Prawo karne, ćwiczenia 7, 10-04-2017
KARY
KK przywiduje kary w art. 32 i 322
Art. 32. Karami są:
1) grzywna,
2) ograniczenie wolności,
3) pozbawienie wolności,
4) 25 lat pozbawienia wolności,
5) dożywotnie pozbawienie wolności.
Sankcje karne mogą być jednorodzajowe – kiedy dane przestępstw zagrożone jest tylko jednym rodzajem kary, wielorodzajowe – mamy alternatywne bądź kumulatywne zagrożenie więcej niż jednego rodzaju kar.
U nas przyjęto system widełkowy „od .. do ..”. Do rzadkości należą sytuacje, w których sądy decydują jaką karę wymierzyć.
GRZYWNA
W stawkach dziennych mamy karę grzywny. Wymierzana jest ona dwuetapowo – w pierwszym etapie ustala się liczbę stawek dziennych grzywny, w drugim etapie – wysokość jednej stawki. Ten model skandynawski jest bardziej sprawiedliwy, bo jeżeli mamy jakieś przestępstwo popełnione przez wiele osób, to należy zastanowić się na jakiej zasadzie – jeśli ich udział w przestępstwie jest taki sam – ustalić grzywnę, która wobec nich powinna zostać orzeczona? Oboje mają bardzo zróżnicowaną sytuację majątkową. Kara dla każdego powinna stanowić jakąś dolegliwość, jeżeli przyjmiemy że jeden ze sprawców zarabia 10 tys. a drugi 2 tys. złotych to jaką karę grzywny powinniśmy im wymierzyć? W systemie kwotowym musielibyśmy tę kwotę zróżnicować, ale tutaj zaraz pojawi się zarzut, że był taki sam poziom społecznej szkodliwości i zaangażowanie w przestępstwo, więc czemu ich kara ma być różna.
Sąd wymierza liczbę stawek dziennych uzależniając ich od stopnia zawinienia sprawcy, zaś wysokość stawki – biorąc pod uwagę jego możliwości zarobkowe, stosunki rodzinne itp.
Najmniejsza liczba stawek dziennych to 10 a największa to co do zasady 540.
Wysokość jednej stawki waha się od 10 zł do 2 000 zł.
Grzywnę co do zasady możemy orzec wtedy kiedy jest wskazana w normie sankcjonującej jakiegoś przepisu. Ale to nie jest jedyna możliwość wymierzenia kary grzywny. Zgodnie z art. 33 § 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. Z jednym zastrzeżeniem – nie jest to obok kary 25 lat i dożywotniego pozbawienia wolności.
W celu osiągnięcia korzyści majątkowej: kradzież, rozbój, oszustwo, przywłaszczenie, kradzież impulsów telefonicznych – musi być jakaś korzyść majątkowa.
Orzekając karę na podstawie art. 33 ilość stawek i ich wysokość jest taka sama jak przy art. 32
Wyjątki:
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej dokumentacji, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.
Kiedy jeszcze kara grzywna może być orzeczona jako kara samoistna? Może być orzeczona w trybie art. 37a? Może być orzeczona przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary wtedy kiedy jest w sankcji karnej.
71 par. 2 – przy zawieszeniu kary pozbawienia wolności
KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI
Można ją orzec jak jest wskazana w normie sankcjonującej
Najkrócej trwa miesiąc, maksymalnie dwa lata i wymierzana jest w miesiącach i latach.
Na jakiego rodzaju obowiązkach ona polega?
Obowiązek wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazane przez sąd, w wymiarze od 20 do 40h w stosunku miesięcznym.
Sankcja majątkowa – sąd może wobec osoby zatrudnionej orzec obowiązek potrącenia z pensji od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cele społeczne wskazane przez sąd np. na dom dziecka.
Jest ona orzekana stosunkowo rzadko.
Gdzie te osoby są wysyłane? Najczęściej do szpitali.
Obowiązki sprawcy/skazanego (art. 34§2 KK):
Nie może zmienić miejsca stałego pobytu bez zgody sądu
Obowiązek składanie wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary
Jeżeli jako karę orzeczono potrącenie z pensji to sprawca bez zgody sądu nie może rozwiązać stosunku pracy (Art. 35§2 KK)
Obowiązki wynikające z art. 72 §1 pkt 2 – 7a KK m.in. obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego; wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu; poddania się terapii uzależnień – o charakterze probacyjnym.
KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI
Gdy nie jest wskazana w normie, od miesiąca do lat 15. Na gruncie KK:
Wskazywana jest od do: od 1 miesiąca do 1, 2, 3 lat; do 3 miesięcy do 5 lat; od 6 miesięcy do 8 lat; od 1 roku do 10 lat; od 2 lat do 12 lat; od 3 lat do 15 lat; od 5 lat do 15 lat; od 8 lat do 15 lat; od 12 lat do 15 lat – zagrożenie karą zawsze powinno być uzależnione od stopnia społecznej szkodliwości.
Dlaczego ta kara orzekana jest od miesiąca a nie w dniach? Wykroczenia są do 30 dni, więc tu jest od miesiąca.
