1. Omów znane Ci definicje ekonomii jako nauki

Ekonomia:

• Badanie działań człowieka, dotyczących produkcji oraz wymiany między ludźmi.

• Analiza zmian w całości gospodarki – tendencje cen, produkcji, bezrobocia.

• Nauka o dokonywaniu wyborów i rozdziale dóbr między członków społeczeństwa.

• Nauka o tym, w jaki sposób ludzie organizują swoją konsumpcję i produkcję.

• Nauka o pieniądzu, stopie procentowej, kapitale i bogactwie.

Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów, które mogą mieć inne, alternatywne zastosowania, w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję (obecną lub przyszłą) pomiędzy różne grupy i różne osoby w społeczeństwie.

2. Wyjaśnij, jakie inne nauki maja wpływ na rozwój ekonomii i na czym polega ich znaczenie dla teorii ekonomii.

Nauki polityczne – ekonomia funkcjonuje w systemie prawnym;

Psychologia – podejmowanie decyzji przez inwestorów;

Antropologia – wpływ procesów kulturowych na ekonomię;

Historia – ekonomia to nauka o historii gospodarczej!!!

Statystyka – podstawowe narzędzie;

3. Wyjaśnij, co to są: ekonomia normatywną i ekonomia pozytywna i na czym polega różnica między. Podaj przykłady.

Ekonomia NORMATYWNA – to ocena faktów i ich interpretacja, sądy wartościujące. Znaczenie ma etyka i moralność; Przykład – wnioskujemy, co będzie się działo na giełdzie, kiedy wprowadzone na rynek zostaną akcję nowej spółki i czy rynek jeszcze to wytrzyma; Czy podatki powinni płacić tylko bogaci, czy też wszyscy? Czy można jeszcze tolerować stopę bezrobocia, czy może trzeba zacząć działać, żeby ją zmniejszyć;

Ekonomia POZYTYWNA – to opis faktów, okoliczności i zależności w gospodarce (czyli opis tego, co jest); Przykład – na rynek wchodzi 1000 akcji nowej spółki po 2 zł każda. Stopa bezrobocia wynosi 10 procent, podatek jest dla wszystkich i wynosi 15%;

4. Scharakteryzuj, w jaki sposób rozwija się wiedza ekonomiczna.

Tu jest taki skomplikowany wykreśik i, niestety, był problem z jego zamieszczeniem, ale jak ktoś chce, to ja zapraszam po notatkę do skserowania  wykres z wykładu z 9.10.2007 r.

5. Wyjaśnij znaczenie podstawowych formuł metodologicznych w badaniach ekonomicznych, takich jak, ceteris paribus, post hoc ergo propter hoc, zagadnienie części i całości, problem subiektywizmu.

Ceteris Paribus – „pozostałe czynniki bez zmian”; próba wyodrębnienia jednego składnika, który ma jedyny wpływ na przebieg jakiegoś zjawiska (np.: jaka będzie stopa bezrobocia, gdy otworzymy gdzieś nową fabrykę przy ceteris Paribus – inne czynniki nie zostaną zmienione, czyli na przykład nie wzroście śmiertelność osób w wieku produkcyjnym lub nie wyemigrują one do pracy w Wielkiej Brytanii); Jest to o tyle istotna klauzula metodologiczna, że pozwala nam ona wyodrębnić z procesu to zjawisko, które ma wpływ na zmiany w gospodarce;

Post hoc ergo Procter hoc – „po czymś nie oznacza, że z powodu tego czegoś”; Czy rozwód prezydenta Sarkozy’ego miał wpływ na notowania giełdowe w Londynie? Podręcznik streszcza tą klauzulę tak: „Fakt, że wystąpienie zjawiska A zaobserwowano przed wystąpieniem zjawiska B nie stanowi dowodu, że zjawisko A jest przyczyną zjawiska B.” Klauzula potrzebna jest po to, żeby się ekonomiści nie zapędzali i nie próbowali wszystkich wydarzeń łączyć ze zmianami w gospodarce, a poza tym ma ona skłonić ich do szerszej analizy zjawiska i sięgania po inne źródła. „Post hoc…” to błąd logiczny.

Całość i część (czyli logiczny błąd założenia) – „ nie zawsze to, co dotyczy części może mieć wpływ na całość”; przykłady: „Jeśli USA obniży cła na towary importowane, to może to był dla nich korzystne nawet wtedy, gdy inne kraje ceł nie obniżą” lub „przedsiębiorstwu może się opłacić prowadzenie działalności przy cenach znacznie niższych od pełnych kosztów”;

Błąd założenia występuje wtedy, gdy uważamy, ze coś co jest prawdziwe o odniesieniu do części musi być prawdziwe w stosunku do całości – w rzeczywistości może być odwrotnie, bo na dane zjawisko wpływa kilka (a nie jeden) czynników;

Subiektywność – teoria jest podstawowym narzędziem porządkowania faktów, ale jednocześnie nie można opierać się na suchych faktach – zawsze jakieś zdarzenie podlega osądowi lub po prostu odstaje od ogólnie przyjętej normy. Prawa ekonomiczne sprawdzają się tylko jako pewna przeciętna, nie są ścisłą i dokładną zależnością (istnieje coś takiego jak niepewność w życiu gospodarczym, ekonomia NIE JEST nauką teoretyczną i ścisłą);

6. Jakie są podstawowe źródła wiedzy ekonomicznej?

7. Co to jest model ekonomiczny i jakie jest jego znaczenie dla rozwoju teorii ekonomii

Model ekonomiczny – jest to uproszczony obraz rzeczywistości ekonomicznej.

Model ekonomiczny stosuje się, aby uzyskać uproszczony, ale przejrzysty obraz rzeczywistości. Próba przedstawienia całej rzeczywistości gospodarczej jest bezcelowa i z góry skazana na niepowodzenie ze względu na nieskończoną ilość szczegółów.

Założenia upraszczające modelu ekonomicznego mogą dotyczyć każdej kwestii:

np. zarobków społeczeństwa (każdy obywatel ma pensję równą średniej krajowej,

polityki zagranicznej państwa (państwo nie utrzymuje żadnych stosunków ekonomicznych z zagranicą)

czy podstawowych kategorii ekonomicznych jak cena: (cena za daną usługę nie zmieni się w przeciągu dwóch lat) lub inflacja (w przeciągu dwóch lat będzie utrzymywać się na stałym poziomie).

