MAKROEKONOMIA WYKŁAD 1

Zagadnienia:

1.Przedmiot „makroekonomia”

2.Ustroje Gospodarcze

3.PKB

4.Nierównowaga gospodarcza

5.Wzrost gospodarczy

6.Inwestycje i ich rola w kształceniu koniunktury

7.Rynek pracy (bezrobocie)

8.Inflacja

9.Rynek pieniężny

10.Polityka pieniężna

Makroekonomia:

-Zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości. (ocenia się ogólny stan gospodarki).

-Bada m.in. czynniki wpływające na poziom zmiany takich wielkości ekonomicznych, jak np. globalna produkcja, konsumpcja w danej gospodarce, globalna podaż produktów i usług, globalny popyt na nie, ogólny (średni) poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa.

Potrzeba i rodzaje potrzeb

- gospodarowanie obejmuje produkcję, podział (dystrybucję), wymianę i konsumpcję środków zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Potrzeby:

1. biologiczne (głód, pragnienie)

2. kulturowe (kontakty międzyludzkie, potrzeba informacji, wiedzy, rozrywki)

Środki zaspokojenia ludzkich potrzeb mają różnorodny charakter i można je podzielić na:

-materialne

-niematerialne

Środki materialne obejmują naturalne zasoby przyrody oraz rzeczy będące wynikiem działalności człowieka.

Środki niematerialne obejmują np. przekazywanie wiedzy i informacji, dostarczanie rozrywek oraz porady lekarskie i prawne.

Produkcja

-jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji

-wyróżnia się 3 podstawowe czynniki produkcji:

a) praca,

b) ziemia,

c) kapitał,

d) technologia..

Proces gospodarowania, podmioty i decyzje gospodarcze

• W procesie gospodarowania podmiotem działalności są ludzie (jednostki, grupy, społeczeństwo)

• Są one odpowiednio zorganizowani i tworzą podmioty gospodarcze.

• Podmiotem gospodarczym możemy określić każdego aktywnego uczestnika procesu gospodarowania.

Podstawowymi podmiotami gospodarczymi są:

1. Przedsiębiorstwa, czyli ludzie (lub grupy) dysponujący określonymi środkami ( ziemia, lokale biurowe, budynki fabryczne, maszyny itp.)

2. Gospodarstwa domowe - pełniące funkcje konsumpcyjne i produkcyjne

3. Państwo - ważny podmiot gospodarczy i jego rola w porównaniu z innymi podmiotami jest bardzo zróżnicowana.

Decyzje gospodarcze:

• Mikroekonomiczne,

• Makroekonomiczne,

• Ekonomiczne

Decyzje mikroekonomiczne to przede wszystkim decyzje odnoszące się do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

Decyzje makroekonomiczne to decyzje dotyczące gospodarki jako całości.

Decyzje ekonomiczne:

• Często klasyfikuje się ze względu na tzw. Horyzont czasowy, do którego się odnoszą (np. decyzje krótko i długookresowe) oraz rodzaje działalności (np. decyzje konsumpcyjne)

USTROJE GOSPODARCZE

1.Pojęcia wstępne:

1. Sytuacja gospodarcza - podmiot X zależy od:

• Wartości pieniężnej dóbr, którymi dysponuje podmiot gospodarczy, płynności tych dóbr

2. Czynność gospodarcza - jest to działanie podejmowane w celu:

• Zmiany sytuacji gospodarczej (poprawa sytuacji gospodarczej).

• Zapobiegania pogorszeniu się sytuacji gospodarczej.

2.Prawo do posiadania - mówi kto może być legalnym właścicielem danego dobra.

3.Ustroje gospodarcze - zespół reguł prawnych, które decydują o tym:

• Komu i jakie przysługują prawa do posiadania.

• Kto i jakie czynności gospodarcze może lub musi wykonywać.

Ustroje gospodarcze zawsze składają się z dużej ilości przepisów.

Przepisy w poszczególnych krajach różnią się od siebie trochę, bądź znacznie.

4. Kryterium wagi - zakres wolności gospodarczej.

1. typy czynności gospodarczych:

• czynności bezpośrednie zakazane(obywatele nie mogą ich wykonywać);

• czynności pośrednie zakazane, lub uniemożliwione (nie można wykonywać, dlatego, że zabrania się wykonywania innych czynności);

• czynności dobrowolne (dostępne dla obywateli);

• czynności pośrednio nakazane (wymuszone);

• czynności bezpośrednio nakazane.

Wolność Gospodarcza

• Ustrój oferuje tym więcej wolności gospodarczej, im mniej w nim takich zakazów i nakazów.

Waga/ranga czynności gospodarczych

• Im poważniejsze makroekonomiczne rezultaty wykonania jednej tylko czynności danego rodzaju, tym czynność ta posiada większą wagę. Np. założenie banku ma większą wagę niż założenie sklepu.

Ustroje etatystyczny i liberalny

Wykres tu jest ale nie chce mi się go napierdalać ( i tak jest w książce Włada).

1. czynności wg rangi (wykres w książce Włada)

Im więcej zakazów i nakazów, tym ustrój jest bardziej etatystyczny

Np. Ustrój skrajnie etatystyczny w Kambodży - lata 1976-1978

Ustrój liberalny - im mniej zakazów i nakazów, tym ustrój bardziej liberalnym jest.

Np. Ustrój skrajnie liberalny - Anglia XIX w., Hongkong.

Ustroje liberalne i etatystyczne różnią się ilością czynności zastrzeżonych dla państwa i dostępnych dla ogółu obywateli.

Istnieją 2 zakresy wolności gospodarczej:

1. stanowy ustrój gospodarczy - jeżeli części ludności przysługuje znacznie mniej wolności gospodarczej niż innej części ludności. Np. Niewolnik ma mniej praw, niż jego pan;

2. bezstanowy - brak podziału ludności, ludzie są równi

Istnieją 2 systemy (typy gospodarki):

1. Rynkowy - (gospodarka rynkowa)

2. Nakazowo-rozdzielczy (gospodarka centralnie planowana)

Charakterystyka gospodarki rynkowej

1. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami:

1. Dominacją prywatnej własności czynników produkcji,

2. Rynkową alokacją zasobów gospodarczych.

W Gospodarce rynkowej:

• Czynniki produkcji w zdecydowanej większości są przedmiotem własności prywatnej,

Na rolę rynku jako regulatora procesów gospodarczych składa się szereg funkcji. Najważniejszymi funkcjami rynku są:

1. Rynek dokonuje wyceny różnych dóbr(produktów, usług i zasobów gospodarczych). Ich ceny ustalają się właśnie na rynku.

2. Rynek jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych.

3. Rynek umożliwia ustalenie się stanów równowagi w gospodarce.

4. Jest równocześnie podstawowym mechanizmem rozwiązywania trzech kluczowych problemów każdej gospodarki tzn. Co, jak i dla kogo.

Warunki regulujące mechanizm gospodarki rynkowej to:

• Dominacja własności prywatnej i swoboda w zakresie transferu prywatnych praw własności,

• Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,

• Istnienie sprawnie działających instytucji obsługujących rynek takich jak: komisja papierów wartościowych, giełdy, banki, instytucje ubezpieczeniowe itd.,

• Integralność rynku, czyli wzajemne uzależnienie się od siebie poszczególnych segmentów rynku, np. Rynku dóbr fizycznych i rynku finansowego, rynk produktów i rynku usług czynników produkcji, rynku pieniężnego i rynku walutowego.

Gospodarka rynkowa występuje:

• Wtedy, gdy podstawowym celem działanie przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku, a podstawowym sposobem kontaktów między przedsiębiorstwami są transakcje kupna-sprzedaży zawierane w oparciu o swobodnie negocjowane ceny

Zalety i słabości gospodarki rynkowej

Zalety:

• Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,

• Efektywny system motywacyjny,

• Duża innowacyjnośc gespodarki,

• Dyscyplina finansowa przedsiębiorstw

• Duża elastyczność gospodarki,

• Dobrze zaopatrzone sklepy.

Wady:

• Czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce np. Utrudniony dostęp do rynku dla nowych podmitów np. Monopol,

• Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych,

• Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę takich jak bezrobocie, inflacja itp.

