Zespół autorski:

Paweł SULIK, Jan MATRAŚ – Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych ITB

Zbigniew MUSIELAK, Zofia LASKOWSKA, Marek ŁUKOMSKI – Zakład Badań Ogniowych ITB

Anna IŻEWSKA, Marek NIEMAS – Zakład Akustyki ITB

Robert GERYŁO – Zakład Fizyki Cieplnej, Instalacji Sanitarnych i Środowiska ITB

CECHY SZCZEGÓLNE DRZWI I BRAM

1. Wprowadzenie

Drzwi oraz bramy należą do grupy wyrobów budowlanych, które można podzielić na dwie podstawowe kategorie:

• wyroby bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności,

• wyroby z właściwościami dotyczącymi odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

Z podziałem tym związany jest system poświadczenia (oceny) zgodności (AoC), który z kolei jest konsekwencją wymagań podstawowych wynikających pierwotnie z Dyrektywy 89/106/EWG (CPD)¹ [1]. Wymienione wyroby z właściwościami „ogniowymi/dymowymi” zaliczane są do 1 systemu poświadczenia zgodności.

Dla większości wyrobów obejmujących pierwszą wymienioną kategorię zostały wydane zharmonizowane normy europejskie, tzw. normy wyrobu:

• PN-EN 14351-1+A1:2010 Okna i drzwi -- Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne -- Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności [2];

• PN-EN 13241-1:2006 Bramy – Norma wyrobu – Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczącej odporności ogniowej lub dymoszczelności [3],

w których to dokumentach wymieniono właściwości eksploatacyjne i wymagania specjalne stawiane tym wyrobom oraz normy badawcze, które podają metody badań i sprawdzeń tych właściwości, co w sposób jednoznaczny określi jakimi cechami będą się one charakteryzować. Brak jest natomiast normy europejskiej, dla drzwi wewnętrznych (wejściowych do lokali i wewnątrzlokalowych). Dla tego typu wyrobów dokumentem odniesienia jest aprobata techniczna, dla której jednym z dokumentów określających zakres badań, a więc cech jakie muszą posiadać drzwi wewnętrzne jest m.in. dokument Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych (ZUAT-15/III.16/2007 Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego stosowania oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności [4]).

Dla drugiej wymienionej kategorii wyrobów charakteryzujących się właściwościami „ogniowymi” brak jest obecnie obowiązujących europejskich dokumentów normatywnych, w związku z czym podstawą jest aktualna aprobata techniczna oraz certyfikat zgodności. Dotyczy to zarówno bram jak i drzwi. Należy pamiętać, że wyroby te o dodatkowych, szczególnych cechach muszą spełnić wymagania norm [2] lub [3] bo w rzeczywistości, są przede wszystkim użytkowane w normalnej sytuacji projektowej, a cechy dodatkowe np. „ogniowe” mają szansę zaistnieć wyłącznie w akcydentalnej sytuacji projektowej do jakiej zalicza się pożar. Biorąc to pod uwagę, aprobaty techniczne odpowiednio odnoszą się do wymagań [2] i [3] oraz dodatkowo do zagadnień odporności ogniowej i/lub dymoszczelności zgodnie z PN-EN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków -- Część 2: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej [5]. Z informacji uzyskanych z Komitetu Technicznego zajmującego się tą tematyką wynika, że prace nad normą dotyczącą bram i drzwi z właściwościami „ogniowymi” jest na tyle zaawansowany, że należy się spodziewać wprowadzenia odpowiedniego dokumentu normalizacyjnego² w drugiej połowie 2012 r., co powinno całkowicie ujednolicić wymagania stawiane tego typu elementom. Jest to o tyle istotne, bo na rynku obowiązują już europejskie normy bezpośrednio związane z tymi zagadnieniami np. PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwierane okna z właściwościami odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja [6], która dotyczy szczegółowych wymagań i klasyfikacji niezbędnych do wyznaczenia właściwości dotyczących odporności ogniowej, dymoszczelności i trwałości funkcji samoczynnego zamykania w odniesieniu do drzwi, bram i otwieranych okien.

Z uwagi na nieco odmienne wymagania dotyczące drzwi i bram, oraz w wielu przypadkach inne dokumenty normatywne, rozdzielono te dwa wyroby i opisano je oddzielnie. Należy przy tym mieć na uwadze fakt, że część cech np. odporność ogniowa, izolacyjność akustyczna w obydwu przypadkach są określane w bardzo zbliżony sposób.

2. Drzwi – cechy szczególne

Wymagania stawiane drzwiom zewnętrznym zestawiono poniżej. Część cech dotyczy również drzwi wewnętrznych. Należy pamiętać, że część badań dla drzwi zewnętrznych, w których potwierdza się posiadanie przez drzwi cechy szczególnych należy do wstępnych badań typu (ITT)³, pozostałe zaś cechy należą do grupy cech dodatkowych. Z uwagi na mnogość wymienionych poniżej właściwości, szerszemu omówieniu poddano wyłącznie wybrane cechy, w sposób szczególny wyróżniające wyrób.

► Odporność na obciążenie wiatrem – drzwi zewnętrzne klasyfikuje się w 6 klasach w zależności od wartości przenoszonego ciśnienia próbnego oraz w 3 klasach w zależności od ugięcia ramy.

Tablica 1 – klasy odporności na obciążenie wiatrem drzwi zewnętrznych

Klasa	1	2	3	4	5	Exxx
Ciśnienie próbne, Pa	400	800	1200	1600	2000	>2000

Klasa	A	B	C
Ugięcie ramy	≤ 1/150	≤ 1/200	≤ 1/300

► Wodoszczelność – drzwi zewnętrzne są badane dwoma metodami: „A” – dla drzwi całkowicie wystawionych na działanie czynników zewnętrznych i metoda „B” – dla drzwi częściowo osłoniętych (pod „daszkiem”) przed działaniem czynników zewnętrznych i klasyfikuje się w stosunku do wartości uzyskanego ciśnienia próbnego, przy którym nie wystąpiły przecieki wody.

Tablica 2 – klasy wodoszczelności drzwi zewnętrznych

Klasa	1 A	2 A	3 A	4 A	5 A	6 A	7 A	8 A	9 A	Exxx
Drzwi nieosłonięte Ciśnienie próbne, Pa	0	50	100	150	200	250	300	450	600	>600

Klasa	1 B	2 B	3 B	4 B	5 B	6 B	7 B
Drzwi osłonięte Ciśnienie próbne, Pa	0	50	100	150	200	250	300

► Substancje niebezpieczne - drzwi zewnętrzne muszą spełnić wymagania określone w krajowych regulacjach prawnych.

► Odporność na uderzenie – drzwi zewnętrzne o konstrukcji szkieletowej przeszklone lub wypełnione nieprzejrzystymi „panelami” klasyfikuje się w zależności od wysokości spadania ciała badawczego („opon” o masie 50 kg).

