ZBIEG PRZESTĘPSTW / KARA ŁĄCZNA

1. ZBIEG PRZESTĘPSTW – art. 85 kk- ten sam sprawca popełnia 2 lub więcej przestępstw przed wydaniem pierwszego, chociażby nieprawomocnego, wyroku za którekolwiek przestępstwo.

PRZYKŁAD: X dokonuje 1.01.15 kradzieży i 03.01.15 rozboju oraz pobicia ( 03.03.15). Na rozprawie w dniu 31.01.15 zapadł w stosunku do niego wyrok za pierwsze dwa przestępstwa, które miały miejsce przed wydaniem wyroku (trzecie z przestępstw będzie objęte osobnym wyrokiem).

2. WYMIAR KARY ŁĄCZNEJ – art. 85 – 92 kk.

• nie stosuje się jej do tzw. ciągu przestępstw

• co do zasady łączeniu podlegają kary tego samego rodzaju,

• dolną granicę kary łącznej stanowi najwyższa z wymierzonych kar podlegających łączeniu,

• górną granicę kary łącznej stanowi suma wszystkich łączonych kar, jednakże nie może ona przekroczyć 810 stawek grzywny, 2 lat ograniczenia wolności (wymierza się je w latach i miesiącach) oraz 15 lat pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

PRZYKŁAD: Y popełnił trzy przestępstwa, za które sąd wymierzył na rozprawie w dniu 20.02.2015r. karę 6 , 5 i 2 lat pozbawienia wolności. Wobec tego, iż były to przestępstwa w zbiegu popełnione przed tą rozprawą, zostaną one objęte karą łączną, której dolna granica to 6 lat a górna – 13 lat. Jeżeli suma tych kar wyniosłaby np. 20 lat pozbawienia wolności, to jako karę łączną sąd mógłby orzec maksymalnie 15 lat pozbawienia wolności.

• ODSTĘPSTWA OD RAMOWO OKREŚLONEJ GÓRNEJ GRANICY KARY ŁĄCZNEJ:

• jeżeli suma orzeczonych kar jest równa lub większa niż 25 lat pozbawienia wolności, przy czym chociażby jedna z nich wynosiła nie mniej niż 10 lat pozbawienia wolności, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności – art.85 § 1a.

• jeżeli za chociażby jedno z przestępstw pozostających z biegu orzeczoną karą jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka ją jako karę łączną ( ZASADA ABSORBCJI)

jeżeli orzeczono dwie lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności, sąd jako karę łączną może orzec karę dożywotniego pozbawienia wolności).

- art. 88 kk.

• ODSTĘPSTWO OD ZASADY ŁĄCZENIA KAR TEGO SAMEGO RODZAJU – art. 87 kk. – przy skazaniu za zbiegające się przestępstwa, za które orzeczono karę pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, sąd wymierza karę łączną przyjmując przelicznik :

1 miesiąc ograniczenia wolności = 15 dni pozbawienia wolności

• KARA ŁĄCZNA GRZYWNY

• przy wymierzaniu kary łącznej grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, która nie może przekraczać najwyższej ze stawek ustalonych poprzednio (kierując się wskazaniami z art. 33 § 3 kk.)

• jeżeli chociaż jedna z łączonych grzywien wymierzona została w sposób kwotowy, kara łączna również wymierzana jest kwotowo

• jeżeli chociażby jedna z łączonych grzywien została wymierzona na podstawie art. 309kk, dolną granicę łącznej kary grzywny stanowi najwyższa z wymierzonych kar tego rodzaju z poszczególne przestępstwa, a górną granicę stanowi suma tych kar, przy czym nie może przekroczyć ona 4 500 stawek dziennych,

• kara łączna grzywny określonej w art. 77§ 1 kk nie może przekroczyć 270 stawek dziennych, jeżeli jest związana z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności oraz 135 stawek dziennych – jeżeli jest związania z zawieszeniem wykonywania kary ograniczenia wolności

• NOWY WYMIAR CZASU PRACY- sąd wymierzając karę łączną ograniczenia wolności, na nowo określa wymiar nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub wysokość potrąceń. W tym przypadku obowiązki określone w art. 36 § 2 kk. stosuje się, nawet jeżeli zostały orzeczone tylko za jedno ze zbiegających się przestępstw.

