TEORIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Kultura fizyczna- ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz rezultaty tych zachowań.

Relacje między różnymi kryteriami kultury oraz miejsce kultury fiz

Kultura – ogół uznawanych wartości i utrwalanych zachowań oraz ich rezultattów dotyczących działalności człowiek

Kultura rozumiana przedmiotowo - ...dotyczących otoczenia człowieka

K. rozumiana podmiotowo - ...dotyczących człowieka

k. duchowa – dotyczących przymiotu umysłu człowieka

k. fizyczna – dotyczących przymiotu ciała człowieka

W Polsce w myśleniu o kulturze fizycznej dość rozpowszechnione jest ujmowanie jej w kategoriach instytucjonalno-administracyjnych . Tak pojmując, utożsamia się ją z sumą rzekomych prostych elementów, jak:

-sport wyczynowy

-rekreacja fizyczna

-rehabilitacja ruchowa

-wychowanie fizyczne

1. Koncepcja indywidualistyczno- wartościująca – przedstawia się tutaj kulturę fizyczną jako dziedzinę bezinteresownych, pozbawionych praktycznych zamierzeń, szlachetnych, duchowych dążeń i głęboko subtelnych związanych z nimi przeżyć, uczuć oraz nastawień

(,,dbałość psychiki o ciało”).

Kultura fizyczna- to intelektualna ciekawość, bezinteresowne dążenie do doskonałości, to sfera moralnych i estetycznych wartości, kontrastująca z brzydotą cywilizacji węgla i stali (Matthew Arnold)

W definicji podnosząc znaczenie tego co wewnętrzne, a więc ,, indywidualną świadomość i poziom odczuwania potrzeb” wobec własnego ciała, nacisk położony nie tyle na nie same co na ,, podejmowanie pożądanych zachowań”. Kultura fizyczna staje się tutaj bogactwem duchowym człowieka

Każdy reprezentuje określony poziom kultury fizycznej: względnie wysoki bądź niski

Kultury należy poszukiwać przede wszystkim nie na kortach, stadionach ile w samym sobie-w swoim trybie życia, nawykach, przekonaniach.

Kultura fizyczna nie mieści się w problematyce czasu wolnego- staje się elementarnym społecznym nakazem . Trzeba więc propagować pogląd, w myśl którego niska kultura fizyczna jest powodem dezaprobaty(Ziemilski)

2. Koncepcja aksjologiczna- Kultura fizyczna obejmuje te wszystkie wartości, które wiążą się z fizyczną postacią i fizycznym funkcjonowaniem człowieka, zarówno w jego własnym, subiektywnym odczuciu, jak też w obrazie społecznie zobiektyzowanym. Wartości te odnoszą się do zdrowie, budowy, i postawy ciała, odporności, wydolności, sprawności, urody. Analogicznie do innych wartości kulturowych, mają one charakter dynamiczny, kształtują poglądy i postawy ludzkie, są więc cząstką światopoglądu i obyczaju.

Kontakty międzyludzkie, tj. posługiwanie się symbolami i wzajemne komunikowanie

Kultura fizyczna jest tu częścią poglądów, postaw i obyczaju, interesujące stają się formy działania, które są znamienne, specyficzne dla danej jednostki i zbiorowości.

Istotne stają się tu wyłącznie takie ludzkie działania, które mogą być przekazywane w ramach różnorakich interakcji zachodzących w społeczeństwie

3. Koncepcja holistyczna- Kultura fizyczna jest to ogół wytworów o charakterze materialnym, i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektyzowane, przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości. Koncepcja ta zachowuje to, co wewnętrzne, nacisk położono na ogół powstałych w toku działań zbiorowości ludzkiej wytworów materialnych i niematerialnych. Koncepcje holistyczna trzeba traktować szeroko , widząc w niej uzupełniające się sfery.

Sfery kultury fizycznej w koncepcji holistycznej:

-Sfera świadomości społecznej, wartości i przekonań, postaw, poglądów i aspiracji w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie, mających swoje znaczenie kulturowe, symboliczne, egzystencjalne

-Sfera obserwowalnych i sprawdzalnych zachowań w postaci udziału w różnorodnych formach zabiegów i ćwiczeń, głównie o charakterze ruchowym, hartującym, higieniczny, a stosowanych dla celów zdrowotnych, wydolnościowych, sportowych

-Sfera intencjonalnych narzędzi do której można zaliczyć obiekty architektoniczne, sprzęt i urządzenia sportowe, a dalej instytucje i organizacje sportowe, , których celem jest krzewienie lub działanie w zakresie wychowania fizycznego, sportu, rekreacji fizycznej itp. Ponadto-systemy i programy zarządzania, a także utrwaloną wiedze teoretyczną o formach, metodach i zasadach stosowania poszczególnych ćwiczeń i zabiegów wokół ciała i kondycji fizycznej

Wychowanie fizyczne- stanowi zamierzone i świadome działanie ukierunkowane na kształtowanie postaw prosomatycznych oraz postaw prospołecznych, a równocześnie nastawione na wspieranie rozwoju fizycznego i zdrowia oraz kształtowanie trwałego obyczaju aktywności fizycznej i troski o wydolność fizyczną, sprawność motoryczną i prawidłową postawę ciała.

stereotypy myślowe o k. fizyczne

1. Rozpatrywanie k. fiz tylko w kategoriach czasu wolnego

2. Tradycyjny podział na twórców i konsumentów kultury – człowiek jest podmiotem i przedmiotem działań, nie może być jej biernym uczestnikiem (sam udział w zabiegach służących w doskonaleniu ciała i nie świadczy o uczestnictwie w k.fiz)

3. Piramidalny model k. fiz – utożsamianie poziomu k.fiz z intensywnością wysiłku fizycznego

Kryteria kultury fizycznej:

1. Świadomość potrzeb i możliwości swojego ciała

2. Odpowiednie zadanie służące realizacji

3. Rezultaty owych zachowań

Kryteria te są wzglądem siebie komplementarne, nie podlegają hierarchizacji, odnoszą się w jednakowym stopniu do pojedynczych ludzi jak i całych zbiorowości, a nawet pokoleń. Kryteria są mairą rzeczywistej efektywności wychowania młodych pokoleń przez kulture fiz i do niej, a więc miarą wychowania fizycznego

Wychowanie fizyczne jako dziedzina i fundament k. fiz

Wychowanie – to przygotowanie młodego pokolenia do przyszłego samodzielnego życia w kulturze – ujęcie szerokie

Wychowanie – przekazywanie młodemu pokoleniu odpowiedniego systemu wartości – ujęcie wąskie

Wychowanie fizyczne – przekazywanie młodemu pokoleniu odpowiedniego systemu wartości dotyczącego dbałości o własne ciało i zdrowie – ujęcie wąskie

Wychowanie fizyczne – przygotowanie młodych pokoleń do przyszłego samodzielnego życia w kulturze fizycznej – ujęcie szerokie

Wychownie fizyczne wg Grabowskiego

Wychowanie fizyczne – proces intencjonalnych oddziaływań zmierzających do rozwoju różnorodnych dyspozycji osobniczych warunkujących skuteczne i zgodne z normami społecznymi postepowanie w zakresie dbałości o ciało i zdrowie czyli w kulturze fizycznej

Wychowanie fizyczne wg Osińskiego

Wychowanie fizyczne – stanowi zamierzoną i świadomą działalność ukierunkowana na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień, przekazywanie podstawowych wiadomości a także na wdrażanie do hartowania na bodźce środowiskowe oraz zdobycie motorycznej sprawności, kategorie te wyznaczają zachowanie człowieka w stosunku do jego fizycznej postaci.