Tablica 3 – klasy odporności na uderzenia

Klasa	1	2	3	4	5
Wysokość spadania, mm	200	300	450	700	950

► Nośność urządzeń zabezpieczających – skrzydło drzwiowe wyposażone w ogranicznik ruchu, np. tzw. „stopkę”, powinno zachowywać swoje położenie po przyłożeniu obciążenia działającego w miejscu i kierunku najbardziej niekorzystnym..

► Wysokość i szerokość – producent powinien zapewnić wartości deklarowane wymiarów i kształtów drzwi.

► Zdolność do zwolnienia – w przypadku drzwi zewnętrznych należy spełnić postanowienia norm, które odnoszą się do zamknięć antypanicznych na drogach ewakuacyjnych.

► Przenikalność cieplna – w przypadku drzwi zewnętrznych należy sprawdzić, czy spełniona jest deklarowana przez producenta wartość współczynnika przenikania ciepła U_D, W/m²∙K, która, w przypadku sprawdzania cząstkowych wymagań energetycznych, musi być mniejsza od wartości zamieszczonej w [7], wynoszącej 2,6 W/(m²∙K) w odniesieniu do drzwi zewnętrznych do budynku mieszkalnego i zamieszkania zbiorowego, budynku użyteczności publicznej oraz budynków produkcyjnych, magazynowych i gospodarczych. Jest to jedna z istotniejszych cech, chociażby dlatego że ustalono dla tego parametru wartości graniczne w aktach prawnych.

Wartość współczynnika przenikania ciepła można ustalić dwoma metodami: obliczeniową zgodnie EN ISO 10077-1 [8] oraz EN ISO 10077-2 [9] lub metodą badawczą, nieniszczącą wg EN ISO 12567-1 [10] i EN ISO 12567-2 [11], wykorzystującą tzw. stanowisko „hot box”. Metoda badawcza daje wyniki rzeczywiste, podczas gdy w metodzie obliczeniowej wynik uzyskuje się w zależności od danych przyjętych do obliczeń, np. współczynnika U pakietu szybowego.

► Właściwości związane z promieniowaniem – w przypadku drzwi zewnętrznych należy sprawdzić, czy spełniona jest deklarowana przez producenta wartość współczynnika przenikania promieniowania słonecznego „g” oraz wartość przenikalności światła _v.

► Przepuszczalność powietrza – drzwi zewnętrzne klasyfikuje się w 4 klasach w zależności od ilości powietrza przenikającego przez wyrób przy zadanym ciśnieniu w stosunku do powierzchni wyrobu (m³/h∙m²) i długości przylgi (m³/h∙m).

Tablica 4 – klasy przepuszczalności powietrza

Klasa	1	2	3	4
Maksymalne ciśnienie próbne, Pa	150	300	600	600
Referencyjna przepuszczalność powietrza przy 100 Pa m^3/h∙m^2 | m^3/h∙m	50 | 12,50	27 | 6,75	9 | 2,25	3 | 0,75

► Siły operacyjne – drzwi klasyfikuje się w 4 klasach w zależności od wartości sił i momentów sił potrzebnych do otwarcia i zamknięcia.

Tablica 5 – klasy sił operacyjnych

Klasa	1	2	3	4
Max. siła zamykająca lub siła rozpoczynająca poruszenie [N]	75	50	25	10
Okucia poruszane ręcznie: - Max. moment siły [Nm] - Max. siła [N]	10 100	5 50	2,5 25	1 10
Okucia poruszane palcami: - Max. moment [Nm] - Max. siła [N]	5 20	2,5 10	1,5 6	1 4

► Wytrzymałość mechaniczna - drzwi klasyfikuje się w 4 klasach w badaniach:

• Odporności na obciążenie statyczne pionowe,

• Wytrzymałości na skręcanie statyczne,

• Odporności na uderzenia ciałem miękkim ciężkim,

• Odporności na uderzenia ciałem twardym.

Klasą wynikową jest najniższa klasa wyłoniona z tych czterech badań.

Tablica 6 – klasy wytrzymałości mechanicznej

Klasa	1	2	3	4
Odporność na obciążenie statyczne pionowe [N]	400	600	800	1000
Wytrzymałość na skręcanie statyczne [N]	200	250	300	350
Odporność na uderzenia ciałem miękkim ciężkim [J]	30	60	120	180
Odporność na uderzenia ciałem twardym [J]	1,5	3	5	8

► Wentylacja - drzwi zewnętrzne muszą spełnić deklarowane wartości w zakresie:

• Eksponenta przepływu powietrza n;

• Charakterystyki przepływu K;

• Natężenia przepływu powietrza.

► Kuloodporność – drzwi zewnętrzne klasyfikuje się w 8 klasach.

Tablica 7 – klasy kuloodporności

Klasa

FB1

FB2

FB3

FB4

FB5

FB6

FB7

FSG

► Odporność na wybuch – drzwi zewnętrzne klasyfikuje wg dwóch parametrów: rury uderzeniowej oraz próby poligonowej (tablica 8).

Tablica 8 – klasy odporności na wybuch

Rura uderzeniowa

EPR1

EPR2

EPR3

EPR4

Próba poligonowa

EXR1

EXPR2

EXR3

EXR4

EXR5

► Odporność na wielokrotne zamykanie i otwieranie – drzwi zewnętrzne klasyfikuje wg liczby wykonanych cykli otwieranie-zamykanie w ośmiu klasach. Cecha ta jest niezwykle istotna z uwagi na trwałość oraz właściwe funkcjonowanie drzwi i powinna być dobierana zgodnie z rzeczywistym przeznaczeniem drzwi.

Tablica 9 – klasy odporności na wielokrotne otwieranie i zamykania

Klasa	1	2	3	4	5	6	7	8
Liczba cykli	5000	10000	20000	50000	100000	200000	500000	1000000

► Zachowanie się między różnymi klimatami – drzwi zewnętrzne klasyfikuje wg dopuszczalnego odkształcenia w zależności od przyjętego klimatu próbnego (a, b, c, d lub e) (tablica 10). Rodzaj próbnego klimatu jest dobierany m.in. w zależności od rodzaju materiału z którego są wykonane drzwi. Klimaty między sobą różnią się temperaturą, wilgotnością oraz czasem działania cykli i ich ilością.

Tablica 10 – klasy zachowania się drzwi miedzy klimatami

Dopuszczalne odkształcenie

1 (klimat)

2 (klimat)

3 (klimat)

► Odporność na włamanie – właściwość ta powinna być potwierdzona odpowiednim certyfikatem (lub świadectwem kwalifikacyjnym) świadczącym o klasie odporności na włamanie, uzyskanej na drodze badawczej. Badania powinny być przeprowadzone według znormalizowanych metod.

Norma PN-ENV 1627:2006 [12] wprowadza w zagadnienie odporności na włamanie, ocenia stopień zagrożenia budynków o różnych przeznaczeniach, wprowadza sześć klas odporności na włamanie, określa wymagania i podaje wartości obciążeń badawczych. Kolejne normy podają następujące metody badań okien, drzwi i żaluzji:

• PN-ENV 1628:2006 [13] podaje metodę badań obciążeniami statycznymi,

• PN-ENV 1629:2006 [14] podaje metodę badań obciążeniami dynamicznymi,

• PN-ENV 1630:2006 [15] podaje metodę badania z użyciem narzędzi oraz odpowiednie dla badanej klasy odporności zestawy narzędzi.