Model ekonomiczny może mieć różne formy. Można go przedstawić za pomocą słów, wykresów czy układów równań matematycznych.

8. Scharakteryzuj trzy podstawowe problemy wyboru ekonomicznego

9. Scharakteryzuj na wybranym przykładzie zjawisko istnienia różnych kultur współczesnego kapitalizmu.

W ekonomii, wg Charlesa Hampdena i A. Trompenaarsa istnieje siedem kultur kapitalizmu, a każdy kraj można wpisać w pewien schemat. I tak na przykład jedną z opisanych kultur jest podział systemów ekonomicznych ze względu na pracę managerów:

Indywidualizm

Tama schody

Holandia USA, UK, Australia

Zewnątrzsterowność wewnątrzsterowność

Kolejka Barykada

Górska Francja

Japonia

10. Co to jest krawędź możliwości produkcyjnych? Podaj przykłady zastosowania tej koncepcji w badaniach ekonomicznych

Krawędź możliwości produkcyjnych p-p – to linia na wykresie, która wskazuje, jak gospodarka, zwiększając wytwarzanie jednego dobra jednocześnie zmniejszył wytwarzania innego. W gospodarce występuje ograniczona ilość zasobów; krzywa pokazuje, jak te zasoby są pożytkowane (np.: jeśli do wytworzenia masła i armat potrzebne są te same surowce i ta sama siła produkcyjna, to zwiększając wytwarzanie masła, zmniejszamy ilość wytworzonych armat. Tą zależność ukazuje właśnie krzywa możliwości produkcyjnych).

Efektywność – podstawowe założenie gospodarki. Jeśli gosp. działa efektywnie, to znaczy, że nie ma marnotrawstwa, wszystkie zasoby są przetwarzane. Gospodarka pracuje efektywnie tylko wtedy, gdy nie da się zwiększyć produkcji jednego doba, nie zmniejszając tym samym produkcji innego.

Przykłady zastosowania krawędzie możliwości produkcyjnych p-p: Krawędź p-p pozwala nam określić, jak kierowana jest dana gospodarka – czy dane państwo jest militarne gospodarczo (tzn.: ma duże wydatki na obronność ,ale jest wstrzemięźliwe w kwestii wydatków na żywność) czy też jest konsumpcyjne (ma wydatki na obronność ograniczone do minimum i jednocześnie obfituje w żywność).

Inny przykład – wydajność nauki. Każdy student ma 40 godzin czasu na naukę ekonomii (to są nasze zasoby). W pierwszej godzinie poziom dekoncentracji będzie zerowy, a poziom przyswajania wiedzy wyniesie 100 procent. W drugiej godzinie wydajność spadnie kosztem dekoncentracji, a w 40 – będziemy już tylko zdekoncentrowani i nie będzie szans na nauczenie się czegokolwiek

11. Na czym polega prawo malejących przychodów? Co to są przychody stałe względem skali, a na czym polega prawo rosnących kosztów względnych?

Prawo malejących przychodów – dotyczy ono zmniejszenia się przyrostów produktu w miarę dodawania kolejnych jednakowych jednostek nakładu zmiennego (praca) do pewnej stałej ilości innego nakładu (ziemia). Przykład: Jeśli na 1 hektarze ziemi wykonam pracę równą 1, to osiągnę 100jednostek przychodu. Jeśli di tej pracy dodam jeszcze 1 (czyli już mamy 2 jednostki pracy) to z tego samego hektara osiągnę już 180 jednostek przychodu ( zamiast 200). Prawo to działa aż do momentu, kiedy kolejne dodanie jednostki pracy nie spowoduje zmian w przychodzie.

Przychody stałe względem skali – występują one wtedy, gdy podwojenie wszystkich nakładów (pracy, ziemi, kapitału…) spowoduje podwojenie produktu (przykład: jeśli do wytworzenia 1 kanapki potrzeba pół łyżeczki masła, 1 kromkę chleba, plaster szynki i plaster pomidora oraz 5 minut pracy, to do wytworzenia dwóch kanapek potrzeba łyżeczkę masła, 2 kromki, 2 plasterki szynki i 2 plastry pomidora praz 10 minut pracy).

Prawo rosnących kosztów względnych – działa wtedy, gdy w zamian za uzyskanie kolejnych, jednakowych przyrostów ilości jednego dobra społeczeństwo musi zrezygnować ze stale rosnących ilości innego dobra. Działanie tego prawa widać na krawędzi p-p w postaci wypukłości.

12. Jakie są podstawowe narzędzia realizacji celów makroekonomicznych.

Narzędzia realizacji celów:

• Polityka fiskalna (czyli przychodów i wydatków); składają się na nią podatki (przychód ) i konsumpcja;

• Polityka pieniężna;

• Polityka dochodowa;

• Stosunki międzynarodowe;

1. Wyjaśnij pojęcia: globalna podaż i globalny popyt.

Globalna podaż (AS) – wielkość produkcji, którą wytworzą i sprzedadzą podmioty gospodarcze przy danych cenach, mocy wytwórczej i kosztach;

Globalny popyt (AD) – suma, którą przy danych cenach i dochodach wydadzą: gospodarstwa domowe, rząd i przedsiębiorstwa;

14. Na przykładzie globalnej podaży scharakteryzuj znaczenie czasu w analizie makroekonomicznej.

W krótkim czasie gospodarka może wytwarzać więcej dóbr i usług, bo wtedy ma niewykorzystane moce produkcyjne. Wówczas globalna podaż jest czynnikiem silnie oddziałującym w analizie makroekonomicznej. Moce te jednak z czasem ulegają wykończeniu i wówczas spada też wydajność gospodarki – wówczas globalna podaż jest czynnikiem słabo oddziałującym w analizie makroekonomicznej.

