0Definicja masażu i masażu leczniczego
Masaż
Metoda oddziaływania fizykalnego; oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki przy biernym zachowaniu się masowanego
Zewnętrzny bodziec mechaniczny, którego źródłem jest ściśle określona praca rąk masażysty na tkankach masowanych
Masaż leczniczy
Jest to takie stosowanie wielu sposobów wykonania masażu, których celem jest poprawienie psychofizycznej sprawności chorego
Znajduje zastosowanie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu chorób
Metody masażu, formy i rodzaje masażu leczniczego
Kierunki masażu:
Masaż leczniczy
Masaż sportowy
Masaż higieniczno-kosmetyczny
Metody masażu leczniczego:
masaż wykonywany ręcznie
masaż wykonywany aparatem
metody łączone
Rodzaje masażu leczniczego:
masaż klasyczny
masaże specjalistyczne
masaż w środowisku wodnym
masaż przy użyciu aparatów
Formy masażu leczniczego:
masaż krótkobodźcowy: ok. 10-20 min (codziennie)
masaż średniobodźcowy: ok. 20-30 min (codziennie, co 2 dzień)
masaż długobodźcowy: ok. 30-45 min
Formy masażu leczniczego: częściowy, ogólny
Kwalifikacje zawodowe masażysty
Znajomość anatomii, fizjologii, fizjopatologii człowieka
Znajomość psychologii z elementami pedagogiki
Sprawność manualna
Cechy psychofizyczne masażysty
Pełna sprawność fizyczna i psychiczna
Umiejętność współpracy z pacjentem, obserwacja reakcji chorego na zabieg
Cierpliwość, wyrozumiałość, troska o chorego, chęć niesienia pomocy, takt
Przeciwskazania do zawodu masażysty
Zaburzenia równowagi, uszkodzenia błędnika, zawroty głowy
Choroby skóry, ch. alergiczne
Wady narządu ruchu
Nadmierne pocenie się rąk
Niewydolność uk. krążenia
astma oskrzelowa
choroby uk. nerwowego
Wymagania dla gabinetu masażu
Stanowisko ze stołem do masażu, dojście z obu stron
Stół z regulacją wysokości lub odpowiednie krzesło
Miejsce do przebrania
Umywalka
Toaleta
Odpowiednie oświetlenie
Wentylacja
Temperatura ok. 20-220C
Zasady BHP
Wygodny i przewiewny strój masażysty
Stabilne, wygodne obuwie
Ręce umyte przed i po masażu, wysuszone
Skóra rąk czysta bez zmian chorobowych, krótkie paznokcie
Bez biżuterii, zegarka
Skóra pacjenta umyta, czysta, bez zmian chorobowych
Zasady dawkowania masażu klasycznego
Każdy zabieg masażu rozpoczynamy i kończymy głaskaniem
Początkowe chwyty powinny być łagodne i delikatne, w miarę wzrostu czasu i ilości czasu zabiegów bodziec może być silniejszy. Masaż powinien być wykonywany poniżej progu bólu
Dawkowanie masażu uzależnione jest od odczynu, czyli reakcji pacjenta
Masaż wolny, rytmiczny jest bodźcem łagodniejszym niż masaż wykonywany szybko, arytmicznie
Zasady metodyczne w masażu klasycznym
Przed wykonaniem masażu – wywiad z pacjentem
Masaż wykonujemy na rozebranym ciele
Odpowiednie pozycje złożeniowe (maksymalnie rozluźnione tkanki)
Kierunek masażu zgodny z przebiegiem naczyń limfatycznych (do węzłów chłonnych), naczyń krwionośnych (dosercowo), włókien mięśniowych
Nie masujemy węzłów chłonnych
Każdy chwyt powtarzamy kilkakrotnie
Przerwany ruch powtarzamy od miejsca początkowego
Przerwany zabieg na krótszy czas zaczynamy od początku
Czas masażu zależy od: jednostki chorobowej, okolicy masowanej, aktualnego stanu zdrowia pacjenta, objętości masowanej
Nie wykonujemy masażu bezpośrednio po posiłku
Siła masażu narasta wraz ze wzrostem liczby wykonywanych zabiegów
Siła masażu zależy od: wieku pacjenta, płci, stanu fizycznego organizmu, budowy ciała, stanu zdrowia
Po masażu zalecany jest odpoczynek, tym dłuższy im obszerniejszy masaż (15-20min)
Po pierwszych zabiegach może ustąpić pozorne pogorszenie stanu zdrowia
Masaż wykonujemy w seriach 10-12 masaży
Im większy jest obszar masowania tym krótszy czas trwania każdego odcinka
Zasady techniki złożeniowej
Bezpieczna dla pacjenta, stabilna
Wygodna dla pacjenta – komfort psychiczny w czasie zabiegu
Ułatwiająca rozluźnienie – zbliżenie przyczepów mięśniowych
Ułatwiająca odpływ krwi i chłonki
Techniki masażu (opis, cele, przeciwwskazania)
Głaskanie
Rozcieranie
Ugniatanie
Oklepywanie
Wibracja
Wstrząsanie
Wyciskanie
Głaskanie
Stosowane najczęściej
Każdy masaż rozpoczyna się i kończy głaskaniem
Wykonuje się od obwodu w kierunku dosercowym
Rodzaje głaskania:
Głaskanie powierzchowne: nacisk delikatny; działa na skórę i na receptory w skórze
