DEMOKRACJA ATEŃSKA I RZYMSKA .
Zarówno greckie miasto Ateny jak i Rzym rozwinęły się bardzo szybko, jednak nie w tym samym kierunku. W Atenach zwyciężyła demokracja, czyli „władza ludu „, natomiast Rzym w pewnym momencie swojego istnienia wykształcił system polityczny zwany republiką. Słowo res publika oznacza „rzecz publiczną „ i wskazuje na przewagę polityki wspólnej dla wszystkich obywateli nad „res privata”- rzecz prywatną. Z pozoru oba ustroje mogą wydać się niemal identyczne, jednak po głębszych rozważaniach, zauważalne są duże różnice.
Pierwszą różnicą, jest podział administracyjny. W Atenach obowiązywał podział na dziesięć fyli terytorialnych wyposażonych w rzeczywistą władzę polityczną. W czasach Klejstenesa przeprowadzono spis wiosek na prowincji i trzech regionach Attyku. Każda fyla otrzymała wewnątrz przybrzeżnego wewnętrznego i górskiego terytorium. W ten sposób próbowano utrzymać harmonię i równowagę. Nowa organizacja funkcjonowała doskonale; oparta była na sprawiedliwości. Na tej podstawie można wywnioskować, że dzięki innowacyjnym reformom demokracja ateńska to wspaniałe działała. Natomiast lud rzymski podzielony była kurie, centurie i dzielnice. Kurii było trzydzieści, a należeli do nich patrycjusze z najbogatszych rodów rzymskich. Dziesięć rodów tworzyło jedną kurię, a na każdy z trzech regionów przypadało po dziesięć kurii. Każda centuria wystawiała 100 żołnierzy. Obywatele zbroili się sami. I klasa majątkowa wystawiała 80 centurii żołnierzy ciężkozbrojnych i 18 centurii jazdy ekwickiej. II i III klasa majątkowa wystawiała piechotę lekkozbrojną. V klasa zwolniona była ze służby wojskowej, musiała za to służyć jako pomoc. Ten nowy system wprowadzony przez Serwiusza Tuliusza, podzielił społeczeństwo według posiadanego przez nich majątku. Oznaczało to , że najbogatsi mieli najwięcej praw.
Społeczeństwo również było inaczej podzielone w obu ustrojach. Demokracja w Atenach ograniczona była wyłącznie do dorosłych mężczyzn, to jest tych , którzy ukończyli dwudziesty rok życia. Pozostali mieszkańcy polis, a więc Metojkowie i inni obcy , nie byli nią objęci , mimo że stanowili większość. Ponadto , poza nawiasem życia politycznego pozostawały również kobiety. Natomiast grupa niewolników, była wyjątkowo dobrze traktowana. Prawowali głównie jako służba domowa lub pomoc na roli. Mogli swobodnie chodzić po ulicach, a jeśli jego pan był łaskawy, mógł nawet awansować na metojka.
W Rzymie było nieco inaczej. Patrycjusze tworzyli elitę państwa, kształtującą się arystokrację w wieloletnimi tradycjami. Mięli oni największą władzę polityczną. Kolejną grupą byli plebejusze. Znajdowali się w dużo gorszej sytuacji politycznej i ekonomicznej. Mieli bardzo ograniczone prawa i nie mogli piastować urzędów państwowych. Ta niesprawiedliwość doprowadziła w końcu do buntu. Rzym wszedł w okres charakteryzujący się najwyższym rozwojem niewolnictwa. Nigdy i nigdzie w starożytności nie posługiwano się niewolniczą pracą na taką skalę.
Podział społeczeństwa w obu ustrojach był skrajnie różny. Niestety sprawiedliwość nie miała miejsca w Rzymie. Natomiast w Atenach pojawiała się dość często. Oczywiście żaden z systemów nie był idealny ale z pewnością zwykłym , przeciętnym ludziom żyło się lepiej w Atenach, podczas gdy pospólstwo rzymskie było traktowane jako siła robocza.
Najważniejszym organem w okresie demokracji ateńskiej stało się Zgromadzenie Ludowe-EKLEZJA. Zachowywała ona w pełni swoją podmiotowość – obywatele mogli na zgromadzeniach przejawiać postawę aktywną, nie tylko głosować ale również dyskutować oraz występować z własnymi projektami ustaw. W ten sposób każdy obywatel stawał się ważnym czynnikiem rozwoju państwa. Eklezja wybierała urzędników państwowych, kontrolowała ich działanie, obsadzała stanowiska dowódców wojskowych i wydawała im wytyczne, decydowała o wojnie i pokoju, o ilości żołnierzy, przyjmowała posłów, przyjmowała rolę najwyższego sądu w szczególnych przypadkach. Dla dobra ogółu przyjęto zasadę , że sprawy najważniejsze, a przede wszystkim personalnych głosowano tajnie. Dawało to ogromny komfort i poczucie bezpieczeństwa obywatelom dlatego , każdy człowiek czuł się potrzebny w państwie. Zazwyczaj polityka w starożytności nie liczyła się z jednostką. Okazuje się , że demokracja była wprost idealnym rozwiązaniem dla Aten.