Ustanowienie tych norm jest usankcjonowaniem sytuacji normalizacyjnej w Polsce w zakresie badań drzwi i żaluzji pod względem odporności na włamanie.

Normą krajową opisującą metody badań odporności drzwi na włamanie była do niedawna norma PN-B-92270:1990 Elementy i segmenty ścienne metalowe. Drzwi o zwiększonej odporności na włamanie – klasy „C”. Wymagania i badania uzupełniające. Norma została wycofana 29.XII.2010 r. – bez zastąpienia.

Kryteria kwalifikacyjne odporności na włamanie drzwi, z uwzględnieniem rodzaju budynków oraz zakładanego wyposażenia i doświadczenia potencjalnego sprawcy próby włamania, z podziałem na sześć klas odporności, podaje wg [12] tablica nr 11.

Tablica 11. Kryteria kwalifikacyjne odporności okien i drzwi na włamanie

Klasa odporności	Zakładane wyposażenie i przygotowanie sprawcy próby włamania	Rodzaje budynków
A mieszkalne jedno- i wielorodzinne	B użyteczności publicznej i przemysłowe	C użyteczności publicznej i przemysłowe wysokiego ryzyka
„1”	Nieprzygotowana próba włamania przy użyciu siły fizycznej (kopnięcie, uderzenie pięścią, łokciem, barkiem), bez użycia narzędzi	okna i drzwi klasy „1” mogą być stosowane w miejscach, gdzie nie przewiduje się niebezpieczeństwa włamania
„2”	Nieprzygotowana próba włamania z użyciem przypadkowych narzędzi (obcęgi, wkrętak, klin)	niewielkie ryzyko	niewielkie ryzyko
„3”	Próba włamania z użyciem co najmniej dwóch wkrętaków i łomu	średnie ryzyko	średnie ryzyko
„4”	Przygotowana próba włamania z użyciem siekiery, młotka, piły, przecinaka oraz wiertarki z napędem akumulatorowym		niewielkie ryzyko	niewielkie ryzyko
„5”	Przygotowana próba włamania, poparta doświadczeniem, z użyciem elektronarzędzi (wiertarka, wyrzynarka, szlifierka kątowa) oraz młotka i przecinaka			średnie ryzyko
„6”	Przygotowana próba włamania, poparta uprzednimi doświadczeniami, z użyciem elektronarzędzi większej mocy (wiertarka, wyrzynarka, szlifierka kątowa) oraz młotka i przecinaka			wysokie ryzyko

W celu uzyskania właściwej klasy odporności na włamanie, wymagania stawiane są również poszczególnym składnikom wyrobów. Informację na temat tych wymagań zamieszczono poniżej.

Okucia (zawiasy, zamki, rygle itp.)

Okucia powinny być dostosowane do ciężaru własnego skrzydeł, obciążeń eksploatacyjnych oraz klasy odporności na włamanie (załącznik „C” normy [12]).

Okucia powinny być objęte Polskimi Normami lub aprobatami technicznymi wydanymi przez upoważnioną w tym zakresie jednostkę aprobacyjną.

Zgodność okuć z Polską Normą lub z aprobatą techniczną powinna być potwierdzona deklaracją zgodności wydaną przez producenta okuć lub certyfikatem zgodności wydanym przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji.

Oszklenie

Oszklenie powinno spełniać wymagania normy PN-EN 356:2000 [16]. Producent szyb zespolonych powinien posiadać dla swojego wyrobu aktualny certyfikat na znak bezpieczeństwa, wydany przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji. Oszklenie powinno być dostosowane do klasy odporności na włamanie.

Tablica 12. Dobór oszklenia

Klasa odporności wg PN-ENV 1627:2006	„1”	„2”	„3”	„4”	„5”	„6”
Klasa odporności oszklenia wg PN-EN 356:2000	bez wymagań	4	5	6	7	8

► Badanie odporności na obciążenia statyczne

Obiekt badań, w wyniku badania obciążeniami statycznymi działającymi prostopadle do powierzchni, nie powinien ulec zniszczeniu, umożliwiającemu wejście do przestrzeni chronionej. Miejsca przyłożenia obciążeń są pokazane w normie [13]. Odkształcenia trwałe w miejscach obciążeń nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 13.

Tablica 13. Wartości obciążeń statycznych i dopuszczalne odkształcenia trwałe

Klasa odporności	1 i 2^1			3				4				5 i 6^1
	obciążenie	ugięcie	przyrząd	obciążenie	ugięcie	przyrząd	obciążenie		ugięcie	przyrząd	obciążenie		ugięcie	przyrząd
Obciążenie w miejscach:	kN	mm	nr	kN	mm	nr	kN		mm	nr	kN		mm	nr
F1 naroża wypełnień	3	8	1^3	6	8	1	10		8	1	15		8	1
F2 pomiędzy punktami ryglowania	1,5	30	1/2	3	20	1/2	6		10	1/2	10		10	1/2
F3 w punktach ryglowania	3/6^2	10	1/2	6	10	1/2	10		10	1/2	15		10	1/2
^1Badania obciążeniami statycznymi i dynamicznymi są identyczne w klasach 1 i 2 oraz 5 i 6. Różnica występuje w badaniu z zastosowaniem narzędzi. ^2Dla obiektu badań wyposażonego w system wielopunktowego ryglowania lub zamek główny i dodatkowy należy w klasach 1 i 2 stosować obciążenie F3 wynoszące 3 kN. Jeżeli obiekt badań ma tylko jeden zamek należy w klasach 1 i 2 stosować obciążenie 6 kN. ^3Aby uniknąć rozbicia oszklenia należy w klasie 1 zastosować drewnianą przekładkę o wymiarach 300 mm x 300 mm, włożoną pomiędzy oszkleniem a elementem wywierającym nacisk statyczny.

► Badanie odporności na obciążenia dynamiczne

Obiekt badań, w wyniku badania obciążeniami dynamicznymi działającymi prostopadle do powierzchni nie powinien ulec zniszczeniu, umożliwiającemu wejście do przestrzeni chronionej. Wartości przykładanych obciążeń dynamicznych w zależności od klasy odporności przedstawia tablica 14 (wg [14]).

Tablica 14. Wartości przykładanych obciążeń dynamicznych

Klasa odporności	Masa ciała badawczego [kg]	Wysokość spadku [mm]
„1”	30	800
„2”	30	800
„3”	30	1200

Uwaga: Dla klas „4” ÷ „6” nie przeprowadza się badania odporności na obciążenia dynamiczne. Oczekiwany wynik osiągnięto w badaniu obciążeniami statycznymi. Czas oddziaływania obciążeń dynamicznych wynosi 20 ÷ 40 ms, natomiast czas oddziaływania w badaniu obciążeniami statycznymi wynosi 60 s.