15. Wyjaśnij na czym polega z punktu widzenia analizy makroekonomicznej zjawisko wysokiej koniunktury

16. Wyjaśnij na czym polega z punktu widzenia analizy makroekonomicznej zjawisko stagflacji

Stagflacja, stan gospodarki charakteryzujący się jednocześnie wysokim poziomem inflacji, wysokim bezrobociem i stagnacją gospodarczą. Miernikiem opisującym ten stan jest stopa stagflacji, zwana też stopą ubóstwa, stanowiąca sumę stopy inflacji i stopy bezrobocia.

Stagflacja wiąże się z fazą depresji w cyklu koniunkturalnym, przy czym pojawiła się stosunkowo niedawno (lata 70.), kiedy procesy inflacyjne nabrały trwałego charakteru (wcześniej fazę depresji charakteryzowała stabilizacja cen na niskim poziomie). Jest też uznawana za szczególny rodzaj inflacji.

17. Scharakteryzuj uproszczony model ruchu okrężnego środków

18. Wymień podstawowe metody obliczania Produktu Krajowego Brutto (PKB) i scharakteryzuj jedną z nich.

    • Metoda sumowania produktów – sumujemy wszystkie wartości wytworzonych produktów. PKB jest wtedy sumą wartości dodanych lub dochodów czynnika produkcji. Inaczej – sumujemy ile pieniędzy przyniosła produkcja 100 czołgów, 100 kilogramów masła i innych dóbr wyprodukowanych w kraju;

    • Metoda sumowania wydatków: wzór PKB = C+I+G+Ex (tylko wydatki krajowe) lub: PKB = C+I+G+(Ex-Im).

Gdzie: C – konsumpcja, I – inwestycje, G – wydatki rządu, Ex – eksport,

Im - import

• Metoda sumowania dochodów;

1. Wyjaśnij na czym polega problem podwójnego liczenia w rachunku PKB.

2. Wyjaśnij na czym polega różnica między PKB a produktem narodowym brutto i produktem narodowym netto (dochodem narodowym).

PKB – produkt krajowy brutto, jest najczęściej stosowanym miernikiem obliczania dochodów państwa.

PNB – produkt narodowy brutto; do suma wartości dóbr wytwarzanych tylko przez obywateli danego kraju, nie uwzględnia transferu dochodów za granicę i zza granicy;

PNN – produkt narodowy netto; to PNB pomniejszony o koszty amortyzacji (czyli nie uwzględnia kosztów eksploatacji sprzętu, który poniosły przedsiębiorstwa);

21. Czy PKB jest dobrym miernikiem aktywności gospodarczej w skali kraju i w skali międzynarodowej?

PKB nie jest dobrym miernikiem aktywności gospodarczej, bo w podstawowej formie nie uwzględnia:

• Problemu szarej strefy

• Problemu czasu wolnego (dla niektórych posiadanie czasu wolnego jest większa wartością niż wyższe dochody, zwłaszcza dotyczy to państw wysoko rozwiniętych);

• Efektów zewnętrznych (jak zanieczyszczenie środowiska) – to niekorzystne efekty rozwoju gospodarki;

W koncepcji dobrobytu ekonomicznego dodać do PKB należy postęp w zakresie czasu wolnego, szarą strefę, a odjąć – efekty zewnętrzne i utrudnienia w pracy (jak dojazd do miejsca pracy);

22. Jaka była wielkość PKB w Polsce w 2003 roku? Jak, z punktu widzenia ogólnych proporcji dzieli się PKB Polski?

23. Co jest i jak brzmi prawo Engla?

Typowe, przeciętne wydatki na konsumpcję zmieniają się wraz ze zmianami dochodu w dość regularny sposób, przy czym w obrębie każdej grupy dochodowej istnieje dość znaczny rozrzut konsumpcji wokół przeciętnej;

+Wykres z wykładu z 30.10.2007 r.

24. Wyjaśnij co to są i na czym polega marginalna skłonność do konsumpcji i marginalna skłonność do oszczędzania.

Marginalna skłonność do konsumpcji – to przyrost konsumpcji generowany przez przyrost dochodu o jednostkę (MPC)

Marginalna skłonność do oszczędzania – to przyrost oszczędności generowany przez przyrost dochodu o jednostkę (MPS)

MPS = 1 – MPC

Jeśli skłonność do konsumpcji zwiększa się, to jednocześnie maleje skłonność do oszczędzania i odwrotnie;

25. Scharakteryzuj podstawowe czynniki wyznaczające poziom konsumpcji z punktu widzenia makroekonomicznego.

Czynniki wyznaczające konsumpcję:

• Dochód rozporządzalny;

• Dochód stały/w cyklu życia;

• Majątek;

• Zabezpieczenia społeczne;

• Przychody z oszczędności;

1. Jakie są podstawowe czynniki kształtujące popyt na inwestycje?

Czynniki kształtujące popyt na inwestycje:

• Przychody;

• Koszty: stopa procentowa, podatki, ulgi;

• Oczekiwania (prognoza rynku);

• Stopy zysku i koszty inwestycji;

27. Wyjaśnij zależność jaka zachodzi między realną stopą procentową a popytem na inwestycje.

Wykres z wykładu z 30.10.2007 r.

Wniosek do wykresu: im wyższa stopa procentowa, tym mniejsza skłonność do inwestowania. Rozwojowi inwestycji towarzyszy niska stopa procentowa;

28. Jakie są podstawowe motywy oszczędzania, a jakie są podstawowe motywy inwestowania?

Motywy oszczędzania:

• Zabezpieczenie na przyszłość (na czarną godzinę);

• Odłożona konsumpcja (np.: za zakup komputera);

• Nawyk (bo tak kogoś nauczono);

Motywy inwestowania:

• Rozwój przedsiębiorstwa (inwestycje w nowy sprzęt, technologie);

• Zysk;

29. Scharakteryzuj podstawowe założenia klasycznego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego. Jakie są najważniejsze konsekwencje klasycznego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego?

    • Ceny i płace są doskonale giętkie;

    • Zmiany w gospodarce są na tyle szybkie, by wyeliminować nadwyżki podaży i popytu;

    • Polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom PKB – (automatyczny mechanizm samoregulacji);

    • W gospodarce nie występuje niedobrowolne bezrobocie;

Konsekwencje:

• Brak marnotrawstwa ekonomicznego;

• Polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom bezrobocia i produkcji;

• Gospodarki wolnorynkowe co jakiś czas popadają w kryzysy;

• Dostosowanie się gospodarki przebiega szybko i automatycznie, nie jest epizodyczne;

Wykres z wykładu z 13.11.2007 r.