• DOPUSZCZALNOŚĆ WARUNKOWEGO ZAWIESZENIA KARY ŁĄCZNEJ/ORZECZENIE GRZYWNY – art. 89

• jeżeli za zbiegające się przestępstwa wymierzono kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności oraz grzywny z warunkowym zawieszeniem i bez warunkowego zawieszenia ich wykonania, sąd może w wyroku łącznych warunkowo zawiesić (przy zajściu przesłanek z art.69 kk) wykonanie kary łącznej.

• jeżeli za zbiegające się przestępstwa orzeczono kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, sąd w wyroku łącznym może orzec karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

• orzekając karę łączną pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, sąd może orzec grzywnę określoną w art. 71§1kk. nawet jeżeli nie orzeczono jej za przestępstwa pozostające ze sobą w zbiegu.

• ZBIEG ORZECZEŃ O OKRESACH PRÓBY – art. 89 § 3- w razie zbiegu orzeczeń o okresach próby, sąd na nowo orzeka ten okres oraz obowiązki z nim związane.

• ŚRODKI KARNE, ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE, DOZÓR:

• środki karne, zabezpieczające oraz dozór stosuje się nawet, jeżeli zostały one orzeczone tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw

• przepisy o karze łącznej odpowiednio stosuje się w razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa, pozbawienia praw publicznych, zakazy lub obowiązki tego samego rodzaju.

POZORNY ZBIEG PRZESTĘPSTW

Nie jest traktowane jako zbieg przestępstw:

• przestępstwo wieloczynowe, np. znęcanie się

• tzw. przestępstwo wieloodmianowe – mamy z nim do czynienia wtedy, gdy w dyspozycji przepisu przewidziane są dwie lub więcej odmian przestępnego zachowania się – np. art 263 kk:

PRZYKŁAD: przestępstwo wyrabiania bez zezwolenia broni palnej lub amunicji czy handlu bez zezwolenia bronią palną czy amunicją – jeżeli w konkretnym przypadku sprawca najpierw wyprodukował bez zezwolenia amunicję, a następnie ją sprzedał to jest to traktowane jako jedno przestępstwo a nie jako zbieg przestępstw.

• jako jeden czyn traktuje się również sytuację, w której sprawca jednym zachowaniem powoduje kilka skutków

PRZYKŁAD: X rzuca granat w tłum, czym powoduje śmierć 20 osób. Według prawa będzie to traktowane jako jedno zabójstwo 20 osób (określonej liczby) a nie jako 20 zabójstw pozostających w zbiegu.

CIĄG PRZESTĘPSTW- art. 91 kk.

• nie stosuje się do niego przepisów dotyczących kary łącznej

1. ISTOTA CIĄGU PRZESTĘPSTW – ciąg przestępstw polega na tym, że:

• sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw,

• krótkie odstępy czasu pomiędzy popełnionymi przestępstwami

• podobny sposób

• przestępstwa popełnione zostały zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, za którekolwiek z tych przestępstw.

2. PODOBNY SPOSÓB POPEŁNIENIA :

• ta sama czynność czasownikowa (tożsamość kwalifikacji, zastosowanie tej samej kwalifikacji prawnej) ,np. zabija.

• podobieństwo faktycznego sposobu popełnienia- jako przykład niepodobnego faktycznego sposobu popełnienia można podać kradzież kieszonkową i kradzież towaru w sklepie.

3. KARA PRZY CIĄGU PRZESTĘPSTW:

• sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona wyczerpuje każde z popełnionych przestępstw zaliczanych do ciągu

• do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonej o połowę

4. DOPUSZCZALNOŚĆ KARY ŁĄCZNEJ – przypadek art. 91§2 kk.

• sąd orzeka karę łączną, stosując odpowiednio przepisy jej dotyczące, w sytuacji zbiegu ciągu przestępstw lub ciągu przestępstw z innymi przestępstwem.

5. DOPUSZCZALNOŚĆ WYROKU ŁĄCZNEGO - przypadek art. 91§3 kk

• jeżeli sprawca został skazany dwoma lub więcej wyrokami za przestępstwa należące do ciągu przestępstw określonego w § 1, kara orzeczona w wyroku łącznym nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie, którego znamiona wyczerpuje każde z przestępstw wliczanych do ciągu

• wyrok łączny może zostać wydany nawet wówczas, kiedy kary poszczególne wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegających się przestępstw, zostały już wykonane w całości lub w części. W takiej sytuacji stosuje się art. 72§2 kk – przeproszenie pokrzywdzonego jako obowiązek orzekany w okresie próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary.

