Najlepiej udokumentowana różnica międzypłciowa – umiejętność rzucania do celu.
Różnice w dokładności rzucania (trafianie) są równie duże jak te w zakresie myślenia przestrzennego.
Wyjaśnienie ewolucyjne - ♂ w pierwotnych społ. musieli powalać zwierzynę poprzez rzucanie w nią kamieniem. Możliwe to było dzięki: szybkiej analizie przestrzennej + doskonałej koordynacji czasowej poszczególnych mięśni.
Siła – istotny czynnik determinujący prędkość ruchów.
Współczesne społ. łowiecko – zbierackie -> polowanie tylko mężczyźni. (prawdopodobnie jest to uniwersalny podział).
Dymorfizm płciowy występuje nawet u szympansów:
Samce – lepsze w rzucaniu przedmiotami (nieważne czy próbują trafić do celu czy nie)
- dla szympansów rzucanie przedmiotami = okazja do agresywnej autoprezentacji
Wszystkie ludzkie społeczności – ostry podział pracy na męskie i żeńskie ( w różnym stopniu wiąże się to z trafianiem do celu. -> precyzyjne trafianie do celu – znaczące różnice między ♂ i ♀.
Rzucanie strzałkami do tarczy - ♂ lepsi o 1 odchylenie standardowe (SD)
♂ lepsi gdy zatrzymywali (NIE ŁAPALI!) poruszającą się piłeczkę pingpongową. ( brak różnic w czasach reakcji więc nie można tego tłumaczyć szybkością działania) -> takie działanie wymaga szybkiej analizy i koordynacji przestrzenno –ruchowej.
W zadaniach papier – ołówek na wyobraźnie przestrzenną wielkość efektu poniżej 0.5.
Precyzyjne rzucanie to odrębna umiejętność. Dobra wyobraźnia przestrzenna nie przekłada się na skuteczność w trafianiu do celu.
Różnice w trafianiu do celu są nie zależą od siły, odmiennej budowy fiz. – badanie mężczyzn homoseksualnych:
- powieszony pionowo dywanik podzielony na kwadratowe pola; środkowe to cel.
Zadanie: trafić piłeczką z rzep w dywanik:
Homoseksualiści zdecydowanie gorsze wyniki niż ♂ heteroseksualni; w zasadzie nie różniły się od wyników kobiet.
Różnice w testach przestrzennych papier –ołówek – nie jednoznaczne różnice między homo- a heteroseksualnymi mężczyznami.
Męska przewaga w trafianiu – wczesny etap rozwoju (przed tym jak dziewczynki i chłopcy różnią się z/w na masę mięśniową, siłę, dośw. życiowe).
Kimura+ Lunn – porównanie umiejętności trafiania do celu chłopców i dziewczynek między 3 a 5 r.ż. (rzucanie piłeczkami od dołu by weliminować znaczenie odmiennej struktury mieśniowo –szkieletowej):
Chłopcy trafiają ze znacznie większą dokładnością niż dziewczynki
Zadania percepcyjne z mniejszym zaangażowaniem ukł. Motorycznego – brak różnic międzypłciowych.
Kobiety gorzej trafiają do celu ale osiągają lepsze wyniki w SUBTELNYCH zadaniach motorycznych.
Ewolucja: Kobiety zajmowały się zbieraniem pożywienia, tkactwem, przędzeniem nici, wytwarzaniem lin.
Kobiety zdecydowanie lepiej rozwiązują test tablicy z kołkami.
♀ lepsza od mężczyzn kontrola nad mięśniami dystalnymi (oddalone od centrum ciała np. mięśnie palców) – zależność występuję gdy nie muszą wykonywać zadań na czas.
♀ lepiej wychodzi zginanie 1 palca w stawie środkowym bez równoczesnego poruszania pozostałymi.
Dziewczynki między 3 a 5 r. ż. Potrafią też dokładniej niż chłopcy odtworzyć prezentowane im układu dłoni i palców.
Kobiety lepiej radzą sobie z łączeniem w 1 całość wielu ruchów. Dziewczynki szybciej potrafią po kolei dotknąć każdym palcem dłoni do kciuka ( ale gdy dzieci mają uderzyć jednym tylko palcem nie obserwuje się różnic między nimi).
Dorosłe kobiety – przewaga w pisaniu na maszynie.
Mężczyźni – szybciej powtarzają 1 określony ruch – np. uderzanie palcem w klawisz ( ta przewaga wiąże się z siłą i wytrzymałością).
Różnice międzypłciowe znajdują odzwierciedlenie w szybkości mówienia:
Mężczyźni – szybsze powtarzanie pojedynczej sylaby – bla bla bla
Kobiety - lepiej radzą sobie z odtwarzaniem sekwencji sylab – ba da Ga
Kobiety cechuje lepsza koordynacja ruchów drobnych, o małym zasięgu.