► Badanie odporności na obciążenie momentem

Przyłożenie do klamki okiennej momentu wartości 200 Nm, działającego w kierunku otwierania nie powinno spowodować jej uszkodzenia ani obniżenia właściwości funkcjonalnych.

► Badanie odporności okuć

Rodzaj zastosowanych okuć powinien być zgodny z podanymi w tabeli C1 załącznika C normy [12].

► Badanie odporności na próby włamania z użyciem narzędzi

Celem badania jest otwarcie obiektu badań lub wykonanie jednego z następujących otworów:

• prostokątnego o wymiarach 400 mm x 250 mm,

• eliptycznego o wymiarach 400 mm x 300 mm,

• kołowego o średnicy 350 mm.

Jeżeli w ciągu określonego czasu, badanie nie doprowadziło do otwarcia lub wykonania otworu, to wynik badania jest pozytywny. Czas badania, oznaczenie odpowiedniego zestawu narzędzi oraz klasy odporności przedstawia tablica 15 (wg [15]).

Tablica 15. Klasyfikacja pod względem odporności na włamanie w badaniu z użyciem narzędzi

Klasa odporności na włamanie	Zestaw narzędzi *)	Czas odporności [min.]	Max czas badania [min.]
„1”	nie wykonuje się badania z użyciem narzędzi
„2”	A	3	15
„3”	B	5	20
„4	C	10	30
„5”	D	15	40
„6”	E	20	50

*) zestawy narzędzi wymienione są w załączniku A normy [15]

► Własności akustyczne – podstawowym parametrem, opisującym właściwości akustyczne drzwi jest izolacyjność akustyczna właściwa, wyznaczona w warunkach laboratoryjnych dla pasm tercjowych z zakresu częstotliwości od 100 Hz do 3150 Hz i wyrażona w decybelach. Pomiary izolacyjności przeprowadza się zgodnie z normą PN – EN 20140-3:1999 [17].

Na podstawie wyników pomiarów w pasmach tercjowych, wyznacza się (zgodnie z normą PN – EN ISO 717-1:1999 [18]) jednoliczbowe wskaźniki oceny, zapisywane w postaci:

R_w (C, C_tr)

gdzie:

Rw	-	ważony wskaźnik izolacyjności akustycznej właściwej (stosowany do 1999 r. jako jedyny parametr oceny akustycznej), dB
C	-	widmowy wskaźnik adaptacyjny, uwzględniający widmo hałasu średnio- i wysokoczęstotliwościowego (np. bytowego), dB
Ctr	-	widmowy wskaźnik adaptacyjny, uwzględniający widmo hałasu niskoczęstotliwościowego (np. ulicznego), dB

Klasyfikacja akustyczna drzwi wewnętrznych

Ze względu na fakt, że nie ustanowiono dotychczas normy wyrobu, właściwości akustyczne drzwi wewnętrznych (w stosunku do których stawiane są wymagania normowe) są podawane w krajowych Aprobatach Technicznych w postaci klas akustycznych D₁ i D₂, przypisywanych w zależności od wartości wskaźników R_A1 = R_w + C i R_A2 = R_w + C_tr, zgodnie z zasadami podanymi w tablicy 16.

Tablica 16. Klasyfikacja akustyczna drzwi wewnętrznych

Klasyfikacja podstawowa		Klasyfikacja uzupełniająca
Symbol klasy akustycznej	Wartości RA1 = Rw + C dB	Symbol klasy akustycznej	Wartości RA2 = Rw + Ctr dB
D1 - 20	22  26	D2 - 20	22  26
D1 - 25	27  31	D2 - 25	27  31
D1 - 30	32  36	D2 - 30	32  36
D1 - 35	37  41	D2 - 35	37  41
D1 - 40	42  46	D2 - 40	42  46

Klasyfikacja akustyczna drzwi zewnętrznych

W Polsce nie stawia się wymagań w stosunku do izolacyjności akustycznej drzwi zewnętrznych. Ich ocena akustyczna może być jednak przydatna dla projektantów w przypadku stawiania indywidualnych wymagań akustycznych, związanych z ochroną pomieszczeń w budynku.

W związku z prowadzeniem norm wyrobów dotyczących drzwi zewnętrznych [2] producenci mają możliwość podawania parametrów oceny akustycznej w postaci wskaźników R_w(C;C_tr) przy znakowaniu swoich wyrobów znakiem CE. Zgodnie z odpowiednimi załącznikami ZA do tych norm – właściwości akustyczne należą do systemu poświadczenia zgodności 3.

Czynniki wpływające na izolacyjność akustyczną drzwi

Izolacyjność akustyczna drzwi zależy od rodzaju konstrukcji skrzydła (masy powierzchniowej, liczby warstw i sposobu ich łączenia) oraz rodzaju i jakości zastosowanych uszczelek.

W zależności od zastosowanej konstrukcji skrzydła i stopnia uszczelnienia przymyków, izolacyjność akustyczna drzwi mieści się zazwyczaj w granicach R_A1 = 25 ÷45 dB.

Przy prawidłowym uszczelnieniu, możliwe jest uzyskanie izolacyjności akustycznej drzwi niewiele mniejszej od izolacyjności skrzydła. Niewłaściwy montaż drzwi może jednak spowodować obniżenie izolacyjności akustycznej nawet o 5 ÷10 dB. Wpływ nieprawidło–wego uszczelnienia przymyków na izolacyjność akustyczną jest tym większy, im większą izolacyjność posiada samo skrzydło.

W przypadkach, gdy wymagana jest duża izolacyjność akustyczna (R_A1>45dB), a skonstruowanie drzwi o takich parametrach jest trudne do osiągnięcia ze względu na problemy techniczne lub stawiane wymagania użytkowe, dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie drzwi podwójnych. Zwiększenie izolacyjności akustycznej takich konstrukcji w stosunku do konstrukcji pojedynczych zależy przede wszystkim od odległości między drzwiami i stopniem wytłumienia przestrzeni rozdzielającej. Jest ono jednak zawsze znaczące, a w niektórych przypadkach może wynosić nawet powyżej 20 dB.

► Odporność ogniowa

System klasyfikacji wyrobów i elementów budowlanych w zakresie odporności ogniowej i dymoszczelności wprowadzony został Decyzją Komisji Europejskiej z 3 maja 2000 r., która ustala klasy odporności ogniowej a w szczegółach odwołuje się do normy PN-EN 13501-2+A1:2010 [5].

Zespoły drzwiowe w zakresie odporności ogniowej klasyfikuje się z uwagi na następujące kryteria:

• E – szczelność ogniową,

• I – izolacyjność ogniową,

• W – promieniowanie.

W zależności od zachowywanych kryteriów odporności ogniowej w czasie ttt (wyrażonym w minutach) ustalone zostały następujące klasy odporności ogniowej zespołów drzwiowych:

• E ttt – wyraża minimalny czas, w jakim dotrzymywane jest kryterium szczelności ogniowej,

• EI₁ ttt - wyraża minimalny czas, w jakim dotrzymywane są kryteria izolacyjności ogniowej i szczelności ogniowej,

• EI₂ ttt - wyraża minimalny czas, w jakim dotrzymywane są kryteria izolacyjności ogniowej i szczelności ogniowej,

• EW ttt - wyraża minimalny czas, w jakim dotrzymywane jest kryteria szczelności ogniowej i natężenia promieniowania.