Organem pomocniczym w Atenach była rada pięciuset. Jak sama nazwa wskazuje składała się z pięciuset osób po pięćdziesiąt z każdej fyli. Byli ono wybierani w drodze losowania. Za swoją pracę otrzymywali wynagrodzenie. Drogą losowania codziennie wybierany był przewodniczący komisji, który w ciągu 24 godz był niejako głową państwa. W jego rękach znajdowała się państwowa pieczęć oraz klucze do państwowego skarbca. Prawdopodobnie mając taką perspektywę do poczucia władzy na własnej skórze, obywatel czuł się ważniejszy, co jak sądzę przyczyniło się do wartości jego pracy.
W republice rzymskiej suwerenną władzę sprawował lud rzymski wyrażając swoją wolę na Zgromadzeniach Ludowych, które mógł zwoływać tylko urzędnik. Przedstawiał on projekt ustawy , którą można było przyjąć lub odrzucić. Nie było można dyskutować i wyrażać swojej opinii nad projektem, tak jak to było w Atenach. Również nie było zwyczaju aby zwykły obywatel mógł wprowadzić swój projekt. Istniała jeszcze jedna różnica-w Atenach uczestnicy zebrań siadali na ławkach lub blokach kamienia, gdyż obrady trwały zazwyczaj długo, w Rzymie natomiast wszyscy stali. Nawet takie małe aspekty, pokazują jak w Atenach dbano o jednostkę. Kluczem do zrozumienia istoty ustroju rzymskiego jest senat. Wobec częstych zmian urzędników było ono urzędem największym autorytecie. Głosowanie było jawne- przechodząc na drugą stronę sali. Ludzie sprawujący urzędy zmieniali się co roku, brak więc im było często niezbędnego doświadczenia, aby podjąć słuszną decyzję w trudniejszych kwestiach. Natomiast senatorzy , przez długie lata biorący udział w kierowaniu państwem zdobywali wiedzę i rozwagę potrzebną przy rozstrzyganiu spraw wielkiej wagi. Konsul zwracał się do senatu o radę , jednak niewyobrażalne było aby uczynił cokolwiek wbrew jego stanowisku. Prawa w Rzymie zaczynały się od słów „ Senat i lud rzymski postanowili . „Nieprzerwana troska o to , by zapobiec korupcji i nadmiernemu skupieniu władzy w rękach niektórych osób, powodowało że sądy w Atenach organizowano tak , aby brała w nich udział jak największa liczba obywateli. Co roku powoływano spośród całego ludu sześć tysięcy sędziów. Sprawować rządy mógł teoretycznie każdy, ale tylko niewielka grupa obywateli była dość zamożna aby poświęcić wiele dni pracy dla dobra ogółu. Potem zaczęto płacić wynagrodzenie za każdy dzień pracy pełnienia funkcji państwowej. System losowania sędziów również odbywał się bardzo skąp likowanie i słusznie. Można by stwierdzić, że sądy w Attyce doskonale funkcjonowały w porównaniu z rzymskimi. Tam czynności sędziowskie początkowo wykonywali konsulowe, następnie kompetencje w tym zakresie przekazywano urzędowi pretora. W postępowaniu karnym prawo orzekania wyroków należało do Zgromadzenia Ludowego by później przenieść je na nowo utworzone sądy kryminalne. W sprawowaniu sądów uczestniczyli obywatele wpisani przez pretora miejskiego na listę sędziów przysięgłych. Początkowo mogli nimi być jedynie członkowie stanu senatorskiego, ale z czasem sytuacja uległa zmianie i zaszczytu tego dostąpić mogli także ludzi bogaci nie zasiadający w senacie. Do pełnienia tej funkcji zostali dopuszczeni także przedstawiciele plebsu kierujący poszczególnymi dzielnicami. Teoretycznie w tym momencie powinno się stwierdzić że sądy w Atenach i Rzymie są bardzo podobne skoro po pewnym czasie plebs dostał się do władzy w Rzymie. Była to jednak czysta fikcja. Zdarzało się bardzo rzadko żeby przedstawiciel plebsu zasiadał w sądzie. Z punktu widzenia prostych ludzi pracujących na polu , sąd w Attyce dawał dużo więcej korzyści, jednak plebs w żaden sposób nie pomógłby tak ważnemu urzędowi. Wręcz przeciwnie, w starożytnym Rzymie wielką rolę odgrywała umiejętność pięknego przemawiania. Musieli ją posiąść wszyscy Ci , którzy chcieli kierować życiem państwa. Plebs nie sprostałby zadaniu przekonaniu o własnych racjach.
Podsumowując Demokracja Ateńska i Republika Rzymska zostały zbudowane na tych samych filarach. Oba rodzaje ustrojów mają podobieństwa i różnice. Na podstawie powyższego porównania uważam, że Ateny funkcjonowały znacznie lepiej od Rzymu. To właśnie w Attyce obywatele mieli większe prawa, a co za tym idzie rządzący mieli poparcie przez lud. Ustrój państwa Ateńskiego opierał się na skoncentrowaniu władzy w jednym ciele reprezentującym wszystkich obywateli, opierał się na bardzo silnej władzy ustawodawczej i nieco słabszej, nie zawsze kompetentnej i bez silnej władzy wykonawczej- co miało zabezpieczyć przed dyktaturą. Republika Rzymska przyjęła model systemu podziału władzy, który miał zagwarantować harmonię. Oba państwa były nadal doskonale rozwinięte, jednak Ateny oparły się podbojom państw zewnętrznych a Republika Rzymska z powodu kłótni i chęci władzy dwóch najmocniejszych postaci.