Głaskanie głębokie: mocniejszy nacisk, z wyraźnym fałdem pod palcami, działa na skórę i receptory w skórze, na naczynia żylne i chłonne powierzchowne
Cele głaskania:
Złuszczanie naskórka
Podniesienie temperatury masowanej okolicy
Poprawa napięcia skóry
Lepsza elastyczność i sprężystość skóry
Lepsze odżywienie skóry
Udrożnienie gruczołów łojowych i potowych
Przyspieszenie gojenia się ogniska zapalnego
Obniżenie pobudliwości zakończeń nerwowych czuciowych skóry
Przepchnięcie krwi żylnej i chłonki w kierunku dosercowym
Rozcieranie
Działa na tkankę łączną
Rodzaje: powierzchowne i głębokie
Stosowane głównie na okolice stawów, w leczeniu przykurczy, blizn, zrostów pourazowych i po zabiegach operacyjnych, zgrubień torebki stawowej
Kierunki rozcierania:
Spiralne prostolinijne (o małej amplitudzie) – aby nie dopuścić do zrostów tkanki
Podłużne skokami (od przyczepu mięśnia do brzuśca) – oddziaływanie na receptory ścięgniste
Poprzeczne (zygzakiem) – przemieszczenie tkanki łącznej w stosunku do tkanek leżących obok
Koliste – w drenażu limfatycznym i masażu segmentalnym
Cele rozcierania:
Poprawa ukrwienia
Przebudowa tkanki łącznej kolagenowej (blizny)
Poprawa elastyczności ścięgien i więzadeł
Przyspieszenie wchłaniania obrzęków, krwiaków, wysięków
Uaktywniony przepływ limfy w przestrzeniach międzykomórkowych
Likwidacja zrostów tkankowych
Przeciwwskazania do rozcierania:
Okolice obrzęków w stanach zapalnych
Choroba Bürgera
Skaza naczyniowa
Po przebytym zakrzepowym zapaleniu żył
Ugniatanie
Dotyczy mięśni
Wykonujemy najczęściej oburącz; na małych mięśniach można jednorącz
Ręce płynnie przesuwają się po masowanym mięśniu
Tempo: 40-50 ruchów/min
Rodzaje ugniatania:
Ugniatanie szczypczykowe: chwyt mięśnia między kciuk a palec wskazujący
Ugniatanie poprzeczne: działa pobudzająco, wyciska substancje z tkanek
Ugniatanie podłużne: wzdłuż włókien mięśniowych, przepycha krew i chłonkę z naczyń leżących obwodowo do centralnych; działa rozluźniająco
Cele ugniatania:
Duże przekrwienie masowanego obszaru
Zwiększony przepływ krwi
Poprawa odżywienia mięśni
Pobudzenie (ug.poprzeczne) lub rozluźnienie (ug.podłużne) mięśni
Poprawa wymiany tkankowej
Szybsza regeneracja po wysiłku
Utrzymanie napięcia oraz elastyczności mięśni i ścięgien
Oddziaływanie na CUN poprzez receptory (proprioreceptory)
Oklepywanie
Uderzanie rękami masażysty w masowane tkanki
Jest to silny bodziec mechaniczny
Powinno być sprężyste i krótkie, aby nie wywołało bólu
Tempo: wolne 100-120 uderzeń/min lub szybkie 250-300 uderzeń/min
Rodzaje oklepywania:
Lekkie: miotełkowe
Średnie: łóżeczkowe, energiczne miotełkowe
Mocne: siekące
Działanie oklepywania:
Poprawa stanów troficznych mięśni
Zmniejszenie się pobudliwości nerwowej w nerwicach (okl.lekkie)
Zmniejszenie się bólów neuralgicznych
Okl. średnie: pobudzanie tkanki nerwowej i mięśniowej, podniesienie napięcia tych tkanek
Okl. silne: hamuje czynność tkanki nerwowej i mięśniowej
Okl. silne i średnie: rozbijanie tkanki tłuszczowej, przyspieszenie przemiany materii
Wskazania do oklepywania:
Nerwice wegetatywne
Neuralgie
Porażenia wiotkie
Zaniki mięśni
Obniżenie napięcia mięśni
Przeciwskazania do oklepywania:
Skaza naczyniowa
Obrzęki
Choroby Bürgera i Raynauda
Żylaki
Porażenie spastyczne
Wzmożone napięcie mięśni ostre nerwobóle i zapalenia nerwów
Wibracja
Przekazywanie tkankom drgań o małej amplitudzie i dużej częstotliwości
Może być ręką masażysty lub za pomocą aparatów wibracyjnych
Rzadko stosowana pojedynczo
Rodzaje wibracji:
Labilna: wzdłuż przebiegu mięśni, nerwów i naczyń; drgania przekazywane przez kciuk i palec trzeci
Stabilna: na punkty bolesne; 5-15 sekund i 5 sekund przerwy (głaskanie)
Cele wibracji:
Obniżenie pobudliwości nerwowej
Działanie przeciwbólowe
Zmniejszanie obrzęków
Przyspiesza tworzenie kostniny (stabilna)
Wstrząsanie
Przekazywanie tkankom drgań o dużej amplitudzie i małej częstotliwości
Najczęściej stosujemy wstrząsanie kończyny dolnej lub górnej
Rzadziej stosujemy wstrząsanie klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy
Działanie wstrząsania:
Obniżenie napięcia mięśni
Rozluźnienie aparatu więzadłowego
Poprawa krążenia obwodowego i chłonki
Wyciskanie
Jest to drenaż limfy
Rodzaje: oburącz, jednorącz
Cele wyciskania:
Przepchnięcie krwi w naczyniach żylnych i chłonki w naczyniach chłonnych w kierunku serca
