Wiesław Osiński

20.11.2015 Wykład

Temat: Aktywność fizyczna jako element zdrowego stylu życia

Wychowanie fizyczne to nie to samo co aktywność fizyczna, jest czymś znacznie więcej, ma przygotowywać do całożyciowej aktywności fizycznej. Piasecki mówił, ze ruch jest ważny ale też słońce, woda itp. Gilewicz mówił, ze wychowanie fizyczne nie może przekształcać się w kult bicepsów. Ma być czymś więcej.

"Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu" - Wojciech Oczko

Aktywność fizyczna

Sprawność fizyczna

Zdrowie i długowieczność

Czynniki genetyczne

Środowisko fizyczne

Środowisko Społeczne

Styl życia

aktywnośc fizyczna właściwe odżywianie Nie palenie dostateczna ilość snu kontrola masy ciała

Aktywność fizyczna

Właściwe odżywanie

Kontrola masy ciała

Radzenie sobie ze stresem

Nadużywanie używek,

niepalenie tytoniu

	CZYNNIKI (%)
Przyczyny zgonów	Styl życia	Genetyczne	Środowiskowe	Opieka zdrowotna
Choroby serca	54	25	9	12
Nowotwory	37	20	24	10
Udar mózgowy	50	21	22	7
Wypadki samoch.	69	1	18	12
Inne wypadki	51	4	31	14
Grypa/zapalenie	23	39	20	18
Cukrzyca	34	60	0	6
Marskość wątroby	70	18	9	3
Samobójstwa	60	2	35	3
Razem	51	20	19	10

Orandum est ut sit mens sana in corpore sano

Trzeba się modlić, by w zdrowym ciele mieszkał zdrowy duch.

Juvenalis, Decimus lunius Iuvenalis

(ok60-127 r)- rzymski poeta,satyryk

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA TO WARUNEK KONIECZNY

Walka i wysiłek fizyczny zmuszające organizm do wyładowania energii i w ogóle pewien poziom przeciwności jest konieczny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania.

27.11.2015

c.d. Aktywność fizyczna - jako element zdrowego stylu życia.

wysoka

WydolnośćVO 2 max

niska

niska AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA(min/dzień) wysoka

Inwalidzi

pracownicy fizyczni

Uczestnicy rekreacji

Sportowcy

To win the game is great.

To play the game is greater.

To love the game is greatest.

SPORT IN REPUBLIC OF SLOVENIA

dilemmas and perspectives

1996

EFEKTY AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ - PSYCHIKA

• Wzrost pewności siebie i wyższe poczucie wartości

• Poprawa samopoczucia, optymistyczny nastrój, wyższe poczucie własnej wartości

• Poprawa jakości życia, szczególnie w wieku starszym, nie tylko poprzez większą niezależność funkcjonalną, ale również okazje do nawiązywania znajomości i przyjaźni, służenia radom innym, dzielenia radości z innymi itp.

• Obniżenie stresu, lęku, obaw i depresji oraz poprawa zdolności poznawczych, wzrost neurotransmiterów w mózgu - noradrenaliny, serotoniny, endorfiny oraz wydzielania substancji neurotroficznej - BDNF

• Redukcja picia alkoholu i wydłużenie okresu abstynencji, ograniczenie palenia tytoniu, mniejsza skłonność do korzystania z narkotyków

• Ograniczenie lub zaprzestanie picia alkoholu

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ - SERCE I NACZYNIA KRWIONOŚNE

• wzrost objętości serca, pojemności jego jam, grubości ścian i gęstości naczyń kapilarnych tego mięśnia, większa pojemność wyrzutowa oraz maksymalna pojemność minutowa

• Redukcja ciśnienia skurczowego i rozkurczowego

• Wzrost ogólnej objętości krwi i liczby erytrocytów oraz mioglobiny

• Większa liczba i rozmiar mitochondriów

• Wyższy poziom wydolności fizycznej nawet o ponad 8,5% co ma związek z niższym ciśnieniem krwi i wyższym stężeniem HDL - C

• W tętnicach w mniejszym stopniu odkładają się blaszki miażdżycowe, rzadziej dochodzi do powstawania zatorów

• Niższa częstość skurczów serca w spoczynku i w wysiłkach submaksymalnych

• Wzrost antyoksydantów i enzymów rozkładających reaktywne formy tlenu

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ - PŁUCA

• KREW LEPIEJ WYSYCYA TRLEN

• ZWIĘKSZA SIĘ OBJĘTOŚĆ PŁUC

• POPRAWA SIĘ WSKAŹNIK WENTYLACJI PŁUC

• POPRAWAI SIĘ USUWANIE ŚLUZOWEJ WYDZIELINY Z DRÓG ODDECHOWYCH

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ - METABOLIZM UKŁADU POKARMOWEGO

• normalizuje się masa ciała i tkanka tłuszczowa

• poprawa perystaltyki przewodu pokarmowego

• treści pokarmowe lepiej się wchłaniają przez ściany jelita

• poprawa się metabolizm wątroby, wydzielania żółci i proporcja dobrej frakcji cholesterolu

• Rzadziej dochodzi do cukrzycy 2 typu, obniżenie LDL

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ- MIĘŚNIE, KOŚCI, STAWY

• Zwiększa się masa i siła mięśni, a zmniejsza się odkładanie tkanki tłuszczowej

• Opóźniają się objawy osteoporozy poprzez lepszą gęstość mineralną kości

• Stabilizują sie stawy, zwłaszcza kręgosłup, przez co rzadziej dochodzi do skrzywień u dzieci i zespołów korzonkowych u dorosłych

• Zmniejsza się ryzyko złamań kości i zwichnięć stawów

• Rośnie sprawność i rzeźba mięśni

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ- ODPORNOŚĆ IMMUNOLOGICZNA

• Rośnie odporność zwłaszcza nieswoista

• Wzrasta stężenie leukocytów oraz komórek odpornościowych

• Wzrasta odporność u osób z zespołem przewlekłego zmęczenia i osób starszych

• Mniejsze ryzyko raka piersi, prostaty, okrężnicy, jelita grubego.

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ- HORMONY

• Hormony działają anabolicznie i przyspieszają proces odnowy

• Zwiększone wydzielanie hormonu wzrostu, testosteronu, insuliny, IGF

• Poprawienie tolerancji glukozy u chorych na cukrzycę i mniejsze zapotrzebowanie na insulinę

• Regeneracja organizmu oraz budowa tkanki mięśniowej (hipertrofia)

EFEKTY AKTYNOŚCI FIZYCZNEJ- SEKS

• Wzrost poziomu męskich hormonów płciowych(poziom testosteronu w 2 godz. po umiarkowanym wysiłku wzrasta o 15%)

• U kobiet nieznaczny wzrost estrogenów, u mężczyzn poprawa erekcji

• Wzrost libido

WSKZANIA DOTYCZĄCE POZIOMU AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Młodzież (5-18)

• 60 minut lub więcej umiarkowanej aktywności fizycznej aktywności każdego dnia

Dorośli (18-65)

• 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej przez 5 dni w tygodniu.