Mężczyzn – lepsza koordynacja ruchów o większym zasięgu.
Organizacja mózgu:
- stopień złożoności kory motorycznej może odpowiadać za różnice międzypłciowe w zdolnościach motorycznych:
Mężczyźni – lepsza koordynacja ruchów kierowanych na zew. – decydujące znaczenie bodzców wzrokowo –przestrzennych. -> system odp. za kontrolę motoryczną połączenie z układem wzrokowym (zlokalizowanym w tylnej części mózgu)
Zab. kontroli ruchu rąk i ramion po uszkodzeniu tylnego obszaru lewej półkuli częstsze u mężczyzn niż u kobiet.
- największe róźnice międzypłciowe – testy rotacji wyobrażeniowej (wyobraź sobie jak określona digura/bryła wygląda z różnych pkt widzenia).
Ewolucja: hipoteza nawigacyjna: mężczyźni – orientowanie się w rozgległym terenie, rozpoznawanie miejsc z różnych pkt. obserwacyjnych ( rotacja wyobrażeniowa).
Metody badania:
test dwuwymiarowy ( os badana ma wskazac rysunki na których przedstawiono figure obrocona pod roznymi katami) ;
test rotacji myślowej ( badany ma wybrac 2 figury które po obroceniu będą takie same jak modelowa)
Watson, Stefabatos – badany ma stwierdzić z którego miejsca na kole widać przedstawioną na zdj. Figurkę dziadka
♂ częściej niż ♀ udzielali poprawnych odp.
Umiejętność orientacji w terenie może zależeć też od zdolności wykonywania rotacji przy tworzeniu mapy poznawczej.
Ewolucja: ♂ mają lepszą rotację wyobrażeniową bo zajmowali się wyrabianiem narzędzi – osiągnięcie symetrii może zależeć od zdolności obracania przedm. w wyobraźni ( bardziej przydatne do wyrobu narzędzi co było domeną ♂ niż plecenia koszyków (♀)
Różnice międzypłciowe szczególnie widoczne gdy rotacja jest wykonywana w 3 wymiarach. ( choć testy 3d są generalnie trudniejsze dla wszystkich).
Collins – test rotacji 2d –( po lewej stronie znajduje się zegar ze wskazówkami ustawionymi na godzinę 12.Badani mają stwierdzić jak o podanej godzinie będzie wyglądała figura umieszczona na zegarze – do wyboru 3 opcje).
Zaobserwowane różnice są tak samo duze jak w klasycznych testach 3d
Czy umiejętność dokonywania rotacji wyob. przekłada się na funkcjonowanie w jakimś obszerze ludzkiej aktywności?
Badania nad odnajdywaniem drogi do celu – rysunkowe odpowiedniki prawdziwych tras
♀ wykorzystują jako wskazówki pkt orientacyjne w terenie (budowle, mosty, obiekty naturalne), ♂ - odległość i kierunki w przestrzeni ( pł, pd, wsch, zach,)
Nauka nowej trasy ( pokazanie kierunku wskaźnikiem nie pozostawiającym śladu) -♂ popełnili mniej błędów + szybciej zapamiętywali całość trasy = ♂ lepiej znają się na mapach niż♀
♂ lepiej pamiętali szczegóły dot. kierunku i odległości na trasie, a ♀ przypominały sobie więcej elementów z otoczenia + nazwy ulic.
= lepszy wynik w testach rotacji wyob. skorelowany z lepszym zapamiętywaniem tras na mapie.
( nie zależy to od ogólnej inteligencji) ->
- korelacja między rotacją przestrzenną a uczeniem się trasy wskazuje na istnienie specyficznej zdolności wykorzystywanej w obu zad.
Związek między klasycznym zad. rotacyjnym a testem komp, na poszukiwanie wyjścia z labiryntu – korelacja – 0.6
♀ lepiej od ♂ radzą sobie w tescie przestrzennym polegającym na przypominaniu sobie szyku ustawienia przedm.
Eals + Silverman – rysunek przedstawiający znane badanym przedm. + drugi rysunek na którym niektóre przedmioty zamieniły miejscami – badany miał wskazać przesunięte przedmioty. - ♀ lepsze od ♂. ( wynik utrzymywał się także na nonsensownych figurach).
Badanie – gra w Memory -♀ odsłaniają wszystkie pary wykonując o wiele mniej prób niż ♂
James – czy kobiety zachowują przewagę gdy przedmioty z zadania Eals+ Silverman nie zamieniają się miejscami, tylko przesunięte zostały w puste pola.
– wynik: ♀ taki sam wynik jak w badaniu Eals a wyniki ♂ poprawiły się.
- wniosek: ♀ zapamiętują położenie przedm. w inny sposób niż ♂.