Zwiększenie przepływu krwi i limfy
Szybsze odprowadzanie produktów przemiany materii
Ułatwienie dopływu do tkanek krwi utlenionej
Pobudzanie CUN
Wałkowanie
Stosowane na ramieniu i udzie
Jest to odmiana ugniatania połączonego z głaskaniem
Działanie delikatniejsze niż ugniatanie
Wskazania do wałkowania:
Mięśnie osłabione
Po urazach
Kruchość naczyń włosowatych
Patologiczne stany naczyń obwodowych
Wskazania i przeciwskazania do masażu
Przeciwskazania do stosowania masażu:
Stany podgorączkowe i gorączka
Ostre stany zapalne
Świeży zawał
Tętniaki
Nieuregulowane nadciśnienie
Niewyrównane wady serca
Proces nowotworowy w okolicy masowanej
Stany zapalne i alergiczne skóry
Zapalenia węzłów chłonnych
Zapalenia żył, zakrzepy żylne
Krwotoki
Żylaki, owrzodzenia podudzi
Łamliwość kości
Choroby narządów wewnętrznych -> masaż powłok brzusznych
Wskazania do masażu:
Wzmożone napięcie mięśni
Bóle w obrębie układu ruchu
Ograniczenie ruchomości w stawach
Zaniki mięśni
Wskazania szczegółowe:
Układ krążenia:
Obniżone ciśnienie krwi
Otłuszczenie serca nieznacznego stopnia
Choroby obwodowych naczyń krwionośnych
Skóra:
Zaburzenia odżywcze w chorobach naczyń krwionośnych i chłonnych
Przewlekłe i nawracające odmrożenia
Blizny
Cele kosmetyczne
Narząd ruchu – mięśnie szkieletowe:
Zaniki mięśni z bezczynności lub niedoczynności ruchowej
Porażenia i niedowłady wiotkie
Stany pourazowe mięśni
Przewlekłe stany zapalne
Zmęczenie mięśni (masaż sportowy)
Stany pourazowe: stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia po ustąpieniu ostrego odczynu zapalnego
Choroby z przeciążenia
Przykurcze w stawach
Zesztywnienie po unieruchomieniu
Stany pooperacyjne narządu ruchu
Choroby reumatyczne
Mięśnie gładkie:
Niedowłady żołądka, jelit
Nawykowe zaparcia
Opadnięcia trzewi
Układ nerwowy:
Przewlekłe zapalenie nerwów
Nerwobóle
Zespół wypadnięcia krążka międzykręgowego
Stany po urazach CUN
Budowa i funkcje tkanki łącznej
Funkcje tkanki łącznej
Łączenie różnych komórek, tkanek, narządów ze sobą
Nadaje kształt naszemu ciału
Przeciwdziała grawitacji
Skład tkanki łącznej
Komórki
Substancja międzykomórkowa: istota podstawna i część włóknista
Komórki:
Fibroblasty (najliczniejsze, biorą udział w procesie gojenia)
Niezróżnicowane (przekształcają się w fibroblasty)
Tuczne (zawierają histaminę, wpływa na ukrwienie i odżywienie tkanki)
Makrofagi (komórki żerne, unieszkodliwiają drobnoustroje, neutralizują toksyczne związki, komórki ochronne)
Plazmatyczne (występują w gruczołach, węzłach chłonnych, szpiku kostnym, wytwarzają przeciwciała)
Limfocyty, granulocyty, monocyty (f. obronne w stanach zapalnych)
Tłuszczowe (umieszone w tkance podskórnej w postaci grudek tłuszczowych)
Barwnikowe (odpowiadają za kolor skóry, wytwarzają barwnik)
Część włóknista:
Włókna kolagenowe -> zbudowane z białka (kolagenu), pogrupowane w pęczki, mają f. mechaniczną, trwałą, odporne na uszkodzenia, mają małą zdolność rozciągania się (2%), ulegają ciągłej przebudowie, by je zniszczyć trzeba dłuższej siły, z wiekiem mogą się odkształcać
Włókna sprężyste -> zbudowane z elastyny, występują pojedynczo, są bardzo elastyczne, mają wysoką zdolność rozciągania (150%)
Włókna siateczkowate -> zbudowane z retikuliny, mają zdolność przekształcania się w włókna kolagenowe
Istota podstawna:
Ma postać żelu, w którym zanurzone są komórki
Funkcje: mechaniczna, odżywcza (pośredniczy w wymianie pomiędzy komórkami, a naczyniami krwionośnymi i chłonnymi)
Typy tkanki łącznej
Zbita – dużo komórek i włókien; tworzy skórę, ścięgna (tkanka włóknista) i więzadła (tkanka sprężysta)
Luźna (wiotka) – mało komórek, dużo substancji międzykomórkowej; wchodzi w skład wszystkich narządów
Formy tkanki łącznej:
Forma upostaciowana – przebieg włókien upostaciowanych np. w ścięgnie
Forma nieupostaciowana – włókna przebiegają w różnych kierunkach; tworzy torebki stawowe, błony
Wpływ masażu na tkankę łączną
Tkanka wiotka: poprawa odżywienia, ukrwienia, uelastycznienia tkanki (poprawa sprężystości włókien), zapobieganie degeneracji
Tkanka zbita (w zależności od techniki): rozluźnienie, pobudzenie, uelastycznienie, przyrost i rozrost
Wpływ masażu na tkankę chrzęstną
Wpływ pośredni poprzez uk. nerwowy, naczynia krwionośne i limfatyczne, skórę – poprawa odżywienia, co zapobiega zwyrodnieniom.