30. Scharakteryzuj najważniejsze założenia modelu Keynesowskiego wyznaczania wielkości produktu globalnego. Jaki są najważniejsze konsekwencje Keynesowskiego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego?

    • Cena i płace są lepkie lub sztywne w krótkim czasie;

    • Krzywa globalnej podaży nie jest pionowa, ale pozioma w krótkim czasie;

    • Dostosowanie ekonomiczne poprzez dostosowanie wydatków do zmiennych dochodów, a nie przez giętkie ceny i płace;

Skutki:

• Równowaga gospodarcza może być osiągnięta na poziomie niższym niż produkt potencjalny;

• Bezrobocie może być cechą stałą gospodarki;

• Polityka makroekonomiczna ma znaczenie;

Wykres z wykładu z 13.11.2007 r.

31. Scharakteryzuj podstawowe założenia uproszczonego Keynesowskiego modelu mnożnikowego.

Założenia modelu:

• Nie ma podatków ;

• Nie ma nierozdzielonych zysków;

• Nie ma handlu zagranicznego;

• Nie ma amortyzacji ani deprecjacji majątku;

• Nie ma rządowych transferów;

• Ceny i płace są stałe;

• Dochód = czyste PKB;

• Produkt narodowy wyznacza odpowiednie poziomy konsumpcji i oszczędności;

• Inwestycje bez względu na PKB są stałe;

1. Wyjaśnij, co w modelu mnożnikowym oznacza pojęcie produktu w równowadze i jakie są cechy szczególne punktu równowagi?

Punkt równowagi to takie miejsce na wykresie, kiedy oś zwiększających się oszczędności przecina poziomą linię stałych inwestycji – to miejsce, gdzie całe zasoby finansowe są obracane w inwestycje i nie ma nadwyżki, która nie generuje żadnego zysku; Wówczas też mamy do czynienia z produktem w równowadze;

Cechy punktu równowagi:

• Oszczędności gospodarstw domowych są równe pożądanym inwestycjom przedsiębiorstw;

• Przedsiębiorstwa nie mają zapasów, utargi nie zachęcają do dodatkowej produkcji;

• Na prawo od punktu równowagi oszczędności są większe niż potrzeby inwestycyjne;

1. Co to jest efekt mnożnikowy i w jaki sposób go obliczamy?

Efekt mnożnikowy: zmiana inwestycji wywołuje równą jej co do wielkości zmianę produktu, gałęzi wytwarzające dobra kapitałowe uzyskują wyższe dochody, wprawiają w ruch łańcuchową reakcję dodatkowych, wtórnych wydatków konsumpcyjnych i przyrostów zatrudnienia; Model mnożnikowy można zastosować tylko wtedy, gdy w gospodarce znajdują się rezerwy (nadwyżka produkcyjna);

OBLICZANIE: M = 1/1 – MPC = 1/MPS

34. Jakie są ograniczenia modelu mnożnikowego i dlaczego one występują?

35. Co to jest polityka fiskalna i jakie elementy się na nią składają?

Polityka fiskalna – proces kształtowania podatków oraz wydatków rządowych dla:

• Złagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego;

• Podtrzymania tendencji wzrostowej w gospodarce;

• Uniknięcia zmiennej i wysokiej inflacji;

Elementy polityki fiskalnej:

• Polityka podatkowa;

• Polityka wydatków budżetowych;

• Polityka deficytów lub nadwyżek budżetowych;

36. Co to jest mnożnik wydatków rządowych, a czym jest mnożnik podatkowy?

Wyjaśnij na czym polega relacja między mnożnikiem wydatków rządowych a mnożnikiem podatkowym.

Mnożnik wydatków rządowych – przyrost PNB wynikający ze zwiększenia wydatków rządowych na dobra i usługi o jednostkę; wydatki rządowe są narzędziem wpływu na poziom produkcji i zatrudnienia;

Mnożnik podatkowy – wzrost konsumpcji wynikający ze zmniejszenia podatków o jednostkę;

Mnożnik podatkowy jest mniejszy od mnożnika wydatków rządowych;

37. Na czym polega „paradoks oszczędności” i w jaki sposób wyjaśniają jego występowanie klasycy, a jak ekonomia keynesowska.

Paradoks oszczędności: wzrost skłonności do oszczędzania w depresji może wywołać obniżkę produktu bez wzrostu inwestycji. Zmniejszanie C i popytu na I będzie postępowało aż do poziomu, przy którym dochody nie pozwolą na dalsze oszczędności;

38. Co to są działania dyskrecjonalne i jakie są typowe programy tego rodzaju działań?

Działania dyskrecjonalne – typ aktywnej polityki fiskalnej polegający na podejmowaniu wyraźnych decyzji ekonomicznych w ramach systemu obowiązujących uregulowań prawnych; mnożnik ten uwzględnia stopę opodatkowania;

WZÓR: 1/ (1-MPC) > 1/[ 1-MPC x (I - t ), gdzie t = stopa opodatkowania netto;

Programy działań dyskrecjonalnych:

• Roboty publiczne i inne programy wydatków publicznych;

• Programy tworzenia miejsc pracy;

• Programy transferowe (zwiększenie wypłat przy spadku dochodów);

1. Jakie są podstawowe wady i zalety oddziaływania na równowagę gospodarczą za pośrednictwem mechanizmu podatkowego?

Wady:

• Kontr-cykliczne działanie jest kłopotliwe politycznie;

• Trudna mobilizacja do walki z inflacją;

• Łatwa mobilizacja do walki z bezrobociem;

Zalety:

• Szybka reakcja konsumentów;

• Szeroki krąg podmiotów;

• Pobudzenie lub studzenie wydatków;

40. Co to jest budżet i jakie są podstawowe jego funkcje?

BUDŻET – plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. To maksymalny plan wydatków państwa, którego nie można przekroczyć. Jest przyjmowany w formie ustawy parlamentarnej.