♀ - zwracają uwagę na tożsamość obiektu i jego lokalizację; wykorzystanie 2ch różnych obszarów mózgu
♂ - przetwarzają takie info. oddzielnie.
Ewolucja: ♀ musiały nabyć zdolność do dostrzegania niewielkich zmian w otoczeniu domowym. – potrzeba określania położenia przedm. ograniczała się do obiektów w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania -> sprzyjało to wyk. stałych pkt orientacji jako znaków rozpoznawczych + rozwoju zdolności zapamiętywania 1 obiektów względem innych.
Międzypłciowe różnice u ludzi dot. odnajdywania drogi w terenie i korzystania z naturalnych wskazówek mają swój odp. u GRYZONI:
- pokonując labirynty samce szczurów polegają na wskazówkach geometrycznych (kształt/ rozmiar pomieszczenia) – samice opierają się na pkt orientacyjnych ( obecność przedm. w pobliżu labiryntu)
- u szczurów róznice te zdeterminowane są wpływem hormonów działających na wczesnym etapie rozwoju,
Jeżeli ♂ lepiej wykonują 1 zadania a ♀ drugie to prawdopodobnie są to 2 względnie niezależne od siebie rodzaje zdolności przestrzennych.
Inne metody określania różnic międzypłciowych:
- techniki korelacyjne – które umiejętności łączą się bardziej, a które mniej
Np. grupa ludzi rozwiązuje 2 różne testy przestrzenne potem liczy się korelację miedzy wynikami obu testów – im wyższy współczynnik korelacji tym wyższe prawdopodobieństwo zdolności leżacych u podłoża każdego testu. Gdy korelacja – 0 -> każdy z testów mierzy inna zdolność.
- sprawdzenie czy 2 gr ludzi ( o których wiemy ze obiektywnie różnią się pod jakimś względem ( tutaj płci) różnią się również pod względem wynikow tesów przestrzennych (zazwyczaj przeprowadza się metaanalize)
Jeśli w 1 z testów stale występują różnice międzypłci., a w drugich są one niewielkie – można uznać że testy mierzą 2 różne zdolności
Rodzaje zdolności przestrzennych:
Trafianie do celu – precyzyjne rzucanie do celu / przechwytywanie lecącego przedmiotu ( ♂ lepsi)
Orientacja przestrzenna – okreslanie zmian w przestrzennym położeniu obiektów ( rotacja wyobrazeniowa) ale bez manipulacji czesciami obiektów w wyobraźni. (♂ lepsi)
Pamięć lokalizacji przestrzennej – lepsze kobiety
Wizualizacja przestrzenna – wyobrażenie sobie zalożenia/ połączenia części przedmiotu. – test skąłdania papieru , podtest relacji przestrzennych testu DAT – nieznacznie lepsi ♂
Wyodrębnianie – odnajdywanie figury ukrytej w 2 figurze bardziej złożonej wymaga pominięcia części wzoru, w którym prostsza figura jest zawarta – niznacznie lepsi ♂
Percepcja przestrzenna – (niezależność od pola) – zdolność do okreslania pionu i poziomuczesto badana w obecności rozpraszających bodźców (np. przekrzywiona ramka) – nieznacznie lepsi ♂
Np. osoby badane patrzą na prent umieszczony wew. Ramki, która może być ustawiona pod różnymi kątami, zadanie; - ustawienie prętu w pozycji pionowej/ stwierdzenie kiedy znajduje się w pionie
Zadanie z przechylonymi słoikami; rysownie linii poziomu wody (♀ wypadają słabiej dot, to osob młodych i starszych, kierunków ścisłych i humanistycznych.
2 umiejetności:
Umiejętność dostrzeżenia poziomu wody na rozpraszającym tle – nachylenie sloika
Wiedza o tym, że woda zawsze ustawia się pozycji horyzontalnej.
Nawet gdy zasada z woda zostaje wyjasniona na wstepie - ♀ radzą sobie gorzej.( prawdopodobnie sugerują się stopniem nachylenia słoika.
Witkin – zależność od pola; ludzi którzy są w stanie nie zwracac uwagi na przekrzywienie ramki/ ignorowac zlozone figury w okol będą lepiej wykonywac zadania polegające na wyodrębnianiu przedm. z tla i wymagajce ustawienia preta w ramce
- kobiety są bardziej zalezne od pola; w większym stopniu znajduja się pod wpływem tla
Wpływ dośw. na kształtowanie się zdolności przestrzennych został zbadany lepiej niż jego wpływ na jakiekolwiek inne zdolności.
Strategie rozwiązywanie problemów:
Ogólne
Szczegółowe
Badanie czy odmienne dośw. prowadzą do znaczących zmian w poziomie danej zdolności – 4 perspekywy:
Porównanie dzieci i dorosłych:
- u dzieci – poznawcze międzypłciowe roznice odpowiadające tym u dorosłych.