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI CENTRALNIE PLANOWANEJ

Gospodarka centralnie planowana charakteryzowała się dwiema zasadniczymi cechami:

• Dominacją państwowej własności czynników produkcji,

Z dominacją państwową własności czynników produkcji związane były następujące cechy:

• Centralizacja zarządzania gospodarką i planowania

• Dyrektywa gospodarcza, rozdzielnik i limit,

• Administracyjne kształtowanie cen produktów i czynników produkcji,

• Niemal całkowity brak konkurencji między jednostkami gospodarczymi,

• Brak działających na zasadach komercyjnych instytucji finansowych (bank centralny i system bankowy oraz niebankowe instytucjie finansowe)

• Duży stopień izolacji gospodarki i przedsiębiorstw od procesów i zjawisk dominujących w gospodarce światowej

Nierynkowa alokacja zasobów gospodarczych

Głównym regulatorem gospodarki był nie rynek, lecz plan centralny, istotną cechą systemu planowania był prymat planowania rzeczowego nad planowaniem finansowym,

Ani ceny i ich relacje, ani inne kategorie towarowo-pieniężne (np. Płace i ich relacje, stopy podatkowe, stopy procentowe, kursy walut) nie miały istotnego wpływu na dokonywanie w procesie planowania wyborów ekonomicznych. Dominującym podmiotem w gospodarce centralnie planowanej było państwo. Pozycja gospodarstw domowych była inna niż w gospodarce rynkowej.

Wady gospodarki centralnie planowanej

KAPITALIZM A SOCJALIZM

Pojęcia:

1. Własność - środki produkcji (maszyny, fabryki, etc.), które pozwalają efektywnie produkować.

2. Właściciel - termin zrozumiały w języku potocznym

3. Dobro gospodarcze - obiekt(bank, ziemia, fabryka, etc) przy użyciu którego można prowadzić działalność gospodarczą i w rezultacie której przychody wyższe są od kosztów tzn. Powstaje nadwyżka ekonomiczna (Dobro nie przynoszące tej nadwyżki nie traci swojego gospodarczego charakteru).

Trzy stopnie własności (trzy grupy uprawnień)

• Prawo do sprzedaży dobra, lub nieodpłatnego przekazania - przed/po śmimerci dowolnej osobie prawnej, lub fizycznej

• Prawo do prowadzenia przy użyciu dobra działalności gospodarczej, której celem jest otrzymanie zysku,

• Prawo do użytkowania dobra zgodnie z jego fizycznymi własnościami.

KAPITALIZM

Ustrój ma charakter kapitalistyczny wtedy, gdy większość dóbr gospodarczych jest (lub na mocy prawa może być) własnością prywatną, przy czym własność ta obejmuje przynajmniej pierwszą i drugą grupę uprawnień.

SOCJALIZM

Ustrój ma charakter socjalistyczny wtedy, gdy większość dóbr gospodarczych jest własnością kolektywną, a w przypadku dóbr prywatnych ograniczona jedynie do pierwszej grupy uprawnień.

Ustrój demokratyczny, a dyktatorski

Demokracja - istnieje, jeżeli całe społeczeństwo, lub przynajmniej stan uprzywilejowany wyposażony jest w mechanizm wyborczy, za pomocą którego może wpływać na charakter prawa gospodarczego, może zmieniać obowiązujące nakazy i zakazy, a także zwiększać lub ograniczać uprawnienia właścicieli.

Dyktatura - nie ma mechanizmu wyborczego

PKB

Prodkt krajowy brutto to wartość rynkowa wszystkich finalnych dóbr i usług wytworzonych w kraju w danym okresie; Za pomocą pkb mierzy się wartość różnych rodzajów dóbr i usług nabywanych na rynku, a więc poziom aktywności gospodarczej.

W tym celu są stosowane

W PORÓWNANIACH MIĘDZYNARODOWYCH PKB

• Poszczególnych krajów przelicza się w jednej walucie, najczęściej w dolarach USA (USD),

• Wg kursu wymiany walutowego albo,

• Wg parytetu siły nabywczej,

• Parytet siły nabywczej określa się porównując ceny dóbr i usług (wyrażone w USD) w danym kraju z cenami analogicznych dóbr i usług w innych krajach,

PKB

• Jest powszechnie stosowany jako miernik dobrobytu społecznego i posiada on zalety i wady

Zalety:

• Jest łatwy do obliczenia,

• Łatwo daje się porównać w czasie i przestrzeni (nie tylko międzynarodowy, ale również między regionami, województwami, powiatami, miastami i gminami).

Wady:

• Nie ujmuje on produkcji, która nie jest przeznaczona na rynek,

• Nie ujmuje rezultatów gospodarki „cieni, a więc gospodarki podziemnej, przestępczej „szarej” (nielegalne)

• PKB nie ujmuje czasu wolnego, który jest dobrem poszukiwanym przez członków społeczeństwa w takim samym stopniu, jak żywność, obuwie, usługi kulturalne itp.

• PKB ujmuje produkcje tzw. Antydóbr takich jak:

• Wszystkich efektów zewnętrznych zakłócających środowisko naturalne człowieka,

• Produkcję tytoniu, alkoholu, które to produkty nie służą zdrowiu człowieka, a wręcz je niszczą.

WZROST GOSPODARCZY

• Należy zwrócić uwagę na rozróżnienie wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego,

• Pojęcia „wzrost gospodarczy” i „rozwój gospodarczy” są często utożsamiane ze sobą

• W obu bowiem przypadkach używane są te same miary, tzn. Tempo wzrostu dochodu narodowego oraz poziom dochodu narodowego na jednego mieszkańca,

• Oba e pojęcia mają jednak odmienne znaczenie.

Wzrost gospodarczy, to:

• Długookresowy proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju,

• Proces zwiększania zasobu dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych w danym kraju,

• Jest to stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi,

• Istnieje wówczas, gdy produkt krajowy brutto w roku tn jest większy niż w roku t1,

• Spadek pkb w wielkościach bezwzględnych obserwowany między rokiem t1 a rokiem tn to recesja gospodarcza,

• Brak wzrostu, ale także brak spadku to stagnacja.

Rozwój gospodarczy

• Obejmuje ono, oprócz zmian ilościowych podstawowych wielkości makroekonomicznych, jeszcze zmiany jakościowe, które można by określić jako postęp cywilizacyjny.

Mierniki wzrostu gospodarczego

• PKB,

• PNB (realny produkt narodowy brutto),

• PNN

Założenia

• Zakładamy, że:

• Y- symbolizuje PKB

• Yt1 poziom PKB w okresie t1

• Ytn odpowiednio w okresie tn

• /\Y - różnicę między tymi okresami

• /\Ytn-t1 = Ytn-Yt1

• r- tempo wzrostu

• R= Ytn-Yt1/Yt1

• Tempo wzrostu produktu jest ilorazem różnicy i poziomu wyjściowego

• Tempo wzrostu wyrażone w % nazywane jest stopą wzrostu

• Wzrost gospodarczy mierzymy za pomocą stopy wzrostu realnej produkcji społecznej, lub realnego dochodu narodowego

Zadania:

1. Ile wynosi stopa wzrostu produkcji w przedsiębiorstwie, które w roku 2008 produkowało 200 000 par butów, a w roku 2009 250 000 par butów?

25%

2. PKB w Polsce w 2009 wynosił 4587 mld zł, a w 2010 roku 5425 mld zł.

1. Ile wynosi tempo wzrostu PKB między latami 2009 i 2010?

(5415-4587)/4587=0.18

2. Ile wynosi stopa wzrostu PKB między tymi latami?

(5415-4587)/4587=0.18 * 100% = 18%

3. Jeżeli pewna rodzina spożywa w styczniu mięso za sumę 400 zł, a w lutym tego samego roku spożywa mięsa za 200 zł, to stopa wzrostu spożycia mięsa między styczniem i lutym danego roku wynosi?

Czynniki wzrostu gospodarczego

• Proces wzrostu gospodarczego uzależniony jest od czynników ekonomicznych, politycznych, kulturowych, demograficznyh i przyrodniczych,

• Do najważniejszych należą:

1. Nakłady pracy i chuj wie czego

2. Zasoby naturalne,

3. Kapitał produkcyjny - budowle, maszyny,

4. Kapitał finansowy,

5. Technologia - wiedza o tym, jak wykorzystać pracę i kapitał do wytwarzania dóbr i usług,

6. Postęp organizacyjny,

7. Nauka,

8. Czynniki rynkowe, np. Rozwój rynków finansowych,

9. Polityka gospodarcza państwa,

10. Stabilność polityczna.

KAPITAŁ

• Kapitał produkcyjny (majątek produkcyjny, to maszyny, budynki oraz zapasy surowców i materiałów, którew wraz z innymi czynnikami wytwórczymi uczestniczą w procesie produkcji

• Wzrost ilości kapitału w gospodarce umożliwia wytworzenie większej produkcji,

• Np. Rolnik posiadający traktor może wytworzyć o wiele więcej zboża niż rolnik bez traktora

Praca

• Wzrost liczby ludności gotowych do podjęcia pracy jest ważnym źródłem wzrostu potencjalnego PKB

• Wielkość nakładów pracy zależy od liczby zatrudnionych i czasu pracy

• Przy danej wielkości zatrudnienia wydłużenie czasu pracy spowoduje wzrost nakładów pracy i zwiększenie rozmiarów produkcji.