• 8-10 ćwiczeń siły mięśniowej (8-12) powtórzeń przez co najmniej 2 lub 3 dni w tygodniu

Osoby starsze (65+)

• Taki sam jak u dorosłych z dostosowaniem intensywności aktywności fizycznej do możliwości.

• ćwiczenia dla utrzymania gibkości ciała

• trening z oporem oraz rozwijające równowagę

Współczynnik zgonów

6

Niska KF

5

4

3

2

Wysoka KF

1

50-54

40-49

PIRAMIDA ŻYWIENIA - OBECNIE

PROFILAKTYKA BOLÓW KREGOŁUPA

• 60-80% doświadcza bólów kręgosłupa z różną częstotliwością a ok. 40% skarży się okresowo

• Rola stylu życia, postawy ciała, aktywności fizycznej, właściwej diety (otyłość), radzenia sobie ze stresem

• Bóle kręgosłupa najpoważniejszą przyczyną zwolnień lekarskich, obniżenie wieku zachorowalności

• Kompetencje i ograniczona rola nauczycieli wychowania fizycznego

ĆWICZENIA KONTROWERSYJNE I RYZKOWNE (przykłady)

• głębokie skłony tułowia w przód przy wyprostowanych kończynach dolnych

• różne warianty przegięcia tułowia w tył (mostek, kołyska)

• skręty tułowia z obciążeniem i bez obciążenia

• ćwiczenia z odwróconą grawitacją

PSYCHICZNE SKUTKI MAŁEJ SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

• Poczucie niższości i braku przyjaźni z innymi

• Uczucie zazdrości wobec innych i odrzucenie przez rówieśników

• Złość skierowana przeciwko dorosłym i kompleks prześladowczy

• Odrzucenie społeczne i poczucie własnej nieadekwatności

• Zależność i brak pewności siebie

• Nieśmiałość, bojaźliwość i osiągnięcia poniżej możliwości

• Znudzenie, niepokój i zachowania szkodliwe społeczne

PROMOCJA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

• Są to działania ukazujące znaczenie dla ruchu dla zdrowia, zachęcające do podjęcia wysiłku fizycznego i jego kontynuowaniu w celu utrzymania lub poprawy psychofizycznej kondycji zdrowotnej oraz sposoby to umożliwiające

• Obszary jej działania pokrywają się z obszarami działania promocji zdrowia

• Promocję aktywności fizycznej uznano za ważne i pilne zdanie zdrowia psychicznego

PROOCJA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ (2)

Aktywność fizyczna jest chętniej podejmowania i utrzymywana gdy:

• dostrzegane są konkretne korzyści

• jest ona przyjemna

• jest zapewnione bezpieczeństwo

• jest łatwy do niej dostęp

• można umieścić ją w rozkładzie dnia

• negatywne konsekwencje są minimalne

• konsultowany jest program ćwiczeń

• lekarz również ją zaleci

04.12.2015

O PEDEUTOLOGII ORAZ DOBORZE NA STUDIA, KSZTAŁCENIU I PRZYGOTOWANIU DO PRACY W DZIEDZINIE KULTURY FIZYCZNEJ

"Dobry program, dobry podręcznik i zły

nauczyciel to kombinacja znacznie grosza,

niż zły program, zły podręcznik i dobry

nauczyciel"

(prof. Juliusz Kleiner- wybitny polski polonista

"Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,

a miłości bym nie miał byłbym, jako miedź

dźwięcząca albo cymbał brzmiący"

(św. Paweł Apostoł, List pierwszy do Koryntian, 13)

Pedeutologia - Zagadnienia dotyczące nauczycieli, ich osobowości, doboru do zawodu, kształceniem i doskonaleniem oraz w ogóle ich pracy zawodowej są przedmiotem badań specyficznej dyscypliny pedagogicznej zwanej pedeutologią

• Pierwsza praca pedeutologiczna była wydana w 1912 roku rozprawa J.W. Dawida "O duszy nauczycielstwa"

• Pytano w niej : co sprawia, że jeden nauczyciel ma wyraźnie na wychowanków wyjątkowo duży wpływ, a inny zgoła niewielki?

• J.W. Dawid przyczyn tego znajdował nade wszystko w emocjonalnym stosunku do dziecka, w tym co nazywał "miłością dusz ludzkich"

POGLĄDY PEDEUTOLOGICZNE

Z. Mysłowiak podkreślał rolę takiego zestawy osobistych cech, które nazywał "kontaktowością" i "talentem pedagogicznym"

M.Kreutz pisał, że niezbędne dla skutecznej pracy wychowawcy jest posiadanie

• miłości do ludzi

• skłonności do społecznego oddziaływania

• zdolności sugestywnej

IDEAŁ WYCHOWAWCY FIZYCZNEGO

Ideałem wychowawcy fizycznego byłby co prawda "inteligentny gimnastyk", ale - z powodu trudności w znalezieniu stosownej liczby takowych - można dawać pierwszeństwo "typowi sprawnościowemu".(W.Osmolski. 1927)

"Kto ma zdolności i zamiłowania sportowe, ale nie ma równocześnie koniecznych dla danej gałęzi zdolności i zamiłowań intelektualnych i społecznych, ten nie powinien oddawać się zawodowo wychowaniu fizycznemu" (E. Piasecki 1927)

• Żadna z cech z osobna, ani osobista atrakcyjność, ani empatia, ani też dyspozycje intelektualne czy wysoka sprawność, a tym bardziej przeszła kariera sportowa nie stanowią gwarancji sukcesu w jakiejkolwiek pracy pedagogicznej.

• Wyjątkowo jaskrawo problem jawi się wówczas, a jeśli ktoś próbowałby oczekiwać sukcesu od nauczyciela wychowania fizycznego, w oparciu o wiedzę o przeszłych, a tym bardziej aktualnych, jego sukcesach w sporcie wyczynowym (H. Grabowski 1997)

NAUCZYCIEL WF - DOBÓR

• Lepszy uczeń szkoły niższego szczebla będzie osiągał lepsze rezultaty w szkole wyższego szczebla

• Powodzenie w pracy na rzecz wychowania warunkuje cały syndrom (zespół) cech, przy czym do pewnego stopnia słabsze elementy mogą być rekompensowane "nadmiarowością" w innych (np. niższa sprawność walorami intelektu)

• Optymalny modelem dla kandydata, studenta i absolwenta wychowania fizycznego jest osobowość wszechstronnie aktywna.

PRZYGOTOWANIE NAUCZYCIELA WF

Tradycyjne przygotowany, nawet najbardziej perfekcyjnie, nauczyciel wychowania fizycznego niej jest w stanie osiągnąć współcześnie stawianych przed wychowaniem fizycznych celów.