Uprzywilejowanie wychowania fizycznego na tle innych form uczestnictwa w kulturze fizycznej wynika z

1. Jako element programu powszechnej edukacji dotyczy wszystkich

2. Jako forma przekazu dziedzictwa k. fizycznej z pokolenia na pokolenie obejmuje jej wszystkie elementy

3. Jako proces wychowania do k. fiz przygotowuje do uczestnictwa we wszystkich jej formach

Wersje poglądów na istotę wychowania fizycznego

1. ,,WYCHOWANIE” CIAŁA – najstarsza, najwyraźniej nawiązywała do tradycyjnej klasyfikacji rodzajów działalności wychowawczej w zależności od ich ukierunkowania na poszczególne sfery osobowości człowieka. Zgodnie z tą koncepcją , zamierzano tu poprzez fizyczne środki(ruch, słońce, woda) bezpośrednio kształtować ciało, sprawność fizyczną. Oczywiście podkreślano znaczenie w wychowaniu fizycznym kształtowania dyscypliny, odporności na wysiłek, silnej woli, a często również rolę w dążeniu do ideałów etycznych. Określenie ,,fizyczne” zaczęto adresować nie tyle do celów, co w pewnej mierze do przedmiotu oddziaływania, a przede wszystkim do środków i zabiegów. Taki biologiczny wyraz myślenia o wychowaniu fizycznym miał wyraz w szwedzkim systemie gimnastyki . Nastawiona na zaspokajanie potrzeb doraźnych. Oparta jest na założeniach pedagogiki dyrektywnej i obarczona ówczesnym sposobem patrzenia na rolę wychowania, wychowanka traktowała jako bierny ,,przedmiot” oddziaływań wychowawczych.

2. WYCHOWANIE POPRZEZ CIAŁO- w myśl takiego rozumowania zamierzano więc oddziaływać na wszystkie sfery i osobowości człowieka(nie tylko fizyczną- ale moralną, umysłową, estetyczną) poprzez aktywność fizyczną i wpływ czynników naturalnych

Grabowski: słabością tej koncepcji była ,,naiwna wiara” w to że za pomocą fizycznych środków można wielostronnie i całościowo oddziaływać na człowieka.

Ortodoksyjni zwolennicy koncepcji uznawali, że poprzez specyficzne środki, a głównie poprzez aktywność fizyczną, wpływać można kształtowanie świadomej dyscypliny, poczucie odpowiedzialności, obyczajowość, umiłowanie prawdy

Wychowanie fizyczne to planowy program aktywności ruchowej, który osiąga się pożądane rezultaty przystosowania i uczenia

3. KSZTAŁTOWANIE CIAŁA I WYCHOWANIA- nauczyciel wychowania fizycznego nie może ograniczać się do wyłącznie do strony ,,fizycznej”, a przeciwnie silnie akcentować winien zadania ogólnowychowawcze, bo inaczej grozi to przerodzeniem się wychowania fizycznego w ,, kult bicepsów”. Koncepcja w dużej podzielała braki dwu poprzednich koncepcji, Przede wszystkim ograniczała ona rozumienie tego co swoiste dla wychowania fizycznego do ciała, ale z drugiej strony szeroko akcentowała zadanie ogólnowychowawcze i jest zadaniem każdego wychowawcy fizycznego. Słabości jednak koncepcji ,, kształtowanie ciała i wychowania” oddalały wychowanie fizyczne od traktowania go jako w pełni wartościowego działu wychowania, a teorię wychowania fizycznego w dużej mierze wyłączały z głównego nurtu myśli pedagogicznej

4. WYCHOWANIE W TROSCE O CIAŁO- określa się ją jako tę, która ustanowiła cenzurę i wyraźnie oddzieliła to , co tradycyjne, od tego co współczesne w sposobie patrzenia na istotę i cele wychowania fizycznego. Koncepcja ta wprowadziła interesującą nas dyscyplinę tj. teorię wychowania fizycznego w orientację humanistyczną

Poczęto przenosić swoiste cechy wychowanie fizycznego ze sfery wyłącznie i czysto dotąd instrumentalnej również w sferę wychowania właściwego czyli zamierzonego kształtowania jakiegoś nowego zespołu postaw, przekonań, wartości . Przy czym owych posta, przekonań, wartości nie odnoszono już wyłącznie do wychowania i osobowości w ogóle, a poczęły one przede wszystkim wyznaczać zachowanie człowieka właśnie w dziedzinie dbałości o jego ciało i fizyczne funkcjonowanie. Stąd w teorii położono silny nacisk na teoretyczne i praktyczne podstawy kształtowania prosomatycznych dyspozycji kierunkowych

5. WYCHOWANIE DO CAŁOŻYCIOWEJ TROSKI O AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ- zachowano tu-istotną i zasadnicza dla koncepcji ,,wychowania w trosce o ciało”-harmonie kształcenia na doraźne i perspektywiczne potrzeby ciała. W dalszym rozwinięciu akcentuje się znaczenie prowadzenia programów ukierunkowanych na holistyczne i komplementarne wspieranie obecnego i przyszłego dobrostanu. Koncepcje tą można uznać za kolejną wersję orientacji humanistycznej w teorii wychowania fizycznego. Koncepcja ta znajduje wsparcie w podstawie aksjologicznej, dostrzegając instrumentalną i autonomiczną wartość ciała, akceptującej i dającej wskazania dotyczące zabiegów wokół niego, jak i fakt że owe zabiegi mają głęboki sens egzystencjalny: bio-psycho-kulturowy.

Nacisk położony jest na działalność ,, zamierzoną i świadomą” a więc taką która jest podejmowana specjalnie, w intencjach wychowawczych i kształcących.

Podkreślono znaczenie rozwijania postaw prosomatycznych, czyli tworzenia pozytywnego stosunku wolicjalno-uczuciowego, umiejętności odczuwania potrzeb własnego ciała w sferze aktywności fizycznej, higieniczno- zdrowotnej

Wychowanie to przede wszystkim uczenie godnego życia, prawdy o sobie i zrozumienia dla innych, to wprowadzenie w świat kultury i poszanowania dla dobrych obyczajów

Tradycyjne poglądy na cele wychowania fizycznego

1. Eugeniusz Piasecki- podkreślał wpierw, że jeżeli przymiotnik ,,fizyczne” stosunkowo nieźle określa większość środków, którymi posługuje się wychowanie fizyczne, to już staje się zgoła zawodny przy określeniu celów. Cele są zarówno fizyczne, jak i moralne oraz utylitarne, a także intelektualne i estetyczne.

Za główne uznawał dwa cele fizyczne, tj. zdrowie i sprawność oraz dwa cele duchowe- dzielność i piękno

Piasecki przeciwstawiał się pojawiającym się wówczas przejawom sceptycyzmu, a nawet negocjacji znaczenia pracy mięśniowej dla zdrowia człowieka. Zwracał uwagę na tzw. ćwiczenia ciała w rozwoju dzielności, uwypuklał siłę woli, odwagę, zaradność, karność, umiejętność przewodzenia oraz opanowania instynktów.

1. Władysław Osmolski- proponował on wprowadzić w zamian za termin ,,wychowanie fizyczne” nazwę fizjoedukacja, który- lepiej oddaje źródła bodźców wychowawczych, a te są zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Użycie sił natury, połączonych z ruchem mięśniowym dla celów wychowawczych, odświeża organizm oraz daje efekty rozrywkowe i wypoczynkowe. Elementy cielesne i duchowe łączą się tu ze sobą nierozerwalne. Osmolski zwracał uwagę, znalazł się: przystosowanie do środowiska, hartowanie ustroju, przyrost masy, wzmacnianie zdrowia, rozwijanie sprawności ruchowych.