Ziemia

• Rola tego czynniki jest szczególnie ważna w gospodarce o charakterze rolniczym. Wzrost powierzchni ziemi uprawnej przypadającej na 1-ego zatrudnionego pozwała zwiększyć produkcję rolną,

• W gospodarkach wysoko uprzemysłowionych rola ziemi jako czynnik produkcji nie jest istotna.

Surowce

• Należy rozróżnić surowce:

• Nieodnawialne: można wykorzystać tylko jeden raz, np. Zużycie jednej baryłki ropy naftowej

• Odnawialne - należą do nich np. Lasy i wiatr

• Wzrost nakładu surowców prowadzi do wzrostu produkcji,

• Surowce rzadkie i drogie są w procesie produkcji zużywane ostrożnie i oszczędnie.

Technologia

• Obejmuje wszystko, co wpływa na wydajności pracy lub produktywności kapitału. Technologie możemy więc rozumieć jako np. Technikę komunikacji umożliwaiającą przedsiębiorstwu wysłanie zamówienia do dostawcy faksem, e-mailem etc.. zamiast skorzystania z tradycyjnej poczty.

• Przez technologie możemy rozumieć sposób efektywnego zorganizowania przedsiębiorstwa i zarządzania nim.

W tradycyjnym ujęciu czynniki ekonomiczne rozwoju gospodarczego dzieli się na:

• Bezpośrednie - zatrudnienie i wydajność pracy,

• Pośrednie - związane z poziomem rozwoju oświaty, slużby zdrowia itp.,

• Wewnętrzne - uzależnione od zasobów majątkowych i pracy oraz bogactwa naturalnego,

• Zewnętrzne - związane z udziałem w m.narodowym obrocie handlowym

• Inwestycyjne - nakłady na przyrost majątku

• Pozainwestycyjne - wzrost wydajności pracy w drodze poprawy organizacji pracy, podnoszenia kwalifikacji:

• Ekstensywne - związane ze wzrostem zatrudnienia i przyrostem majątku

• Intensywne - związane ze wzrostem zatrudnienia i produktywności majątku

Jednoczynnikowy model wzrostu

• Wzrost liczby ludności jest jednym z kluczowych przyczyn wzrostu gospodarczego,

• Wzrost wstępuje wtedy gdy rośnie liczba ludności zatrudnionej przy wytwarzaniu produktu krajowego oraz gdy rośnie przeciętna wydajność

• Zależność wzrostu od zmian zatrudnienia i wydajności można ująć w jednym równaniu:

• /\Y/Y=/\Z/Z+/\W/W+/\Z/Z*/\W/W

• Z= zatrudnienie ludności wytwarzającej PKB

• /\Z - przyrost zatrudnienia między okresami porównywanymi

• W - wydajność pracy (produkt na zatrudnianego)

• /\W - przyrost wydajności między porównywanymi okresami.

• Znak równości w formule oznacza, że zjawiska symbolizowane po jego prawej stronie (wzrost zatrudnienia i wydajności) są przyczyną zjawiska którego symbol znajduje się po lewej stronie

Formuła ta opisuje także okresy:

Stagnacji oraz recesji

• Stagnacja - gdy /\Z=0, /\W=0 lub spadek jednego ze składników sumy jest rekompensowany wzrostem drugiego

• Recesja - gdy oba składniki są ujemne, lub spadek jednego nie jest rekompensowany wzrostem drugiego

Produkt potencjalny

• To najwyższy produkt krajowy brutto, jaki kraj mógłby wytworzyć

Zasób pracy i Zasób wytwórczy kraju

• Zasób pracy to liczba ludności w wieku zdolności do pracy,

• Zasób wytwórczy kraju to zbiór, którego elementami są wszystkie osoby w wieku produkcyjnym oraz WSZYSTKIE OBIEKTY BĘDĄCE KAPITAŁEM TRWAŁYM.

Kapitał trwały

• To wszelkiego rodzaju obiekty, za pomocą których jest lub może być wytwarzany produkt krajowy

Wzrost gospodarczy; poprawa koniunktury i wzrost długofalowy

• Wzrost gospodarczy - definiowany jako przyrost PKB z okresu na okres - może zachodzić na dwa sposoby:

1. Poprzez poprawę wykorzystania zasobu już istniejącego

2. Poprzez przyrost zasobu (kapitału i pracy) natychmiast angażowanego w wytwarzanie PKB.

Poprawa koniunktury

Następuje wówczas, gdy wzrasta odsetek istniejących zasobów wytwórczych (kapitału trwałego i pracy) zaangażowanych w wytwarzanie PKB.

Wzrost długofalowy

• Dokonuje się wówczas, gdy przyrasta PKB oraz przynajmniej część przyrostu zasobów wytwórczych jest natychmiast angażowana w wytwarzanie PKB

Dwuczynnikowy model wzrostu

Model ten został zbudowany w oparciu o następujące dwie przesłanki:

• Wzrost gospodarczy może nastąpić na dwa sposoby:

1. Dzięki wzrostowi odsetka zasobu zaangażowanego (poprawa koniunktury)

2. Dzięki wzrostowi zasobu wytwórczego kraju (przyrost długofalowy) przynajmniej częściowo angażowanego w wytwarzanie PKB.

• Decydujący czynnikiem jest bądź wzrost zatrudnienia, bądź wzrost kapitału lub jedno i drugie jednocześnie

• Wzrost odsetek ludności produktywnej w zasobie pracy powoduje wzrost zatrudnienia i to prowadzi do poprawy koniunktury.

• Model dwuczynnikowy bazuje na dwóch czynnikach - kapitał i praca i w jego skład wchodzą również parametry k i z =>są to współczynniki nazywane miarami udziału w wzroście PKB (spełniają one równość: k + z = 1).

Dwuczynnikowy model wzrostu

• Ma następującą postać: /\Y/Y = /\K/K* k+/\Z/Z * z

Gdzie:

/\K to fragment pkb odpowiadający amortyzacji kapitału trwałego istniejącego w gospodarce,

/\Z to fragment PKB równy dochodom tych, którzy zaangażowani byli przy wytwarzaniu produktu.

Miara udziału we wzroście PKB

• Miara udziału czynnika (kapitału trwałego lub zatrudnienia) we wzroście PKB to liczba informująca o ile % wzrośnie PKB jeśli czynnik (kapitał trwały, lub zatrudnienie ) wzrośnie o 1%.

Efektywność kapitału trwałego

• Jest to ilość rzeczywistego PKB przypadająca na jednostkę zaangażowanego kapitału trwałego

• Model dwuczynnikowy uzupełniony o efektywność przybiera psotać:

• /\Y/Y = /\K/K * k + /\Z/Z * z + e

• e to dodatkowy składnik stopy wzrostu PKB wywołany wzrostem efektywności kapitału

Granice wzrostu gospodarczego

Złożony proces rozwoju gospodarczego nie dokonuje się jednostajnie i bezkonfliktowo.

Realne warunki jego przebiegu są źródłem powstawania określonych trudności i ograniczeń. Ograniczenia te są zwane w literaturze ekonomicznej barierami rozwoju.

Bariery rozwoju można pogrupować na:

• bariery polityczno-ekonomiczne

1. bariera ustrojowo-ideologiczna,

2. bariera braku stabilizacji wewnętrznych sotsunków politycznych,

3. bariera politycznego podziału świata,

4. bariera instytucjonalno-organizacyjna:

• Bariery społeczno-ekonomiczne

1. Bariera demograficzna,

2. Bariera konsumpcji (płacy realnej):

3. Bariera infrastruktury społecznej

• Bariery techniczno - ekonomiczne

1. Bariera rzeczowej struktury aparatu wytwórczego;

2. Bariera surowcowa - materiałowa i energetyczna,

3. Bariera infrastruktury technicznej

• Bariery przyrodniczno-ekonomiczne

1. Bariera ekologiczna,

2. Bariera zasobów naturalnych

3. Bariera żywnościowa

Wnioski

Wiemy już, że wzrost gospodarczy prowadzi do wzrostu dobrobytu społecznego. Ograniczając się do tego wywodu można przyjąć, że wzrost gospodarczy powinien być celem działalności gospodarczej.

