PRZEBIEG PROCESU TRAWIENIA W PRZEWODZIE POKARMOWYM CZŁOWIEKA
I Trawienie i wchłanianie węglowodanów.
Enzymy amylolityczne – rozkładają wiązania glikozydowe. Polisacharydy rozkładają się do monosacharydów.
Trawienie węglowodanów rozpoczyna się już w jamie ustnej. Gruczoły ślinowe wydzielają ślinę, która nawilża pokarm. Ślina zawiera enzymy : a - amylazę ślinową oraz maltazę ( niewiele). Rozkładają one polisacharydy do maltazy i glukozy. Pokarm wędruje do żołądka, gdzie enzymy nadal są aktywne. Następnie dostaje się do dwunastnicy, gdzie wydzielana jest b - amylaza trzustkowa, której wydzielanie z trzustki do dwunastnicy powoduje enzym – sekretyna. W jelicie cienkim pod wpływem soków jelitowych dekstryny i di sacharydy rozkładane są do cukrów prostych. Skrobia i glikogen poprzez amylazę jelitową rozkładane są do maltozy, a ta przez maltazę do glukozy. Laktoza poprzez enzym laktozy rozkładana jest do glukozy i galaktozy, a sacharoza poprzez enzym sacharazy rozkładana do glukozy i fruktozy.
Wchłanianie – cukry proste wchłaniane są przez kosmki jelitowe, dostają się do naczyń krwionośnych a układ zwrotny prowadzi je do wątroby, gdzie glukoza ulega zamianie na glikogen i w tej postaci jest tam magazynowana. Glikogen wydzielany jest pod wpływem enzymów: insuliny i glukagonu. Gdy zaopatrzenie w glukozę jest nadmierne to wątroba przekształca ją w tłuszcz, odkładany w tkance tłuszczowej.
II Trawienie i wchłanianie białek.
Enzymy proteolityczne ( rozbijają wiązania peptydowe)białka rozkładane są do aminokwasów.
Trawienie białek. Aby białka mogły zostać strawione muszą zostać poddane denaturacji. Trawienie białek rozpoczyna się w żołądku. W żołądku wydzielany jest enzym pepsynogen – w postaci nieaktywnej. Aktywacja pepsynogenu zachodzi pod wpływem kwasu solnego wydzielanego w żołądku. Powstaje aktywny enzym pepsyna. Pepsyna trawi polipeptydy do peptoz i peptonów. U młodych ssaków w żołądku występuje również enzym podpuszczka (renina), który ścina kazeinę – białko mleka. Następnie pokarm dostaje się do dwunastnicy gdzie wydzielany jest enzym trypsynogen – w postaci nieaktywnej. Aktywacja zachodzi pod wpływem enteriokinazy wydzielonej przez ściany jelita. Trypsyna trawi białka do dwu i trójpeptydów. W dalszej części jelita cienkiego peptydazy ścian jelita cienkiego ( są to egzopeptydazy) rozkładają dwu i trójpeptydy do aminokwasów.
Wchłanianie – białka wchłaniane są w postaci aminokwasów do krwi. Nadmiar aminokwasów ( białka nie są magazynowane w organizmie) ulega w wątrobie przekształceniom, polegającym na usunięciu z aminokwasów grup aminowych, połączenia ich z CO2 i odprowadzeniu pozostałego w ten sposób mocznika do nerek.
III Trawienie i wchłanianie tłuszczów.
Enzymy lipolityczne ( rozbijają wiązania estrowe).
Trawienie tłuszczy rozpoczyna się w dwunastnicy. ( Ale niewielka ilość tłuszczów trawiona jest już w żołądku przez lipazę żołądkową). Początkowo tłuszcze są emulgowane ( rozdrabniane), następnie oblewane żółcią, która je wtacza i zapobiega powrotnemu sklejaniu. Wydzielanie żółci stymuluje cholecystokinina. Następnie z trzustki wydzielane są lipazy trzustkowe, następuje proces zmydlania tłuszczy. Pod wpływem zmydlania tłuszcze rozdzielają się na: kwasy tłuszczowe, glicerynę. W jelicie cienkim kwasy tłuszczowe i gliceryna w otoczkach tłuszczowych wchłaniane są przez komórki jelitowe. W komórkach nabłonkowych żółć jest oczyszczana ( producentem oczyszczenia jest birubina – barwnik kału). Trawienie tłuszczy wymaga katalizatorów przyspieszających działanie lipaz. Są nimi jony sodu i potasu zawarte w pokarmie.
IV Wchłanianie wody i soli mineralnych
Woda przechodzi przez pory wodne, których szczególnie dużo jest w jelicie czczym. Sole mineralne są wchłaniane na drodze wchłaniania monomerów do krwiobiegu ( do żyły wrotnej wątrobowej) i, w niewielkim stopniu do naczyń limfatycznych oraz na zasadzie dyfuzji wspomaganej lub transportu aktywnego. Witaminy są wchłaniane z jelita cienkiego na drodze dyfuzji zgodnej z gradientem stężeń.