2. Florian Znaniecki- podkreślał, że w wychowaniu fizycznym chodzi nie tylko o to, aby wychowanek wykonywał pewne czynności bezpośrednio w trakcie procesu wychowawczego, ale ważne jest to, by nabrał on chęci i zdobył umiejętności ułatwiające mu działanie po uniezależnieniu się od wychowawcy( Typ higieniczny, typ geneonomiczny, typ obyczajowo-estetyczny, typ hedonistyczny, typ fizyczno utylitarny, typ sportowy)

3. Zygmunt Gilewicz- wyróżnił on w pierwszej kolejności kategorię

1. celów swoistych, typowych dla wychowania fizycznego. W grupie tej uwzględniono cele

-kształtowanie struktury somatycznej

-kształtowanie czynności wegetatywnych

-kształtowanie narządów zmysłowych

-kształtowanie nawyków i upodobań ruchowych

-rozwój ogólnych cech sprawności

2. Celów nieswoistych – są to wszystkie momenty, poprzez które wychowanie fizyczne kooperuje z innymi działaniami wychowania: wychowaniem intelektualnym, wychowaniem moralno-społecznym, wychowaniem estetycznym, wychowaniem politechnicznym

Stanisław Strzyżewski:

- ideał wychowawczy-zespół najbardziej pożądanych cech osobowości i właściwości fizycznych

-cel naczelny- wywoływanie pozytywnych zmian osobowości, poprzez tworzenie właściwego zespołu postaw

-cele kierunkowe- dyspozycje osobowościowe które określają postawę wobec własnego ciała

-cele kształtujące- dyspozycje instrumentalne –wiedza, umiejętności, sprawność fizyczna

-cele etapowe –wynikają z odmienności potrzeb w rozwoju ontogenetycznym

-cele operacyjne- konkretne rozwiązanie praktyczne

Bart Crum

- wychowanie fizyczne nie może przyjmować, że jego celem jest wyłącznie kształtowanie i poprawa sprawności fizycznej

-wychowanie fizyczne nie może uznawać że jego misją jest zapewnienie przyjemnej i dającej zadowolenie przerwy rekreacyjnej w czasie zajęć szkolnych

-wychowanie fizyczne jest wtedy przekonywujące i społecznie popierane kiedy będzie postrzegane jako ,,proces nauczania-uczenia zadań” dzięki któremu uczniowie są zdolni osiągnąć wiedzę, umiejętności oraz postawy potrzebne do samodzielnego satysfakcjonującego udziału w k. fizycznej

Demel i Zuchora

1. Kierunek – świadomość: przekazywanie podstaw wiedzy dotyczącej anatomii, fizjologii, oraz higieny osobistej, poznanie sposobów dbałości o ciało

2. Kierunek – postwy i motywacjie: kształtowanie pozytywnego stosunku emocjonalnego do ciała i zdrowia. Wzbudzenie zainteresowań w dziedzinie kultury fizycznej

3. Kierunek – potrzeby-nawyki: kształtowanie potrzeb aktywności ruchowej, kształtowanie nawyków dbałości o higienie własnego ciała

4. Kierunek – umiejętności i sprawności: pielęgnacja – doskonalenie i władanie ciałem, elementy kontroli i samokontroli, kształcenie cech motorycznych

Wiesław Osiński

-postawy i motywacje- prosomatyczne i prospołeczne

* kształtowanie poglądów, postaw oraz zachowań prosomatycznych i prospołecznych towarzyszących różnym formom aktywności fizycznej(fair play)

* kształtowanie umiejętności życiowych oraz postaw i zachowań etycznych oraz uczenie szacunku dla innych

* uczenie umiejętności czerpania satysfakcji z bycia z innymi ludźmi i możliwości rozwoju własnej osobowości przez uczestnictwo w różnych formach aktywności fizycznej

- wiedza i rozumienie

* przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej poprzez przekazywanie wiedzy o jej roli w kształtowaniu ciała, zdrowia i własnej tożsamości

* ukazanie możliwych do wykorzystania zabiegów niezbędnych w utrzymaniu zdrowego ciała

* zapoznanie z tradycją i obyczajem

-umiejętność doskonalenia i władania ciałem

* kształtowanie troski o aktywność fizyczną i satysfakcjonujący styl życia przez układanie prawidłowego rozpoznawania związanego z tym korzyści

* wyuczanie umiejętności ruchowych i doskonalenie ciała

*kształtowanie elementów kondycji fizycznej i sprawności, które są niezbędne dla zachowania właściwego zdrowia fiz.

*dbałość o profilaktykę i zdrowie

-sprawność i kondycja fizyczna

-kształtowanie przede wszystkim tych elementów kondycji i sprawności, które są niezbędne dla zachowania i rozwoju właściwego zdrowia fizycznego, psychicznego

-troska o właściwy skład ciała, wydolność funkcjonalną, gibkość ciała

-dbałość o profilaktykę i zdrowe funkcjonowanie kręgosłupa

DEMEL – SZKICE KRYTYCZNE

Tezy głowne – krytyka

1. Wf w szkole jest tradycyjne – ćwiczenia cielesne z próbami unowocześniania

2. Program założony jest inny od rzeczywistego, rozwija się tylko sprawność, a nie nawyki, umiejętności, postwy

3. Program nie kształci ucznia na przyszłość – nawyki

4. Program nie obejmuje ważnych spraw jak:dietetyka, higiena, odżywianie się

5. Usportowienie programu sprawaia, że uczeń myśli, że sport jest jedynym objawem k.fiz

6. Programy wf nie są łączone z programami innych przedmiotów

7. Powiązania wf z szkolną służbą zdrowia są znikome

PRZYCZYNY IMPASU

Przyczyny obiektywne:

1. Uznanie wf za przedmiot nauczania spowodowało wtłoczenie wielkiego działu wychowania w ramy przedmiotu dydaktycznego. Proces wf sprowadzono do nauczania ćwiczeń, wychowawc a fizyczny stał sie instruktorem ćw ruchowych. Zapomniano u wychowaniu.

2. Wf zmierzające ku sportowi. Sport nie może być jedynym tworzywem kultury fizycznej

1. Sport jest elitarny – występuje tam eliminacja słabszych, wyłaniana czołówka

2. W sporcie głównym motywem działania jest zdobycie Mistrzostwa Świata, jeśli sportowiec zda sobie sprawę że nie osiągnie mistrzostwa gubi motywacje, trzeba znajdować trwalsze motywy

3. Brak sportu masowego – wybiera sie najlepszych spośród młodych

4. Nowoczesny sport nie mieści się w szkole. Wymaga on dużego nakładu kosztów, sprzętu sportowego oraz całej kadry fachowców

5. Sport światowy – w pogoni za rekordami stosowanie dopingów, co przenosi sie na sport młodzieżowy

Przyczyny subiektywne:

Przyczyn subiektywnych nalezy szukać w stereotypach myślowych społeczeństwa. Złe rozumienie k.fiz polega na:

1. Sformalizowaniu i instytucjonalizacji – k.fzi kojarzy się tylko ze standardowymi miejscami i formami

2. Ujęcie konsumpcyjne – kultura dawana społeczeństwu a nie tworzona przez nie

3. Eksponowanie górnego bieguna – sport wyczynowy stający sie głównym wzorcem

4. K. fiz – jako suma jej środków i form.

Ten sposób pojmowania k. fiz sprawia iż jej postępy mierzy się osiągnięciami sportowej czołowki, a sport masowy odnosi sie do ilości obiektów sportowych. Pomija sie zdrowie, sprawnośc ruchową, wiedzę o organiżmie, pielęgnacje ciała. Reasumując: k.fiz i wych. fiz wiąże się ze sportem i ćwiczeniami ruchowymi

Nowoczesność w szkolnym wychowaniu fizycznym

1. . Edukacja permanentna- w-f należy traktować jako proces działań przebiegających przez całe życie, w którym szkolny w-f daje podstawy umiejętności i wiedzy i wdraża do samodzielnego kształcenia własnego ciała przez całe życie.

2. 2. Prospekcja( wychowanie dla przyszłości)- rozbudzenie zamiłowań do ruchu i wysiłku fiz.

3. 3. Autoedukacja- powinno się stosować metody nauczania i wychowania, które pobudzają do samodzielnego działania i myślenia, traktować U w sposób podmiotowy, tak aby przekazywana wiedza była internalizowana przez U.

4. 4. Intelektualizacja- konieczność wzbogacenia w-f o wartości intelektualno-poznawcze, U powinien wiedzieć po co ćwiczy i jakie są potrzeby jego organizmu.

5. 5. Humanizacja- nastawienie na lepsze zrozumienie sfery przeżycia ludzkiego, zorientowanie poczynań na emocjonalne „potrzeby przeżywania” cielesności.

