Wyjaśnij następujące wyrazy:

1. cyklon B

2. krematorium

3. "szczególne traktowanie"

4. obóz pracy

5. komora gazowa

6. ostateczne rozwiązanie

7. tyfus

8. Cyganie

2. Opisz życie w nazistowskich gettach dla Żydów i główne róznice między tymi gettami i tymi w Średniowieczu.

3. Jakie zadanie miała Einsatzgruppen? Kto był ich celem? Jakich metod uzywli by spełnić swoją misję?

4. Kim był Adolf Eichmann i czym się zajmował?

5. Jaka była różnica między gettem w Theresienstadt w Czechosłowacji i innym gettem?

6. Wymień 3 obozy śmierci i opisz typowe warunki w jednym z nich.

7. Co to było Wannsee Conference? Kto ją zwołał? W jakim celu?

8. Co skłoniło nazistów do rozkazu "marszów śmierci" w 1945?

9. Dlaczego prowadzono eksperymenty na więźniach w obozach śmierci?

STRATEGIE LEKCJI

• Pokaż klasie książkę i film Nigdy nie widziałam innego motyla / I Never Saw Another Butterfly.

• Wywołaj dyskusję o charakterze człowieka i wartościach z wcześniejszych rozdziałów. Niech uczniowie powiedzą czy ich opinie o charakterze człowieka zmieniły się kiedy dowiedzieli się o "ostatecznym rozwiązaniu".

• Pokaż uczniom film The Wannsee Conference. Wskazówki są dostępne (skontaktuj się z najbliższym Holocaust Resource Center).

• Przeczytaj uczniom wzruszające fragmenty z Dzienniczka młodej dziewczyny, Anny Frank.

http://remember.org/guide/Facts.root.final.html