Funkcje budżetu:

• fiskalna – zgromadzenie dochodów na działalność administracyjną;

• redystrybucyjna – przesyłanie funduszy do grup ekonomicznie słabych;

• stymulacyjna – oddziaływanie na gospodarkę poprzez realizację planu gospodarczego;

41. Scharakteryzuj podstawowe zasady polityki budżetowej.

    • Roczne budżetowanie – plan budżetowy określa się na rok (to optymalny czas – mniejszy paraliżowałby pracę rządu, większy – uniemożliwiał naniesienie poprawek);

    • Zupełność – wszystko musi zostać zawarte w budżecie;

    • Jedność – ma to być jeden łączny rachunek (jedna ustawa);

    • Jawność – każdy ma prawo dostępu do budżetu;

    • Równowaga – wydatki mają być równe dochodom;

42. Co to są podatki i jakie są ich najważniejsze funkcje?

PODATKI – Przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo; mogą być bezpośrednie i pośrednie;

Funkcje:

• Finansowanie wydatków sektora publicznego;

• Redystrybucja dochodów między sektorami i grupami ludności;

• Ograniczenie konsumpcji niektórych artykułów;

• Polityka antycykliczna;

• Wspieranie likwidacji inflacji;

1. Scharakteryzuj podstawowe źródła dochodów budżetu państwa w Polsce.

Podstawowe źródła dochodów to podatki: VAT (40% budżetu), PIT (14%) i CIT (10%). Koleje ważne źródło to dochody z akcyzy (20%), potem fundusze UE (6%), pieniądze z inwestycji poczynionych przez NBP (2%), dochody z prywatyzacji (2%) i cło (1%). Pozostałe 5% to docody z innych źródeł (innych jednostek budżetowych);

44. Wyjaśnij na czym polega aktywna a na czym pasywna polityka fiskalna.

Aktywna – najważniejsze są cele gospodarcze, a dochody i przychody mogą się zmieniać i dostosowywać do tych celów;

Pasywna – gospodarka posługuje się automatycznymi stabilizatorami koniunktury, polityka ta jest podporządkowana zmianom koniunktury (polityka podatkowa jest sztywna, nie można wprowadzić do niej szybkich zmian);

45. Scharakteryzuj podstawowe instrumenty fiskalne.

Instrumenty fiskalne:

• Służą zwiększeniu lub ograniczeniu wydatków na określone cele;

• Zmieniają stawki i zasady opodatkowania;

• Zmieniają zasady subwencjonowania;

• Określają sposób, zakres, i termin stosowania instrumentów (jedne drugich);

46. Scharakteryzuj najważniejsze automatyczne stabilizatory koniunktury z punktu widzenia polityki fiskalnej.

- podatki od dochodów (zbierane od ludności);

- podatki od przedsiębiorstw;

- zasiłki dla bezrobotnych;

- programy dla rolnictwa (subwencje, ceny gwarantowane, skupy interwencyjne);

Dwa pierwsze to przychody do budżetu, a dwa kolejne to jego wydatki;

47. Co to są zasoby pracy i w jaki sposób mierzymy aktywność ekonomiczna ludności BAEL

48. Wyjaśnij kim jest bezrobotny wg BAEL i wg urzędów pracy

Wg BAEL – osoby, które nie pracowały w ciągu tygodnia badań, przez 4 tygodnie poszukiwały pracy, były gotowe i mogły podjąć pracę lub czekają na podjęcie znalezionej pracy;

Wg urzędów pracy – ktoś niezatrudniony, niewykonujący pracy zarobkowej; zdolny i gotowy do podjęcia pracy zarobkowej, nieuczący się i zarejestrowany; osoba która ukończyła 18 lat, ale nie przekroczyła 60/65 lat;

49. Co to jest stopa bezrobocia, stopa bezrobocia wg BAEL i wg urzędów pracy?

Stopa bezrobocia – stosunek liczby bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo

Wg BAEL – stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo

Wg urzędów pracy – stosunek liczby zarejestrowanych jako bezrobotni do cywilnej ludności aktywnej zawodowo;

50. Scharakteryzuj przepływ siły roboczej na rynku pracy

51. Wymień najważniejsze elementy charakterystyki struktury bezrobocia

52. W jaki sposób ekonomia klasyczna i ekonomia keynesowska wyjaśniają problem bezrobocia?

Ekonomia klasyczna: zaburzenia i niedostosowani rynku pracy do panujących realiów (np.: na rynku jest zbyt dużo osób z wyższym wykształceniem, które nie mają pracy);

Ekonomia keynesowska: płace nie są zbyt giętkie, a rynek pracy nie działa tak jak inne rynki towarowe, czyli zaburzona jest wymiana dóbr i usług (terapia: ekspansywna polityka fiskalna);

53. Jakie są podstawowe rodzaje bezrobocia i co to jest naturalna stopa bezrobocia?

Podstawowe rodzaje bezrobocia:

• Frykcyjne – do 3 miesięcy, jest naturalne i wiąże się z procesem szukania pracy;

• Strukturalne – popyt na pracę nie równoważy podaży na nią (czyli mamy za mało budowlańców, na których akurat jest popyt, ale zbyt wielu ekonomistów – i to ich dotyka bezrobocie strukturalne);

• Cykliczne – to bezrobocie strukturalne, które powtarza się cyklicznie – czyli co 10 lat okazuje się, że mamy zbyt wielu ekonomistów;

INNY PODZIAŁ:

• Ukryte – brak realnej pracy ale jest zatrudnienie (charakterystyczne dla socjalizmu – stwarza się zbędne etaty, zazwyczaj w imię ideologii, czyli żeby pokazać, że w kraju X każdy ma pracę; w rzeczywistości tylko obciąża to budżet państwa);

• Fikcyjne – ludzie zarejestrowani są jako bezrobotni, ale pracują (na czarno najczęściej, albo podejmują prace dorywcze lub dodatkowe);

NATURALNA STOPA BEZROBOCIA: stosunek dobrowolnego bezrobocia do zasobów pracy (czyli procent osób, które nie muszą pracować a ich bierność na rynku pracy nie wpływa ujemnie na gospodarkę)