IDEAŁ NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

• Nauczyciel- człowiek

• Nauczyciel - żywy wzór kultury fizycznej

• Nauczyciel - wychowawca

• Nauczyciel - dydaktyk

• Nauczyciel - społecznik (S. Strzyżewski 1975)

Quality of Physical Education Teacher = Quality of Physical Education

CELE KSZTAŁCENIA - SPORT WYCZYNOWY

CELE KSZTAŁCENIA - ZDROWIE I SPRAWNOŚĆ

CELE KSZTAŁCENIA - PREWENCJA I TERAPIA

DO CZEGO PRZYGOTOWUJĄ STUDIA?

• Najczęściej uzyskuje się na niedobór przygotowania praktycznego (utożsamianego ze sprawnościowym) i nadmiar teorii.

• "Ważne jest - pisa H. Grabowski (1997) - aby absolwent był świadom rozmiarów i źródeł swej niekompetencji"

• Obszar niekompetencji w sferze praktyki dotyczy, bynajmniej nie wyłącznie sfery sprawnościowej, co również umiejętności bycia liderem, motywowania ludzi do trwałego wysiłku, tworzenia w grupie pozytywnych emocji, opanowania sprawności komunikacji werbalnej i niewerbalnej itd.

CECHY PORZĄDANE NAUCZYCIELA I LIDERA WF

• Dobry animator

• Odpowiedni głos

• Przyjazność

• Autorytet

• Doświadczony

• Naturalny lider

• Asertywny

• Mieć dobre maniery

• Fachowość wiedzy

STUDIA JAKO WSTĘP DO WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI

W istocie jednak żadne studia nie są w stanie dostarczyć kwalifikacji i kompetencji gwarantujących pełne i stałe, na całe życie, powodzenie w pracy zawodowej.

GŁÓWNE EUROPEJSKIE TRENDY W KSZTAŁCENIU NAUCZYCIELI WF

1. W większości krajów europejskich istnieją trudności ze znalezieniem zatrudnienia po ukończeniu studiów wychowania fizycznego

2. Konieczne jest zapewnienie studentom możliwie dużej liczby specjalizacji (kompetencji)

3. Liczba szkół kształcących specjalistów wychowania fizycznego na ogół zmniejsza się, ale w niektórych krajach (np. w Polsce) zwiększa się. Powszechna jest tendencja do integracji samodzielnych instytutów (uczelni) z uniwersytetami.

4. Większość programów wymaga 6 semestrów studiów dających uprawnienia do prowadzenia zajęć wf i sportu na wszystkich poziomach

5. Występuje tendencja do zwiększania proporcji teorii do praktyki. Na niektórych uczelniach przygotowuje się specjalistów wyłącznie do badań naukowych w zakresie wf i sportu

6. Wiele krajów preferuje kształcenie dwuprzedmiotowe (np. Niemcy), trzyprzedmiotowe (np. Anglia) a nawet czteroprzedmiotowe (np. Irlandia)

MIEJSCE PRACY

• W szkole, ale również w przedszkolu

• w studium wychowania fizycznego i sportu różnych typu uczelni wyższych

• w wojsku, policji

• w centrum typu "fitness" dla młodzieży i dorosłych

• zajęcia dla osób niepełnosprawnych

• rekreacja na obozach

• najróżniejsze firmy jednoosobowe

NAUCZYCIEL - ŻYWY WZÓR KULTURY FIZYCZNEJ

• Prowadzi racjonalny tryb życia. Unika alkoholu i używek, nie pali, przestrzega reguł wypoczynku i dba o higienę ciała

• Dba o zachowanie zdrowia fizycznego

• Zna i stosuje reguły zdrowego odżywiania

• Jest propagatorem kultury fizycznej

• Jest doradcą i organizatorem różnych form aktywności fizycznej

NAUCZYCIEL AKADEMICKI JAKO WAŻNY ELEMENT W PRZYGOTOWANIU DO ZAWODU NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

CO STANOWI O KARIERZE AKADEMICKIEJ?

• Aktywność twórcza wyrażająca się publikowaniem klilku prac naukowych rocznie

• Ogłoszenie drukiem pracy doktorskiej

• Posiadanie "mistrza" w postaci konkretnego wzoru osobowego pracownika nauki

• Pozytywna samoocena systematyczności pracy naukowo -badawczej

ROLA NAUCZYCIELA AKADEMICKI

Kto chce rządzić ludźmi, nie

powinien gnać ich przed sobą,

lecz sprawić żeby podążali za nim. (Montesquieu)

11.12.2015

O SPORCIE

• Etymologia słowa "sport" ukształtowanego w ciągu angielskiego średniowiecza sięga swymi korzeniami schyłku starożytnego Rzymu.

• W miastach Imperium Rzymskiego pojawiło sie pojęcie odbywania zabaw, ćwiczeń cielesnych i rekreacyjnych poza bramą miejską.

• Słowo "sport" zawiera w sobie "porta" - brama i przedrostek "dis" - określający czynność przenoszenia z jednego miejsce na drugie

• Rzeczownik "sport" ukształtowany w Anglii zaczął się upowszechniać od drugiej połowy XVIII wieku (Haag 2003, Lipoński 2004)

RÓŻNE WARIANTY ZNACZENIOWE SŁOWA "SPORT"

• Aktywy wypoczynek połączony z wysiłkiem fizycznym o charakterze zabawy i rekreacji

• Polowanie lub łowienie ryb dla przyjemności połączone często z różnymi formami współzawodnictwa

• Udział w zabawach i ćwiczeniach fizycznych w celu poprawy samopoczucia lub zdrowia

• Współzawodnictwo sportowe wobec publiczności

• Sport jako czynność, stanowi sytuacje o charakterze zabawowym, rozrywkowym, błahym, żartobliwym a nawet erotycznym

KLASYFIKACJE SPORTU

• Autoteliczny charakter sportu - sport widowiskowy, s. kwalifikowany , s. wyczynowy, s. zawodniczy itd. Zasadniczym motywem działania jest ... "chęć wybicia się ponad miazgę ludzką"
  
  

• Heteroteliczny charakter sportu - sport jako środek służący celom - wychowawczym, zdrowotnym, rekreacyjnym , rehabilitacyjnym, przyjemnościowo - rozrywkowym. "Sport winien być odpoczynkiem i nigdy nie doprowadzać do wyczerpania, powinien być zabawą, nie pracą, nigdy zaś nie przechodzić w manię zawodniczą i chorobliwą pasję."

ISTOTNE CECHY SPORTU

1. Należność bezpośrednich motywów od podstawowych potrzeb życiowych/

2. Dodatnie emocje towarzyszące postanowieniom i działaniom

3. Brak materialnego efektu, który jest zawsze wynikiem pracy produkcyjnej

4. Ruchowy charakter działania z akcentem specjalistycznym.

5. Systematyczność w dążeniu do maksymalnych wyników

6. Jaskrawy moment współzawodnictwa, jako jeden z zasadniczych bodźców doskonalenia

7. Ścisłe stosowanie się do przepisów określających normy sprzętu, warunki i formy ruchowe, co umożliwia wymierność i porównywalność wyników.