6. 6. Indywidualizacja- system klasowo-lekcyjny nie sprzyja indywidualizacji, realizować ją trzeba na zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych (zajęcia korekcyjne, gry i zabawy, turystyka, imprezy sportowe, itp.)

7. 7. Szkoła przedłużona i środowiskowa- szkoła powinna stać się ośrodkiem szerzenia KF wśród dzieci i rodziców, preferowane będą formy, w których uczestniczyć mogliby także rodzice i in. nauczyciele.

Kryteria postulowanego modelu wychowania fizycznego

1. Kompletność:model taki obejmuje wszystkie elementy procesu wych. fiz (diagnoza, prognoza, programowanie, ordynacja, kontrola efektów). Wszystkie cele wych. fiz (zdrowotny, wychowawczy, utylitarny) wszystkie funkcje (wypoczynek, rozrywka, praca nad sobą) zdąża do wszystkich kategorii efektów

2. Kompleksowość – potraktowanie systemu jako podsystemu w ogólny system k. fiz

3. Drożność – szkoła musi budowac w nas nawyki od okresu przedszkolnego do starości

4. Egalitaryzm – uwzględnienie interesu wszystkich jednostek

Treść programowa wychowania fizycznego

1. Określona suma wiadomości

2. Konkretne umiejętności z zakresu pielęgnacji ciała oraz władania ciałem

3. Ogólne usprawnienie ruchowe

4. Hartowanie na bodźce środowiskowe ze szczegółnym uwzględnienie wydolności

5. Kształtowanie trwałych potrzeb i nawyków

6. Zadbanie o właściwy stosunek do organizmu i jego potrzeb

Treść wf powinna wiązać cele doraźne z założeniami, a także równoważyć czynny wypoczynek i rozrywkę z praca nad własnym doskonaleniem

Metody pracy

1. Próby wprowadzania teorii do wf, łączenie treści wf z innymi przedmiotami

2. Wprowadzenie elementów samokontroli, samooceny, włączenie wychowanka do wf, pozbawienie tresury, zwiększenie trwałości nawyków, porównywanie osiągnięć z kolegami

3. Podręczniki wf dla uczniów

4. Zadania domowe z wf, w celu wyrównania braków, praca nad sobą

5. Samorządność młodzieży – 3h organizowane przez uczniów

6. Współpraca nauczyciela z klubem, lekarzem, rodzicami

TEORIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO II SEMESTR

Proces- oznacza przebieg regularnie po sobie następujących zjawisk, pozostających między sobą w określonym związku przyczynowym. Każdy proces charakteryzuje się tworzeniem pewnego ciągu zmian dotyczących zachowania się jakiegoś układu czy stosunków między tymi układami zachodzących. Na proces składa się więc szereg postępujących zmian, między którymi zachodzą określone relacje, a których kierunek określa postępowanie od stanu wyjściowego do stanu końcowego.

Środowisko wychowawcze obejmuje zarówno wpływy zamierzone jak i niezamierzone, a głównie postawy, idee oraz działania i interakcje między ludźmi

Wychowanie obejmuje wpływy zamierzone i świadome ukierunkowane na zmiany w osobowości człowieka

Wychowanie fizyczne- ta część wychowania, która w pierwszej kolejności nastawiona jest na powodowanie pozytywnych zmian w świadomości jednostki i tworzenie zespołu postaw w stosunku do jej fizycznej postaci

Do procesu wychowania i kształcenia fizycznego nie zaliczamy takich zachowań ludzi, którym nie można przypisać cech czynności intencjonalnych.

W procesach wychowania i kształcenia fizycznego występują cztery główne typy działań:

1. Świadoma i zamierzona ingerencja prowadzącą do przemian w tej sferze osobowości jednostki która dotyczy jej stosunku do świata wartości, do innych ludzi, do środowiska społecznego(wychowanie)

2. Relacje związane z podejmowanymi systematycznymi czynnościami umożliwiającymi wychowankom opanowanie określonej wiedzy-intelektualizacja

3. Wyrabianie pewnych umiejętności i sprawności – uczenie się-nauczania

4. Działania które bezpośrednio i wprost dotyczą owej relacji ,, siły natury- organizm” u najogólniej rzecz ujmując, wiążą się z hartowaniem tj. odpornością na bodźce środowiskowe. Wszystkie czynności, które podejmowane są w trosce o doraźną poprawę stanu wydolności fizycznej – fizyczne kształcenie

Tradycyjne i współczesne ujęcie funkcji wychowania fizycznego

Funkcje tradycyjne- wychowanie fizyczne oznaczało głównie kształcenie fizyczne, tradycyjne funkcje wychowania fizycznego sprowadzały się do funkcji aktywności fizycznej w oddziaływanie na organizm

1. Funkcja stymultatywna- zabiegi, które pobudzają rozwój całego organizmu. Celem tu jest zapewnienie wszechstronności i optimum bodźców. Natura stymulatorów może być biologiczna, kiedy ich źródłem: powietrze, słońce, woda, pożywienie i ćwiczenia ruchowe. Natura tych bodźców może być jednak również społeczna, kiedy mamy na uwadze status społeczno-ekonomiczny, wpływy pedagogiczne rodziców i nauczycieli

2. Funkcja adaptacyjna- podkreślano znaczenie przystosowania do środowiska biogeograficznego, do życia w danej społeczności, warunków, które tworzy cywilizacja. Adaptacja może też postępować zbyt daleko, kiedy osobnik nie zwraca uwagi na czynniki działające destrukcyjnie, niszczące jego zdrowie. Niezależnie od potrzeby rozwoju fizjologicznych możliwości organizmu, uodparnia się na bodźce zewnętrzne, konieczna jest dbałość o przystosowanie do kultury czasu wolnego

3. Funkcja kompensacyjna- wiązano ją z potrzebą skierowania procesów wynikających z nasilonej stymulacji i adaptacji na tor prawidłowy. Istotą jest tu działanie a priori mające na celu przywrócenie względnej harmonii rozwojowej. Kompensacja to system bodźców dopełniających oraz antybodźców w stosunku do np. przewidywanych konsekwencji zmęczenia szkolnego

4. Funkcja korektywna- to funkcja naprawcza. Działania miją tu charakter a posteriori, a więc leczniczy, terapeutyczny. W wf mamy do czynienia z działaniem w stosunku do układu statyczno –ruchowego, ale niekiedy pojęcie korektywy odnieść można również do wielu innych zaburzeń somatycznych- ogólny niedorozwój

OSIŃSKI: funkcje nowoczesne

1. Funkcja wychowawcza prosomatyczna- działaniom towarzyszą czynności zmierzające do wytworzenia stosownych postaw i nastawień wobec ciała i jego potrzeb. Aktywność fizyczna w dzieciństwie wykazuje związki z wieloma zachowaniami zdrowotnymi w życiu dorosłym. Wychowanie fizyczne jest tym bardziej skuteczne, kiedy sprzyja ono zrozumieniu potrzeb i możliwości rozwoju własnej sprawności fizycznej i kondycji

2. Funkcja wychowawcza prospołeczna- wychowanie to pomoc okazywana dziecku w odkrywaniu i umacnianiu własnych jego praw osobowych z tytułu, że jest się człowiekiem oraz kształtowania poczucia wartości, takich jak godność, prawda. Uczestnictwo we współzawodnictwie sportowym może być ważnym środkiem w kształtowaniu zachowań moralnie pożądanych, a poprzez wskazywanie na reguły fair play można uczyć poczucia własnej odpowiedzialności, poszanowania dla prawdy

3. Funkcja poznawcza- kształtowanie pozytywnych postaw wobec kultury fizycznej i potrzeba przygotowania wychowanka do efektywnego samousprawniania się wymaga przekazywania i zdobywania zasobu wiedzy. Chodzi też o przekazywanie wiedzy o tradycji obyczajach wokół ciała i zdrowia

4. Funkcja zdrowotno-higieniczna- przejawia się poprzez walory zdrowotne i higieniczne. Uczestnictwo w regularnych formach aktywności fizycznej wykazuje związek z dłuższym i lepszym jakościowo życiem, redukuje ryzyko występowania chorób. Istnieje też obszerna literatura wskazująca, że nieaktywny tryb życia jest przyczyną przedwczesnej śmierci

5. Funkcja morfofizjologiczna- znaczenie i wielkość zmian zachodzących w ustroju w zakresie budowy organizmu w powiązaniu z czynnościami(układ oddychania i krążenia, układ wydzielania dokrewnego )

6. Funkcja kształtująco –estetyczna –działania takie znajdują swój wyraz czy to w trosce o tzw. ładną budowę ciała, czy też o dbałość o harmonię, płynność i elegancje. Związki , które łączą wychowanie fizyczne z kształtowanie strefy doznań estetycznych stanowiły w przeszłości podstawę integralnego procesu wychowania człowieka

7. Funkcja nauczająco-sprawnościowa- tradycyjne przed wychowaniem fizycznym stawia się zadania związane z wyuczaniem odpowiednich umiejętności ruchowo-sportowych oraz kształtowaniem poszczególnych sprawności. Opanowanie stanowi warunek i podstawę uczestnictwa w życiu dorosłym w aktywności fizycznej.