54. Jakie są podstawowe instrumenty ekonomiczne sprzyjające zmniejszaniu bezrobocia?

    • Obniżanie opodatkowania płac;

    • Zmiany wysokości zasiłku, jego elastyczność;

    • Ulepszanie pośrednictwa pracy;

    • Elastyczność w zdobywaniu wykształcenia (kierunki dające szansę na kilka różnych specjalizacji);

55. Wyjaśnij problem wpływu lepkich płac na bezrobocie.

Jeśli płace nie są dostatecznie lepkie, wówczas może tworzyć się bezrobocie – wg Keynesa, bezrobocie może być cechą stałą gospodarki; ważne, żeby płace były lepkie w krótkim czasie – wówczas bezrobocie nie jest dotkliwe;

56. Co to jest inflacja w jaki sposób może być mierzona?

Inflacja – wzrost przeciętnej ceny dóbr w pewnym okresie. Wzrost inflacji oznacza spadek wartości pieniądza; przy nieodpowiedniej polityce, łatwo jest wywołać inflację, ale o wiele trudniej jest ją zwalczyć;

Wskaźniki inflacji;

• Wskaźnik cen detalicznych – WCD lub CPI

• Wskaźnik cen produkcyjnych – WCP lub PPI

Wskaźnik inflacji nazywa się również delatorem – to wskaźnik umożliwiający wyeliminowanie wzrostu cen produktów

57. Scharakteryzuj na czym polega ekspansywna polityka pieniężna.

Ekspansywna polityka pieniężna – wyjaśnienie inflacji:

- Wzrost ilości pieniądza nominalnego (Mⁿ⁾ prowadzi do wzrostu ilości pieniądza rozrachunkowego (M^r)

- W takiej sytuacji spada stopa procentowa (i), a to prowadzi do wzrostu konsumpcji (C) i jednoczesnego wzrostu inwestycji (I);

- Jednocześnie Wzrost ilości pieniądza prowadzi też do wzrostu popytu (AD). Jeśli AD jest większe niż ilość produktu realnego na rynku (Q), to wówczas rosną ceny (P) aż do momentu, gdy AD zrówna się z Q.

58. W jaki sposób teoria monetarna wyjaśnia występowanie inflacji, co to jest ucieczka od pieniądza i na czym polega równanie wymiany Fishera?

Przyczyną inflacji w teorii monetarnej jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce. Pieniędzy na rynku może być więcej ze względu na :

• Zmiany wielkości produkcji;

• Szybkość obiegu pieniądza – V= (P*Q) / M^n, Gdzie V to szybkość obiegu pieniądza

Ucieczka od pieniądza – to gruntowny spadek zapotrzebowania na pieniądz (pieniądz zaczyna parzyć i przerzucamy go jak gorący kartofel ); Jeśli inflacja przybiera szybkie tempo, to przyspiesza tez szybkość obiegu pieniądza, a wtedy ludzie nie chcą gromadzić funduszy, bo wartość nominalna pieniądza gwałtownie spada (przykład hiperinflacji w Niemczech, gdzie w ciągu kilku dni wartość pieniądza spadała drastycznie, więc ludzie przeznaczali go na bieżącą konsumpcję – chodziło o jak najszybsze pozbycie się gotówki);

Równanie wymiary Fishera – M^{n *} V = P * Q

Zwiększenie ilości pieniądza spowoduje taki sam wzrost cen (przy ceteris Paribus);

Ewentualne różnice tempa wzrostu ilości pieniądza można wyjaśnić zmianami szybkości obiegu i wartości nominalnej pieniądza;

59. Wyjaśnij na czym polega mechanizm sterylizacji obligacji rządowych.

Sterylizacji obligacji rządowych oznacza, że obligacje te są w ruchu, czyli rząd sprzedaje je gospodarstwom domowym. W ostatecznym rachunku nie wzrasta podaż pieniądza i powstaje efekt wypychanie konsumpcji oraz inwestycji prywatnych, ale w gospodarce klasycznej oznacza to wzrost cen, a w keynesowskiej – wzrost wielkości produktu;

60. Co to jest krzywa Philipsa i jak należy ją interpretować z punktu widzenia czasu?

W krótkim czasie - To odwrotna zależność między stopą inflacji a stopą bezrobocia. Można wybrać dowolną wielkość inflacji i bezrobocia w gospodarce;

W długim czasie – przedstawia zależność między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy czym w długim czasie stopy inflacji nie wypływają na wzrost lub spadek bezrobocia tak bardzo, jak to miało miejsce w krótkim czasie. Po szoku popytowym następuje wyrównanie poziomu bezrobocia i inflacja przestaje mieć wpływ na bezrobocie.

61. Wyjaśnij na czym polegają koszty inflacji.

    	Inflacja zrównoważona	Inflacja niezrównoważona
    Infl. antycypowana	Nie ma kosztów	Straty efektywności
    Infl. nieantycypowana	Redystrybucja dochodów i bogactwa	Straty efektywności i losowa redystrybucja

62. Scharakteryzuj podstawowe rodzaje wahań cyklicznych z punktu widzenia zmiennej czasu.

Rodzaje wahań cyklicznych:

• Cykle Kitchina - 3-5 lat (najkrótszy okres analizowania gospodarki)

• Cykle Juglaro – 8-10 lat;

• Cykle Kondratiewa – 50-60 lat;

Każdy z cyklów ma swoje fazy wzrostową i spadkową, przy czym faza wzrostowa cyklu dłuższego wydłuża fazy wzrostu w cyklu krótszym, a spadkowa pogłębia spadek;

Kryzysy gospodarcze są zjawiskiem częstym i powtarzającym się cyklicznie;

63. Wyjaśnij w jaki sposób teoria neoklasyczna wyjaśnia występowanie wahań cyklicznych.

Czynniki zakłócające w gospodarce mają charakter zewnętrzny a ich wystąpienie uruchamia mechanizmy obronne gospodarki. Takimi czynnikami zewnętrznymi są: przyroda, wojny, nowe technologie, odkrycia geograficzne itd.;

Teorie neoklasyczne:

• Plam na słońcu W.S. Jevansa (obecnie tylko ciekawostka);

• Innowacji technologicznych J. Schumpetera: za sobą mamy już erę maszyny parowej (1787-1842), kolei żelaznej (1843-1897), elektryczności (1898-1945) i budownictwa masowego oraz motoryzacji (1945-1973). Pytanie – czy można mówić już o wieku technologii informatycznej?