Dziewczynki poczatkowo lepiej radza sobie z zadaniami w których pozniej chłopcy ich prześcigną.
Ale już miedzy 3 a 5 rokiem zycia ♂ lepiej trafiają do celu
Chłopcy szybciej niż dziewczynki odtwarzają modele z 3d klocków LEGO
Badanie dzieci od 9-13 lat 4 testy: rozłożenie figury 3d na 2d; ulozenie z klockow bryly wg 2d rysunku – we wszystkich zad. ♂ lepsi.
Johnson Meade – wczesny rozwoj zdolności językowych u dziewczynek może maskowac przewage chłopców w zdolnościach przestrzennych
Rotacja przestrzenna u 4-5latków – przewaga chłopców
Dziewczynki lepsze w odtwarzaniu układów dłoni, lepsza pamięć słowna, szybciej podają nazyw kolorów niż chłopcy w tym samym wieku
Efekty ćwiczeń/ doświadczenia
Czy intensywny trening coś zmienia?
Na skutek ćw. Poziom wykonywania zad. przez K.i M ulega zbliżeniu.
Baenninger + Newcombe – meta analiza 20 badan – jeśli istnie górny limit korzyści czerpanej z dośw. to ♂ znajduja się bliżej tego limitu i dlatego w mniejszym stopniu niż K zyskują na dodatkowych ćw. -> ale w wyniku krotkiego treningu wyniki poprawiają się u obu płci – więc krótki trening utrzymuje różnice międzypłci.
Czy zdolności kształtuja się w wyniku dośw. życiowych?
- badania z kwestionariuszem przeszłych/ obecnych aktywności os. badanych. (czasem dostrzega się zw miedzy naprawa samochód, aktywnością sportowa, gra na kompie z zdolnościami przestrzennymi ale nie wiadomo jak to interpretowac.
osoby uzdolnione przestrzennie może po prostu częściej biorą udział w działaniach wymagających lepszych zdolności przestrzennych.
Niektórzy badacze – roznice poznawcze miedzy płciami uległy zmniejszeniu w ciagu ostatnich 10leci – większość różnic powstaje w wyniku socjalizacji ( ostatnio środowisko i styl życia ♂ i ♀ upodobnily się więc różnice poznawcze też uległy zrównaniu)
Porównania międzykulturowe różnić międzypłciami
- zaobserwowana przewaga ♂ w zadaniach rotacji wyobrażeniowej w kul zach. jest uniwersalna ( tak samo u Azjatow, Hindusow, Afrykanow)
- przewaga w wyodrebnaniu figur z tła oprócz karajow zach. tez w niektórych gr. w Afryce.
- Eskimosi jako wyjątek – brak różnic w zespole zad. przestrzennych ( m.in. wyodrębnianie figur z tla – w odróżnieniu od mieszkańców Szkocji i Afryki. Możliwe wyjaśnienia:
Determinizm kulturowy
Ewolucyjna historia – ten sam selekcyjny wpływ środowiska na obie plcie np. Eskimoski rownie często jak ♂ zajmują się sztuką i rzemiosłem.
Badania porównawcze
Zwierzeta w lab.( te same warunki niezależnie od płci)
Małpy –podobne rożnice u niemowalat małpich i ludzkich w zadaniach wzrokowej identyfikacji obiektu.
Badanie 6 pawianów – wszystkie 3 samce potrafia rozwiązac zadanie wymagające rotacji wyobrażeniowej natomiast 2 z 3 samic nie.
= meska przewaga może być powszechna u wszystkich ssakow.
USA – test SAT-M ( bada postawowowe zdolności matematyczne)– przewaga ♂ o 0.5 odchylenia standarowego.
Oceny z matematyki – albo brak roznic albo dziewycznyki wyższe oceny.
Różnice wynikają z socjalizacji ( odmienne wymagania nauczycieli, rodziców wobec dziewczynek i chłopców.) -> oczekiwania wobec dzieci kształtują umiejętności matematyczne.
Argumenty za wpływem socjalizacji:
Zmniejszanie się różnic międzypłciowych w zakresie zdl. Mat. W ciągu ostatnich 10leci.
Meta analiza Hyde’a – zmniejszanie się różnic (ale nie wiadomo czy prowynywał takie same testy)
Metaanaliza Feingolda – zmniejszanie się przez 10lecia różnic międzypł. W teście PSAT, ale nie w jego wersji dla dorosłych
Brak wyrównania wyników dla SAT
Trudności w wykonywaniu porównań mogą wynikać z:
- zmieniających się pozycji testowych
- zmian w pochodzeniu etnicznym badanych
Więcej Azjatów i Amerykanów – zmniejszanie różnic międzypłciowych – bo w tych gr. etnicznych są one mniejsze niż wśród białych.
-Halpern – zmianom w czasie uległ odsetek osób przerywających naukę (dawniej ten problem dotyczył dziewcząt teraz dotyka też chłopców.