8. Funkcja utylitarna- działania związane z troską o realizację tej funkcji wyrażają się poprzez, mniej czy bardziej bezpośredni, związek wyuczanych umiejętności i sprawności z czynnościami występującymi w pracy zawodowej

9. Funkcja twórcza- funkcje tę realizuje się wówczas, kiedy wychowanek ma szansę eksponowania swoich pomysłów w doborze różnych form ekspresji ruchowej, tworzy nowe sposoby działania

10. Funkcja hedonistyczno-wypoczynkowa- znaczenie tej funkcji sprowadza się do uwzględnienia aspektów zabawowych, wypoczynkowych, rozrywkowo-kulturalnych, zapewnienie czasu wolnego czy rozładowanie napięć. Regularna aktywność fizyczna wpływa na rozwój emocjonalny oraz psychiczne samopoczucie .

STRUKTURA PROCESÓW WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA FIZYCZNEGO

Niezależnie od przyjętego celu ogólnego sposobu realizacji, doboru środków i metod działania w danym procesie wychowania i kształcenia fizycznego powinny znaleźć się cztery podstawowe typy działań, które integrują kształtowanie dyspozycji instrumentalnych i kierunkowych:

1. W zakresie sprawności motorycznej

2. W zakresie umiejętności

3. W zakresie wiadomości

4. W zakresie kształtowania postaw

Podstawowe typy procesów wychowania i kształcenia fizycznego

1. Procesy wychowania i kształcenia fizycznego, w których na pierwszy plan wybija się kształtowanie postaw

• Realizowany głównie w przypadku kiedy cel operacyjny dotyczy prostych lub opanowanych już dyspozycji instrumentalnych

• Działanie nakierowane jest na rozwijanie poglądów, przekonań, komponentu uczuciowo-motywacyjnego i trwałej gotowości do określonego zachowania.

Wychowanie fizyczne- działanie wychowawcy fizycznego w stosunku do wychowanka nakierowane na wywołanie pozytywnych zmian w osobowości( wytworzenie postaw osobowościowych-dyspozycji kierunkowych) dotyczących troski o własne ciało i zdrowie)

Działania te mają charakter perspektywiczny( ich rezultaty mają przejawiać się w przyszłości ) i dotyczą w sensie ogólnym przekazania młodemu pokoleniu systemu wartości, które pozwoli mu na życie w kulturze fizycznej

Działania wychowawcze dotyczą strefy wolicjonalno – emocjonalnej

Od skuteczności procesu wychowania zależy przyszły poziom kultury fizycznej młodego pokolenia.

Kształcenie fizyczne- działania wychowawcy fizycznego w stosunku do wychowanka nakierowane na wywołanie pozytywnych zmian w:

-świadomości(przekazanie odpowiedniego zakresu wiedzy)

-sprawności fizycznej( oddziaływanie na zdolności motoryczne)

-umiejętnościach (przekazanie jak najwięcej ich liczby)

-nawykach( zdrowotno-higienicznych)

- zahartowaniu ciała( na wysiłek fizyczne lub bodźce środowiskowe)

Proces wychowania i kształcenia fizycznego stanowi zatem ciąg ściśle określonych działań ( wychowawcy fizycznego w stosunku do wychowanka) pozostających w określonym związku przyczynowym, a które dotyczą wychowania(wywołanie zmian w sferze osobowościowej) jak i kształcenia( wywołanie zmian w sferze instrumentalnej)

Proces wychowania i kształcenia fizycznego- uporządkowany ciąg systematycznie podejmowanych przez wychowawców, nauczycieli i rodziców czynności o charakterze wychowawczym i kształcącym, a umożliwiających wywołanie pewnych pożądanych przemian w sferze przekonań i nastawień wiedzy, umiejętności, sprawności motorycznej, wydolności ustroju oraz budowy i postawy ciała wyznaczających zachowanie wychowanka w stosunku do fizycznej postaci

Jeśli uznać, że wychowanek znajduje się w pewnym stanie wyjściowym-Sw, a niezbędne są jego przeobrażenia dla osiągnięcia określonego stanu zamierzonego-Sz, to wówczas musi wystąpić również pewien optymalny szereg stanów pośredniczących. Aby zaś ciąg ten miał względnie liniowy i pożądany charakter przebiegu, konieczne jest podejmowanie w każdym etapie stosownych działań wychowawczo-kształcących.

Wywoływanie odpowiednich stanów pośrednich oraz przestrzeganie ich porządku odbywa się więc dzięki działaniom podejmowanym przez wychowawcę fizycznego w stosunku do wychowanków. Zachodząca tu relacja nosi miano stosunku wychowawczego i realizuje się ona zawsze w postaci bezpośrednich i pośrednich interakcji między wychowawcą a osobą wychowanka.

Podejmowanie działania wychowawcze i kształcące podporządkowane są osiągnięciu określonego, kolejnego stanu pośredniego, przy czym wychowawca fizyczny w każdym momencie prowadzonych działań winien mieć pełną świadomość całej złożoności struktury stanu zamierzonego

MIEJSCE PROCESÓW WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA FIZYCZNEGO WŚRÓD INNYCH ODDZIAŁYWAŃ SOCJALIZACYJNYCH

Najszerszym pojęciem dotyczącym oddziaływań socjalizacyjnych jest środowisko wychowawcze i obejmuje wszystkie wpływy, które wywierane są na jednostkę poddawaną socjalizacji

Wpływy te są zarówno intencjonalne jak i nieintencjonalne(zamierzone i niezamierzone). Mogą one być pozytywne, jak i negatywne, przy czym brak działania intencjonalnego nie przesądza negatywnych skutków.

Na stawianie się społecznie człowieka mają wpływ media, internet, gry komputerowe, obserwacja zachowań rówieśników oraz działania podejmowane przez nauczycieli, rodziców

Pojęciem węższym od środowiska wychowawczego jest wychowanie i obejmuje wpływy celowe i zamierzone, które wywierane są na jednostkę poddawaną socjalizacji

Jest to proces mający przygotować jednostkę do przyszłego życia i jako taki winien obejmować wpływy o charakterze pozytywnym z punktu widzenia społecznego.

Pojęciem węższym od wychowania jest wychowanie fizyczne, które obejmuje wszystkie wpływy celowe i zamierzone, wywierane na jednostkę poddawaną socjalizacji, a dotyczące przede wszystkim wytworzenie pozytywnego stosunku emocjonalnego do ciała i zdrowia

ANAFAZ, METAFAZA, KATAFAZA

W życiu osobniczym człowieka można wyróżnić trzy fazy podstawowe okresy młodości(anafaza), dojrzałości(metafaza), starości(katafaza).