Cykl koniunkturalny

• Wzrost gospodarczy nie jest procesem stałym, ale charakteryzuje go okresowa zmienność

• W jednym okresie występuje zwiększenie wielkości całkowidej produkcji dóbr i usług (wzrost PKB), w innym czasie pojawia się spadek produkcji (recesja), wzrost stopy bezrobocia i inflacji, czyli ogólne pogorszenie koniunktury gospodarczej

Koniunktura gospodarcza

To wszelkie zmiany aktywności ekonomicznej występujące w gospodarce.

Zmiany aktywności ekonomicznej wywołują określone czasowo wahania gospodarcze, które dzieli się na:

• Trendy, czyli długookresowe tendencje zmian aktywności ekonomicznej w gospodarce, np. Tendencje wzrostu produktu narodowego wywołane efektami wcześniej zrealizowanych inwestycji związanych ze zmianą technologii wytwórczych

• Wahania sezonowe - dokonujące się na przestrzeni roku kalendarzowego i wynikające głównie ze zjawizk związanych z ziałaniem czynników przyrodniczych, np. Spadek zbiorów truskawek wywołany niekorzystnymi warunkami pogodowymi, powoduje spadek produkcji mrożonek z tego surowca, mniejszą produkcję dżemów itp.

• Wahania przypadkowe, (losowe), których czynnikiem sprawczym nie są zmiany w działalności gospodarczej, a przyczyny przypadkowe, np. Susze, powodzie, wielkie pożary itd.

• Wahania koniunkturalne, które są względnie regularnie powtarzająćymi się zmianami aktywności ekonomicznej w całej gospodarce, oscylujące wokół określonego chuj wie czego

• Występowanie cyklów koniunkturalnych w gospodarce zauważono po raz pierwszy w Anglii w 1815.

Klasyczny cykl koniunkturalny składa się z czterech faz:

• Kryzys

• Depresja

• Ożywienie

• Rozkwit

4. Rozkwit - w tej fazie wzrost produkcji zazwyczaj przekracza poziom gospodarczy sprzed kryzysu.

Bezrobocie występuje tlyko na poziomie naturalnym, wielkości całkowitej produkcji przekracza tę z poprzedniego szczytu, ceny papierów wartościowych osiągają najwyższy poziom, a najniższy stopa oprocentowania.

Wnioski

Gospodarka jest skomplikowanym organizmem, jeżeli więc zmienia się w niej ejdna wielkość, to pociąga za sobą „kaskadę” zmian innych wielkości

Oczywiście, zmianom wielkości produkcji oraz zatrudnienia towarzyszą zmiany poziomu cen, płac, stóp procentowych, kursów papierów wartościowych, konsumpcji i oszczędzania.

NIERÓWNOWAGA GOSPODARCZA




Równowaga i nierównowaga

• Jeżeli popyt jest równy podaży, mamy do czynienia z równowagą. Jeżeli jest on od podaży różni pojawia się nierównowaga.

Równowaga

• Na rynku jakiegoś dobra na danym terytorium w momencie, gdy na tym terytorium popyt na to dobro równy jest jego podaży.

Nierównowaga gospodarcza dzieli się na:

• Nierównowagę podażową ( w gospodarce rynkowej),

• Nierównowagę popytową (w gospodarce centralnie planowanej).

Równowaga dzieli się na:

• Globalną,

• Idealną.

Równowaga globalna

• Istnieje wtedy, gdy w jakimś kraju, w danym okresie suma popytu zgłoszonego w tym okresie na wszystkie dobra równa jest sumie podaży dóbr w tym czasie zaoferowanych,

• Istnieje również, wtedy gdy połowa towarów dotknięta jest poważnym niedoborem, a istnieją znaczne nadwyżki drugiej połowy,

• Będzie istnieć również wówczas, gdy połowa terytorium kraju dotknięta jest nierównowagą podażową, a druga popytową,

• Jeśli w połowie badanego okresu istnieć będzie nierównowaga popytowa, a w drugiej połowie podażowa, to cały okres może charakteryzować się globalną równowagą,

Równowaga idealna

• Panuje, jeżeli istnieją wszystkie możliwe równowagi cząstkowe na rynkach wszystkich towarów, na każdym terytorium kraju i w każdym momencie badanego okresu. (jeśli taki stan będzie zachodzić, zachodzć też będzie równowaga globalna).

Podaż globalna

Są to wszystkie składające się na nią towary liczone w jednostkach naturalnych i mnożone przez ceny stałe, obowiązujące w przyjętym za punkt odniesienia momencie(tu).

Charakterystyka nierównowagi podażowej

• Podaż w gospodarce rynkowej jest tym większa, im ceny są wyższe,

• Popyt jest tym wyższy, im niższe są ceny, lub odwrotnie,

• Zależność ta spowodowana jest dążeniem przedsiębiorców do maksymalizacji zysku, im wyższe ceny, tym więcej towarów staje się opłacalnymi dla producentów,

• W gospodarce rynkowej stale istnieje nierównowaga podażowa,

• Objawia się ona bądź jako nadwyżka dóbr, któ®ych nie można sprzedać, bądź jako nadwyżka mocy produkcyjnych, których z braku popytu nie sposób uruchomić.

Wykres ryc. 1.5 nie chce mi się go kreślić, bo pewnie w książce jest on. (taki chujowy z takim czymś)

• Jeżeli ogólny poziom cen jest zbyt wysoki(odcinek ON na wykresie), w kraju panuje nierówowaga podażowa,

• Wielkość podaży po cenie (ON odcinek na wykresie) równa się odcinkowi OC, a wielkość popytu po tej samej cenie - odcinek OB (OB< OC),

• Odcinek BC symbolizuje niedostatek popytu i nadmiar podaży, czyli nierównowagę podażową.

• Obniżenie poziomu cen do wysokości OR powoduje zrównanie popytu z podażą o wielkość OA,

• Poziom cen odnosi się do wszystkich dóbr i usług lub poziom cen to średnia ważona cen wszystkich oferowanych w gospodarce dóbr i usług.

• Lubię placki

Charakterystyka nierównowagi popytowej

• Nierównowaga popytowa istnieje w gospodarce centralnie zarządzanej,

• W skali globalnej objawia się ona jako stały nadmiar popytu w stosunku do podaży,

• W gospodarce centralnie zarządzanej podaż nie reaguje na cenę,

• Funkcja podaży ( S ) jest pionowa, gdyż w gospodarce centralnie zarządzanej podaż nie zależy od poziomu cen,

• Funkcja popytu (D) ma przebieg normalny,

• Niski poziom cen jest symptomem nierównowagi popytowej,

• Nadwyżka popytu (niedobór podaży) symbolizowana jest odcinkiem CB,

Mechanizm powstania nierównowagi

1. Nierównowaga podażowa

1. Analiza mechanizmów powstawania nierównowagi przeprowadzimy w dwóch etapach:

• - bez ceny

• - włączymy ceny do analizy.

• - Celem przedsiębiorcy w gospodarce rynkowej jest maksymalizacja zysku, czyli różnicy między uzyskanym utargiem, a poniesionym kosztem.

• Koszt poniesiony to przede wszystkim równowartość środków zużytych w trakcie działalności gospodarczej, a więc płac, amortyzacji kapitału trwałego, a także koszt zużytego surowca nabytego przez przedsiębiorstwo

Koszt Krańcowy

• Wytwarzania każdej następnej jednostki produktu najpierw spada, a później rośnie.

Wykres ryc. 1.7.

• Odcinkowi OA odpowiada koszt wyższy od utargu

• Odcinkowi AB zysk wyrównuje straty poniesione przy produkcji równej OA

• Odcinek BD to czysty zysk przedsiębiorstwa.

• Produkcja powyżej OD nie jest opłacalna, gdyż każda następna jednostka produktu przynosi stratę, a zatem zmniejsza zysk globalny.

• Postęp technologiczny prowadzi do obniżenia krzywej kosztu krańcowego (K1)

Punkt równowagi przedsiębiorstwa

• Istnieje, gdy produkcja przedsiębiorstwa rynkowego osiąga rozmiary, którym odpowiada zrównanie ceny i kosztu krańcowego.huncwot

2. Analiza przy założeniu cen zmiennych

• Przedsiębiorca dążąc do maksymalizacji zysku, wykorzysta każdą okazję do podniesienia ceny, wtedy gdy popyt rósnie, a rozmiary produkcji pozostają bez zmian.