Wpływ masażu na tkankę kostną
Wpływ pośredni: lepsze ukrwienie, odżywienie, przyrost procesów kostnych
Po złamaniach: mechaniczne uszkodzenie okostnej, co utrudnia zrost kostny i dlatego masaż w miejscu świeżego kostnienia jest niewskazany
Wpływ masażu na tkankę tłuszczową
Rozdrobnienie nadmiaru tłuszczu
Zmniejszenie tkanki pod wpływem intensywnego masażu
Przyspieszenie przemiany materii
Budowa i funkcje skóry
Skóra jest to najbardziej zewnętrzna powłoka ciała
Funkcje skóry:
Ochronna (chroni organizm przed czynnikami zewnętrznymi i utratą wody)
Bierze udział w procesie termoregulacji
Jest narządem zmysłu
Budowa skóry:
Naskórek
Skóra właściwa
Tkanka podskórna
Naskórek:
- Nabłonek wielowarstwowy płaski
warstwa zrogowaciała
warstwa jasna
warstwa ziarnista
komórki kolczyste <- najgrubsza warstwa
błona podstawna (rozrodcza) – produkuje melaninę
- Co 128 dni komórki złuszczają się i następuje wymiana całego naskórka
Tonofibryle – cienkie włókienka, które nadają elastyczność, ułatwiają rozciągliwość naskórka
Skóra właściwa:
Warstwa brodawkowata – tkanka łączna włóknista; włókna sprężyste, komórki tuczne, istota nieupostaciowana, ew. komórki mięśni gładkich napinających włosy
Warstwa siateczkowata – tkanka łączna włóknista; układ włókien regularny, dużo włókien kolagenowych
Tkanka podskórna
Zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej, zwiera zmienną ilość komórek tłuszczowych
Przebiegają w niej duże naczynia krwionośne
Ukrwienie skóry
Naskórek – brak
Skóra właściwa – małe naczynia krwionośne (tętniczki, naczynia włosowate, żyły)
Tkanka podskórna – duże naczynia powierzchowne
Unerwienie skóry
Liczne włókna nerwowe, przechodzące w splot leżący w tkance podskórnej
Cienkie pni wytwarzają sploty leżące w warstwie brodawkowatej
Zakończenia nerwowe różnego rodzaju
Receptory skóry
Receptory ciepła – zakończenie Ruffiniego
Receptory zimna – kolbki Krauzego
Receptory dotyku – ciałka Merkela, ciałka Meisnera
Receptory bólu – ciałka bólowe
Receptory ucisku – ciałka Paciniego, zakończenia Golgi Mazzoniego
Wpływ masażu na skórę (poszczególne warstwy)
Naskórek
Techniki: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie
Działanie złuszczające
Usuwanie obumarłych komórek naskórka
Skóra lepiej oddycha
Otwarcie porów skóry
Uelastycznienie i odmłodzenie naskórka
Lepsze odżywienie warstwy podstawnej
Skóra właściwa
Techniki: głaskanie głębokie, rozcieranie, ugniatanie
Wyciśnięcie wydzieliny gruczołów potowych i łojowych
Ułatwione wydzielanie wydzieliny
Udrożnienie gruczołów i kanałów łojowych i potowych
Oczyszczenie skóry
Poprawa krążenia w naczyniach włosowatych
Przepchnięcie krwi żylnej w kierunku dosercowym
Wzrost temperatury o 1-30C – rozszerzenie naczyń, przyspieszenie przemiany materii, obiegu i przepływu chłonki
Tkanka podskórna
Rozluźnienie lub pobudzenie (zależnie od techniki)
Uelastycznienie
Odżywienie
Usunięcie obumarłych komórek
Poprawa procesu przemiany materii
Naczynia krwionośne
Wspomożenie przepływu krwi
Rozszerzenie naczyń
Wzrost przepływu w kapilarach
Unerwienie skóry
Uspokajanie lub pobudzenie
Podział topograficzny mięśni
Mięśnie głowy
M. szyi
M. klatki piersiowej
M. brzucha
M. grzbietu
M. obręczy kończyny górnej i m. k. górnej wolnej
M. obręczy k. dolnej i m. k. dolnej wolnej
Budowa włókna mięśniowego
Komórka
mięśnia poprzecznie prążkowanego (włókno mięśniowe)
zbudowana jest z:
- błony komórkowej (sarkolema)
-
licznych jąder
- cytoplazmy (sarkoplazma)
-
włókienek kurczliwych (miofibryli).
Miofibryle wykazują poprzeczne prążkowanie.
Miofibryle składają się z jeszcze cieńszych niteczek, zwanych miofilamentami które zbudowane są z kurczliwego białka (miofilamenty cienkie – aktynowe, miofilamenty grube – miozynowe)
Miofilamenty wzajemnie zachodzą na siebie (odcinki ciemne), a tam gdzie są same miofilamenty cienkie – odcinek jasny
W połowie odcinka jasnego znajduje się błona graniczna
Odcinek miofibryli oddzielony pomiędzy dwoma błonami granicznymi to sarkomer. Sarkomer posiada cały odcinek ciemny i po połowie odcinka jasnego po bokach ciemnego.
Rodzaje włókien mięśniowych (białe, czerwone)
Białe:
Są jaśniejsze
Mają większą średnicę
Mają niedużo sarkoplazmy, nieliczne mitochondria
Posiadają dużą ilość włókien kurczliwych
Czas skurczu krótki
Duża siła skurczu, mała odporność na zmęczenie
Czerwone:
Są ciemniejsze
Mają mniejsza średnicę
Mają więcej sarkoplazmy, dużo mitochondriów
Mają mniej włókien kurczliwych
Otoczone gęstszą siecią naczyń włosowatych
Czas skurczu długi
Mała siła skurczu, duża odporność na zmęczenie
Budowa mięśni ogólnie
Połączone z kośćmi za pomocą ścięgien
Pojedyncze włókna mięśniowe, pęczki włókien i cały mięsień otaczają błony łącznotkankowe
Między włóknami jest tkanka łączna luźna z naczyniami, nerwami
W 1/3 bliższej jest ujście większych naczyń i działamy (ugniatanie) od części dalszej do 1/3 bliższej.