Młodość charakteryzuje się przewagą zmian konstruktywnych nad destruktywnymi, dojrzałoś-względna ich równowagą, starość- dominacja procesów destruktywnych

Funkcja stymulacyjna- stymulacyjna rola uczestnictwa w kulturze fizycznej w anafazie polega na wspomaganiu rozwoju. Efektem aktywności ruchowej są zmiany w całym organizmie, a zwłaszcza w układzie mięśniowych, kostno-stawowo-więzadłowym, krążeniowo-oddechowym i nerwowy( zgodnie z zasadą, że funkcja kształtuje narząd). Niebagatelne znaczenie ma tu również wpływ na rozwój psychiczny i społeczny(Uczestnictwo w zabawach, współzawodnictwo, wiara we właśnie siły). Działanie stymulacji jest zgodnie z kierunkiem naturalnych przemian ustrojowych( zjawisko autostymulacji-spontaniczna aktywność ruchowa dzieci)

W metafazie funkcja stymulacyjna polega na dostarczaniu organizmowi bodźców podtrzymujących stan osiągniętego w poprzednim etapie rozwoju fizycznego, motorycznego przez jak najdłuższy okres życia. W katafazie funkcja stymulacyjna sprowadza się do zwolnienia przemian inwolucyjnych, a tym samym-utrzymanie ustroju do późnych lat w stanie umożliwiającym samodzielną egzystencje

Funkcja adaptacyjna- adaptacyjna rola uczestnictwie w kulturze fizycznej w anafazie wyraża się w dążeniu do podwyższania tolerancji ustroju na działanie wszelkich bodźców środowiska zewnętrznego. W metafazie polega na wspomaganiu procesów adaptacji do środowiska i warunków pracy zawodowej.

Funkcja kompensacyjna- Funkcja profilaktyczna, zapobiegawcza. W anafazie zapobiega wadom postawy, w metafazie schorzeniom zawodowym i cywilizacyjnym , a w katafazie wpływa na łagodzenie skutków przejścia z aktywnego do pasywnego trybu zycia i zapobiega przedwczesnym zmianom starczym.

Funkcja korekcyjna- Funkcja lecznicza, naprawcza. Jest zbliżona do funkcji kompensacyjnej . Różni się od niej intencjami, łączy je natomiast podobieństwo środków. Gra rolę tam gdzie niewystarczająca była funkcja kompensacyjna i doszło do negatywnych zmian w organizmie człowieka.

Dyspozycje kierunkowe w wychowaniu fizycznym a postawy prosomatyczne- podstawowe pojęcia

Kształtowanie wszelkich osobowościowych dyspozycji kierunkowych oznacza takie działanie, poprzez które wychowawca zmierza do tego aby wychowanek przyswoił sobie trwale pożądane postawy.

Postawa- względnie trwała struktura(lub dyspozycja do przejawiania się takiej struktury)procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, a której wyraża się określony stosunek wobec danego przedmiotu

Postawa- względnie stała dyspozycja do zachowań względem czegoś, co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne uczucia

Postawa prosomatyczna- względnie trwała struktura(lub dyspozycja do przejawiania się takiej struktury) procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań w której wyraża się określony stosunek wobec własnego ciała

Ważną kategorią jakościową postawy jest jej trwałość. Trwałość dyspozycji do zachowań, u podłoża których leży pozytywny stosunek do potrzeb higieniczno-zdrowotnych, rozwojowo-sprawnościowych i estetyczno-hedonistycznych własnego ciała stanowi podstawowe kryterium kultury fizycznej człowieka, a zarazem skuteczności jego wychowania fizycznego.

W większości działań należących do zakresu wychowania fizycznego chodzi nie tylko o to, aby wychowanek spełniał pewne czynności w czasie trwania stosunku wychowawczego, ale nabrał chęci i umiejętności do wykonywania ich później, po dojrzeniu i uniezależnieniu się od wychowawcy

Reguły, które mogą być przydatne w krzywieniu kultury fizycznej

1. Pożądane zachowania łatwiej uzyskać: budzące emocje związane z realizacją pragnień, niż wskazując na racjonalne skutki działań. Na przykład łatwiej namówić do odmładzania się niż zalecić zwykle a skuteczne środki higieniczne

2. Wykazano doświadczalnie, że jeżeli osoba A przekazuje informacje osobie B, to większy skutek wywołuje to na nadawcy(A) niż odbiorcy B

3. Lepiej działa źródło informacji, które się zna i któremu się ufa, niż źródło anonimowe

4. Udowodniono eksperymentalnie, że łatwiej jest przekonać grupę niż jedną osobę

5. Zasada konkretności: nie moralizować, nie używać sloganów, zwłaszcza bez pokrycia, nierealnych. Dawać rady konkretne, szybko przechodzić do praktyki

6. Zasada etapowości: zalecać postępowanie nie odbiegające od dotychczasowego, nie żądać z a wiele, zbliżać się do celu etapami

7. Zasada indywidualizacji: odwoływać się do autentycznych potrzeb, przeżyć i doświadczeń. Do każdego przemawiać trzeba w imieniu jego najbardziej osobistych interesów

Teorie dotyczące kształtowania i zmian postaw

1. Prawo efektu Thordike’a –utrwaleniu ulegają skojarzenia bodźca z reakcją, gdy towarzyszy im stan przyjemności, zadowolenia i odwrotnie-zostają osłabione związki wywołujące stan przykrości

2. Teoria reaktancji Brehma- dostrzeżony przez jednostkę zamiar ograniczenia jej swobody w wyborze poglądów lub zachowań wywołuje odruchową niechęć do proponowanych, zwłaszcza jako jedyne rozwiązań

3. Teoria równowagi poznawczej Heidera- u człowieka istnieje tendencja do utrzymywania harmonii między uznawanymi wartościami, a postawą wobec zjawisk rzeczy lub osób będących nośnikami tych wartości

4. Teoria dysonansu poznawczego Feistingera-Ludzie mają skłonność do usuwania przykrych napięć spowodowanych niezgodnością docierających do nich informacji z obrazem własnej osoby

Metodyczne podstawy fizycznego wychowania

Doraźna uległość wychowanka nie może być mylona z trwałymi zmianami w jego przekonaniach

Wiąże się to z kategorią jakościową postawy, zwanej dalej głębokością. W psychologii społecznej wyróżnia się trzy stopnie głębokości reakcji:

-Uleganie- zewnętrzna akceptacja sugerowanych poglądów lub zachowań ze względu na oczekiwaną nagrodę

-identyfikacja- podporządkowanie się oddziaływaniom zewnętrznym motywowanym pragnieniem upodobnienia się do osoby wywierającej wpływ

-internalizacja-aprobata oddziaływań z uwagi na zgodność ich treści z uznawanym systemem wartości

Głębokość reakcji ściśle wiąże się z jej trwałością:

-uleganie-najmniejsza trwałość

-identyfikacja-w przypadku znalezienia się pod wpływami jej efekty mogą ulec osłabieniu

-internalizacja- stanowi złożony efekt wychowania w postaci zdolności do życia na własny rachunek

Żeby wyegzekwować uległość wystarczy posiadać władze

O identyfikacji zależy głównie atrakcyjność i wiarygodność wychowawcy

Pojęcie warunków w wf

Warunki procesu wychowania i kształcenia fizycznego stanowią o okolicznościach towarzyszących działaniu i określają sytuacje od których skuteczność tego działania jest uzalezniona

Klasyfikacja warunków:

1. Osobnicze

-wiek

-płeć

-konstytucje fizyczną

-stan zdrowia

2. Pozaosobnicze:

-warunki bytu i pracy

-warunki terenowe i klimatyczne

-obiekty sportowe

-aparaturę diagnostyczno-kontrolną

-czas przeznaczony na ćwiczenia fizyczne

-środowisko społeczne

Osobnicze i pozaosobnicze, Uwarunkowania w procesie WF

Uwarunkowania procesu wychowania i kształcenia fizycznego stanowią o okolicznościach towarzyszących działaniu i określają sytuacje, od których skuteczność tego działania jest uzależniona. Chodzi tutaj o takie elementy, na które w swej istocie wychowawca fizyczny w ogółem czy też w danym momencie, wpływu nie ma i mieć nie może, a które wymuszają na nim potrzebę odpowiedniego doboru środków wychowawczego czy kształcącego postępowania