Indeks liczbowy ttt, może przyjmować wartości: 15, 20, 30, 45, 60, 90 i 120 (tablica 1).

Zespoły drzwiowe pełniące funkcje zamknięć otworów podczas pożaru mogą być zaliczone do klas E, EI₁, EI₂, EW, co zestawiono w tablicy 17.

Tablica 17. Klasyfikacja zespołów drzwiowych w zakresie odporności ogniowej

Zespoły drzwiowe (możliwa klasyfikacja):
E	15	20	30	45	60	90	120	180	240
EI1	15	20	30	45	60	90	120	180	240
EI2	15	20	30	45	60	90	120	180	240
EW		20	30		60	90	120

Zespoły drzwiowe klasy E ograniczają w ciągu określonego czasu jedynie przepływ gorących gazów i płomieni z pomieszczenia, w którym wybuchł pożar, natomiast temperatura nienagrzewanej powierzchni może sięgać kilkuset stopni i może występować silne promieniowanie ciepła.

Zespoły drzwiowe klasy EW ograniczają w ciągu określonego czasu strumień ciepła, po stronie nienagrzewanej. Wartośc promieniowania cieplnego mierzony w odległości 1,0 m od drzwi nie powinien przekraczać 15 kW/m².

Zespoły drzwiowe klasy EI₁ zapewniają w ciągu określonego czasu przepływ gorących gazów i płomieni z pomieszczenia, w którym wybuchł pożar i zapewniają, że na nienagrzewanej powierzchni drzwi nie nastąpi wzrost średniej temperatury o więcej niż 140⁰C (na skrzydle drzwi) i maksymalnej o 180⁰C na skrzydle poza obszarem odległym o 25 mm od krawędzi drzwi i o 180 ⁰C na ościeżnicy.

Zespoły drzwiowe klasy EI₂ zapewniają w ciągu określonego czasu przepływ gorących gazów i płomieni z pomieszczenia, w którym wybuchł pożar i zapewniają, że na nienagrzewanej powierzchni drzwi nie nastąpi wzrost średniej temperatury o więcej niż 140⁰C (na skrzydle drzwi), maksymalnej o 180⁰C na skrzydle poza obszarem odległym o 100 mm od krawędzi drzwi i o 360⁰C na ościeżnicy.

Badania odporności ogniowej zespołów drzwiowych są przeprowadzane zgodnie z normą PN-EN 1634-1: 2009 [19].

Dymoszczelność S jest to zdolność elementu do ograniczenia lub eliminacji przemieszczania się dymu z jednej strony elementu na drugą.

Definiuje się następujące klasy dymoszczelności drzwi: S_m, S_a, przy czym

• w przypadku klasy dymoszczelności S_m – maksymalna prędkość przepływu mierzona zarówno w temperaturze otoczenia, jak i 200 ºC i przy ciśnieniu do 50 Pa nie przekracza 20 m³/h w przypadku drzwi jednoskrzydłowych, lub 30 m³/h w przypadku drzwi dwuskrzydłowych;

• w przypadku klasy dymoszczelności S_a –maksymalna prędkość przepływu mierzona w temperaturze otoczenia i przy ciśnieniu do 25 Pa nie przekracza 3 m³/h na metr długości szczeliny pomiędzy zamocowanymi a ruchomymi elementami składowymi drzwi (np. pomiędzy skrzydłem drzwi a ościeżnicą drzwi), z wyłączeniem przepływu przez próg.

Badania dymoszczelności zespołów drzwiowych są przeprowadzane zgodnie z normą PN-EN 1634-3:2006/AC:2006 [21].

3. Bramy – cechy szczególne

Podobnie jak drzwi również bramy zdefiniowane są przez szereg cech, którymi musza się wykazać, żeby spełnić oczekiwania nabywców. Znaczenie słowa „bramy” w języku polskim kojarzy się z wyrobem mającym co najmniej jedno ruchome skrzydło, którego otwarcie umożliwia wjazd na teren posesji (np. bramy ogrodzeniowe) lub do budynku (np. bramy garażowe) albo przedziela pomieszczenia wewnątrz budynku. W znaczeniu normatywnym, bramy są przeznaczone głównie dla pojazdów ale też dla osób, które im towarzyszą lub nimi kierują. Bramy stanowią bardzo szeroki asortyment wyrobów, różniących się konstrukcją oraz sposobem otwierania i zamykania.

Brama nie powinna sprawiać trudności przy jej otwieraniu i zamykaniu, stwarzać zagrożenia dla jej użytkowników oraz być skutecznym zamknięciem. Z tych względów bramy powinny być poddawane badaniom, dla sprawdzenia czy spełniają wymagania funkcjonalne i bezpieczeństwa użytkowania, czyli czy posiadają cechy szczególne pozwalające na prawidłową ich eksploatację.

Wymagania dla bram i metody ich badań są zawarte w normach. Podstawową jest tzw. zharmonizowana norma wyrobu PN-EN 13241-1:2005 [3], tj. spełniająca wymagania dyrektywy [1]. Norma wymienia zestaw badań niezbędnych dla uzyskania znaku CE, które powinny być wykonane w laboratorium mającym status europejskiej jednostki notyfikowanej.

Nie wszystkie rodzaje bram podlegają wymienionej normie, bo nie dotyczą bram mających odporność ogniową lub dymoszczelność. Wyjątkami są także bramy o powierzchni skrzydła poniżej 6,25 m², a także m.in.: bramy w śluzach lub dokach, w windach, pojazdach, drzwi obrotowe, pancerne, kurtyny teatralne, bariery kolejowe.

Bramy powinny mieć następujące cechy, które powinny być poddane badaniom:

• Wodoszczelność,

• Wydzielanie substancji niebezpiecznych,

• Odporność na obciążenie wiatrem,

• Opór cieplny (jeśli dotyczy – decyzję podejmuje producent bramy),

• Przepuszczalność powietrza,

• Bezpieczne otwieranie (dla bram o pionowym ruchu skrzydła),

• Parametry geometrii elementów szklanych,

• Wytrzymałość mechaniczną i stateczność,

• Sił wywieranych (dla bram z napędem),

• Trwałość wodoszczelności, oporu cieplnego, przepuszczalności powietrza, bez ich pogorszenia.

Cechą dodatkową, która może być określana w przypadkach, gdy zachodzi taka potrzeba w związku z założonymi wymaganiami (np. dotyczącymi ochrony środowiska), jest izolacyjność akustyczna.