Argumenty przeciw wpływowi socjalizacji
Zaprzeczają temu ↑ oceny dziewczynek, brak też dowodów na różnice w oczekiwaniach
Dziewczynki tak samo dobre jak chłopcy w trudnych testach językowych.
Różnice na rzecz chłopców w zdolnościach matematycznych występują w kilku kręgach kulturowych i nie są większę w społ. tradycyjnych.
Większe różnice wśród os. pochodzenia europejskiego ale występują też u Afroamerykanów i Azjatów.
Brak prostej zależności
Azjaci lepsze wyniki od białych
Afroamerykanie gorsze
Badanie 13 11-letnich chłoców i dziewczat z USA i Tajlandii- dziewczynki z obu krajów lepiej obliczały a chłopcy lepiej rozwiązywali problemy\
Podobnie w USA, na Tajwanie i w Japonii
Tableka str 79
W niektórych dziedzinach mat. Dziewczynki osiągają lepsze wyniki ( obliczenia)
Chlopcy lepsi w rozwiązywaniu problemów matematycznych
Rozwiązywanie problemów matematycznych nie jest lepiej skorelowane z testami na rotacje przestrzenna niż z testami słownikowymi.
W Bad, dot. zdl. Mat. Często powtarza się że: radzący sobie dobrze z zad wymagającymi rozumowania matematycznego z większą łatwością przekładają na j. matematyki zadania sformułowane słownie.
Osoby uzdolnione mat, lepiej radzą sobie z takimi zad. niż osoby uzdolnione jezykowo.
Gdy chłopcy i dziewczeta są sobie rowni p/w ogólnej wiedzy mat. Chłopcy częściej udzialaja poprawnych odp w zad. algebraicznych. Lepiej rozpoznawali czy dostępne dane wystarcza do rozwiązania i potrafią odrzucać zbędne info.
Gdy zadania nie zawierały niepotrzebnych info a mialy info potrzebne do rozwiązania – brak różnic międzypl.
Brak różnic w zadaniach badających myślenie werbalne.
Dziewczęta gorzej radzą sobie z problemami mat. bo podchodzą do problemów AUTOAMTYCZNIE = bardziej zależene do wcześniej wyuczonych metod rozwiązywania
Zależnośc poznawcza
- zadania obliczeniowe = najniższy stopnień trudności
- rozwiązywanie problemów
-zastosowanie wiedzy matematycznej = najwyższy stopień trudności
Badania USA i tajskie -13 dziewczynki lepsze w testach z naciskiem na obliczenia a chłopcy lepsi przy rozwiązywaniu problemów. Brak różnic w zakresie rozumienia problemów mat.
Źródła różnic międzypłciowych:
1. dominacja męskiego punktu widzenia w treści zadań mat. ( stąd gorsza orientacja kobiet w problemie, a zadania są dla nich mniej atrakcyjne).
- w badaniach nie udowodniono tej tezy.
2. strach przed matematyką – doświadczany bardziej przez D. – ale to słaba hipoteza bo dlaczego dziewczynki nie wypadają gorzej w testach szkolnych?
3. różna liczba zajęć z mat i ich rodzaju – różnice zwiększają się wraz z wiekiem i kolejnymi etapami nauki, u uczniów szkół średnich i wyższych są stale i wyraźne.
W ostatnich latach zainteresowanie zl. Mat. wzrosło bo traktuje się jako prognostyk sukcesu w naukach ścisłych i inżynieryjnych.
Uczestnicy programów dla młodzieży wybitnie uzdolnionej matematycznie częściej niż rówieśnicy wybierają karierę naukową.
Nielwieka liczba kobiet, afroamerykanow i latynosko wśród naukowcow spowodowana ich niższymi wynikami w testach mat.
Harvard Educational Review – wyniki z SAT-M pozwalaja b. dokładnie przewidziec oceny z mat. badanych (K i M) w trakcie studiów:
Im lepsze wyniki SAT-M tym wyższe oceny na studiach.
Im wyżesze wyniki SAT-M – tym bardziej zaawansowane i trudne wybierane kursy z matematyki
Ale!: kobiety o niższym wyniku w SAT-M podczas studiow ucza się równie dobrze jak męzyczyzni z wyższymi wynikami.
= wyniki SAT-M pozwalają przewidzieć późniejsze oceny z mat. u przedstawicieli danej płci, ale NIE POZWALAJĄ przewidzieć zróżnicowania między płciami.
Badania naukowców:
Kobiety naukowcy mniej produktywne od mężczyzn
(produktywność+ wskaźnik cytowań – decydujące wskaźniki sukcesu naukowego)
Większość kobiet podejmujących pracę naukową odnosi mniejszy sukces niż M.
Kwestia dyskryminacji kobiet w niektórych dziedzinach nauki.