Wpływ masażu na tkankę mięśniową
Działanie miejscowe
Usprawnia pracę mięśni
Poprawa zdolności do skurczu i rozkurczu
Podnosi lub obniża napięcie mięśni
Usuwa metabolity np. kwas mlekowy
Ułatwia i przyspiesza procesy przemiany materii
Poprawa ukrwienia
Poprawa odżywienia
Działanie rozgrzewające (rozszerzenie naczyń krwionośnych)
Poprawa dotlenienia
Poprawa jędrności i elastyczności
Działanie pośrednie
Wpływ drogą unerwienia segmentarnego, drogą układu krążenia, także na mięśnie gładkie i mięsień sercowy
Wpływ masażu na układ krążenia
Wzrost objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca
Przyspieszenie procesów dyfuzyjnych w płucach
Podczas ugniatania skurcz, a potem rozkurcz naczyń krwionośnych
Dostarczanie większej ilości krwi do płuc i naczyń obwodowych, przyspieszenie krążenia
Poprawa pracy mięśni gładkich w naczyniach (skurcz i rozkurcz)
Wpływ masażu na układ chłonny
Szybsze odprowadzenie chłonki
Usprawnienie pracy układu chłonnego
Wpływ masażu na układ nerwowy
Lekki masaż działa uspokajająco
Masaż o średniej mocy pobudza
Masaż bardzo mocny hamuje czynność
Masując mięśnie działamy bezpośrednio na nerwy je unerwiające
Masując tkanki działamy na zakończenia nerwów
Lepsze ukrwienie, odżywienie i utlenienie tkanki nerwowej
Regulacja przewodzenia bodźców i reagowania na bodźce
Regulacja proporcji współdziałania układu współczulnego i przywspółczulnego
Wpływ masażu na układ oddechowy
Przyspieszenie wymiany gazowej w płucach
Wzrost zapotrzebowania na tlen (dobra wentylacja gabinetu)
Usprawnienie mięśni oddechowych (przepona i mięśnie międzyżebrowe)
Pełniejszy wdech i wydech
Pobudzenie czynności wydzielniczej drzewa oskrzelowego
Udrożnienie dróg oddechowych
Wpływ masażu na układ pokarmowy
Masaż brzucha usprawniający pracę narządów jamy brzusznej (żołądek, j. cienkie, j. grube)
Poprawa ukrwienia
Poprawa czynności wydzielniczej gruczołów
Poprawa trawienia
Przyspieszenie wydalania produktów niewykorzystanych
Usprawnienie mięśni brzucha
Wpływ masażu na układ moczowy
Poprawa ukrwienia i odżywienia nerek
Wzrost czynności filtracyjnej nerek
Przyspieszenie wydalania moczu (masaż okolicy nerek, podbrzusza i pęcherza moczowego)
Masując okolicę lędźwiowo-krzyżową usprawniamy zwieracze
Wpływ masażu na przemianę materii
Przyspieszenie procesów biochemicznych zachodzących w organizmie
Przyspieszenie usuwania produktów zużytych
Poprawa zaopatrzenia tkanek w tlen i substancje odżywcze
Usuwanie kwaśnych metabolitów przemiany materii
Ułatwienie spalania tłuszczów i usuwanie ich z organizmu
Drenaż limfatyczny (definicja, zasady, techniki)
Definicja
Drenaż limfatyczny jest to jedno z działań fizjoterapeutycznych. Terapeuta poprzez powolny masaż usprawnia krążenie limfy. Zabieg ten pozwala zapobiegać chorobom wynikającym z obrzęków będących wynikiem zaburzeń przepływu krwi i limfy. W wyniku tego tworzą się obrzęki i zastoje chłonki w których gromadzą się toksyny z przemiany materii.
Drenaż limfatyczny ma szczególne zastosowanie w usuwaniu obrzęków po przebytych chorobach.
Techniki drenażu limfatycznego
Głaskanie
Rozcieranie spiralne
Rozcieranie koliste
Wyciskanie
Ugniatanie
Zasady drenażu limfatycznego
Podwójne opracowanie stawów
Drenaż kończyn wykonujemy w kierunku dosercowym, od części bliższych do dalszych
Drenaż tułowia wykonujemy w kierunku głównych węzłów chłonnych
Przeciwskazania jak przy masażu klasycznym
Drenaż kończyny górnej:
Masaż stawu barkowego
Masaż ramienia od łokcia do barku
Masaż stawu łokciowego
Masaż stawu barkowego
Masaż przedramienia od nadgarstka do stawu łokciowego
Masaż stawu nadgarstkowego
Masaż stawu łokciowego
Masaż ręki i palców
Masaż stawu nadgarstkowego
Głaskanie ogólne całej kończyny
Drenaż kończyny dolnej
Masaż stawu biodrowego
Masaż uda od kolana do biodra
Masaż stawu kolanowego
Masaż stawu biodrowego
Masaż podudzia od kostki do kolana
Masaż stawu skokowego
Masaż stawu kolanowego
Masaż stopy
Masaż stawu skokowego
Głaskanie ogólne całej kończyny
Czas trwania drenażu:
Czas trwania drenażu jednej kończyny wynosi ok. 10 min
Czas trwania drenażu całego ciała wynosi ok. 70 minut (kończyny, głowa i szyja, grzbiet, klatka piersiowa, brzuch)
Lecznictwo uzdrowiskowe i klimatoterapia
LECZNICTWO UZDROWISKOWE
Lecznictwo uzdrowiskowe polega na zorganizowanym postępowaniu leczniczym, w którym wykorzystuje się bodźcowe oddziaływanie naturalnych tworzyw leczniczych, klimatu, piękna przyrody oraz fizykalnych metod leczniczych.
Leczenie uzdrowiskowe prowadzone jest w innym środowisku niż to, w którym pacjent żyje i pracuje. Może stanowić kontynuację leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego wielu chorób przewlekłych.