• Popyt może wzrosnąć z wielu powodów jednym z nich będzie pojawienie się dodatkowych zasobów pieniężnych konsumentów.

Nierównowaga popytowa

• Celem przedsięborcy w gospodarce centralnie zarządzanej jest wykazania dyspozycyjności wobec zwierzchnika.

• Dyspozycyjność to zdolność do realizacji dyrektyw produkcyjnych

• Dyrekcja przedsięborstwa w gospodarce centralnie zarządzanej koncentruje się wokół rezerwy środka którego jest najmniej, który stanowi wąskie gardło i z tego powodu jest najbardziej poszukiwany.

• Dla odcinka OA nakład wyższy jest od przydziału,

• Na odcinku AB ubytek jest wyrównywany a odcinkowi BD odpowiada bezwzględny wzrost rezerwy,

• Produkcja powyżej OD nie jest opłacalna .

• Odpowiednikiem postępu technologii w gospodarce centralnie zarządzanej są starania o wzrost przydziału - linia p1.

• W gospodarce centralnie zarządzaniej, krzywa nakładu krańcowego w punkcie przecięcia z funkcją przydziału czynnika stanowiącego wąskie gardło wyznacza punkt równowagi.

• Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja rezerwy czynników produkcji.

Dodatnie sprzężenie zwrotne

• Nierównowaga - zarówno podażowa jak popytowa - nie powstaje wyłącznie w rezultacie działania wyżej przedstawionych mechanizmów.

• Istnieje także mechanizm wzmacniający, który posiada charakter dodatniego sprzężenia zwrotnego - jest to samopogłębianie nierównowagi.

Samopogłębianie nierównowagi

Dzieli się na:

1. Samopogłębianie nierównowagi podażowej,

2. Samopogłębianie nierównowagi popytowej.

Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku przebiegają one przez sześć kategorii zjawisk

Samopogłębianie się nierównowagi podażowej:

• Poprawa trwałości,

• Rzetelność,

• Bezrobocie,

• Doskonalenie organizacji,

• Specjalizacja,

• Rachunek ekonomiczny.

Samopogłębianie się nierównowagi popytowej

• Wady technologii,

• Brak rzetelności,

• Brak rąc do pracy,

• Dyrektywy produkcyjne,

• Zanik specjalizacji,

• Wąskie gardło.

I teraz mr. Ambukita wyłączył lapa.

Inwestycje i ich rola w kształtowaniu koniunktury

Inwestycja - Zakup nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwo (środki trwałe).

Oszczędności - to część dochodów, która nie została wydana na zakup dóbr i usług.

Założenia:

• Y (PKB) jest równowartością dochodów gospodarstw domowych,

• C (konsumpcja) oznacza wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych,

• S (oszczędność)

Na mocy definicji, z którą oszczędności są niewydaną częścią dochodów

Y=C+S, ponieważ PKB można wyrazić jaką sumę wydatków końcowych na konsumpcję i wydatków końcowych na inwestycje, S=I (inwestycje).

Wybór między konsumpcją bieżącą, a późniejszą_­.

Typowe oszczędzanie z dochodów osobistych jest podtrzymywaniem się od aktualnej konsumpcji po to, aby konsumpcja przyszła była większa. Pod warunkiem, że odłożona część dochodu trafia do banku, lub innej instytucji finansowej.

Wyór między konsumpcją bieżącą, a późniejszą powstaje wówczas, gdy oszczędności na konsumpcji bieżącej mogą przekształcić

1. Za pomocą instytucji finansowych i oferowanych przez nie stóp procentowych

2. W wyższą konsumpcję. Im wyższa stopa procentowa, tym wyższa skłonność do oszczędzania.

Ograniczenia bieżącej konsumpcji zależą od wysokości stopy procentowej

Wykres ktoś ma. Jak nie, to Katarzyna Tepfer, PESEL: 911224***** nie wywiązała się z obowiązku.

Inflacja jest wyższa od stopy oszczędności. Jest źle wtedy.

W zależności między konsumpcją przyszłą, a konsumpcją bieżącą a realną stopą procentową można wyrazić za pomocą formuły CP= CB * 1/r (stopa procentowa) r = realna stopa procentowa; CP = konsumpcja przyszła; CB = konsumpcja bieżąca.

Popyt na kredyty inwestycyjne:

Inwestycje w firmę są powodowane różnymi przyczynami. Może firma dążyć do maksymalizacji zysków, czyli zysk przyszły byłby większy od aktualnego.

Załóżmy, że firma dysponuje zyskiem niepodzielonym, ale widzi możliwości korzystnego inwestowania, wtedy skazana jest na kredyt inwestycyjny. Aby ten kredyt był korzystny dla firmy, suma zysków z inwestycji osiągniętej po jej uruchomieniu musi do momentu spłacenia kredytu wraz z odsetkami być conajmniej równe kredytowi z odsetkami. Popyt na kredyt inwestycyjny zależy od wartości współczynnika P (im wyższa tym popyt wyższy) i wartości parametru M (im niższa, tym popyt wyższy). Wartość M zależna jest od bankowej stopy procentowej (im stopa wyższa, tym wyższe M i niższy popyt na kredyt). Część dochodów osobistych blokowanych w banku nazywana jest podażą ze strony ludności, natomiast popyt na kredyt inwestycyjny nazywany jest popytem na kapitał ze strony firm. Równowaga na rynku kapitału jest osiągalna przez tylko poziom stopy procentowej. Spadek stopy procentowej pociąga za sobą wzrost popytu na kapitał ze strony firm. Wzrost stopy wywyołuje tendencje odwrotne.

Dobra, tego nie mam bo nie kminię.

Mam zanotować, iż gospodarka osiąga punkty równowagi na poziomie 500 (tu chyba jakieś zadanie było). Y=500 pod warunkiem, że stopa inwestycji = 10% Jest tło czerwone, bo nie kminię. Jeżeli stopa inwestycji utrzyma się na tym samym poziomie (20%), równowaga nie zostania osiągnięta przez produkcję wynoszącą 500. Jeżeli i=20% inwestycji, to inwestycje osiągną poziom 133,33333333333.

Zadanie: Y₀=100 konsumpcja autonomiczna=20 I=30 MPC=0,5

Ye = Y₀+(Ca+I+Y₀*MPC-Y₀)*1/1-MPC

Inwestycje mogą być większe od oszczędności. W krótkich okresach stopa inwestycji podlega wahaniom. Ich najważniejszą przyczyną są wahania wzajemne w relacji parametrów M i P. Jeżeli wartość parametru P spada i wartość parametru M rośnie, powoduje to zmiany negatywne (na niekorzyść strony lewej). Konsekwencją tych zmian jest spadek zainteresowania inwestycjami. Zakładamy, że banki mogą udzielać więcej kredytów, niż posiadają lokat. Jeżeli będą to kredyty inwestycyjne, to wtedy mogą być wyższe od oszczędności.

Tabela 6.1 (książka Włada) zawiera 3 grupy inwestycji:

1. Inwestycje otworzeniowe

2. Inwestycje zależne od rozmiaru produktów

3. Inwestycje indukowane wzrostem produkcji (?!)

Ad.1 - są we wszystkich okresach równe 10 - jest to rodzaj inwestycji, który w niewielkim stopniu zależy od parametrów P i M.

Ad.2 - (y=izd) jest to ułamek, który informuje, jaką część PKB wyznaczono na ten rodzaj inwestycji. Nie wiem, nie rozumiem, co on mówi teraz.

Okres t₁ - gospodarka znajduje się w stanie równowagi na poziomie 80, produkt = popyt globalny, inwestycje otworzeniowe = oszczędności.Wskaźniki izd i iip = 0. Przybierają one wartość 0, dlatego że wartość produktu w okresie t₁ jest spowodowany spadkiem produktu w okresie poprzednim. W okresie t₂ nastąpił wzrost izd do wartości 0,1. W okresie t₃ popyt globalny jest wyższy od produktu o 10 jednostek, a mnożnik 2,5. Nowy punkt równowagi = 125. W okresie t₄ nastąpił wzrost produktu o 25 jednostek. To powoduje, że inwestycje indukowane wzrostem produktu osiągają wartość 12,5. W tym samym okresie popyt globalny przewyższa produkcję o 2,5. Punkt równowagi kształtuje się w poziomie 131,25. Okresy t2 t3 t4 - spada bezrobocie, rośnie inwestycja. W okresie t5 produkt osiąga wartość 131,25 = punkt równowagi z okresu t4.