DEFINICJA SPORTU

Sport stanowi formę zorganizowanej i ukierunkowanej manifestacji sprawności fizycznej, podejmowanej w ramach działalności ściśle określonej przepisami - czy przyjmowanymi regułami - formuły w celu uczestnictwa we współzawodnictwie pomiędzy dwoma lub większą liczbą osób.

KLASYFIKACJE SPORTU c.d.

• Sport masowy

• Sport wyczynowy

• Sport czynny

• Sport bierny - konsumenci sportu, kibice

• Sport kwalifikowany a) amatorski b)zawodowy

• Sport niekwalifikowany (rekreacyjny)

• Sport rozrywkowy - "sportowanie"

• Sport widowiskowy

• Sport zawodowy

SPRZYJA ZDROWIU I WYCHOWANIU?

• "sport to zdrowie" (!?)

• "sport wychowuje" (!?)

CELE : WYCHOWANIE FIZYCZNE A SPORT WYCZYNOWY

WYCHOWANIE FIZYCZNE	SPORT WYCZYNOWY
Od starożytności istotny dział wychowania człowieka	Swoiste zjawisko społeczne i kulturowe
Wyrasta z racjonalnego nurtu myślenia. Chodzi o przygotowanie do życia	Irracjonalność - niezależność motywów od podstawowych potrzeb życiowych człowieka (w skali społecznej).
Współzawodnictwo - jest co najwyżej środkiem do celu.	Współzawodnictwo- jest celem, istotą i sensem działania
Egalitarność, obejmuje wszystkich, a najsłabszym winno się poświęcić najwięcej uwagi.	Nabór i selekcja najbardziej utalentowanych są warunkiem sukcesu
Zapobieganie chorobom i mnożenie zdrowia stanowi cel i istotę.	Bazuje na zdrowiu. Zdrowie jest punktem wyjścia i warunkiem sukcesu
Wielostronne fizyczne i psychiczne przygotowanie do życia	Najważniejsza i mistrzowska specjalizacja jest ostatecznym celem.

GŁÓWNE ZAGROŻENIA SPORTU WYCZYNOWEGO

• Sport to zdrowie - często jedynie postulat i pobożne życzenie

• Oszustwo sportowe - "niedziele cudów" (sprzedaż meczów), reżyserowanie zwycięstw i porażek

• "Sport wychowuje" - kult siły, brutalności , cwaniactwa

• Doping farmakologiczny i genetyczny

• Chuligaństwo widowni (fani sportowi), szowinizm tłumów, "zbiorowa histeria"

• Upolitycznienie sportu, zerwanie z zasadami olimpizmu

"Zło nie jest wytworem sportu ani jego immanentną cechą, to raczej do sportu przenikają niepożądane i dewiacyjne zachowania z innych dziedzin życia".

(Sozański, Siewierski, Adamczyk 2010)

O POJMOWANIU ORAZ MIEJSCU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KULTURZE FIZYCZNEJ

• Nazwa "wychowanie fizyczne" jest wieloznaczna i mało precyzyjna, " jest równie niedokładna jak większośćsłow, którymi posługujemy się z braku lepszych" (E. Piasecki)

• J. Śniadecki skłonny był wprowadzić termin "wychowanie lekarskie", a W. Osmolski termin "fizjoedukacja"

• Wychowanie fizyczne od czasów starożytnych jako dziedzina wychowania

• .....

• .....

• .....

• .....

• .....

1. Etapy ewolucji poglądów na istotę wychowania fizycznego

2. "wychowanie" (kształtowanie) ciała

3. wychowanie przez ciało

4. kształtowanie ciała "i" wychowanie

5. wychowanie w trosce o ciało (wychowanie do kultury fizycznej)

6. wychowanie do całożyciowej troski o aktywność fizyczną

WSPÓŁCZESNA DEFINICJA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Wychowanie fizyczne stanowi zamierzone i świadome działanie ukierunkowane na kształtowanie postaw prosomatycznych i prospołecznych , a równocześnie nastawione na kształtowanie trwałego obyczaju aktywności fizycznej i troski o wydolność ...

WIODĄCA ROLA NAUCZYCIELA WF W ZAKRESIE EDUKACJI ZDROWOTNEJ - 2009 R

18.12.2015

T: Osobnicze i pozaosobnicze uwarunkowania w procesach wychowania i kształcenia fizycznego.

"Zło płynie niemal zawsze z niewiedzy

dobra wola zaś może wyrządzić tyle szkód

co niegodziwość, jeśli nie jest oświecona"

Albert Camus

"Nie masz bowiem bogactwa, którego rozsypać i strwonić lub na złe żyć,

nie masz złego, które by przez rozum na dobre skierować nie można,

a co z codziennego stargać nie było łatwo"

Jędrzej Śniadecki

Uwarunkowania w wychowaniu fizycznym - definicja

Uwarunkowania procesu wychowania i kształcenia fizycznego stanowią o okolicznościach towarzyszących stanowią o okolicznościach towarzyszących działaniu i określają sytuacje, od których skuteczność tego działania jest uzależniona. Chodzi tutaj o takie elementy, na które w swej istocie wychowawca fizyczny w ogóle, czy też w danym momencie, wpływu nie ma i mieć nie może, a które wymuszają na nim potrzebę odpowiedniego doboru środków wychowawczego czy kształcącego postępowaniu.

Uwarunkowania osobnicze:

1. Wiek

2. płeć

3. konstytucja fizyczna

4. stan zdrowia

Uwarunkowania pozaosobnicze

1. obiekty sportowe, sprzęt, przybory

2. aparatura diagnostyczna - kontrola i pomoce dydaktyczne, w ty podręczniki dla ucznia

3. plany i programy oraz systemy organizacji w zakresie kultury fizycznej szkoły i innych jednostek

4. decydenci w zakresie kultury fizycznej, dyrekcja szkoły, nauczyciele

5. Warunki społeczno- ekonomiczne

T: Płeć jako element określający postępowanie wychowawcy fizycznego

Dyskryminacja i równość płci

• Za potrzebą zróżnicowania procesu wychowania fizycznego w zależności od płci przemawiają w różnej mierze przesłanki biologiczne, psychiczne jak i społeczno-obyczajowe oraz religijne.

• Stosunek do dostępności aktywności fizycznej kobiet stanowi ważną miarę ogólnej wrażliwości na nierówności społeczne, dyskryminacje ze względu na płeć i kryterium skłonności do akceptacji wszelkich istniejących różnic.