1. UWARUNOWANIA OSOBNICZE:

1. Okres krytyczny- to czas, w którym winna wystąpić określona stymulacja( ekspozycja na bodźce środowiskowe, uczenie się) niezbędna, aby dana właściwość mogła się właściwie, optymalnie

2. Okres sensytywny- dotyczy zwykle szerokiego przedziału czasu efektywnej wrażliwości na dany rodzaj stymulacji zewnętrznej

• Wiek-

-okres noworodkowy i niemowlęcy-dla zapewnienia rozwoju i zdrowia niemowlęciu zaleca się również korzystanie z drogocennych wartości, jakie niosą promienie słoneczne oraz przebywanie na świeżym powietrzu. Dziecko przyzwyczajone do korzystania w zimie ze spacerów, może przebywać na powietrzu -10. Świeże powietrze wzmaga apetyt i zwiększa odporność na choroby. W wychowaniu fizycznym niemowląt nie można lekceważyć tego, że już w tym okresie zaznacza się przemożny wpływ czynników społecznych, spośród których dominujące rolę odgrywa klimat domu rodzinnego

-okres poniemowlęcy( do 3 roku) stopniowo ulegają ruchy lokomocyjne oraz ruchy manualne, czemu sprzyjają postępująca mielinizacja komórek nerwowych i rozwój unerwienia mięśni . W okresie tym wzrasta odporność n zachorowania, chociaż właśnie tutaj pojawiają się choroby zakaźne wieku dziecięcego. Szczególnie pozytywne rezultaty w tym okresie mogą dawać wspólne ćwiczenia rodziców z dziećmi. W formie stymulacji ruchowej stosuje się tutaj ćwiczenia w wodzie. Prowadzenie rozważnego hartowania ciała

- okres przedszkolny- utrzymuje się u dziecka wielka potrzeba aktywności ruchowej zwana ,,głodem ruchu”. Dziecko potrafi już opanowywać ruchów lokomocyjnych, która znajduję swój wyraz w określeniu ,,złoty wiek motoryczności”. Podstawowy sposób wyżycia dla dzieci przedszkolnych powinna stanowić zabawa. Umożliwia ona dziecku wykazanie się naturalną formą ekspresji oraz stanowi podłoże do zaspokojenia potrzeb nie tylko ruchowych, ale i społecznych, emocjonalnych czy poznawczych. Interesujący zbiór współczesnych artykułów na temat roli zabawy w rozwoju dziecka, w tym roli zabawy w rozwoju dziecka. W okresie przedszkolnym tworzą się bowiem podwaliny i trwałego odczuwania potrzeb uczestnictwa w aktywności

-okres młodszy szkolny-wstrząsowi związanemu z domem oraz ograniczeniami wprowadzonymi przez szkołę towarzyszy wielka potrzeba ruchu i wyżycia się, a także jeszcze słaba koncentracja uwagi na jednej czynności. Początek nauki szkolnej jest momentem szczególnie niebezpiecznym dla utrzymania prawidłowej postawy ciała. Przy końcu okresu młodszego szkolnego pojawia się ,,etap dziecka doskonałego”(drugie apogeum w rozwoju motoryczności). Nie są wskazane intensywne wysiłki związane z pracą o charakterze siłowym, a szczególnie wysiłki statyczne. Występuje potrzeba uodporniania ustroju na bodźce środowiskowe

-okres pokwitania

-okres młodzieńczy

-okres wieku dorosłego

-okres starzenia się

• Płeć –za potrzebą zróżnicowania procesu wychowania fizycznego w zależności od płci przemawiają w różnej mierze przesłanki biologiczne, psychiczne jak i społeczno-obyczajowe oraz religijne

W krajach islamskich nadal ogranicza się udział dziewcząt w zajęciach wychowania fizycznego z powodów religijnych i kulturowych. W USA dąży się do wyeliminowania jakichkolwiek najdrobniejszych przejawów nierówności w traktowaniu obu płci

Uwarunkowania biologiczne związane są głównie z odmiennym przeznaczeniem kobiet i mężczyzn w procesie przedłużania gatunku. Demorfizm płciowy w budowie ciała jest dość mały

Procesy w-f

Pojmujemy je jako pewien uporządkowany ciąg systematycznie podejmowanych przez wychowawców (nauczycieli rodziców i inne osoby) czynności o charakterze wychowawczym i kształcącym a umożliwiających wywołanie pewnych pożądanych przemian w sferze przekonań i nastawień wiedzy umiejętności sprawności i motorycznej wydolności odporności ustroju oraz budowy i postawy ciała wyznaczających zachowania wychowanka w stosunku do swej fizycznej postaci.

1) Miejsce procesów wychowania i kształtowania fizycznego wśród innych wpływów o charakterze wychowawczym

Proces wychowania i kształcenia fizycznego składa się z:

* Środowisko wychowania jest pochodną ogółu warunków i wyznaczników zachowania człowieka, wytworzonych w antropogenezie obejmuje wpływy zamierzone (intencjonalne) jak i niezamierzone (nieintencjonalne) a głównie postawy, idee i działania i interakcje między ludźmi.

* Wychowanie obejmuje wpływy zamierzone i świadomie ukierunkowane na zmiany w osobowości człowieka.

* Wychowanie fizyczne w pierwszej kolejności nastawione jest na powodowanie pozytywnych zmian w świadomości jednostki i tworzenia właściwego zespołu postaw w stosunku do jej fizycznej postaci.

2) Główne typy działań występujące w procesach wychowania i kształcenia fizycznego

o Wychowanie – świadome i zamierzone ingerencje prowadzące do przemian w tej sferze osobowości jednostki która dotyczy jej stosunku do swej fizycznej cielesnej postaci.

o Intelektualizacja – Relacje związane z podejmowanymi systematycznymi czynnościami umożliwiającymi wychowankom opanowanie określonej wiedzy.

o Uczenie się (Nauczanie) – Wyrabianie pewnych umiejętności i sprawności (nie związanych z doskonaleniem ciała)

o Kształcenie – Nauczanie czynności ruchowych doraźną poprawę stanu wydolności fizycznej cech motoryki ( siły , szybkości ,wytrzymałości , koordynacji ) postawy ciała czy odporności na bodźce środowiskowe (hartowanie).

Prakseologia

Prakseologia to nauka o normach i zasadach skutecznego działania. Na proces wych. i kształcenia fiz. muszą się składać zorganizowane działania wychowawcze, logicznie ze sobą powiązane i uporządkowane, tak aby były skuteczne.

2)Prakseologiczny cykl racjonalnego działania w procesie wychowania i kształcenia Fizycznego

Składniki (ogniwa) cyklu organizacyjnego podejmowanego przez wychowawcę (M.Demel):

A. Faza przygotowawcza- realizowana przez wychowawcę:

1. Uświadomienie celu- cel musi być ściśle określony i jasno postawiony, powinien być ograniczony, czyli liczący się z możliwościami i pożyteczny. Każdy proces wych. i kształcenia ma na celu realizacje określonego celu etapowego, który wynika z jakiegoś celu nadrzędnego. Z celu etapowego wynikają cele operacyjne. Każdy cel musi być osiągalny, czyli możliwy do wykonania w przewidzianym czasie, warunkach i posiadanych środkach.

2. Diagnoza i prognoza- polega na zebraniu informacji o możliwościach i potrzebach U, uwarunkowaniach i środkach dostępnych w realizacji celów. Zakres diagnozy zależy od działania, któremu ma służyć. Wyróżniamy:

o diagnozę osobniczą- wiedza i zainteresowania w zakresie KF, stan zdrowia, postawa ciała, rozwój cech motorycznych, umiejętności ruchowe.

o diagnozę grupową- dotyczy stosunków interpersonalnych(społecznych)

o diagnozę środowiskową- obejmuje stan urządzeń sportowych w szkole, stosunek dyrekcji i in. nauczycieli do KF

o Prognoza pedagogiczna dotyczy przewidywania stanu przyszłego, jaki U jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Rozróżniamy:

o prognozę krótkoterminową- przewidującą poziom zrealizowania jakiegoś celu operacyjnego

o prognozę średnioterminową- przewidywania zmiany w obrębie jakieś dyspozycji kierunkowej lub instrumentalnej np. Na koniec roku

o prognozy długoterminowej- może dotyczyć oceny realizacji jakieś zmiennej w przyjętym działaniu etapowym( kilka lat)

Prognoza powinna sprowadzić się do dokładnego przeglądu wszystkich warunków i środków

Prognoza powinna sprowadzić się do dokładnego przeglądu wszystkich warunków i środków mogących spowodować, że wyznaczony cel będzie osiągnięty w sposób mniej lub bardziej skuteczny.