BEZROBOCIE

Oznacza taką sytuację na rynku pracy, kiedy to nie wszyscy zdolni do pracy, a chcący pracować znajdują zatrudnienie.

W różnych krajach stosuje się różne kryteria określające kogo można zaliczyć do grona bezrobotnych.

• W Polsce przyjmuje się, że są to osoby, które

1. Zarejestrowały się we właściwym dla miejsca zamieszkania powiatowym urzędzie pracy,

2. Ukończyły 18 lat,

3. Nie ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni),

4. Nie nabyły prawa do emerytury,

5. Nie są właścicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego,

6. Nie uczą się w szkołach różnego typu,

Ta część społeczeństwa, która znajdując się w wieku produkcyjnum i będąc zdolną do pracy, jest zaliczana do całkowiych zasobów siły roboaczej w danym kraju w określonym czasie.

Do grona zatrudnionych zalicza się:

• Wszystkich tych, którzy są pracownikami najemnymi oraz tych, którzy są właścicielami przedsiębiorstw własności indywidualnej.

Do grona bezrobotnych będzie się zaliczać:

• Tę część zasobów siły roboczej, która poszukuje pracy,

• Bezrobocie = zasoby siły roboczej - zatrudnieni.

Zmiany w poziomie bezrobocia zależą od:

• Zmian w zasobach siły roboczej,

• Zmian w rozmiarach zatrudnienia.

Zmiany w zasobach siły roboczej wynikają z:

• Rachunku dopływu i odpływu ludności do oraz z grona osób aktywnych zawodowo.

Podstawowym źródłem dopływów są :

• Absolwenci różnego typu szkół zwiększają zasoby nie tylko ilościowo, lecz także stanowią zmianie ich struktury z punktu widzenia określonych kwalifikacji.

• Kolejnym źródłem są osoby, które nie były aktywne zawodowo, lecz w pewnym momencie z różnych powodów zdecydowały się na poszukiwanie pracy.

Podstawowymi kanałami odpływu są:

• Przechodzenie części zatrudnionych oraz poszukujących pracy w stan spoczynku (emerytury, renty inwalidzkie),

• Dobrowolna rezygnacja z dalszego zatrudnienia ze starań o poszukiwanie pracy,

• W wielu krajach, także w Polsce istotną przyczyną zmniejszania się grupy osób aktywnych zawodowo jest emigracja.

Zmiany w rozmiarach zatrudnienia wynikają z:

• Jego przyrostu, lub redukcji

• Nowe inwestycje w wyniku których tworzone są nowe miejsca pracy - przy danym poziomie nakładów inwestycyjnych ilość tych miejsc zależeć będzie od rodzaju zastosowanej techniki produkcji.

• Podstawową przyczyną redukcji rozmiarów zatrudnienia jest ograniczanie rozmiarów produkcji w okresie recesji gospodarczej.

Rodzaje bezrobocia

• Bezrobocie klasyczne,

• Bezrobocie strukturalne,

• Bezrobocie frykcyjne,

• Bezrobocie przymusowe,

• Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne),

• Sezonowe,

• Dobrowolne,

• Naturalne.

Bezrobocie klasyczne występuje ono wówczas, gdy płace utrzymywane są na poziommie wyższym od poziomu równowagi na rynku pracy.

Bezrobocie strukturalne wynika ze zmian w strukturze gospodarki narodowej sprawiających, że pewne przedsiębiorstwa lub nawet całe gałęzie gospodarki przestają istnieć, a pojawiają się nowe.

Bezrobocie frykcyjne jest ono wynikiem nie dopasowań na rynku pracy, w rozumieniu braku na nim równowag cząstkowych. Występuje ono także wtedy, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie wymagające podobnych kwalifikacji.

Bezrobocie przymusowe rozumiemy jako taką sytuację na rynku pracy, kiedy to część siły roboczej gotowa jest podjąć pracę za obowiązującą płacę oraz akceptuje pozostałe warunki pracy, a mimo to nie może znaleźć zatrudnienia

Przyczyną bezrobocia przymusowego jest niedostateczny popyt globalny na rynku towarowym (popyt konsumpcyjny oraz popyt inwestycyjny).

Bezrobocie cykliczne to sytuacja, w której spadek globalnego popytu powoduje spadek produkcji i zatrudnienia. Wynika ono z niedostosowania płac i cen do zmniejszonego popytu joł.

Bezrobocie sezonowe dotyczy osób wykonujących prace charakteryzujące się sezonowością (np. Budownictwo, sadownistwo). Osoby te, o ile nie mają innej możliwości pracy, pozostają okresowo bez pracy.

Metody pomiatu bezrobocia

W praktyce statystycznej stosuje się kilka podstawowych metod obliczania bezrobocia. Obejmują one:

• Rejestrację bezrobotnych przez urzędy pracy,

• Rejestrację osób ubiegających się o zasiłki dla bezrobotnych

• Badania ankietowe reprezentacyjnej grupy ludności,

• Najbardziej znaną metodą jest metoda badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL)

Od 1992 r. Znajduje ona zastosowanie w Polsce, gdzie jest znana pod nazwą badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) [sorry za chujową składnię, ale nie mam czasu przerabiać, peace out.]

Zgodnie z definicją przyjętą w BAEL, do kategorii bezrobotnych zaliczone są osoby w wieku 15 lat i więcej, które spełniają jednocześnie następujące warunki:

• Nie pracowały w okresiebadanego tygodnia, tzn. Nie wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracy przynoszącej zarobek lub dochód bądź też nie miały formalnie pracy jako pracownicy najemni względnie pracujący na własny rachunek,

• Aktywnie poszukiwały pracy w ciągu ostatnich czterech tygodni,

• Były zdolne i gotowe podjąć pracę w tygodniu badanym i następnym,

Zasób pracy

Zasób pracy = liczba osób pracujących + liczba osó bezrobotnych

Możliwe jest również obliczenie stopy bezrobocia rozumianej jako odsetek osób bezrobotnych należących do zasobu pracy.

Stopa bezrobocia = liczba bezrobotnych / zasób pracy x 100

Współczynnik aktywności zawodowej

To odsetek osób aktywnych zawodowo (pracujących i bezrobotnych) w populacji ludzi pełnoletnich.

Współczynnik aktywności zawodowej = zasób pracy / osoby pełnoletnie x 100

Populacja osó pełnoletnich = zasób pracy + bierni zawodowo

Współczynnik ten informuje o tym, jaka część populacji danego kraju zdecydowała się na obecność na rynku pracy.

Przykład

W 2009 r liczba osób pracujących wynosiła 28,4 mln, natomiast za bezrobotnych uznano 1,4 mln ludzi. Wielkość zasobu pracy = 28,4 mln + 1,4 mln = 29,8 mln

Natomiast stopa bezrobocia = 1,4/29,8 x 100 = 4,7%

Jeżeli liczba osób pełnoletnich wynosi 47,4 mln, to współczynnik aktywności zawodowej = 29,8 / 47,4 x 100 = 62,9%

Wnioski


W 2009 roku blisko 2/3 pełnoletnich zawodowo, a 4,7% aktywnych zawodowo pozostawało bez pracy.

EKONOMICZNE I SPOŁECZNE SKUTKI BEZROBOCIA

Poł poł poł !!!

Ekonomiczne skutki bezrobocia

• Przejawiają się w kosztach wynikających z

• Różnicy pomiędzy tym, co bezrobotny mógłby wyprodukwać, gdyby pracował, a sytuacją kiedy pozostaje bez pracy,

• Podstawowym makroekonomicznym skutkiem bezroboica jest utrata produkcji wynikająca z niepełnego wykorzystania siły roboczej

• Pozostawania w stanie bezczynności maszyn i urządzeń na nieobsadzonych stanowiskach pracy,

• Obniżonego popytu bezrobotnych na środki konsumpcji - zasiłek dla bezrobotnego jest przecież niższy od przeciętnej płacy.

• Konieczności wydatkowania środkó finansowych na zasiłki dla bezrobotnych przy danych zasobach budżetu państwa przeznaczanie ich na ten cel oznacza konieczność uszczuplenia tych środków na inne ważne cele (np. Na rozbudowę infrastruktury)

• Źródłem finansowania tego typu wydatków na podatki pobierane od pracujących w gospodarce. Zbyt wysokie podatki mogą stanowić antybodziec do wzrostu produkcji i zmniejszyć aktywność w gospodarce

• Konsekwencją tego może być dalszy wzrost bezrobocia i napięcia społeczne.

Społeczne skutki bezrobocia

• Wiązą się z powstawaniem tzw.