- nauki fizyczne jako bastion białych mężczyzn. ( fizyka nauka nieprzyjazna dla kobiet)
Ankieta Ameryakńskiej Fundacji Naukowej wśród naukowców z tytułem dr – odetek kobiet zajmujących się fizyką i inżynierią (5%) jest o wiele niższy niż K w dyscyplinach biologicznych (25%) i w naukach społecznych.
Azjaci – w nauce – 3% ogolu społeczeństwa ale są nadreprezentowani we wszystkich obszarach nuaki oprócz psychologii. ; 20% wszystkich naukowców – inżynierów jest pochodzenia azjatyckiego’
Afroamerykanie -25% populacji ale tylko 5% w nauce.
Benbow – wśród os. z najwyższy,o wynikami w SAT-M stosunek M do K – 10:1
Podobne tendencje w dziedzinach z naciskiem na mat.
Tłumaczy się to tym , ze K uzdolnione. są bardziej nastawione na ludzi niż na cele przedmiotowe, moglby odnieść sukces naukowy ale ich cele skłaniają je do wybrania innej drogi zawodowej.
K. są bardziej wrażliwe na bodźce. = reagują na niższy poziom stymulacji ze wszystkich zmysłów oprócz wzroku.
K. większa wrażliwość na smaki ( słodki, kwaśny, słony, gorzki) – dokładnie je rozróżniaja
K. bardziej wrażliwe na większość zapachów( w szczególności z domieszką piżma)
Wrażliwość na smaki i zapachy zmienia się podczas kolejnych faz cyklu miesiączkowego i w trakcie ciąży. -> niektóre różnice zależą od hormonów.
Wrażliwość słuchowa.
- przy jakiej głośności os. badana jest w stanie usłyszeć czysty dźwięk ograniczony do 1 częstotliwości.
-> próg słyszalności wypada niżej u K.= K. są bardziej wyczulone słuchowo.
Różnica ta dotyczy wszystkich dźwięków odbieranych przez ludzkie ucho ( ale w najwyraźniejsza występuje przy częstotliwości wyższej niż 4000Hz )- różnice większe u dorosłych niż u dzieci.
ALE:
Zwiększona wrażliwość u K nie wiąże się z lepszym rozróżnianiem 2 tonów o różnej częstotliwości. ( brak różnic)
K. określaja dźwięki jako nieprzyjemne przy niższym progu stymualacji niż M.
Dotyk
K. są prawdopodobnie bardziej wrażliwe.
Badanie: dotykanie naskórka drucikami różnej grubości+ rejestracja doznań badanego. (drucik cieńszy niż włos – większość ludzi nic nie czuje, im grubszy drucik tym więcej ludzi zaczyna reagować)
K są na taką stymulację bardziej wrażliwe niż M. ( tak samo u dzieci) – zarówno gdy stymulowano dłonie i ramiona.
Percepcja wzrokowa
Sposoby badania:
Zmierzenie pola widzenia (obszar ogarniany spojrzeniem, gdy osoba skupiona jest na pkt centralnym)
K mają trochę większe pole widzenia niż M.
Określanie minimalnej wielkości przedmiotu, który badany jest w stanie dojrzeć. = Ostrość widzenia.
M lepsi od K.
Wrażliwość na mogotanie
M potrafią dostrzec migotanie tam gdzie K go nie widzą.
K. rozpoznają kolory szybciej niż M ( ślepota na barwy dotyka M cześciej niż K)
K. są bardziej wrażliwe na tło -> zależność od pola.
K. w mniejszym stopniu są w stanie uniezależnić się od nieistotnych bodźców docierających z otoczenia.
Dewar –generalizacja wniosków z badań; K. będą bardziej skłonne ulegać złudzeniu optycznemu tzw. Złudzeniu Mullera-Lyera (K. ulegają mu dłużej).
Peterson – różnice międzypłciowe w widzeniu stereoskopowym
- mózg wykorzystuje tzw. zróżnicowanie dwuoczne aby określić położenie obiektu w przestrzeni.
- badanie: prezentowanie odmiennych obrazów oddzielnie prawemu i lewemu oku.:
Separowanie bodźców przez stereoskop
Zakrycie oka jednego czerwonym drugiego zielonym filtrem – pokazanie wzoru z kropek zielonych i czerwonych
Prezentowanie każdemu oku pozornie przypadkowych zbiorów kropek. ( w rzeczywistości jeden obraz nieznacznie przesuniety w stosunku do 2)
- różnice między K i M niewielkie ale K częściej podają dokładne opisy docierających do ich oczu obrazów albo szybciej je reprezentowałay.
- M. przewaga w zad. wymagających rotacji 3d ale brak związku między tymi wynikami a wynikami testów stereoskopowych.