3. Planowanie- polega na obmyślaniu doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia tychże wg obmyślonego toku. Cechy dobrego planu:

Celowość, wykonalność, łatwość zastosowania, terminowość, konkretność, alternatywność, kompletność.

Planowanie to obmyślenie toku działań zmierzających najprostszą drogą do celu, przy użyciu najkorzystniejszych środków i z uwzględnieniem wszystkich warunków osobniczych i pozaosobniczych. Nowocześnie prowadzone planowanie powinno uwzględniać zaangażowanie świadomości U poprzez wprowadzenie elementów wiedzy o KF, samokontroli, samooceny, podręczników dla U.

Plan pracy N powinien uwzględniać

a) zadania, przez realizację których N i U zmierzać będą do osiągnięcia podstawowych celów,

b) odpowiednio dobrane środki realizacji zadań,

c) zestaw zadań kontrolnych oceniających osiągnięcia U

B. Faza realizacji- realizowana przez wychowawcę i U

4. Realizacja- podstawą powinien być wcześniej ustalony plan. Jest to jedyne ogniwo w czasie którego dochodzi do bezpośredniego kontaktu N i U, dlatego każda realizacja określonego procesu wych. i kształcenia fiz. powinna się kończyć wprowadzeniem zadań kontrolno-oceniających, które rozpoznawałyby osiągnięcia szkolne U. Konieczność kontroli uzasadniona jest: a)społeczne-każde zjawisko społ. wymaga kontroli, b)psychologiczne- sam U musi orientować się w czynionych postępach, c)pedagogiczne- konieczność przygotowania wychowanka do rzetelnego wykonywania wszelkich obowiązków. B. ważną rolę odgrywa wdrożenie U do samokontroli i samooceny.

Czynniki sprzyjające skuteczności wdrażania U do procesu samowychowania:

a) rozwinięcie w wychowanku motywacji do ciągłego samodoskonalenia

b) kierowanie i umiejętne doradztwo w czasie realizacji zadań,

c) zachowanie cykliczności procesu samokontroli i samooceny.

C. Faza oceny- realizowana przez N

5. Ocena i wnioskowanie pedagogiczne- polega na analizie efektów własnej pracy N przez ich porównanie z zamierzonym celem i wyciągnięcie aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów. Ocena traktowana musi być w sposób dynamiczny i być powiązana z funkcją kontrolną, wyciąganie racjonalnych wniosków pozwala na stałą korektę planu, a tym samym proces wych. i kształcenia fiz. staje się maksymalnie celowy i sprawny.

Proces kontroli i oceny to ciąg operacji polegających na:

o uzyskaniu informacji o stanie realizacji zadań w toku działalności bieżącej,

o porównaniu uzyskanej informacji z założonymi kryteriami,

o wnioskowaniu o rzeczywistym stanie realizacji zadań w danym przedziale czasowym.

- uświadomienie celu – istotą każdej pracy jest ściśle postawiony cel. Cel powinien być ograniczony i pożyteczny. Cele operacyjne trzeba odpowiednio podporządkować celom etapowym, jasno je sprecyzować i założyć ich realizację w logicznej kolejności.

- diagnoza i prognoza – są one podporządkowane określonemu, a wcześniej zaprojektowanemu i uświadomionemu celowi. Zadaniem diagnozy jest dokonanie jak najbardziej szczegółowego i dokładnego przeglądu wszelkich uwarunkowań i dostępnych środków, po to, aby cel mógł zostać możliwie sprawnie osiągnięty. Diagnoza dotyczy zakresów: osobniczych, grupowych, społecznych.

- Prognoza – dotyczy przewidywania stanu, jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Wyróżniamy prognozę: krótko-, średnio- i długoterminową.

- Realizacja – w działaniu punktem wyjścia i przewodnikiem jest plan pracy. Przy wykonywaniu kolejnych czynności nauczyciel powinien uwzględnić to co zrobił wcześniej, jak i to co dopiero zrobić zamierza.

- Ocena i wnioskowanie pedagogiczne – nauczyciel powinien dokonać pewnego namysłu i analizy efektów swojej pracy poprzez ich porównanie z zamierzonymi celami, wyciągnąć odpowiednie wnioski i poprawić nieprawidłowości.

kształcenie dyspozycji kierunkowych

1) Miejsce, rola i znaczenie kształtowania dyspozycji kierunkowych w procesie w-f

W procesie wychowania i kształcenia fizycznego podlega w pierwszej kolejności ogólnym prawidłowością kształtowania dyspozycji kierunkowych czyli postaw . Realizować zaś proces kształtowania postaw to tyle co wprowadzać wychowanka w pewien ciąg sytuacji wychowawczych i wywiera wpływ w kierunku wyboru zachowań najbardziej pożądanych.

o Dyspozycje kierunkowe(wychowanie)- wszystko co odnosi się do sfery zmian psychicznych, osobowościowych, emocjonalno-wolicjonalnych.

o Dyspozycje instrumentalne(kształcenie)- odnoszą się do sfery zmian fizycznych, biologicznych, intelektualno-sprawnościowych. Kształtowanie wszelkich osobowościowych dyspozycji kierunkowych oznacza działanie, poprzez które N zmierza do tego , aby U przyswoił sobie określone trwałe pożądane postawy.

W nowocześnie rozumianym procesie WF chodzi o podejmowanie działań skierowanych na wyrabianie trwałych struktur i procesów poznawczych, emocjonalnych oraz schematów zachowania wobec KF (zdrowia, sprawności fiz., budowy i postawy ciała, wydolności, odporności organizmu).

2) Reguły, prawa i teorie przydatne w ksztaltowaniu dyspozycji kierunkowych (postaw)

Ogniwa składające się na strukturę procesu kształtowania dyspozycji kierunkowych:

- wdrażanie wychowanków do form uzewnętrznionej lub uwewnętrznionej aktywności

- rozwijanie i utrwalanie dyspozycji do danej aktywności przez ćwiczenia,

- uświadamianie wychowankom znaczenia celów i zasad jej aktywności,

- przyswojenie ocen i przekonań wzmacniających dyspozycje do pożądanej aktywności,

- przyswajanie wychowankom wiedzy na temat związku między pożądaną aktywnością a życiem społecznym.

Zagadnienie kształtowania i zmiany postaw może dotyczyć:

a)potrzeby ukształtowania postawy dotychczas nieistniejącej

b)zmiana siły postawy

c)zasadniczej zmiany kierunku postawy (negatywna –pozytywna)

Łatwiej ukształtować nowa postawę niż zmienić istniejącą zwłaszcza gdy dotyczy światopoglądu. Należy wykorzystywać zasadę skojarzonego oddziaływania tzn. wykorzystywać wszystkie możliwe środki przekazu.

funkcja prosomatyczna

1)f.prosomatyczna – działaniom towarzyszą czynności zmierzające do wytworzenia postaw i nastawień wobec ciała i jego potrzeb.

Zasadnicze przesłanki nowoczesności

Koncepcje w-f: 1.sportowa, 2.biomedyczna, 3.terapii przez ruch, 4.pedagogiczna.

Przyjęto koncepcję pedagogiczną w której celem jest zmiana przez U stosunku do swego ciała. W-f powinien wprowadzać w świat kultury fizycznej i być jej kursem propedeutycznym. Opiera się na następujących hasłach (wg M.Demela):