64. Scharakteryzuj dwie znane Ci teorie wyjaśniające występowanie cyklu koniunkturalnego:

    • Przeinwestowania – cykl gospodarczy występuje, bo część dziedzin jest znacznie przeinwestowana, a część niedoinwestowana;

    • Polityczna (M. Kalecki) – na występowanie koniunktury gospodarczej wypływa polityka gospodarcza państwa;

    • Monetarna;

    • Psychologiczna – jak jest dobrze, to przecież zaraz musi być gorzej – następuje samospełniająca się przepowiednia;

65. Co to są cykle gospodarcze i kiedy mówimy o występowaniu recesji?

To przesunięcia w funkcjach globalnej podaży lub globalnego popytu. Recesja występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z osłabieniem działalności gospodarczej, utrzymującym się średnio przez 2 kolejne kwartały.

66. Na czym polega luka Produktu Narodowego Brutto? Opisz typową fazę zwrotu w dół.

Luka PNB – to zmieniająca się luka (różnica) między potencjalnym a realnym PNB.

Faza zwrotu w dół – Przy spadku poziomu cen i przy mniejszym PNB, następuje przesunięcie krzywej popytu w dół. Jednocześnie podaż jest też mniejsza.

67. Co to jest prawo Okuna?

Prawo Okuna – Istnieje wyraźny związek między zmianami w stopie bezrobocia i wielkości produktu w ramach cyklu koniunkturalnego;

Na każdy procent spadku faktycznego PNB poniżej PNB potencjalnego, stopa bezrobocia wzrasta o 0,5% powyżej poziomu naturalnej stopy bezrobocia (tą zasadę zmodyfikowano – nie zawsze wzrost bezrobocia wynosi 0,5%, może się wahać, ale zawsze oscyluje w okolicach 1%).

68. Na czym polega w działaniu anty-cyklicznym polityka czysto podażowa i kiedy może ona być efektywna

69. Scharakteryzuj politykę podażowej obniżki podatków.

Obniżka podatków może podwyższyć popyt i produkt potencjalny, jeśli zwiększy się podaż kapitału i pracy. W dłuższym okresie czasu takie obniżki zwiększają PNB

W okresie 2-5 lat kluczowe znaczenie mają zmiany popytu.

70. Co to jest cykl koniunkturalny i jakie są jego podstawowe fazy?

Cykl koniunkturalny – to rytm wspólny dla rozwoju większości działów gospodarki jak i różnych krajów;

Zmiany w cyklu koniunkturalnym występują wszędzie – w PNB, bezrobociu, cenach itd.

Fazy cyklu koniunkturalnego – ekspansja, rozkwit, recesja i depresja. Potem znów jest ekspansja.

71. Scharakteryzuj zasadę akceleracji.

Akceleracja – to teoria czynników wyznaczających inwestycję, która stwierdza, że zapotrzebowanie społeczne na zasoby kapitału zależy przede wszystkim od poziomu produkcji (czyli przyrost zasobu kapitału nastąpi wtedy, gdy rośnie produkcja).

72. Dlaczego interakcja mnożnika i akceleratora wpływają na stabilność gospodarki?

Interakcja ta jest istotnym elementem niestabilności gospodarki, ale za to potwierdza jej cykliczność. Zgodnie z zasadą akceleracji (przyspieszenia), okres ekspansji w gospodarce może się skończyć nie dlatego, że zmalała sprzedaż, ale też dlatego, że utrzymuje się bez zmiany nawet na wysokim poziome. (do tego jest tabela z wykładu z 8.01.2008 r.);

73. Co to jest pieniądz i jakie pełni funkcje?

Pieniądz – powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonywana jest wymiana produktów i usług.

Funkcje pieniądza:

• Jednostka obrachunkowa (czyli miernik wartości dóbr i usług);

• Środek wymiany (musi być łatwo przenośny i łatwy do podzielenia na mniejsze jednostki);

• Środek płatniczy (czyli można sobie za niego coś kupić, jest powszechnie przyjęty);

• Środek tezauryzacji (daje się przechować, można go oszczędzić);

74. Scharakteryzuj pojęcie systemu pieniężnego.

System pieniężny – obejmuje instytucje związane z emisją i wykorzystywaniem pieniądza w danym kraju. W ramach systemu występują też regulacje dotyczące tych instytucji oraz normy ustalające między innymi jednostkę pieniężną i jej wartość, sposób emisji, zabezpieczenia pieniądza, formy jego cyrkulacji, i zasady wymienialności;

75. Co to są banki i jakie są ich najważniejsze funkcje?

BANKI – element systemu pieniężnego, w którym przyjmowane są zwrotne wkłady pieniężna (depozyty) w zamian za odsetki. Banki świadczą oprócz tego usługi związane z obiegiem pieniądza, udzielają kredytów i kreują pieniądz;

76. Wyjaśnij na czym polega mnożnikowa ekspansja pieniądza.

No tego to niestety nie przerysuje, jest w wykładzie z 15.01.2008 r.

Generalnie zasada polega na tym, że jeśli wkładamy do banku 100 złotych, a potem ten sam bank przekazuje jakąś część (w formie inwestycji) innemu bankowi, to w takim procesie powstają dochody tych banków. W ostatecznym rachunku nasz depozyt wynosi tyle ile wynosił, ale pieniędzy w obrocie bankowym przybywa.

Współczynnik kreacji depozytów – K = 1/ Z, gdzie Z to stopa rezerw obowiązkowych (czyli procent pieniędzy, które bank musi sobie zostawić, nie inwestując).