Wśród bram objętych postanowieniami normy są bramy mające różne sposoby ruchu skrzydła (skrzydeł): przesuwne pionowo lub poziomo, uchylne, a także tradycyjny – rozwierany.

a) podnoszone pionowo i układane b) podnoszone pionowo

na prowadnicach powyżej nadproża i składane powyżej nadproża

c) podnoszone pionowo i nawijane na wał d) skrzydło uchylne układane na

powyżej nadproża prowadnicach pod stropem

5. przesuwane poziomo, f) przesuwane poziomo g) przesuwane poziomo równolegle do ościeża i składane przy i zwijane przy krawędzi

krawędzi ościeża ościeża

h) rozwierane

Szkic 1. Schemat ruchu skrzydeł bramowych i ich położenie po otwarciu

► Wodoszczelność jest sprawdzana na stanowisku badawczym, które umożliwia natryskiwanie wody w ilości 2 ± 0,2 l/min. na 1 m² bramy i dozowanie ciśnienia wartości 10 Pa, 30 Pa, 50 Pa lub wyższego jeżeli brama powinna mieć szczelność określoną szczególnymi wymaganiami w miejscu jej zastosowania. Badanie jest prowadzone wg normy PN-EN 12489:2002 [22]. Klasy odporności na przenikanie wody określa się wg normy klasyfikacyjnej PN-EN 12425:2002 [23]:

Tablica 18. Klasy wodoszczelności bram

klasa odporności	0		1	2	3
czas badania [s]	600	300	300	300	300
ciśnienie [Pa]	0	10	30	50	> 50

Podczas badania prowadzona jest obserwacja i rejestracja ilości wody przedostającej się na wewnętrzną stronę obiektu badań (przenikanie przez: połączenia pomiędzy ościeżnicą a skrzydłem bramowym, przeszklenia, wypełnienia, otwory wentylacyjne itp.). Rejestrowany jest stopień przeciekania wody w skali od „0” do „4”: „0” – brak przecieku; „1” – jedna przylegająca kropla; „2” – dwie lub więcej, spadające lub przylegające krople; „3” – wypływ; „4” – znaczny przepływ. Ewentualne wykroplenia lub przecieki powinny być odprowadzane na zewnątrz przez odpowiednio ukształtowany próg.

► Odporność na obciążenie wiatrem. Bramy powinny być zaprojektowane dla przewidywanej różnicy ciśnień jakim mogą być poddane. Podstawowym założeniem jest odporność bramy zewnętrznej na ciśnienie wartości 450 Pa (dodatnie i ujemne), wg normy klasyfikacyjnej PN-EN 12424:2002 [24]. Norma ta podaje następujące klasy odporności na obciążenie wiatrem:

Tablica 18. Klasy odporności na obciążenie wiatrem dla bram

Klasa odporności	0	1	2	3	4	5
ciśnienie [Pa]	nie określa się	300	450	700	1000	>1000*

*) odporność określona szczególnymi wymaganiami obiektu lub pomieszczenia

Badanie przeprowadza się na stanowisku badawczym, które wywiera na badaną bramę ustaloną wartość ciśnienia. Norma badawcza PN-EN 12444:2002 [25] dopuszcza również wykonanie badania przez równomierne rozkładanie obciążników na ułożonej poziomo bramie i wykonanie dodatkowych obliczeń.

► Opór cieplny

Decyzję o określeniu dla bramy izolacyjności termicznej podejmuje producent mając na względzie przepisy techniczne w zakresie wymagań energetycznych. W przypadku sprawdzania cząstkowych wymagań, graniczna wartość współczynnika przenikania ciepła dla wrót w budynkach produkcyjnych, magazynowych i gospodarczych musi być mniejsza od wartości zamieszczonej w [7], wynoszącej 2,6 W/(m²∙K).

Wartość współczynnika przenikania ciepła bram określa się według PN-EN 12428:2002 [26], na podstawie której przeprowadza się obliczenia współczynnika przenikania ciepła U [W/m²K]. Podobnie jak w przypadku drzwi wartość współczynnika U, można określić na podstawie badań na stanowisku „hot box”. Procedura zaproponowana w PN-EN 12428:2002 okazała się w praktyce trudna do realizacji, stąd w chwili obecnej prowadzone są uzgodnienia nad projektem normy prEN 12428⁴, która wiele nieścisłości wyjaśnia i wprowadza konieczne uproszczenia.

► Przepuszczalność powietrza przeprowadza się na specjalnym stanowisku badawczym umożliwiającym podawanie ciśnienia +50 Pa i – 50 Pa. Obiektem badań powinna być brama o wymiarach nie mniejszych niż (szerokość x wysokość):

• 2000 x 2000 mm – w przypadku bram garażowych,

• 3500 x 3000 mm – w przypadku bram przemysłowych.

Przy powyższych ciśnieniach, wg normy badawczej PN-EN 12427:2002 [27], określa się następujące klasy przepuszczalności powietrza wg normy klasyfikacyjnej PN-EN 12426:2002 [28]:

Tablica 19. Klasy odporności na przepuszczalność powietrza dla bram

klasa szczelności	0	1	2	3	4	5	6
ilość powietrza przenikającego [m^3/m^2h]	właściwości nie określone	24	12	6	3	1,5	właściwości specjalne*

*) przepuszczalność określona szczególnymi wymaganiami obiektu lub pomieszczenia

► Bezpieczne otwieranie

Skrzydło bramowe poruszające się pionowo lub inne elementy ruchome bramy nie powinny wykolejać się lub spadać w sposób niekontrolowany podczas:

• normalnej eksploatacji,

• pod wpływem najazdu na przeszkodę,

• awarii elementu zawieszenia,

• pod wpływem wiatru.

Podczas normalnej eksploatacji skrzydło powinno mieć możliwość zatrzymania w każdym położeniu. Jeżeli w jakiejkolwiek pozycji występuje stan niezrównoważony, to nie powinien wywierać na krawędzi zamykającej siły przekraczającej 150 N. Brama powinna być wyposażona w system hamujący, który włącza się automatycznie i zatrzymuje ruch skrzydła w momencie najazdu na przeszkodę (sześcian o boku 400 mm) lub przekroczenia dopuszczalnej prędkości podczas zamykania (max 0,3 m/s).

► Określenie geometrii elementów szklanych

Norma nie narzuca rodzaju materiału, z którego wykonane jest przeszklenie skrzydła bramowego. Nie ma ograniczeń w wymiarach lub kształtach płaszczyzn (lub powierzchni) przeszklonych. Powierzchnie przezroczyste powinny być całkowicie bezpieczne w normalnych warunkach użytkowania. Jeśli przeszklenie ulegnie rozbiciu, to nie powinny wystąpić ostre odłamki lub krawędzie tnące. Przeszklenie powinno spełniać wymagania klasy 1 wg normy PN-EN 12600:2004 [29], która podaje metodę badania szkła płaskiego w sposób udarowy. Jeżeli skrzydła bramowe są wykonane głównie z materiałów przezroczystych, powinny być barwione lub mieć umieszczone rzucające się w oczy znaki ostrzegawcze, aby uniemożliwić wejście w kolizję ze skrzydłem bramowym.

► Wytrzymałość mechaniczna i statyczna

Wymagania i metody badań z zakresu aspektów mechanicznych zawarte są w normach PN-EN 12604:2002 [30] i PN-EN 12605:2002 [31].