• nie obejmuje się nim orzeczeń skazujących, wydanych w innych członkowskich państwach UE

PRZESTĘPSTWO CIĄGŁE-art.12 kk

• b rak zbiegu przestępstw

• d

  jeden czyn

  wa lub więcej zachowań

• k rótkie odstępy czasu- w kk skarbowym jest to 6 miesięcy

• w wykonaniu z góry powziętego zamiaru

• jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste -> tożsamość pokrzywdzonego

• kara wymierzona na podstawie naruszonego przepisu bez możliwości jej obostrzenia powyżej ustawowego zagrożenia

• czas popełnienia – odcinek czasowy zapoczątkowany pierwszym czynem a zakończony ostatnim, jakie składają się na przestępstwo ciągłe. Jeżeli w tym odcinku czasowym weszła w życie nowa ustawa karna, to nie jest uważana, jakoby zmieniła się ona po popełnieniu przestępstwa

• przedawnienie – liczone od mementu dokonania ostatniego czynu wchodzącego w skład przestępstwa ciągłego

1. PRZESTĘPSTWO CIĄGŁE A CIĄG PRZESTĘPSTW

Przestępstwo ciągłe	Ciąg przestępstw
Z góry powzięty zamiar	Brak konieczności z góry powziętego zamiaru
Brak konieczności podobnego sposobu popełnienia	Czyny popełnione w podobny sposób
Poszczególne czyny nie muszą być przestępstwami, mogą być wykroczeniami	Przestępstwa

PRZYKŁAD: X chce kupić samochód jednakże nie ma na niego pieniędzy, więc dokonuje z góry powziętym zamiarem, w ciągu tygodnia trzech włamań do trzech sklepów ze sprzętem elektronicznym.

Pozornie może się wydawać, że w/w przykładzie mamy do czynienia z ciągiem przestępstw, ale w rzeczywistości (właśnie przez art. 12 który nakazuje traktować kilka zachowań jako jeden czyn) nie zostaje spełniona przesłanka z art. 91 kk, tj. popełnienie dwóch lub więcej przestępstw, bo art. 12 kk wprowadza nam pewną fikcję prawną, polegającą na traktowaniu kilku zachowań jako jeden czyn.

CZYNNOŚCI WSPÓŁUKARANE

• nie są traktowane jako zbieg przestępstw

• brak definicji ustawowej – wykształcone w drodze praktyki

• współukarane czynności uprzednie lub następcze

CZYNNOŚĆ WSPÓŁUKARANA UPRZEDNIA – X najpierw przygotowuje się do popełnienia przestępstwa i bezskutecznie próbuje je popełnić aż wreszcie udaje mu się go dokonań. Wówczas nie ponosi on oddzielnej odpowiedzialności z przygotowanie i usiłowanie, które to uważane są za czynności uprzednie współukarane z dokonaniem.

CZYNNOŚĆ WSPÓŁUKARANA NASTĘPCZA – np. zniszczenie rzeczy skradzionej, ukrywanie współsprawcy przestępstwa, nieudzielenie pomocy ofierze popełnionego przez siebie przestępstwa.

Jako czynność współukaraną nie uważa się natomiast stosowanie przez sprawcę groźby lub przemocy wobec świadka w celu wywarcia na niego odpowiedniego wpływu lub podpalenie w celu zatarcia śladów zabójstwa.

1. W SKAZÓWKI PRZY ROZRÓŻNIANIU CZYNNOŚCI WSPÓŁUKARANYCH NASTĘPCZYCH OD CZYNÓW BĘDĄCYCH ODRĘBNYMI PRZESTĘPSTWAMI:

• w

  występują łącznie

  prowadzenie nowego (w stosunku do czynu głównego) przedmiotu przestępstwa

• a takowanie innego rodzajowo dobra chronionego prawem

• działanie na szkodę innego pokrzywdzonego

ZBIEG KAR

Jeżeli pewne kary nie podlegają łączeniu, mamy do czynienia ze zbiegiem kar wykonywanych wówczas po kolei, do prowadzi do ich zsumowania.

PRZYKŁAD: X został skazany za poszczególne przestępstwa na kary 7, 5 i 4 lat pozbawienia wolności, za co sąd wymierzył mu karę łączną w wysokości 10 lat pozbawienia wolności. Dodatkowo X za czwarte przestępstwo, popełnione już po wydaniu wyroku za pierwsze trzy przestępstwa, został skazany na 8 lat pozbawienia wolności. Jako że ostatnia kara, za czwarte przestępstwo, nie podlega już łączeniu z poprzednimi, to mamy do czynienia z tzw. zbiegiem kar – orzeczone kary muszą zostać wykonane po kolei – najpierw 10 lat pozbawienia wolności a potem jeszcze 8 lat pozbawienia wolności.

ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY

• gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw, np.

  • zgwałcenie osoby poniżej lat 15 -> naruszenie art. 197 i 200 kk.

  • zapłacenie kontrahentowi fałszywymi banknotami -> naruszenie art. 286 kk (oszustwo) oraz 310§1( puszczanie w obieg fałszywego pieniądza).

1. WYMIAR KARY:

• kara przy zbiegu przepisów -> art. 11 § 1 kk „ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo” – skazanie następuje więc za jedno przestępstwo, jednakże w kwalifikacji prawnej czynu wymienia się wszystkie naruszone przepisy<- kumulatywna kwalifikacja czynu

• art. 11 § 3 kk -> karę wymierza się na podstawie przepisu przewidującego najsurowszą karę + można orzec inne środki przewidziane w ustawie

2. POZORNY ZBIEG PRZEPISÓW – sytuacja, w której tylko pozornie mamy do czynienia ze zbiegiem przepisów. Reguły stosowane do wyłączenia zbiegu przepisów:

• wyłączenie przepisu ogólnego przez przepis szczególny (lex specialis derogat legi generali) – jeżeli mamy przepis karny o charakterze szczególnym w stosunku do innego przepisu, tzn. oznacza się pewnymi specyficznymi cechami w porównaniu z typem sformułowanym ogólnie, to przepis ten ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym w efekcie czego nie dochodzi do zbiegu, bo przepis ogólny został „odsunięty na bok”.

PRZYKŁAD: X zabija człowieka pod silnym wzburzeniem emocjonalnym, usprawiedliwionym występującymi okolicznościami. Swoim czynem wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 148 § 4 kk (zabójstwo w afekcie) chociaż pozornie wydawać by się mogło, że wyczerpuje również znamiona zwykłego zabójstwa z art. 148 § 1 kk. Tak jednak nie jest, ponieważ art. 148 § 4 KK jest przepisem szczególnym wobec art. 148 § 1 kk.

Podobnie kradzież z włamaniem z art. 279kk pozornie tylko wyczerpuje znamiona zwykłej kradzieży z art. 278 kk.

• wyłączenie przepisu pochłoniętego przez przepis pochłaniający (lex consumens derogat legi consumptae) – sytuacja, w której konkretny czyn wyczerpuje znamiona jednego przestępstwa, ale jednocześnie jego fragment wyczerpuje znamiona innego przestępstwa.

PRZYKŁAD: X dopuszcza się zgwałcenia, grożąc pokrzywdzonej okaleczeniem jej twarzy nożem. Jego czyn wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 197 kk (gwałt), wypełniając jednocześnie znamiona przestępstwa z art. 190 kk (groźba bezprawna). W tej sytuacji mamy do czynienia tylko z pozornym zbiegiem ponieważ, stosowanie groźby jest już wliczone do zestawu znamion przestępstwa zgwałcenia i uwzględnione przy określeniu ustawowego zagrożenia za zgwałcenie. Wobec tego zakwalifikowanie czynu sprawcy z obydwóch w/w artykułów byłoby zrobieniem dwukrotnego zarzutu sprawcy z tego samego zachowania się.

• wyłączenie przepisu posiłkowego (subsydiarnego) przez przepis główny (lex primaria dergoat legi subsidiariae ) – dotyczy to rzadkich w prawie karnym sytuacji, w których ustawodawca traktuje jakiś przepis karny jako rezerwowy, posiłkowy, czyli taki, który stosuje się wtedy, gdy czyn nie może zostać zakwalifikowany z innego przepisu, nazywanego przepisem głównym.

PRZYKŁAD: art. 231 § 2 kk – przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej – ma charakter subsydiarny, ponieważ według art. 231 § 4 kk „Przepisu § 2 nie stosuje się jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228 kk” (łapownictwo bierne).

PRZYKŁAD: Celnik za zaniechanie kontroli pobiera pieniądze od kierowcy tira przewożącego towar za granicę. Jego czyn stanowi niedopełnienie obowiązków w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 231 § 2 kk) ale jednocześnie jest to również przyjęcie łapówki, przewidziane w art. 228 § 3 kk. Jednakże, jako że w konkurencji przepis art. 231 § 2 kk ma charakter subsydiarny względem art. 228 kk, to czyn celnika zostanie zakwalifikowany tylko z art. 228 § 3 kk.