• W krajach islamskich nadal ogranicza się udział dziewcząt w zajęciach wychowania fizycznego

• W Arabii Saudyjskiej w ogóle dotąd nie jest dostępne wychowania dla dziewcząt

• Niekiedy wysuwanym argumentem jest teza, że poprzez ćwiczenia fizyczne ciało staje się niekobiece

• Odrębną sytuację spotyka się w kilku stanach USA, gdzie usilnie, i z wielką skrupulatnością, dąży się do wyeliminowania jakichkolwiek, nawet najdrobniejszych przejawów nierówności w traktowaniu obu płci, z obawy, że mogły uznać ze przejawy dyskryminacji

Sport kobiet- poglądy

• Kobiety w ogóle nie powinny uprawiać wyczynowo sportu

• Kobiety winny uprawiać wszystkie dyscypliny sportu i jest to istotne kryterium równouprawnienia

Niektóre skutki anatagoizmu płci

U chłopców rozwiaj się często nieuzasadnione poczucie wyższości mężczyzn

U dziewcząt może rozwinąć się kompleks niższości

Nawet gdy dziewczęta wolą bawić się z chłopcami, to chłopcy nie chcą bawić się z dziewczykami, bo są wyśmiewani przez społeczeństwo

Elementy tradycyjnych stereotypów związanych z płcią

• Kobieta: rola społeczna ograniczona do macierzyństwa i wychowania potomstwa. Troska o "ognisko domowe". Godzenie się na to, że ważne decyzje podejmuje mężczyzna.

• Mężczyzna: wolny od obowiązków domowych, troska o materialne zaopatrzenie rodziny. Zobowiązany do obrony swojej rodziny, jak i narodowej czy państwowej całości. Hart ciała i charakteru. Agresywne i apodyktyczne zachowanie. Kontrola emocji.

Czasy współczesne

• Poglądy znacznie zmodyfikowane, ale stare wzorce aprobowanego postępowania przedstawicieli obu płci utrzymują się obok form nowych

• Kobiety uczestniczą w pracy zarobkowej twórczej, różnice wyrównują się

Różnice biologiczne

Kobiety :

• raczej mała głowa, wąskie barki, szerokie biodra, fizjologiczna koślawość kończyn

• znaczniejsze i inaczej rozłożone otłuszczenie

• większa długość tułowia

• Większa odporność biologiczna kobiet. Trudniej wytrącić z genetycznie zaprogramowanego toru rozwojowego.

• W każdej dekadzie lat mniejsza umieralność. Wyższa długość życia o ok. 5 do 8 lat.

• Lepiej znoszą zjawiska stresu związanego z niską i wysoką temperaturą otoczenia (mniej narażone na utratę płynów ustrojowych

System wychowania fizycznego

• Liczyć się musi ze wzorcami estetyczno- obyczajowymi

• Już na początku XX w. tworzono w Skandynawii specjalny system gimnastyki dla kobiet, gdzie nacisk kładziono na rytm, wdzięk i piękno ruchu

• Chłopcy- naśladują wzory męskie, silne dążenie do wyróżniania się, wiara we własne siły, zainteresowanie rozwojem mięśni, popisywanie się swoją sprawnością fizyczną ==> uzasadniona tendencja do dominowania WF

"Kobieta nie powinna szukać rekordu w sporcie (...). Kobiety muszą oszczędzać energię w jaką zostały wyposażone, gdyż najistotniejszym ich powołaniem jest rodzenie i pielęgnacja dzieci"

(E. Piasecki, 1932)

"Nie należy załamywać rąk, kiedy pewne dziedziny sportu lub konkurencje lekkoatletyczne zamierają, gdyż stworzone były w sztuczny sposób, nie na linii potrzeb rozwojowych człowieka. Nie będzie wielką stratą uwiąd pchnięcia kulą kobiet, gdyż siła maksymalna nie jest im potrzebna, jak i nie odpowiada naturze fizyczne i psychicznej kobiety" (Jan Mulak)

Koedukacja w wychowaniu fizycznym

• Koedukacja w wychowaniu fizycznym jest dzisiaj dość powszechna i uznawana za kryterium braku dyskryminacji

• W USA był to warunek bezwzględny.

• Dość systematycznie pojawiało się pytanie : Czy lepiej do życia przygotowuje koedukacje czy odrębne lekcje wychowania fizycznego dla dziewcząt i chłopców.

• Wskazywano, że nie spełniły się nadzieje na bardziej sprawiedliwe i równe traktowanie płci.

• W 2006r. Departament Edukacji USA wyraźnie złagodził wcześniejsze restrykcje

Poglądy K. Zuchory

• Istnieje głęboki paradoks w tym, że w wf postęp widzi się dzisiaj w opozycji do powszechnych tendencji koedukacyjnych

• Pojmując wf jako proces wprowadzania w świat kultury fizycznej sięgać trzeba po argumenty natury społecznej i kulturowej.

15.01.2016

Kształtowanie dyspozycji kierunkowych w wychowaniu do kultury fizycznej.

"Jakie powinno być wychowanie, żeby znosiło samo siebie,

żeby więc tworzyło nie tyle ludzi dobrze wychowanych,

co zdolnych do życia na własny rachunek?"

K.Konarzewski 1982

W wychowaniu fizycznym wyróżnia się:

• Wszystko to co odnosi się do sfery zmian psychicznych, osobowościowych, emocjonalno-wolicjonalnych --> dyspozycje kierunkowe

• Wszystko to co dotyczy bezpośrednio sfery zmian fizycznych, biologicznych oraz intelektualno-sprawnościowych --> dyspozycje instrumentalne.

Pojęcie postawy

Kształtowanie wszelkich osobowościowych dyspozycji kierunkowych oznacza takie działanie, poprzez któ®e wychowawca zmierza do tego, aby wychowanek przyswoił sobie określone trwałe, pożądane zmiany.

"Postawą wobec dowolnego obiektu, nazywa względnie stałą skłonność do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowania się człowieka do tego obiektu"

Pojęcie postawy w nowoczesnym WF

• W nowocześnie rozumianym procesie wychowania fizycznego chodzić będzie o podejmowanie działań skierowanych na wyrabianie trwałych struktur i procesów poznawczych, emocjonalnych oraz schematów zachowań związanych z kształtowaniem postaw prosomatycznych oraz związanych z kształtowaniem postaw prospołecznych

• "Kształtowanie postaw osobowościowych, czyli dokonywanie zmian w osobowości wychowanka jest podstawowym zadaniem, istotą i głównym kryterium efektywności wychowania" (S. Strzyżewski 1987)

Postawy prosomatyczne

• "Po to, aby wychowanie fizyczne stało się rzeczywistym wychowaniem, nie trzeba (i nie wolno) rezygnować z celów swoistych, owych kości i mięśni. Trzeba jednak - powtórzmy to- przepuścić jego umysł, emocje i wolę na pracę nad własnym ciałem, zdrowiem, sprawnością, urodą" (M. Demel 1981)

Postawy prospołeczne

• Zmiany w sferze osobistego poglądu na świat, tworzenie postaw społecznych zaangażowania, szacunek dla innych ludzi, wrażliwość moralna, poczucie sprawiedliwości, uczciwości, koleżeńskości.