Uzdrowisko
Miejscowość o korzystnym i leczniczo oddziałującym klimacie, pięknej przyrodzie, posiadającą bogate zasoby naturalnych tworzyw leczniczych (wody mineralne, peloidy) oraz właściwie zorganizowaną służbę zdrowia i zakłady lecznicze (sanatoria, zakłady kąpielowe, fizykalne oraz pijalnie)
Cele lecznictwa uzdrowiskowego
Leczenie chorób przewlekłych, skracanie okresu zdrowienia po wielu chorobach
Rehabilitacja
Utrwalenie poprzednio uzyskanych wyników leczniczych
Profilaktyka chorób
Utrzymanie zdolności do pracy (w przypadku chorób zawodowych)
Zadania (cele szczegółowe) lecznictwa uzdrowiskowego:
Zmiana nawyków zdrowotnych w zakresie żywienia i aktywności fizycznej
Uwolnienie się od nałogów
Poprawa kondycji biologicznej organizmu
Zwiększenie sił obronnych organizmu
Trzy sfery działania uzdrowiskowego
Odciążenie lub wyłączenie z działania szkodliwego wpływu środowiskowego i niehigienicznego trybu życia
Normalizacja czynności – pobudzenie wewnętrznych zdolności organizmu do porządkowania zaburzonych czynności i do zwiększenia ekonomiki tych czynności
Zwiększenie zdolności narządów do aktywnego przeciwdziałania wpływu środowiska (zwiększenie zdolności adaptacyjnych)
Cechy pobytu w uzdrowisku:
Turnusy sanatoryjne łączą czynniki powszechnie dostępne z naturalnymi
Pobyt w uzdrowisku reguluje tryb życia, sprzyja wypoczynkowi i odpowiedniej ilości snu
Aktywny tryb życia, regularne pory posiłków wiążą się znacząco ze zdrowym stylem życia i przynoszą poprawę samopoczucia
Kierunki lecznictwa uzdrowiskowego
Leczenie balneologiczne
Leczenie fizykalne
Leczenie klimatyczne
Leczenie ruchem
Leczenie dietetyczne
Wychowanie zdrowotne
Metody specjalne (psychoterapia, trening relaksacyjny, biblioterapia, muzykoterapia, choreoterapia)
Leczenie farmakologiczne tylko w przypadkach koniecznych
Zakłady
Przychodnie uzdrowiskowe
Uzdrowiskowe zakłady przyrodolecznicze
Prewentoria uzdrowiskowe
Sanatoria uzdrowiskowe
Szpitala uzdrowiskowe
Odczyn uzdrowiskowy (kąpielowy)
Przejściowe pogorszenie się stanu zdrowia pacjenta, może pojawić się na początku pobytu i kuracji w uzdrowisku
Cechują go takie objawy jak:
Objawy subiektywne: Bezsenność lub nadmierna senność, uczucie rozbicia, apatyczny lub depresyjny nastrój, niepokój, drażliwość, bóle głowy, brak łaknienia, nudności, mocniejsze bicie serca, uczucie kłucia lub ucisku w klatce piersiowej, zaparcia, biegunka, itp.
Objawy obiektywne: spadek czy wzrost ciśnienia, wzrost poziomu OB., wzrost temp. ciała itp.
Trwa zazwyczaj od 1-7 dni
Fazy kuracji uzdrowiskowej
Faza pierwsza (adaptacyjna)
Obejmuje pierwsze 2-3 dni pobytu w uzdrowisku
Chory adaptuje się do zmienionego środowiska, zmienia tryb życia, zachowania, zmieniają się otaczający ludzie, w tym pacjenci i personel
Pacjent jest wyłączony z życia zawodowego i domowego
Mogą wystąpić przejściowe objawy jak bóle głowy, niepokój, drażliwość, itp. Zabiegi powinny być dawkowane ostrożnie
Faza druga
Od dnia 4 do 16-19
Zaostrzenie dolegliwości (wahania ciśnienia u nadciśnieniowców, bóle wieńcowe u sercowców, bóle stawów u reumatyków) lub pojawienie się nowych objawów. Jest to odczyn uzdrowiskowy. Jego nasilenie świadczy o zbyt intensywnym leczeniu.
Należy zredukować dawkowanie zabiegów
Objawy odczynu występują u ok. 50% pacjentów
Faza trzecia
Faza najefektywniejsza, od 16-19 dnia
Zmniejszają się dolegliwości (bóle, duszności, itp.), poprawia się sprawność i wydolność fizyczna, usprawnia się uk. krążenia i oddychania, zwiększają się zdolności obronne organizmu
Człowiek staje się odporniejszy na infekcje i stresy przez długi okres po wyjeździe
Wybór uzdrowiska
Wskazania i przeciwskazania do uzdrowiska
Profile (kierunki) lecznicze uzdrowisk
Metody lecznicze stosowane w uzdrowisku
Tryb skierowania i kwalifikowania do uzdrowiska
Wskazania do leczenia uzdrowiskowego
Choroby układu krążenia: przewlekłe choroby serca i naczyń wieńcowych, stany po zawale, wady serca, stany po operacjach serca i naczyń kończyn, nadciśnienie tętnicze, przewlekłe choroby naczyń kończyn dolnych
Choroby układu oddechowego: przewlekłe nieżyty górnych dróg oddechowych i zatok, stany po operacjach laryngologicznych i torakochirurgicznych, POCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), rozstrzenia oskrzeli, astma, pylica
Choroby układu trawienia: choroba wrzodowa żołądka, przewlekłe nieżyty żołądka i dwunastnicy, przewlekłe choroby przełyku, nieżyty jelit, przewlekłe choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, przewlekłe zapalenie trzustki i stany po ostrym zapaleniu
Choroby przemiany materii i uk. wydzielania wewnętrznego: cukrzyca, otyłość, nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroby przysadki i nadnerczy
Choroby reumatyczne i ortopedyczno-urazowe: RZS, ZZSK (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa), stany po operacjach stawów, stany po amputacji kończyn, wady postawy i wady wrodzone