Może być orzeczenia obok grzywny, gdy została wydana z warunkowym jej zawieszenie, przy osiągnieciu korzyści majątkowej. Ale jest jeszcze jedna możliwość – występek, który pozbawiony jest karą pozbawienia wolności którego górna granica nie przekracza 8 lat, sąd zamiast tej kary może wymierzyć grzywnę albo kare ograniczenia wolności
Kary łączone: Art. 37b. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepisów art. 69–75 nie stosuje się. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Jest to szczególna sytuacja kiedy obok siebie można orzec kary pozbawienia i ograniczenia wolności. Przepis ten dotyczy występku. 69 – 75 – przepisy dotyczące warunkowego zawieszenia pozbawienia wolności.
Przy pozbawieniu wolności największy problem jest taki czy ta kara w ogóle odgrywa taką rolę jaka jest jej przypisywana? Resocjalizacja według niektórych nie działa. Podstawowym warunkiem jest żeby ktoś chciał się zmienić. A oni nie chcą. Praca jest przywilejem. Podstawowym problemem jest jak zabić czas.
Jest realizowana w trzech systemach: programowego oddziaływania (ale tu osoba musi się zgodzić) terapeutycznego oddziaływania, system zwykły. Dla zainteresowanych: Drugie życie Moczydłowskiego.
W przypadku dwóch ostatnich kar – mają one charakter wyłącznie izolacyjny.
Nadzwyczajny wymiar kary
Art. 38. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, a ustawowe zagrożenie obejmuje więcej niż jedną z kar wymienionych w art. 32 pkt 1–3, obniżenie albo obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar.
§ 2. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności lub 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach.
§ 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 20 lat pozbawienia wolności.
Od czego zależy zagrożenie sankcją karną? Od stopnia społecznej szkodliwości czynu.
Argumentowano to mówiąc, że przestępstwa przeciwko mieniu są częstsze.
Kary przepisywano z kodeksu karnego z 1969 r. Po 1989 roku było przekonanie, że system kar jest zbyt surowy, więc przyjęto te z 1969.
W wielu miejscach system kar jest niespójny.
Art. 35 często na egzaminie, na kolokwium
Inne rodzaje kar: środki karne, środki kompensacyjne i przepadek, środki probacyjne (związane z poddaniem sprawcy próbie), zabezpieczające.
Zwracać uwagę na przesłanki orzeczenia – kiedy obligatoryjnie, kiedy fakultatywnie
Zwracać uwagę na czas orzekania danego środka
Rozdział V
Środki karne tak samo jak kompensacyjne i przepadek są obok kary grzywny itp. Nie są wskazywane w normie sankcjonującej, ale czasem mogą być orzekanie samoistne – odstąpienie od wymierzenia kary, czy w niektórych sytuacjach przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary.
Art. 39. Środkami karnymi są:
1) pozbawienie praw publicznych,
2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,
2b) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
2c) zakaz wstępu na imprezę masową,
2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
2e) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
3) zakaz prowadzenia pojazdów,
7) świadczenie pieniężne,
8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Mogą mieć charakter prewencyjny jak i represyjny.
Pozbawienie praw publicznych:
Art. 40. § 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
Dawniej to była infamia. Orzekane jest wyłącznie fakultatywnie. Wyłącznie w wyniku skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie. Chodzi tu o dolne zagrożenie – musi być minimum 3 lata. Przykład: zabicie rodziców w celu uzyskania spadku, rasizm, terroryzm przy pobudkach religijnych.
Art. 41. § 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. - fakultatywne
Konieczne jest to żeby przestępstwo było związane z zawodem/stanowiskiem.
§ 1a. Sąd może orzec zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi na czas określony albo dożywotnio w razie skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania na karę pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu na szkodę małoletniego. – zakaz fakultatywny
§ 1b. Sąd orzeka dożywotnio zakaz, o którym mowa w § 1a, w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tym przepisie. - obligatoryjne
§ 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. - fakultatywne
Art. 41a. § 1. Sąd może orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego lub inne przestępstwo przeciwko wolności oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza przemocy wobec osoby najbliższej. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do określonych osób – również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego. – fakultatywne
np. orzeczenie o zakazie przebywania wśród osób zajmujących się handel środkami odurzającymi,
kontakt z innymi osobami – chodzi o wszelki rodzaj kontaktu, nawet za pośrednictwem osób trzecich,
przy zakazie zbliżania się – odległość na jaką można się zbliżyć (2 – 500 m.),
nakaz opuszczenia lokalu – prewencyjne zapobieganie sytuacjom w których ofiara znęcania się alej zamieszkuje ze sprawcą,
nawet jeśli lokal jest własnością sprawcy to i tak można nakazać mu okresowe opuszczenie,
jak strony postanowiły by inaczej to i tak decyduje sąd
§ 2. Sąd orzeka zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do określonych osób – również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego. – obligatoryjne
musi być orzeczona kara bez warunkowego zawieszenia, a nie jakakolwiek kara jak w § 1
wyłącznie przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego
§ 3. Sąd może orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu dożywotnio w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w § 2. – fakultatywne
§ 3a. W razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym za przestępstwa określone w rozdziałach XXV i XXVI sąd orzeka na ten sam okres zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego. – obligatoryjne
§ 4. Orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować. – w orzeczeniu sąd musi wskazać odległość nie mniejszą niż ileś metrów
§ 5. Orzekając nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa termin jego wykonania. – termin od którego środek ma być wykonywany, np. w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia.
Poza §3a można te powyższe paragrafy mieszać.