• Nowego ubóstwa

• Brakiem szans na awans społeczny,

• Powstanie tzw. Nowego ubóstwa pociąga za sobą - szczególnie w krajach, gdzie dotychczasowy poziom życia jest i tak już niski - konsekwencje w postaci:

1. Braku środków na właściwe odżywianie co może pociągnąć za sobą obniżenie przeciętnego okresu życia wzrost śmiertelności niemowląt, spadek kondycji fizycznej i psychicznej młodzieży

2. Braku środków finansowych na kupno mieszkania oraz jego wyposażenie, co naturalnie zakłóca tok życia rodziny i uniemożliwia właściwie jej funkcjonowanie.

3. Braku środków finansowych na uczestnictwo w życiu kulturalnym, co wpłynie na duchowe zubożenie społeczeństwa.

4. Wzrost rozmiarów tych form patologii społecznych, któ®e wynikają między innymi z ubóstwa (np. Kradzieży, prostytucji).

Brak szans na awans społeczny prowadzi do:

1. Spadku aktywnego uczestnicywa w życiu społecznym, co może stanowić realne zagrożenie dla rozwoju procesu demokracji w danym kraju

2. Braku motywacji do zdobywania kwalifikacji i ich dalszego pogłębiania

3. Wzrostu rozmiarów tych form patologii społecznych, które wynikają z braku realnych perspektyw (np. Alkoholizm, narkomania)

Wzrost zagrożenia ryzykiem utraty miejsca pracy pociąga za sobą

• Pogorszenie pozycji zatrudnionych wobec pracodawców w zakresie płac,

• Dobrowolne rezygnowanie pracowników z niektórych uprawnień (np. Zwolnień lekarskich w sytuacjach rzeczywistej choroby) w obawie przed utratą pracy

• Wymienienie wszystkich negatywnychc skutków bezrobocia jest niemożliwe

• Bezrobocie wywiera również skutki pozytywne, jeżeli prowadzi do zachowania elastyczności podaży siły roboczej, umacniania dyscypliny pracy podwyższania kwalifikacji oraz hamowania nadmiernego wzrostu płac.

Przyczynu bezrobocia

• Znajomość przyczyn bezrobocia jest istotnym elementem w analizie zjawiska bezrobocia. Przyczyny mogą być różne.

• Począwszy od indywidualnych decyzji (tzw. Bezrobocie dobrowolne),

• Uwarunkowanie makroekonomiczne, wynikające z określonego w danym momencie stanu gospodarki

• W każdym kraju wielkość bezrobocia oraz przyczyny jego powstania mogą się różnić.

• Zależy to od nie tylko stanu gospodarki, ale również od tego, w jakiej sytuacji ekonomicznej, czy politycznej znajduje się dany kraj

Przyczyny bezrobocia w Polsce w okresie transformacji systemowej gospodarki to:

• Zmiana gospodarki z centralnie planowanej na rynkową, a w związku z tym odejście od modelu pełnego zatrudnienia,

• Recesja gospodarcza w początkowym okresie transformacji gospodarczej spowodowała ograniczenie produkcji, co w konsekwencji doprowadziło do zmniejszenia zatrudinenia,

• Szybsze tempo likwidowania sektora uspołecznionego niż rozwój sektora prywatnego

• Opóźnienie w rozwoju gospodarczym całych regionów, zwłaszcza tzw. Ściany wschodniej,

• Prywatyzacja: zatrudnienie w prywatnych firm ulega z reguły redukcji,

• Restrukturyzacja gospodarki - zmiana struktury gospodarczej,

• Zniesienie bądź osłabienie barier celnych na pozątku transformacji spowodowało tzw. „zalanie” Polski zagranicznymi towarami, które stanowiły dużą konkurencję dla towarów polskich

Forma łagodzenia i sposoby przeciwdziałania bezrobociu

• Aby podjąć skuteczne działania w walce z bezrobociem, należy odpowiedzieć na następujące pytania:

• Ilu jest bezrobotnych?

• Kim są bezrobotni?

• Jak długo trwa okres bez pracy?

• Jaka jest przyczyna bezrobocia?

1. Instrumenty polityki rządu w walce z bezrobociem o interesy pracowników musi zadbać państwo (rząd RP). Rząd powinien w peirwszej kolejności starać się ograniczyć bezrobocie oraz następnie, w nie mniejszym stopniu, powinny to robić samorządy lokalne.(ważna jest właściwa współpraca samorządu z inwestorami)

Działania rządu:

• Ograniczenie biurokracji związanej z otwieraniem nowych firm,

• Wspieranie drobnych i średnich przedsiębiorstw,

• Polityka proexportowa państwa prowadząca do zwiększenia produkcji i zatrudnienia,

• Skracanie czasu pracy, upusty w podatkach dla pracodawców uruchamiających nowe stanowiska pracy itp.

Działania samorządów

• Przyciąganie kapitału (głównie zagranicznego),

• Stawianie na drobne i średnie przedsiębiorstwa oraz współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami,

• Stwarzanie dogodnych warunków do rozwoju firm na swoim terenie,

• Walka z odpływem ludzi na zachód powinna przybrać w konkretnym wymiarze : to nie robotnicy powinni wyjeżdżać do np. Niemiec, a zakłady pracy z udziałem niemieckiego kapitału powinny się instalować w Polsce.

Działania bezrobotnych:

• Muszą być bardziej elastyczni, chętniej korzystać z kursów kwalifikacyjnych,

• Muszą uczyć się nowego zawodu, dzisiaj nie ma już pracy dla osób niewykwalifikowanych.

2. Polityka makroekonomiczna i mikroekonomiczna

1. Polityka makroekonomiczna polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków budżetowych) i pieniężnych (stopy procentowej, podaży pieniądza) do oddziaływania na rozmiary agregatywnego popytu na towary.

Do makroekonomicznych środków przeciwdziałania bezrobociu należą:

• Zahamowanie procesu likwidacji miejsc pracy,

• Stymulowanie inwestycji,

• Promowanie eksportu i optymalizacja importu,

• Obniżenie podatków i stóp procentowych,

• Obniżenie obciążeń składkowych (FUS),

• Dostęp do chłonnych rynków zbytu.

2. Polityka mikroekonomiczna obejmuje zespół instrumentów mających na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz redukcję bezrobocia w określonych grupach siły roboczej. Polityka ta nastawiona jest przede wszystkim na zmniejszenie bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego.

Wśród jej instrumentów należy wymienić:

1. Publiczne programy zatrudnienia polegające na tworzeniu przez państwo dodatkowych miejsc pracy dla określonych grup bezrobotnych,

2. Polityka subsydiowana zatrudnienia, polegająca na udzielaniu subsydiów tym przedsiębiorstwom, które utworzą nowe miejsca pracy,

3. Istotną rolę odgrywają organizowane przez państwo szkolenia zawodowe , umożliwiające bezrobotnym zdobywanie i zmianę kwalifikacji zawodowych.

4. Rozwijane są usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy, zwłaszcza dotyczące udzielania informacji o wolnych miejscach pracy,

AKTYWNA I PASYWNA POLITYKA PAŃSTWA

1. Aktywna polityka rządowa przejawiająca się m.in. w organizowaniu prac interwencyjnych, publicznych i sezonowych. Bezrobotni uczestniczą np. W budowie, czy porządkowaniu dróg, ulic, parków, budynków publicznych, a jednocześnie dają pracę

2. Organizowanie kursów dokszatłcających lub zmieniających kwalifikacje,

3. Udzielanie pożyczek na rozpoczęcie przez bezrobotnych własnej działalności,

4. Organizację zatrudnienia u pracodawców zagranicznych,

Pasywna polityka państwa

Na rynku pracy obejmuje różnorodne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych.

Należy tu wymienić:

• Zasiłki dla bezrobotnych,

• Jednorazowe odzskodowania dla osób zwalniających z pracy,

• Dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę,

• Promowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin

RYNEK PIENIĘŻNY

Rynek pieniężny to cały zespół instytucji i mechanizmów ekonomicznych, za pomocą których transakcje są realizowane i kształtuje się wysokość stopy procentowej.

Rynek finansowy

To abstrakcyjny obszar, gdzie następuje zetknięcie popytu i podaży na kapitały pieniężne

Rynek finansowy dzieli się na:

• Rynek pieniężny i kredytowy o charakterze krótkoterminowym,

• Rynek kapitałowy lub inwestycyjny obejmujący kapitały długoterminowe,

• Istnieją rónież międzynarodowy rynek pieniężny, rynek walutowy, rynek papierów wartościowych i inne.