• "Zdolność prowadzenia refleksji moralnej"(Kwaśnica 2006)

Zagadnienie kształtowania zmian postaw może dotyczyć:

1. Potrzeby kształtowania postawy dotychczas nie istniejącej

2. Zmiany siły postawy

3. Zasadniczej zmiany kierunku postawy (negatywna- pozytywna)

Pozytywny obojętny Negatywny

(fascynacja

zainteresowanie

Życzliwość

Mechanizmy kształtowania postaw (1)

• Ukształtowanie postawy zupełnie nowej, dotychczas nie istniejącej jest o wiele łatwiejsze aniżeli modyfikowanie postaw i obyczajów ludzkich już utrwalonych.

• Najłatwiej przyjmuje się te treści, które potwierdzają i wzmacniają wcześniej już uznawany pogląd na daną sprawę.

• Najtrudniej zaś prowadzić sztukę perswazji w tych kwestiach, które stanowią fundament światopoglądu jednostki

• Osoby wykształcone oczekują raczej argumentacji dwustronnej("za" i "przeciw"), kiedy osobom mniej intelektualnie wyrobionym z reguły wystarcza argumentacja wyłącznie jednostronna ("za" lub "przeciw").

(2)

W sztuce przekonywanie (perswazji) i propagandy obowiązuje zasada skojarzonego oddziaływania

Wykorzystac trzeba wszystkie możliwe środki przekazu : słowo, druk, muzykę obraz, obserwację, wzór, uczestnictwo

W szkole trzeba wykorzystać zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne, dyrekcję i całe grono pedagogiczne, radiowęzeł szkolny i gazetki ścienne, szkolne koła zainteresowań.

Warunki zmiany postawy względem kultury fizycznej (1)

1. Wiarygodność osoby nakłaniającej (kto mówi) Fachowość- wykształcenie, pozycja społeczna, wiek, stałośći bezinteresowność jej przekonań, atrakcyjność (osoby, które lubimy)

2. Treść przekazu. Siła argumentacji użytej w przekazie. Argumenty jednostronne mają ograniczoną siłę w większości konieczne są komunikaty dwustronne. Trzeba wzbudzić pozytywne emocje.

3. Organizacja i metoda przekazu

4. Środki przekazu

5. Odbiorca przekazu. Na skuteczność perswazji wpływać może początkowa postawa, poziom zaangażowania w sprawę, stan emocjonalny w momencie odbioru przekazu. Postawy szczególnie ważne dla człowieka wykazują zawsze silny opór na zmianę. Niejasne są jednak osobowościowe wyznaczniki podatności na perswazję.

Rola komunikacji niewerbalnej

• Kontakt wzrokowy, wyraz twarzy, pozycja ciała, gestykulacja

• intonacja głosu, mowa ciała

• wiarygodność komunikatu słownego -> siła głosu, ekspresja twarzy, wyrażane emocje

• odległość fizyczna dzieląca rozmówców, umiejętność słuchania aktywnego, słuchania empatycznego, brak uprzedzeń

• "Nigdy nie można powtórzyć pierwszego wrażenia"

Znaczenie umiejętności życiowych

• Rola dla pomyślnego życia nawet bardziej istotna aniżeli inteligencji czy wykształcenia

• Umiejętności radzenia z emocjami, zrozumienie innych ludzi i samego siebie

• Umiejętność komunikacji werbalnej i niewerbalnej, prowadzenie negocjacji, aktywnego słuchania, rozwiązywania konfliktów.

• Umiejętności pracy w zespole, tworzenie pozytywnego obrazu własnej osoby, przewidywania konsekwencji dla siebie i innych, przeciwdziałanie dyskryminacji i stereotypom , radzenie ze stresem.

Rola nagrody i kary (1)

• Aktywność życiowa człowieka nastawiona jest na osiągnięcie nagrody i uniknięciu kary.

• Z nagrodą łączy się złagodzenie lub usunięcie napięcia nerwowego, a przez karę rozumiemy zawsze taki stan rzeczy, który powoduje powstawanie lub utrzymanie się napięcia psychonerwowego.

• Jednostka kieruje się tym, aby działać zgodnie ze swoimi motywami oraz ku takim stanom rzeczy, które łączy ona z sytuacją w przyszłości dla niej nagradzającą.

(2)

• Liczba możliwych do poniesienia niepowodzeń i porażek jest wprost zależna od siły motywacji ku osiągnięciu danego celu

• Np. w sporcie wyczynowym nawet przy długotrwałym braku osiągania względnego sukcesu (nagrody) następuje stopniowe wygasanie dążeń i aktywności jednostki

(3)

• Nawiązanie do pozytywnych stron zachowania przynosi lepsze skutki niż stałe podkreślanie braków

• Nagroda powinna być częściej stosowana niż kara

• Kary nie mogą być upokarzające

• Zrażać do działania mogą słabości organizacyjne, nieudolny wychowawca, konflikty w grupie, monotonia zajęć, kontuzje czy przemęczenie.

Społeczne czynniki wychowania w kulturze fizycznej

Rola szkoły(1)

• Szczególne funkcje socjalizacyjne ( niezamierzone) i wychowawcze (zamierzone) w zakresie wychowania do uczestnictwa w kulturze fizycznej.

• Szkoła kształtuje szeroki zasób dyspozycji instrumentalnych, ale i aspekt wolicjonalno- emocjonalny i moralnych

• W wychowaniu fizycznym - idee olimpizmu tj. dążenie do piękna, dobra i cnót moralnych idee--> Pierre'a de Coubertina.

Rola rodziny w wychowaniu fizycznym

• Na funkcjonowanie mechanizmów socjalizacyjnych w najpoważniejszej mierze wpływa model życia rodziny.

• W rodzinie przebiega zwykle cała początkowa faza kształtowania się osobowości dziecka.

• Wielostronne oddziaływania rodziny zbiegają się z fazą ogromnej plastyczności fizycznej i psychicznej struktury dziecka

Rodzina a szkoła

• Nikła jest świadomość potrzeby współpracy na polu kultury fizycznej rodziców z nauczycielem wychowania fizycznego.

• Nauczyciel wf winien informować o stanie rozwoju fizycznego, sprawności czy postawie ciała oraz wskazywać na bardzo konkretne potrzeby aktywizacji ruchowej danego dziecka

• Dotąd jednak szkoła nie ujawnia na ogół chęci pedagogizacji i zjednywania przychylności rodziców

• Rodzice wykazują na ogół niską świadomość potrzeby wiedzy o funkcjonowaniu organizmu i potrzebach.