K. szybciej rozpoznają liczby pokazywane w stereoskopie
Niemowlęta płci żeńskiej – wcześniejsza preferencja dla wzorów, które składają się na jakiś obraz/ wywołują wrażenie głębi u dorosłych. ->Małe dziewczynki – 9-10 tydzień – u chłopców 12-13 tyg.
( ta różnice nie zanika wraz z wiekiem)
Wytłumacznie: widzenie stereoskopowe jest szczególnie przydatne podczas wykonywania drobnych ruchów w bliskiej przestrzeni. K. wykazują przewagę w tego typu ruchach, prawdopodobnie widzenie dwuoczne ewaluowalo u nich wraz z subtelna kontrola motoryczna.
Gdy odl przedmiotu od ciala się zwiększa – zróżnicowanie 2oczne mniej użyteczne.
K. lepsze w szybkości spostrzegania. (= szybkie porównywanie między soba el. Jakiegoś zbioru)
-> test identycznych rysunków ( który rysunek wyglada tak samo jak model)
-> test powtarzania cyfr z Wechslera
-> test na kodowanie z Wechslera
Majers – czynnikiem decydującym o przewadze kobiet jest ich zdolność do werbalizowania bodźców.( ale to nie się nie potwierdziło w badaniach)
Postrzeganie społeczne.
K. bardziej wrażliwe na wskazówki niewerbalne (wyraz twarzy, ton głosu)
Hall – meta analiza 50 badań – 80% badań stwierdzało że K lepiej niż M rozszyfrowywały znaki niewerbalne ( choć nie wszędzie były to różnice istotne statystycznie)
Przy wskazówkach wizualnych (ruchy ciała/ ekspresja twarzy) – wyraźne różnice międzypłciowe.
Ewolucja: Kobieta info niewerbalne było bardziej potrzebne bo ułatwiało to unikanie konfliktów w świecie zdominowanym przez M.; było przydatne przy opiece nad dziećmi.
K. posługują się językiem lepiej niż M. – różnice już u dzieci:
Dziewczynki :
zaczynają mówić wcześniej (poprawniej wypowiadają pierwsze słowa, formują dłuższe zdania)
większy zasób slów
wypowiedzi bardziej poprawne gramatycznie
lepiej opanowują ortografię
przewaga w czytaniu nad chłopcami
lepsze wyniki w testach generowania słów wg określonych zasad.
Rożnice utrzymujące się aż po dorosłość:
- płynność słowna, ortografia, stosownie zasad gramatyki
K. nie wykazuja się wyższą inteligencją werbalną.
Test zróżnicowanych zdolności – kilka skal do pomiaru umiejętności istotnych w szkole.
>> wyniki uczniów 12 klasy – dziewczynki lepsze w gramatyce i ortografii
Młode kobiety – lepsze wyniki w zad na wskazanie które zadania są niepoprawne/ które części zdań są niepoprawne gramatycznie.
Płynność słowna
Nie łatwośc wypowiadania się - bo tutaj brak różnic
a)Mierzona zad. w których badani mają wumienić w określonym przedziale czasowym słowa/ zdania zgodne z zasadami np. ograniczające się do pewnych liter/slowa zaczynające się na określoną literę.
b)umiejętność generowania słów określających jakąs kategorie obiektów
K. lepsze w zadaniach na płynność słowną gdy określona jest pierwsza lub ostatnia litera wyrazu.
Ale generalnie wyniki M i K bardzo podobne. ( wielkość efektu jest mała)
Większa płynność słowna u K. może wynikać z lepszej reprezentacji pojedynczych dźwięków(fonemów) w mózgu. ->stąd lepsza artykulacja u dziewczynek i lepsze opanowywanie ortografii także u dorosłych.
Płynność pojęciowa = stopień płynności w generowaniu słów należących do kat. Innych niż fonetyczne:
-M. lepsze wyniki gdy wymieniają rzeczy: okrągłe, metalowe
-K lepsze wyniki gdy wymieniają rzeczy: czerwone, białe.
Dziewczynki przez cała szkołę podst. i początek średniej potafią szybciej określac kolory plamek. Kółek + szybciej odczytują nazwy kolorów w czarno –bialym tekście. – ale nie odczytują szybciej slów gdy tekst nie zawiera nazw kolorów.
K – brak przewagi nad M w szybkości czytania na głos
Pomiędzy 5 letnimi dziećmi brak rożnic w umiejętności nazywania liter/cyfr.
Tempo mówienia nie decyduje o szybszym wymienianiu nazyw kolorow.
K. albo mają łatwiejszy dostęp do językowych etykiet określających poszczególne kolory/ specjalna umiejętność szybszego rozróżniania kolorów.
Czy K. lepiej radzą sobie z zadaniami werbalnymi?