PIENIĄDZ

Czym jest pieniądz?

Jest w gospodarce zbiorem aktywów, którymi ludzie regularnie posługują się, aby kupować dobra i usługi od innych ludzi.

Pieniądz jest to środek wymiany i musi spełniać 3 cechy:

1. Płynność - nie potrzebuje procesu transformacji, może zostać użyty bezpośrednio do regulowania zobowiązań poprzez przekazanie gotówki.

2. Zamienność.

3. Uniwersalność - to wiarygodność do pieniądza przez daną grupę społeczną, (jest powszechnie akceptowanym ś®odkiem wymiany).

W gospodarce pieniądz spełnia 3 funkcje - środek wymiany, jednostka rozliczeniowa, środek przechowywania wartości.

Łącznie te 3 funkcje pieniądza odróżniają go od innych aktywów w gospodarce, takich jak akcje, obligacje, nieruchomości i dzieła sztuki.

Środek wymiany (medium of exchange)

• Pieniądz pełni funkcję środka wymiany w transakcjach kupna-sprzedaży(środka cyrkulacji) wówczas, gdy sprzedawca za towar przekazany nabywcy otrzymuje natychmiast zapłatę w pieniądzu.

Jednostka rozliczeniowa (unit of account)

• Inaczej jest jednostka rozrachunkowa - czyli środkiem regulowania zobowiązań, które wynikają nie tylko z tytułu obrotu towarowego, ale i ze wszystkich innych dokonywanych świadczeń.

Środkiem przechowywania wartości

• Inaczej tezauryzacja, czyli przechowywanie mające na celu wykorzystanie go do dokonania zakupów w przyszłościu.

• W obecnych czasach bardzo znaczącą jest też funkcja pieniądza jako miernika wartości, która określa po prostu wartość towaru, np. 1kg mąki=2 zł

• Pieniądze niektórych krajó np. Dolar USA, funt brytyjski, jen Japoński czy Euro mogą pełnić funkcję pieniądza światowego.

Rodzaje pieniądza

• Pieniądz nie od zawsze posiadał taką formę jak w dzisiejszych czasach najwcześniej był stosowany towarowy.

Kasa występuje w postaci

1. Gotówkowej, czyli znaków pieniężnych występujących:

• W postaci biletów (banknotów) banku centralnego,

• W postaci bilonu (biblon metalowy),

• W postaci monet,

2. Bezgotówkowej, czyli pieniądza występującego w postaci:

• Zapisów (depozytów) na rachunkach w banku centralnym,

• Zapisów (depozytów) na rachunkach w pozostałych bankach

• Bilety (znaki pieniężne) emitowane są przez bank centralny, który posiada na to prawo wyłączność, na obszarze kraju w którym występują, są zawsze prawnym środkiem płatniczym.

INFLACJA

Wzrost ogólnego poziomu cen na wszystkie dobra i usługi.

Tempo inflacja - 5% - pełzająca, 5-10% , 10-100% galopująca, 100% i więcej hiperinflacja

Inflacja popytowa, kosztowa, strukturalna,

POLITYKA PRZECIWDZIAŁANIA INFLACJI

• Walka z inflacją należy do głównych zadań każdego rządu.

• Narzędzie polityki antyinflacyjnej jest określone przez źródła inflacji.

1. Jeżeli przyczyną inflacji jest wzrost zagregowanego popytu, to rząd może zastosować odpowiednie działania prowadzone w ramach polityki monetarnej i fiskalnej,

Polityka Monetarna

Jest rodzajem polityki gospodarczej, której celem jest kształtowanie podaży pieniądza w gospodarce.

• Działania antyinflacyjne w ramach tej polityki będą zmierzały do obniżeia tempa wzrostu podaży pieniądza w obiegu, np. Poprzez podniesienie stopy procentowej, czy sprzedaży papierów wartościowych na otwartym rynku.

• Odpowiedzialnym za prowadzenie polityki monetarnej w Polsce jest Prezes NBP

Polityka Fiskalna

• Jest rodzajem polityki gospodarczej obejmującej zmiany podatków, wydatków rządowych oraz wielkości transferów. Celem tej polityki jest wywieranie wpływu na poziom zagregowanego popytu w gospodarce

• Działania polityki fiskalnej w walce z inflacją popytową polegają przede wszystkim na zwiększeniu podatków i zmniejszeniu zbędnych wydatków rządowych

• Odpowiedzialnym za prowadzenie polityki fiskalnej w Polsce jest Minister Finansej.

• Podwyższenie podatków zmniejsza dochód do dyspozycji ludności prowadząc do zmniejszenia zagregowanego popytu,

• Ograniczenie wydatków rządowych bezpośrednio wpływa na zmniejszenie wydatków całkowitych w gospodarce, co prowadzi również do zmniejszenia zagregowanego popytu.

• Polityka fiskalna jest uważana za mniej skuteczną od montarnej ze względu na to, iż zmiany muszą być wprowadzane ustawowow (ustawą budżetową zatwierdza parlament)

Do innych metod walki z inflacją należy:

• Kontrola cen - płac i innych dochodó przez państwo w ramach polityki dochodowej,

• Przełamywanie trudności w osiąganiu porozumień między konkurencyjnymi grupami społecznymi, które walczą o wyższe płace lub ceny wytwarzanych przez nie produktów (górnicy, rolnicy)

• Zwiększenie mobilbości siły roboczej, rozwijanie biur, pośrednictwa pracy, a nawet ograniczanie zasiłków dla nierobów - oddziaływanie na podażową stronę gospodarki, poprzez stymulowanie zatrudnienia i poziomu produkcji.

• Przeprowadzenie reformy pienięznej ( w przypadku hiperinflacji) z wymienialnością starych pieniędzy na nowe w ograniczonej tylko ilości,

• Zwiększeniem konkurencyjności - między przedsięborstwami poprzez administracyjne rozbijanie monopoli,

2. Inflacja mająca swe źródło w rosnących kosztach produkcji musi być zwalczana głównie poprzez tworzenie odpowiedniego otoczenia infrsrtrukturalnego, pozwalającego na sprawniejsze funkcjonowanie prywatnych przedsiębiorstw, tworzenie warunków do rzwoju konkurencji, oraz prawidłowe kształtowanie kursów walut.

INFLACJA A BEZROBOCIE

Środki zastosowane dla przeciwdziałania bezrobociu niestety nakręcają inflację, przyczyniając się do wzrostou popytu.

Związek pomiędzy tymi dwoma zjawiskami nie jest jednoznacznie postrzegany w teorii ekonomii,

Neokeynesiści opierając się o tzw. Krzywa Philipsa wykazuje ona wysoki stopień zależności między tymi wielkościami.

Niskiej stopie inflacji towarzyszy wysoka stopa bezrobocia, natomiast przy wysokiej stopie inflacji występuje stosunkowo niska stopa bezrobocia.

Kształt krzywej Phillipsa sugeruje, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji, a niższym bezrobociem, lub odwrotnie. Jest to wybó® na zasadzie „oko za oko”

Jeżeli państwo pragnie zmniejszyć bezrobocie, musi zwiększyć wydatki, złagodzić restrykcje finansowe, aby ułatwić dostęp do taniego pieniądza i zwiększyć skłonność do inwestowania. Te działania sprzyjają nakręcaniu inflacji.

Jeśli państwo pragnie ograniczyć inflację, musi zwiększyć dyscyplinę wydatków budżetowych, zaś bank centralny, a za nim banki komercyjne zaczynają prowadzić restrykcyjną politykę pieniężną. A prowadzą z koleji do recesji gospodarczej i wzrostu bezrobocia typu koninkturalnego.

DEFLACJA. STAGFLACJA, SLUMPFLACJA

Deflacja jest odwrotnością inflacji i polega ona na utrzymującym się spadku pozioimu cen towarów i czynników produkcji

Stagflacja to pojęcie powstałę w wyniku połączenia dwóch terminów: stagnacja i inflacja, oznacza ona taki stan koniunktury, w którym równocześnie ma miejsce i stagnacja i inflacja(czyli wysoka inflacja towarzyszy dużemu bezrobociu).

Slumpflacja- mamy do czynienia zarówno z inflacją, jak i ze spadkiem produkcji

BUDŻET PAŃSTWA

To WYDATKI I DOCHODY

Pojęcie i funkcje budżetu państwa:

• Jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.




Materiał pobrany ze strony zrzeszającej studentów www.wsb2.pl

Przetwarzane, wyklepywane, spisywane, wysłuchiwane przez: Filip Łukasik [e-mail] Page 24

---