Wspólnota lokalna

• Wyjątkowe miejsce sportu w docieraniu do tzw. młodzieży trudnej - uznanie, poczucie własnej wartości, prestiżu

• Zajęcia mogą posiadać charakter zupełnie samorzutnie organizowanych w grupie rówieśniczej zbaw czy gier sportowych

• Prowadzenie zajęć

Czynniki zachęcające do aktywności fizycznej (1)

• Wsparcie rodzinne, szczególnie w przypadku kobiet i dziewcząt

• Posiadanie stałego partnera do ćwiczeń

• Umiarkowana intensywność, indywidualny dobór ćwiczeń,

• Prostota programu służącego poprawie ogólnej kondycji fizycznej

• Dostępność i bliskość urządzeń do ćwiczeń i bezpieczne otoczenie

(2)

• Dostosowanie aktywności fizycznej do zainteresowań oraz taki dobór form zajęć, które mogą być podejmowane przez ludzi

• Jasność pogramów i celów, które bazują na teoretycznych podstawach ukazanych w drukowanych materiałach

• Możliwość konsultacji z lekarzem swojego stanu zdrowia i kondycji fizycznej oraz pożądanych form aktywności fizycznej

• Pogramy prowadzone w miejscu pracy połączone z akcjami edukacyjnymi i promocjami

Rola obozów młodzieżowych

• Uczestniczy w nich znaczna liczba osób , a w trakcje jednego trzytygodniowego turnusu liczba godzin poświęconych bezpośrednio trosce o zdrowie i sprawność ruchową może przekraczać liczbę godzin obligatoryjnego wf w trakcie całego roku szkolnego.

• Ważne jest doskonalenie form organizacyjnych i programów prowadzonych zajęć

Rola mediów (1)

• Wśród czynników wychowawczych i socjalizacyjnych wymienić należy środki masowego przekazu tj. prasę, kino, radio i telewizję

• Wpływ środków masowego oddziaływania może wyrażać się poprzez zmianę wartościowania potrzeb życiowych oraz dostarczenie

(3)

• W USA dzieci między drugim a 11 rokiem życia spędzają przed telewizorem 22h tygodniowo

• Obserwowano negatywny wpływ telewizji na zdolności poznawcze, wzrost zachowań agresywnych, obniżenie wrażliwości emocjonalnej

• Dzieci przesiadujące przed TV zjadały niezdrowe posiłki, popijanie słodkimi napojami oraz posiadały wyższe BMI

• Telewizja- jako propagator sportu, najpoważniejsze wydarzenia ogląda nawet ponad 2 mld. ludzi.

Kluby sportowe i uczestnictwo w sporcie

• Kluby sportowe jako element wytworzenia autentycznej kultury

• Znaczenie wychowawcze sportu nie jest automatyczne

• Wśród sportowców mniej stosowania narkotyków, przestępczości, chuligaństwa, niechcianej ciąży, porzucenia szkoły, ale duże różnice między dyscyplinami.

• Np. wśród piłkarzy obserwowano dużą skłonność do palenia papierosów i picia alkoholu.

Uczestnictwo w sporcie

• Wyniki w nauce uczniów sportowców nie są gorsze a nawet często lepsze

22.01.2016

Społeczne czynniki wychowania w kulturze fizycznej cd. z poprzedniego wykładu

Bariery uczestnictwa w aktywności fizycznej (1)

• Starszy wiek, a szczególnie brak aktywnego stylu życia w przeszłości

• Palenie papierosów, picie alkoholu, używanie narkotyków

• Ćwiczenie samotnie (brak partnera), brak wsparcia rodziny, rówieśników

• Ćwiczenia podejmowane zbyt intensywnie, zamiast umiarkowanie

• Dojrzewanie u dziewcząt, brak odpowiedniej figury

• Zakończenie obowiązkowego programu wychowania fizycznego w szkole, na uczelni, a szczególnie złe doświadczenia wyniesione ze szkoły.

(2)

• Posiadanie dzieci, szczególnie połączone z pracą kobiety

• Niskie zarobki i słaby status ekonomiczny, bezrobocie lub praca dodatkowa

• Niski poziom wykształcenia i mała wiedza o znaczeniu aktywności fizycznej

• Bycie członkiem jakiejś zaniedbanej mniejszości społecznej

• Niedożywienie w krajach rozwijających się

• Brak dostępu do obiektów i urządzeń, w tym brak informacji.

Aktywność fizyczna w walce z wykluczeniem społecznym

• Chodzi o objęcie specjalnymi programami osób o wyjątkowo niskich dochodach, dzieci z rodzin wielodzietnych, przewlekle chorych , niepełnosprawnych, dyskryminowanych ze względu na narodowość, nadużywające alkoholu

• Kwestie ubóstwa i wykluczenia znajdowały się w programie UE

Krytyka tradycyjnego modelu wychowania 22.01.2016

"Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy

Choć macie sami, doskonalsze wznieść

Na nich się jeszcze święty ogień żarzy,[...]

I wy winniście im cześć"

(Adam Asnyk)

Na tle przemian w oświacie i cywilizacji (1)

• Aktywizacja uczniów w procesie kształcenia, samodzielność myślenia i działania, rozwój uzdolnień i zainteresować, tempo prowadzenia nowych technik dydaktycznych

• Postulaty edukacji permanentnej i przygotowania do twórczego uczestnictwa w społeczeństwie ustawicznych przemian

• Wykształcenie to nie przekazywanie określonego zasobu wiedzy, a widzi się w nim zespół regularnie po sobie następujących zjawisk prowadzących do "stawania się człowiekiem"

• Koncepcja "szkoły otwartej", która jest konstruktywną ofertą postulacją zerwanie z tradycyjnymi klasowo- lekcyjnym modelem nauczania i wychowania.

(2)

• Obawy, czy tradycyjne modele wychowania fizycznego jest w stanie sprostać wzmożonym zadaniom, narastały przez lata.

• Podkreślano brak spójności działań na rzecz trwałej przebudowy świadomości ludzi i rolę wf w budowaniu wspólnoty doświadczeń

• W świecie poczęto mówić o poważnym kryzysie wychowania fizycznego

Główne 3 krytyki (1)

• Linia podziału między wyznawcami koncepcji wyraźnie nowatorskich a zwolennikami jedynie drobnych korekt i ulepszeń, głoszonych najczęściej na gruncie wszechpanującego przez lata formalizmu i dydaktyzmu

• ......

• ......

(2)

• Występujące w programie szkolnym sformułowanie "wychowanie fizyczne jako przedmiot nauczania" zakwestionował i uznał za dziwoląg językowy Mieczysław Krajewski(1971); bo przecież "wychowywania nie można nauczać"

• W Polsce liczba godzin przeznaczonych w szkole na wf jest duża, ale znajdujemy się na końcu europejskiej listy pod względem aktywności fizycznej.

(3)

• Przeciwko powszechnej biologizacji wychowania fizycznego występował Andrzej Wohl (1955). Skutkiem tej jednostronnej dominacji staje się "dążenie do zastępowania wychowania przez technikę, przez dryl i tresurę oraz całkowite zlekceważenie doświadczenia pedagogicznego"

• Wincenty Okoń (1965) -

(4)

MACIEJ DEMEL - "SZKICE KRYTYCZNE O KULTURZE FIZYCZNEJ " (1973)

• Materiał programowy - mimo, że w założeniach stawia przed wychowaniem fizycznym zadania w postaci trwałych nawyków, wiedzy i postaw- w istocie nie zawiera środków zabezpieczających takie efekty, a jedynie gwarantuje realizację celów sprawnościowych.