Żaden element składowy bramy oraz jej zamocowania do budynku nie powinien zostać trwale odkształcony podczas normalnego użytkowania, określonego przez producenta jako warunki techniczne eksploatacji. Odkształcenia sprężyste pod wpływem sił operacyjnych, momentów obrotowych lub różnicy ciśnień nie powinny wpływać ujemnie na prawidłowość działania.

Wymaganie nie dotyczy skutków zadziałania urządzeń zapewniających bezpieczeństwo użytkowania (tzw. przeciwspadowych, działających np. w bramach segmentowych w przypadku zerwania linki lub pęknięcia sprężyny).

► Siły wywierane

Wymagania i metody badań z zakresu bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem zawarte są w normach PN-EN 12453:2002 [32] i PN-EN 12445:2002 [33].

W bramach z napędem wybieg skrzydła po zwolnieniu przycisku (zdalnego sterowania lub z pulpitu sterowniczego) nie powinien być przekraczać 50 mm dla szczeliny otwarcia do 0,5 m i 100 mm powyżej 0,5 m. W przeciwnym razie dolna krawędź skrzydła powinna być wyposażona w elastyczną uszczelkę, której wartość odkształcenia powinna być większa niż droga wybiegu, a nacisk na element próbny średnicy 80 mm nie większy niż 150 N.

Sterowanie ruchem skrzydła (zdalnie lub z pulpitu sterowniczego) powinno być prowadzone tak aby osoba sterująca miała niczym nieograniczony widok na ruch skrzydła i jego otoczenie. W bramach z napędem powinna być możliwość ręcznego otwarcia lub zamknięcia w przypadku braku zasilania.

W bramach obsługiwanych ręcznie, siła potrzebna do otwarcia lub zamknięcia bramy powinna mieścić się w granicach ergonomicznie dopuszczalnych wartości, nie przekraczających 150 N dla bram garażowych w obiektach prywatnych i 260 N dla bram przemysłowych. Dopuszczalne jest przekroczenie tych wartości przy rozpoczęciu ruchu i domknięciu.

► Trwałość wodoszczelności, oporu cieplnego i przepuszczalności powietrza, bez ich pogorszenia

Określenie trwałości dotyczy bram, które mają określone właściwości w zakresie przepuszczalności powietrza, odporności na przenikanie wody i izolacyjności cieplnej. W czasie normalnej eksploatacji niektóre elementy (uszczelki, materiały izolacyjne, okucia) mogą ulegać naturalnemu zużyciu, więc jest potrzeba przeprowadzenia badania trwałości, polegające na wielokrotnym otwieraniu i zamykaniu bramy. Liczbę cykli badawczych określa producent bramy. Powinna ona odpowiadać ekonomicznej trwałości użytkowej bramy, a wyniki służą dla wprowadzenia odpowiednich zapisów w instrukcji obsługi o okresowych wymianach zużywających się elementów.

W badaniu trwałości postępowanie jest następujące:

• Sprawdzenie zdolności do działania przez obserwację czy odkształcenia sprężyste pod wpływem sił operacyjnych, momentów obrotowych lub różnicy ciśnień nie wpływają ujemnie na prawidłowość działania,

• Sprawdzenie zabezpieczeń przed odłączeniem lub wykolejeniem w sposób niekontrolowany podczas normalnej eksploatacji w przypadku: najazdu na przeszkodę, awarii elementu zawieszenia lub pod wpływem wiatru,

• Sprawdzenie czy brama jest wyposażona w system hamujący, który włącza się automatycznie zatrzymując ruch skrzydła w momencie najazdu na przeszkodę lub przekroczenia dopuszczalnej prędkości podczas zamykania,

• Sprawdzenie wartości sił potrzebnych do ręcznego otwarcia lub zamknięcia bramy,

• Sprawdzenie prędkości ruchu krawędzi zamykającej (dla bram zamykanych grawitacyjnie lub mechanizmem samozamykającym), która nie powinna przekraczać 0,3 m/s.

Podczas badania trwałości prowadzi się kontrole wzrokowe po wykonaniu każdych 10% liczby cykli, a po każdych 20% liczby cykli, przeprowadza się sprawdzenie funkcji związanych z bezpieczeństwem użytkowania bramy, co oznacza że brama nie powinna być przyczyną obrażeń lub uszkodzeń z powodu:

• zamierzonych ruchów skrzydła (otwieranie lub zamykanie) lub ruchu innego elementu, których skutkiem jest wplątanie, przygniecenie, uderzenie itp. osób lub przedmiotów,

• niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła podczas normalnej eksploatacji,

• niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła spowodowanych wpływami zewnętrznymi (wiatr, śnieg, woda),

• niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła spowodowanych uszkodzeniem podzespołów lub elementów składowych (pęknięcie elementu zawieszenia, wykolejenie, przekroczenie położeń krańcowych i in.),

• niezauważenia bramy (np. wykonanej z materiału przezroczystego),

• nieprzewidzianego kierunku ruchu skrzydła (np. kinematyka skrzydeł bram uchylnych),

• trudnej do zrozumienia instrukcji obsługi lub jej braku.

► Wydzielanie substancji niebezpiecznych

Bramy nie powinny wydzielać szkodliwych substancji powyżej dopuszczalnych poziomów określonych w odnośnych normach europejskich i przepisach krajowych, podanych na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/hygiene.htm

► Izolacyjność akustyczna – określana jest, podobnie jak w przypadku drzwi, za pomocą jednoliczbowych wskaźników oceny, zapisywanych w postaci:

R_w (C, C_tr)

gdzie:

Rw	-	ważony wskaźnik izolacyjności akustycznej właściwej (stosowany do 1999 r. jako jedyny parametr oceny akustycznej), dB
C	-	widmowy wskaźnik adaptacyjny, uwzględniający widmo hałasu średnio- i wysokoczęstotliwościowego, dB
Ctr	-	widmowy wskaźnik adaptacyjny, uwzględniający widmo hałasu niskoczęstotliwościowego, dB

Mimo, że w stosunku do izolacyjności akustycznej bram nie stawia się wymagań normowych, znajomość tego parametru może być przydatna dla projektantów w przypadku stawiania indywidualnych wymagań akustycznych, związanych np. z ochroną przed hałasem środowiska zewnętrznego (ma to szczególne znaczenie w przypadku bram przemysłowych) lub związanych z izolacyjnością akustyczną między pomieszczeniami specjalnymi o dyżej kubaturze (np. w teatrach).

W związku z prowadzeniem normy wyrobu dotyczącej bram [3], producenci mają możliwość podawania parametrów oceny akustycznej w postaci wskaźników R_w(C;C_tr) przy znakowaniu swoich wyrobów znakiem CE. Podobnie, jak w przypadku drzwi, właściwości akustyczne należą do systemu poświadczenia zgodności 3.