Choroby układu nerwowego: nerwobóle, przewlekłe zapalenia nerwów, korzeni i splotów, stany po urazach nerwów i splotów, stany po udarach, po urazach czaszkowo-mózgowych, po zapaleniu mózgu i opon mózgowych, mózgowe porażenia dziecięce i inne
Choroby kobiece: przewlekłe stany zapalne narządu rodnego, stan y po operacjach ginekologicznych, zaburzenia wieku przekwitania, niepłodność z zaburzeniami cyklu miesiączkowego
Choroby skóry: przewlekłe zapalenia skóry, także alergiczne, łuszczyca, rybia łuska, schorzenia łojotokowe, choroby naczyniowe skóry, owrzodzenia skóry, liszaj płaski i zanikowy, łysienie plackowate, bielactwo
Choroby zawodowe: stany po zatruciach, zmiany w układzie krwiotwórczym spowodowane zatruciami lub promieniowaniem jonizującym, pylica płuc, przewlekłe nieżyty oskrzeli i inne
Przeciwskazania do lecznictwa uzdrowiskowego
Choroby o ostrym przebiegu
Choroby ze wskazaniami do zabiegów chirurgicznych
Żółtaczka
Niewydolność krążenia
Cukrzyca z mocnymi zmianami naczyniowymi, powikłania cukrzycy
Nowotwory
Padaczka
Choroby psychiczne, nerwice uciążliwe dla otoczenia, niepełnosprawność umysłowa, otępienie, demencja starcza
Alkoholizm i narkomania
Ciąża i okres karmienia
Chorzy zniedołężniali, unieruchomieni, niezdolni do samoobsługi
Chorzy w ciężkim stanie ogólnym, wymagający leczenia szpitalnego
Szczegółowe przeciwskazania kardiologiczne (np. migotanie przedsionków)
Przeciwskazania do lecznictwa uzdrowiskowego ze względów epidemiologicznych
Ostre choroby zakaźne do zakończenia izolacji i całkowitego wyzdrowienia
Przewlekłe choroby zakaźne i nosicielstwo chorób zakaźnych, choroby przenoszone drogą płciową
Choroby pasożytnicze
KLIMATOTERAPIA
Leczenie klimatem. Lecznicze zastosowanie bodźców klimatycznych
Klimat -> Oparty na wieloletnich obserwacjach, charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych, kształtujących się pod wpływem jego właściwości fizycznych i geograficznych
Klimatologia nauka o klimacie
Bioklimatologia nauka badająca związki pomiędzy procesami fizjologicznymi organizmów a klimatem. Ocenia i analizuje konkretne warunki klimatyczne ze względu na ich oddziaływanie na ustrój ludzki
Czynniki klimatyczne:
Wszystkie czynniki wpływające na zjawiska klimatyczne np.:
Szerokość geograficzna
Wysokość nad poziomem morza
Wpływ mórz, oceanów i lądów
Ukształtowanie fizyczne gruntów
Warunki nasłonecznienia
Kierunki napływu mas powietrza itp.
Elementy klimatyczne
Nasłonecznienie
Temperatura powietrza
Wilgotność powietrza
Ciśnienie atmosferyczne
Zachmurzenie
Opady atmosferyczne
Ruchy powietrza
Jonizacja powietrza
Regiony klimatyczne Polskie
Klimat nizinny
Klimat morski
Klimat górski
Klimat nizinny
Obejmuje największy obszar Polski
Jego cechą jest duża zmienność pogody
Występuje dość znaczne zróżnicowanie w skrajnych regionach np. na Suwalszczyźnie występują dłuższe i bardziej mroźne zimy, na Ziemi Lubuskiej – łagodna i wczesna wiosna oraz dłuższa i cieplejsza jesień
Zima mało słoneczna i niezbyt śnieżna
W rejonach bogatych w lasy można wyróżnić tzw. klimat nizinno-leśny
Cechuje go słabe oddziaływanie bodźcowe
Klimat nizinno-leśny
Łagodność w zmianach temperatury
Wilgotność powietrza
Ograniczenie nasłonecznienia
Szczególnie korzystny dla ustroju jest wpływ zieleni leśnej, polegający na filtrowaniu zapylenia i pochłanianiu zanieczyszczeń gazowych powietrza
Wskazania do leczenia w klimacie nizinnym:
Osoby w wieku podeszłym i starczym
Dzieci cierpiące na schorzenia reumatyczne
Chorzy, u których występują przeciwskazania do bodźcowego wpływu klimatu
Rekonwalescencja po przebytych chorobach i zabiegach operacyjnych
Klimat nadmorski
Chłodna, zwykle słoneczna wiosna
Umiarkowanie ciepłe, o zmiennej pogodzie i dość obfitych opadach lato
Ciepła i słoneczna wczesna jesień
Zima wietrzna i umiarkowanie zimna
Walorem leczniczym jest obecność powietrzu aerozolu morskiego
Duże nasłonecznienie oraz czyste powietrze napływające znad morza
Jest to klimat bodźcowy
Wskazania do leczenia w klimacie nadmorskim:
Przewlekłe choroby układu oddechowego
Niedoczynność gruczołu tarczowego
Choroby alergiczne
Niektóre choroby skóry (łuszczyca, trądzik młodzieńczy)
Krzywica
Profilaktyka chorób dzieci i chorób cywilizacyjnych
Klimat górski
Zmniejszające się w miarę wzrostu wysokości ciśnienie atmosferyczne (ok.1,1kPa/100m)
Obniżanie temperatury (ok. 0,60C/100m)
Wzrastające wraz z wzniesieniem natężenie promieniowania słonecznego
Chłodniejsze lato i dłuższa, śnieżna zima
Koniec zimy i początek wiosny jest słoneczny
Jesień zazwyczaj słoneczna i piękna
Ciepły i porywisty wiatr, zwany wiatrem halnym
Jest to klimat wybitnie bodźcowy
Korzystną cechą jest czyste powietrze
Wskazania do leczenia w klimacie górskim:
Leczenie i profilaktyka przewlekłych chorób uk. oddechowego
Leczenie i profilaktyka chorób alergicznych
Rekonwalescencje
Zabiegi klimatoterapeutyczne:
Kąpiele słoneczne (helioterapia)
Kąpiele powietrzne (aeroterapia)
Kąpiele powietrzno-ruchowe (połączone z ruchem na świeżym powietrzu)
Kąpiele morskie, rzeczne, jeziorne
Inhalacje naturalnego aerozolu morskiego lub tężniowego
Talassoterapia
Wykorzystanie naturalnych walorów krajobrazu morskiego
Kąpiele słoneczne nad brzegiem morza, na plaży
Inhalacje aerozolu morskiego
Kąpiele morskie
Gimnastyka i spacery nad brzegiem morza
Kąpiele słoneczne
Wielogodzinne przebywanie na plaży czy balkonach jest niekorzystne nawet dla człowieka zdrowego, a tym bardziej dla chorego
Długie opalanie wiosną (marzec, kwiecień) powoduje szereg komplikacji: oparzenia, udary, przeziębienia i infekcje dróg oddechowych, które niweczą efekt leczenia uzdrowiskowego
Dawkowanie kąpieli słonecznych:
Pierwsze ekspozycje na słońcu powinny wynosić 30 minut (osoby z jasną karnacją) do 40 minut (osoby z ciemną karnacją
W zapobieganiu osteoporozie wystarczy codziennie tylko 15-minutowa ekspozycja na słońce
Ostrożnie! -> dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży
Przy przedawkowaniu może wystąpić rumień, wysypka obok rumienia, oparzenie (bąble), zapalenie spojówek, bóle głowy, nudności, udar słoneczny
Przeciwskazania: tak jak przy promieniowaniu UV
Kąpiele powietrzne
Przyjmuje się je w lekkiej odzieży, jeżeli jest ciepło to częściowo ubranym podczas leżakowania, spacerów, gier ruchowych, jazdy rowerem
Usprawniają się mechanizmy termoregulacyjne, następuje hartowanie i zwiększenie odporności organizmu
Często występuje lepsza tolerancja na zimno po leczeniu uzdrowiskowym
Dawkowanie kąpieli powietrznych:
Kąpiele powietrzne racjonalnie dawkowane wskazane są dla wszystkich chorych w uzdrowisku
Kąpiele powietrzne powinny być zalecane przez lekarza i odpowiednio dawkowane
Rozpoczynamy od leżakowania w pomieszczeniu z otwartym oknem, potem na werandzie, następnie na dworze i w dłuższym czasie
SUBTERRANOTERAPIA
Jest to specyficzna metoda leczenia, w której głównym czynnikiem leczniczym jest mikroklimat komór solnych. Wykorzystuje ona naturalne właściwości mikroklimatu komór podziemnych, najczęściej wyrobisk solnych lub innych minerałów
Czynniki kształtujące mikroklimat komór solnych:
Warunki termiczno-wilgotnościowe
Temperatura powietrza, wilgotność i ruch powietrza
Temperatura jest raczej niska 12-200C
Wilgotność jest zwykle wysoka i wynosi 70-90%
Wilgotne powietrze zazwyczaj zalecane dla chorych z chorobami dróg oddechowych
Skład chemiczny powietrza
Skład chemiczny powietrza w komorach w zakresie podstawowych gazów jest zbliżony do składu na powierzchni
Stężenie gazów toksycznych jak metan, tlenek węgla czy siarkowodór jest mniejsze
Skład powietrza jest systematycznie kontrolowany
Ciśnienie atmosferyczne
Jest wyższe niż na powierzchni
Im głębiej leży komora tym większe ciśnienie
Powoduje zwiększone ciśnienie parcjalne tlenu we krwi i lepsze przyswajanie tlenu przez tkanki
Jonizacja powietrza
Powstaje w skutek zwiększonej aktywności promieniotwórczej powietrza
Jej źródłem jest obecność w skałach izotopów potasu, uranu i innych pierwiastków promieniotwórczych
Zaobserwowano korzystny wpływ jonizacji ujemnej – wpływa ona korzystnie na drogi oddechowe oraz układ autonomiczny i hormonalny
Stężenia i skład aerozolu
Aerozol składa się głównie z chlorku sodu
Zawiera też jony wapnia, jodu, magnezu i niektórych mikroelementów
Aerozol solny wpływa korzystnie na układ oddechowy, działa przeciwzapalnie i wpływa na gospodarkę mineralną ustroju
Izolacja przed nadmiarem bodźców
Promieniowanie świetlne i kosmiczne
Promieniowanie elektromagnetyczne
Bodźce akustyczne
Stan mikrobiologiczny powietrza
Czystość bakteriologiczna powietrza
Zmniejszona grawitacja
Odciążenie pracy serca
Zmniejszenie obrzęków
Program leczniczy sanatoriów podziemnych w Bochni i Wieliczce
Inhalacje aerozolu połączone z zajęciami ruchowymi (ćwiczenia oddechowe, gry sportowe)
Leżakowanie
Program edukacyjny
Muzykoterapia
Spacer traktem turystycznym
Subterranoterapia nocna
Leczenie w nocy pomiędzy 22.00 a 6.00 rano
Przed snem stosuje się ćwiczenia ruchowe, muzykoterapię, choreoterapię przez ok. 1 godzinę
Pomiędzy 6.00 a 8.00 chorzy wykonują toaletę, gimnastykę poranną i przygotowują się do wyjazdu na powierzchnię
Cele leczenia nocnego:
Uzyskanie snu w czystym powietrzu i ciszy
Długie oddziaływanie aerozoli (11-12h)
Regeneracja dróg oddechowych (w nocy regeneracja przebiega lepiej)
Łagodzenie nocnych ataków astmy
Poprawa ogólnego samopoczucia
Wskazania do subterranoterapii
Astma oskrzelowa
Przewlekłe nieżyty dróg oddechowych np. POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)
Alergiczne choroby dróg oddechowych: alergia pyłkowa, przewlekłe alergiczne zapalenie nosa, gardła, wyprysk alergiczny
Przeciwskazania do subterranoterapii
Jak przeciwskazania ogólne do fizjoterapii +
Nadczynność tarczycy
Ciąża
Klaustrofobia
Duża niesprawność ruchowa