• "uczeń jest żywą maszyną do odwzorowywania ruchów przedmiotem narzuconych mu zabiegów"

• Nie ma w szkole polskiej planowanego powiązania treści programowych wf i z innymi przedmiotami, a nawet z nauka o człowieku i higieną

• Poza zasięgiem programu szkoły lub w postaci zubożonej i skurczonej do granic pozostają tak ważne dla współczesnego człowieka sprawny, jak metody dbałości o zdrowie, sprawność i urodę, a także dietetyka, hartowanie, higienizacja trybu życia oraz umiejętności wypoczynku

• Szkoła polska nie wypracowała koncepcji wspólnego frontu wychowawczego dla spraw zdrowia i rozwoju młodzieży, nikt w niej - programowo i systematycznie - nie wychowuje dla zdrowia.

(5)

Krzysztof zuchowa

• Upominał się o upodmiotowienie ucznia

• Generalnego rozstrzygania domaga się zbywany od dawna mileczniem spor o ...

• Występował przeciwko fetyszyzacji testów sprawności fizycznej, zbędnemu czynieniu z nich treści programu

Teresa Wolańska

• Wyraźnym niedopatrzeniem ze strony szkoły jest pomijanie kwestii budzenia i kształtowania motywacji do działalności sportowo - rekreacyjnej

• Szkoła traktuje ją na ogół jako mało ważną, bądź też jako taką, która wyzwoli się samorzutnie, niejako przy okazji

• Zlecenia programowe ujmujące zagadnienia "wychowania do rekreacji" pozostają jedynie w sferze życzeń i postulatów.

Zygmunt Gilewicz

Wf krytykował jednostronne zapatrzenie w sam układ ruchowy i sprowadzanie problemu wyłącznie do spraw ćwiczeń ruchowych

Napoleon Wolański

Poddawał w wątpliwości realność oraz dostrzegał potrzebę dokonania lepszej precyzacji niektórych z proklamowanych przez wychowania fizyczne celów i zadań

Sytuacja przypomina stan, w którym dawna złożone kapitały ulegają ustawicznej dewaluacji.

Marian bukowiec

Spośród badania młodzieży licealnej Krakowa, ponad 50 % dziewcząt i chłopców lekcje wf były jedyną formą uczestnictwa w aktywności fizycznej

Miejsce i zadania sportu w szkole

Nadmierna tendencja do propagowania form sportowych wiąże się nie tylko z jednostronnością bodźców rozwojowych, ale przede wszystkim w blasku sukcesów uczniów - sportowców szarzeją wyniki słabych i przeciętnych

Sporty w szkole

• R.Przewęda(1974)- w usportowieniu programów widział szansę na uatrakcyjnienie zajęć i zwiększenie zainteresowania aktywnością ruchową uczniów.

• Nie wolno tutaj mylić dwu rzeczy, tj. orientacji wyraźnie sportowej z propozycją stosowania form sportowych

Inne tezy krytyki

• wf przez innych nauczycieli i rodziców jest często traktowane jako przedmiot bez intelektualnego znaczenia

• Niska jest ranga nauczycieli wf. W USA uznawano nauczycieli wf za "nauczycieli drugiej kategorii"

• Decydenci oświatowi nie interesują się specjalnie jakością wf

• Szczególnie niedoceniane jest wf na pierwszych etapach szkoły podstawowej

• Młodzież szkolna często stwierdza, że wf "tak naprawdę to strata czasu"

• Szkolne wf tkwiące w ortodoksji dyscyplin sportowych nie jest atrakcyjne dla młodego pokolenia.

Przesłanki nowoczesności i drogi do modernizacji wychowania fizycznego w Polsce.

Przesłanki nowoczesności (1)

Wzajemne ścieranie się kilku koncepcji o różnorakiej posdstawowej orientacji

• Koncepcja sportowa (celem jest podnoszenie wydolności i usprawnianie)

• Koncepcja biomedyczna(celem głównych sterowanie procesami zdrowia i rozwoju)

• Koncepcja wychowania przez ruch( celem głównym jest rozwój fizyczny i sprawności, ale przed wszystkim wychowanie człowieka)

• Koncepcja pedagogiczna(celem głównym jest zmiana przez wychowanka stosunku do swojego ciała)

Zasadnicze przesłanki nowoczesności

Edukacja permanentna

• Okres przebywania w szkole podstawowej, średniej czy wyższej nie stanowi całości zamkniętej, odizolowanej.

Prospekcja (wychowanie dla przyszłości)

• Życie, do którego przygotowujemy nieustannie się zmienia, stawiając stale nowe i z reguły trudniejsze, zdania.

• Konieczność rozbudzenia zamiłowań do ruchu i zmęczenia wywołanego wysiłkiem fizycznym

• Formowanie trwałych dyspozycji do odczuwania "głodu ruchu"

• "Uczyć jak żyć, uczyć jak się uczyć, uczyć się jak kochać świat"

Autoedukacja

Metody nauczania i wychowania , które pobudzają do samodzielnego działania i myślenia

Znamiona postępu należy dostrzegać w tym , co podnosi ucznia do godności przedmiotu, co przycyznia się do internalizacji programu

Intelektualizacja

Uczeń powinien wiedzieć po co ćwiczy i jakie są potrzeby jego organizmu

Tendencja do wprowadzenia podręczników wychowania fizycznego

Humanizacja

Chodzi o zmianę postaw zorienowanie poczynań na emocjonalne potrzeby przeżywania cielesności

Konieczne jest przezwyciężenie...

Indywidualizacja

Szansę widzi się głównie w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych

Wymaga dostrzeżenia 3 grup młodzieży

Szkoła przedłużona i środowiskowa

Propozycje modernizacji M.Demela (1973)

• Punkt wyjścia stanowi treść pogramowa

• Określona suma wiadomości (stosowanie do stopnia rozwoju ucznia.

• Konkretne umiejętności z zakresu pielęgnacji ciała oraz władania ciałęm

• Ogólne usprawnienie ruchowe oraz sprawność specjalna

• Hartowanie na bodźce środowiskowe ze szczególnym uwzględnieniem tolerancji wysiłkowej

• Kształtowanie trwałych potrzeb i nawyków, zwłaszcza potrzeby nawyku aktywności ruchowej

(c.d)

W metodach pracy przyjęto:

• upodmiotowienie ucznia

• Intelektualizację

• intensyfikację

Zaproponowano , aby scalić w jeden bok problemowo - przedmiotowy

• Lekcje wf

• Pozalekcyjne formy wf

• działalność szkolnej służby zdrowia

• oświatę zdrowotną w szkole

• lekcje higieny i nauki o człowieku

40