77. Scharakteryzuj najważniejsze funkcje banku centralnego.

Funkcje BC:

• Emisja pieniądza gotówkowego;

• Bycie bankiem dla innych banków np.: udzielanie kredytów)

• Bank dla państwa (obsługa budżetu państwa, inwestycje zlecone przez rząd);

• Kredytodawca ostatniej instancji i zabezpieczenie finansowe dla obywateli;

78. W jaki sposób bank centralny może oddziaływać na osłabienie koniunktury?

1. Zmniejszenie rezerw banków komercyjnych

2. Zmniejszenie łącznej kwoty pieniędzy;

3. Wzrost stopy procentowej

4. Podrożenie kredytu

5. Ograniczanie inwestycji prywatnych i publicznych wydatków

6. Mnożnikowy spadek popytu;

UWAGA! To jest cała procedura, a nie poszczególne podpunkty.

79. Jakie są najważniejsze instrumenty działania banku centralnego?

    • Operacje otwartego rynku

    • Polityka stopy dyskontowej (stopy oprocentowania kredytów)

    • Rezerwy obowiązkowe

80. Opisz mechanizm operacji otwartego rynku.

BC sprzedaj obligacje lub weksle skarbowe firmom maklerskim. Następnie te firmy sprzedają je bankom handlowym, instytucjom i korporacjom. Nabywcy płacą czekami wystawionymi na ich banki, a BC przedstawia czeki do realizacji. Banki tracą wówczas rezerwy na kwoty wystawionych weksli (czyli tych czeków), zmniejszają się rezerwy banków komercyjnych, a więc także wysokość zgromadzonych depozytów. Skutek: spadek podaży i wzrost ceny pieniądza. W ten sam sposób możliwy jest też zakup obligacji rządowych.

81. Co to jest stopa redyskontowa i jak działa jej mechanizm?

Stopa redyskontowa – to różnica między ceną za weksle wystawiane przez klientów banków (które ubiegają się o pożyczkę z BC), a ceną, jaką bank centralny za nie zapłacił. Stopa redyskontowa ma wpływ na wysokość stopy dyskontowej – stopy kredytów udzielanych klientom przez banki handlowe. (czyli im wyższa jest stopa redyskontowa, tym wyższe będzie oprocentowanie kredytu).

82. Wyjaśnij na czym polega ekspansywna ( lub restrykcyjna) polityka banku centralnego.

83. Jakie są kryteria przynależności do strefy Euro?

• inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt proc. od średniej stopy inflacji w trzech państwach UE, gdzie inflacja jest najniższa (3,0% według danych za marzec 2007 roku)

• dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB

• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB

• długoterminowe stopy procentowe nieprzekraczające o więcej niż o 2 p.p. średniej stóp procentowych w 3 państwach UE o najniższej inflacji (6,4% według danych za marzec 2007 roku)

• stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat – wahania kursów walut nie mogą przekroczyć ±15% do ustalonej początkowo wartości (wprowadzenie waluty do Mechanizmu Kursów Walutowych ERM II)

84. Na czym polegają korzyści związane ze wspólną walutą?

85. Scharakteryzuj najważniejsze formy powiązań gospodarczych z zagranicą.

86. Wyjaśnij na czym polega zasada kosztów komparatywnych.

Zasada przewagi komparatywnej – kosztów komparatywnych – polega na wytwarzaniu i eksporcie tych dóbr, których względne koszty produkcji są niższe niż w innych państwach. Warto jest eksportować te towary, których koszt wytworzenia jest mniejszy niż w innych krajach, a importować te w których koszty wytworzenia są wyższe.

Jest to przewaga, która bierze się z porównania stosunków jednostkowych kosztów wytwarzania towarów w danym kraju ze stosunkiem jednostkowych kosztów takich towarów za granicą.

87. Jakie są najważniejsze elementy polityki handlowej w stosunkach międzynarodowych?

88. Scharakteryzuj najważniejsze organizacje międzynarodowe w dziedzinie handlu.

WTO – Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization)

Utworzona została na mocy porozumienia zawartego w kwietniu 1994 roku w Marakeszu (Maroko); działalność rozpoczęła w styczniu 1995 roku. Jej głównym zadaniem jest liberalizacja światowego handlu, a także stworzenie jednolitych warunków na rynkach międzynarodowych dla wszystkich państw. Obecnie do WTO należy 153 członków, w tym Polska od lipca 1995 roku. Siedzibą Organizacji jest Genewa (Szwajcaria).

FTAA – Strefa Wolnego Handlu Obu Ameryk (Free Trade Area of the Americas)

Miała zacząć funkcjonować do końca 2005 roku i być największą na świecie strefą wolnego handlu, obejmująca około 800 milionów ludzi na 2 kontynentach. Przystąpić do niej zamierzały wszystkie kraje Ameryki Północnej i Południowej (34), oprócz Kuby. Jednak do jej powstania jak narazie nie doszło.

Największa niechęć panuje w krajach Ameryki Łacińskiej, które obawiają się zdominowania handlu przez Stany Zjednoczone. Bo chociaż przepływ towarów i usług miałby być ułatwiony dla wszystkich, to jednak główną rolę nadal odgrywaliby najsilniejsi. W konsekwecji oznaczać by to mogło, że USA znacznie wzmocniłyby swoją pozycję na rynku latynoamerykańskim, co odbyłoby się kosztem miejscowych przedsiębiorców. Toteż póki co tworzenie wolnej strefy utknęło w martwym punkcie. Argentyński szczyt przywódców amerykańskich w listopadzie 2005 roku nie przyniósł praktycznie żadnych efektów; odbił się za to szerokim echem na całym świecie za sprawą wielu protestów i demonstracji ulicznych przeciwko FTAA.

Obecnie na kontynetach amerykańskich nadal funkcjonują mniejsze strefy wolnego handlu, np. Wspólny Rynek Południa (MERCOSUR), Andyjski Wspólny Rynek (ACM) czy Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (NAFTA).

OPEC – Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową (Organization of Petroleum Exporting Countries)

Powołana została w 1960 roku w Bagdadzie (Irak). Należą do niej państwa z tzw. “biednego południa” (większa część Bliskiego Wschodu oraz Algieria, Libia, Nigeria, Angola, Wenezuela, Ekwador), dla których eksport ropy naftowej jest podstawą całej gospodarki. Reprezentuje jednolite stanowisko na rynkach ogólnoświatowych – określa wielkości wydobycia, aby utrzymać korzystne dla siebie ceny i móc skutecznie konkurować z innymi dużymi eksporterami (Rosją, Norwegią, Kanadą, Meksykiem).