Skale słowne testów inteligencji
WAIS ; część werbalna:
Wiadomości
Rozumienie
Artmetyka
Podobieństwa
Słownik
Wszystkie te Podskale oprócz zapamiętywania cyfr wymagają zdolności semantycznych i abstrakcyjnych
Ogólny wynik = suma z podskal.
M – niewielka przewaga w prawie wszystkich próbach przebadanych od czasu wprowadzenia WAIS – nawet mimo tego że Wechsler pominął w zadania o dużych różnicach międzypłciowych.
= KOBIETY NIE MAJĄ WYŻSZEJ INTELIGENCJI WERBALNEJ NIŻ M.
Pamięć werbalna:
-K. lepsze przy przypominaniu sobie słów / materiału który łatwo można przełożyć na słowa – niepowiązanych słów jak i tekstu. ( w każdej grupie wiekowej)
K. lepiej są w stanie sobie przypomnieć przebieg wydarzeń.
WISC -> dziewczynki lepsze w podskalach badających pamięć, w reszcie podskal chłopcy mają przewagę.
K. –lepsze wyniki w teście zapamiętywania faktów mierzącym pamięć werbalną.
K – skłonność do grupowania wyrazów w kategorie znaczeniowe
M – zapamiętywanie wyrazów w pierwotnej kolejności.
Zdolność zapamiętywania fragmentu / całości tekstu. – jeszcze większe różnice między K a M.
Badania: RPA (biali i czarni), USA, Japonia
K. potrafią odtworzyć zapamiętany fragment tekstu dokładniej niż ich rodacy.
Brak różnic przy zapamiętywaniu nieregularnych przypadkowych kształtów -> K. przewaga zanika gdy obiekt nie ma nazwy.
Jensen – dziewczynki lepiej odtwarzają sekwencję wydarzeń. (zapamiętywanie kolejności dotknięcia klocków) – ale gdy jest więcej niż 4 klocki przewaga zanika bo dziewczynki nie mogą już ich sobie nazwać 1, 2,3,4.
K. uzyskują lepsze od M. wyniki w zad. na pamięć wzrokową.
Gale, Kimura – K. przewaga w zdolności szybkiego przypominania sobie elementów różnych zbiorów. (rysunki znanych przedmiotów – na 2 arkuszu wykreślanie zapamiętanych rysunków)
Uczniowie szkoły średniej –( pokazano im różne obiekty) – dziewczyny umiały wymienić nazwy większej liczby przedmiotów.
K. z większą łatwością wiążą przedmioty z nazwami, co ułatwia ich zapamiętywanie.
Dziewczęta lepiej niż chłopcy przypominają sobie obrazki o określonych nazwach. ( gdy poproszono o odtworzenie treści obrazków brak różnic.)
K. nieco lepiej zapamiętują pary słów podawanych razem.
M. nieco lepiej odtwarzają z pamięci proste werbalne wzory.
Duggan – nastoletnie dziewczyny lepiej zapamiętują przedmioty i słowa, chłopcy więcej odtworzeń liczb dwucyfrowych.(liczby podawane na głos) – samo skojarzenie liczb wystarcza by odwrocic typowa różnicę między płciową.
Zakres
zapamiętywania pojedynczych cyfr większy u K.
K. – lepsza zdolność do kojarzenia nazwisk z twarzami.
Pamięć mimowolna = umiejętność przywoływania bodźców/ wydarzeń, których zapamiętanie nie było celem człowieka.
Pamięć dowolna = celowe próby przyswojenia sobie określonego materiału.
K. lepiej zapamiętują mimowolne szczegóły różnych wydarzeń.
Chipman – nie ma potwierdzenia dla powyższej tezy.
Większość zadań na pamięć mimowolną – słowa/ łatwo dające się nazwać przedmioty.
Kimura – zadanie z rzeczownikami konkretnymi + rysunkami + zadanie odwracające uwagę (szybkie rysowanie) – K. ze wszystkim radziły sobie lepiej niż M. ( kiedy uwzględnia się poprawkę na przewagę K. pamięci dowolnej różnice całkowicie ustępują)
Nie ma żadnej specyficznej kobiecej przewagi w pamięci mimowolnej!!!
Źródła lepszej pamięci werbalnej u kobiet – hipotezy:
Częstsze wykorzystywanie pkt. orientacyjnych podczas poruszania się w terenie obciąża pamięć werbalną bardziej niż strategia geometryczna
Większość pkt. orientacyjnych można jakoś nazwać. -> przypominanie nazw ułatwia odnalezienie. -> umożliwiało przekazywanie info o lokalizacji ważnych zasobów.
Gotowanie, szczycie, wyrabianie koszy – wymagają zachowania kolejności w jakiej musiały być wykonywane zadania domowe -> zdolność adaptacyjna.
= Generalnie=
Przewaga na rzecz pamięci werbalnej u kobiet to jedna z najwyraźniejszych różnic międzypłciowych na ich korzyść!!!
KONIEC!