Czynniki wpływające na izolacyjność akustyczną bram

Izolacyjność akustyczna bram zależy, podobnie jak w przypadku drzwi, od rodzaju konstrukcji powłoki lub skrzydła oraz od rodzaju i jakości zastosowanych uszczelek. Istotnym czynnikiem wpływającym na zwiększenie izolacyjności akustycznej jest liczba powłok lub następujących po sobie skrzydeł bramy. Stosowanie takich konstrukcji jest szczególnie zalecane, gdy wymagana jest stosunkowo duża izolacyjność akustyczna (R_A1 > 30 dB - w przypadku bram podnoszonych i przesuwnych, R_A1 > 45 dB - w przypadku bram rozwieranych). Poprawa izolacyjności akustycznej jest tym większa, im większa jest odległość między powłokami (skrzydłami) i im większy jest stopień wytłumienia przestrzeni rozdzielającej (w niektórych przypadkach może wynosić nawet powyżej 20 dB).

4. Podsumowanie

Przedstawione w opracowaniu wymagania jakie powinny spełnić drzwi i bramy jednoznacznie wskazują na cechy, którymi muszą się te wyroby charakteryzować, żeby mogły być w sposób bezpieczny i trwały użytkowane. Mnogość cech i weryfikowanych parametrów oznacza, że zarówno w przypadku drzwi jak i bram w wielu przypadkach mamy do czynienia z zaawansowanymi technologicznie, stosunkowo skomplikowanymi wyrobami budowlanymi, od których wymagamy nie tylko estetycznego wyglądu czy ergonomii ale również odpowiedniej trwałości, izolacyjności poprawiającej komfort użytkowania pomieszczeń czy wreszcie cech decydujących o bezpieczeństwie jak ma to miejsce w przypadku parametrów „ogniowych” lub antywłamaniowych.

Dokumenty związane

[1]	Dyrektywa 89/106/EWG (CPD) z 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżania przepisów prawnych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych.
[2]	PN-EN 14351-1+A1:2010 Okna i drzwi -- Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne -- Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
[3]	PN-EN 13241-1:2005 Bramy – Norma wyrobu – Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczącej odporności ogniowej lub dymoszczelności.
[4]	ZUAT-15/III.16/2007 Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego stosowania oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
[5]	PN-EN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków -- Część 2: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.
[6]	PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwierane okna z właściwościami odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja.
[7]	Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z 12 kwietnia 2002 r., ostatnia nowelizacja 12 marca 2009 r.
[8]	EN ISO 10077-1:2006 Thermal performance of windows, doors and shutters -- Calculation of thermal transmittance -- Part 1: General.
[9]	EN ISO 10077-2:2003 Thermal performance of windows, doors and shutters -- Calculation of thermal transmittance -- Part 2: Numerical method for frames.
[10]	EN ISO 12567-1:2010 Thermal performance of windows and doors -- Determination of thermal transmittance by the hot-box method -- Part 1: Complete windows and doors.
[11]	EN ISO 12567-2:2005 Thermal performance of windows and doors -- Determination of thermal transmittance by hot box method -- Part 2: Roof windows and other projecting windows.
[12]	PN-ENV 1627:2006 Okna, drzwi, żaluzje -- Odporność na włamanie-Wymagania i klasyfikacja.
[13]	PN-ENV 1628:2006 Okna, drzwi, żaluzje -- Odporność na włamanie-Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia statyczne.
[14]	PN-ENV 1629:2006 Okna, drzwi, żaluzje -- Odporność na włamanie-Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia dynamiczne.
[15]	PN-ENV 1629:2006 Okna, drzwi, żaluzje -- Odporność na włamanie-Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego.
[16]	PN-EN 356:2000 Szkło w budownictwie -- Szyby ochronne -- Badania i klasyfikacja odporności na ręczny atak.
[17]	PN-EN ISO 140-3:1999 --  Akustyka. Pomiar izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Pomiary laboratoryjne izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych elementów budowlanych.
[18]	PN-EN ISO 717-1:1999 -- Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjność i akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych.
[19]	PN-EN 1634-1:2009 Badania odporności ogniowej i dymoszczelności zestawów drzwiowych i żaluzjowych, otwieralnych okien i elementów okuć budowlanych -- Część 1: Badania odporności ogniowej drzwi, żaluzji i otwieralnych okien.
[20]	PN-EN 1363-1:2001 Badania odporności ogniowej -- Część 1: Wymagania ogólne.
[21]	PN-EN 1634-3:2006 Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych -- Część 3: Sprawdzanie dymoszczelności drzwi i żaluzji.
[22]	PN-EN 12489:2002 Bramy -- Odporność na przenikanie wody -- Metoda badania.
[23]	PN-EN 12425:2002 Bramy -- Odporność na przenikanie wody -- Klasyfikacja.
[24]	PN-EN 12424:2002 Bramy -- Odporność na obciążenie wiatrem -- Klasyfikacja.
[25]	PN-EN 12444:2002 Bramy -- Odporność na obciążenie wiatrem -- Badania i obliczenia.
[26]	PN-EN 12428:2002 Bramy -- Współczynnik przenikania ciepła -- Wymagania dotyczące obliczeń.
[27]	PN-EN 12427:2002 Bramy -- Przepuszczalność powietrza -- Metoda badania.
[28]	PN-EN 12426:2002 Bramy -- Przepuszczalność powietrza -- Klasyfikacja.
[29]	PN-EN 12600:2004 Szkło w budownictwie -- Badanie wahadłem -- Udarowa metoda badania i klasyfikacja szkła płaskiego.
[30]	PN-EN 12604:2002 Bramy -- Aspekty mechaniczne -- Wymagania.
[31]	PN-EN 12605:2002 Bramy -- Aspekty mechaniczne -- Metody badań.
[32]	PN-EN 12453:2002 Bramy -- Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem -- Wymagania.
[33]	PN-EN 12445:2002 Bramy -- Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem -- Metody badań.

1^ Parlament Europejski na posiedzeniu w Strasburgu 18 stycznia 2011 r. przegłosował przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych zastępującego dyrektywę Rady 89/106/EWG. 9 marca 2011 r. Parlament Europejski i Rada zatwierdziła przyjęcie rozporządzenia, co oznacza że w przeciągu 20 dni zostanie ono opublikowane w dzienniku urzędowym UE. Zgodnie z prawodawstwem unijnym, w pełni rozporządzenie zacznie obowiązywać po dwuletniej karencji, w tym wypadku 1 lipca 2013 r., jednakże część zapisów z rozporządzenia, np. dotyczących definicji wyrobu budowlanego zacznie obowiązywać z chwilą opublikowania rozporządzenia w dzienniku urzędowym UE.

(źródło: http://www.europarl.europa.eu)

2^ prEN 16034 Pedestrian doorsets, industrial, commercial, garage doors and windows – Product standard, performance characteristics – Fire resistance and/or smoke control characteristics. Projekt tej normy zakończył prace nad prEN 13451-3 oraz prEN 13241-2.

3^ ITT – Initial Type Testing, Wstępne Badanie Typu

4^ prEN 12428 Industrial, commercial and garage doors and gates – Thermal transmittance – Requirements for classification