Pielęgniarstwo II rok
Pielęgniarstwo internistyczne
Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Jest to stan, w którym krew dostaje się do wnętrza przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka lub jelit). Krwawienie z przewodu pokarmowego może być objawem wielu różnych schorzeń układu trawiennego, a także chorób ogólnoustrojowych. Może mieć ono bardzo różne nasilenie – od bardzo niewielkiego, gdy obecna w stolcu krew jest niewidoczna gołym okiem, aż po bardzo masywny krwotok, mogący w krótkim czasie prowadzić do śmierci chorego. Tradycyjnie rozróżnia się tak zwane krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, gdy źródło krwawienia znajduje się w przełyku, żołądku lub dwunastnicy, oraz krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, gdy krew pochodzi z jelita cienkiego, grubego lub odbytu. Niezależnie od jego źródła i nasilenia krwawienie do światła przewodu pokarmowego jest zawsze sytuacją nieprawidłową, niebezpieczną dla zdrowia i życia chorego i świadczy o obecności choroby wymagającej dokładnej diagnostyki oraz odpowiedniego leczenia.
Najczęstsze dolegliwości i objawy:
I Wymioty zawierające krew, tak zwane krwawe wymioty, spotykane są jedynie w krwawieniach z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Obecna w wymiotach krew może mieć barwę żywoczerwoną (częściej w krwawieniach z przełyku oraz w bardzo masywnych krwotokach żołądkowych) lub ciemnobrązową, przypominającą nieco fusy od kawy (tak zwane wymioty fusowate, pojawiające się w sytuacji, gdy krew przed zwymiotowaniem znajdowała się jakiś czas w żołądku i została częściowo strawiona). W przypadku szczególnie intensywnych krwotoków chory wymiotuje jedynie jasno- lub ciemnoczerwoną krwią.
II Krew w stolcu jest obecna w każdym przypadku krwawienia żołądkowo-jelitowego. W innych sytuacjach stolec z domieszką krwi może być pierwszym objawem choroby, nierzadko zaskakując chorego w czasie snu lub podczas pracy. Krew może pokrywać czerwonymi pasmami oddawany przez pacjenta stolec (jest to charakterystyczne dla sytuacji, gdy źródło krwawienia znajduje się w końcowym odcinku jelita grubego), może być z nim równomiernie wymieszana (krwawienie z jelita cienkiego lub początkowego odcinka jelita grubego), bądź też mieć charakter tak zwanych stolców smolistych o charakterystycznym wyraźnie czarnym (nie ciemnobrązowym!) zabarwieniu, które świadczy o tym, że krew zawarta w stolcu została strawiona pod wpływem działania soku żołądkowego (objaw typowy dla krwawienia z przełyku, żołądka, niekiedy także z dwunastnicy). Krew wydobywająca się z odbytu bez związku z oddawaniem stolca świadczy o lokalizacji krwawienia w odbytnicy lub odbycie, co ma zwykle miejsce w przypadku żylaków odbytu lub nowotworów odbytnicy.
III Biegunki pochodzące z okrężnicy powodują stolce papkowate, brunatne, o gnilnym zapachu i odczynie alkalicznym z możliwą domieszką śluzu. Obfita zawartość w stolcu śluzu i krwi świadczy o zmianach w esicy i odbytnicy. Najczęstszą przyczyną biegunek są zakażenia bakteryjne np.: gronkowcami, w przebiegu zakażenia pokarmowego. Cechą charakterystyczną biegunek jest podwyższona temp. oraz domieszka krwi, śluzu lub ropy w stolcu. Ze względów diagnostycznych i epidemiologicznych chorego należy umieścić w szpitalu i izolować.
IV Zaparcia spowodowane wolnym przechodzeniem treści pokarmowej przez przewód pokarmowy lub przedłużonym zaleganiem stolca w odbytnicy. Przyczyny to wrodzona wada rozwojowa w postaci tzw. olbrzymiej okrężnicy, zaparcia nasilają się stopniowo i doprowadzają do stanu, w którym chory oddaje stolec raz na kilkanaście dni w ogromnych ilościach. Wadliwa dieta zawierająca niewielką ilość błonnika może powodować nadmiernie suche, trudne do wydalenia stolce.
V Spadek ciśnienia tętniczego krwi i przyspieszona czynność serca są charakterystyczne dla nagłych i intensywnych krwawień, wymagających szczególnie szybkiej diagnostyki i leczenia.
Niedokrwistość (anemia) o różnym nasileniu występuje praktycznie w każdym przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego. W przypadku niewielkiego, niewidocznego gołym okiem, długotrwałego krwawienia, charakterystycznego szczególnie dla guzów nowotworowych jelita grubego, to właśnie niedokrwistość (często stwierdzana przypadkowo przy okazji innych badań) jest pierwszym objawem choroby, który skłania lekarza do rozpoczęcia specjalistycznej diagnostyki.
W przypadku masywnych krwawień z przewodu pokarmowego rozwija się pełny obraz ciężkiego wstrząsu krwotocznego mogącego prowadzić do śmierci chorego
Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego jest zwykle wynikiem:
- Uchyłków jelita grubego.
- Wrodzonych nieprawidłowości naczyń jelita (tak zwana angiodysplazja).
- Nowotworu jelita grubego (charakterystycznym objawem są powtarzające się stolce z domieszką niewielkiej ilości krwi lub niewielkie krwawienia z odbytu).
- Polipów jelita grubego (wymagają diagnostyki i leczenia, gdyż dość często ulegają zezłośliwieniu).
- Chorób zapalnych jelita, szczególnie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – colitis ulcerosa (dla którego charakterystyczne są krwiste biegunki z postępującym wyniszczeniem i osłabieniem chorego).
Czynniki sprzyjające zachorowaniu:
Szczególnie duże ryzyko wystąpienia krwawienia z przewodu pokarmowego wiąże się z:
a) chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy
b) przyjmowaniem leków drażniących błonę śluzową żołądka (niesterydowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, sterydy) i spożywaniem alkoholu
c) rozległymi oparzeniami lub urazami
d) marskością wątroby
e) nowotworami przewodu pokarmowego (zwłaszcza w przypadku guzów jelita grubego)
f) uchyłkami jelita grubego
g) chorobami zapalnymi jelita (zwłaszcza w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego)
h) chorobami, w których dochodzi do zaburzeń krzepnięcia krwi (niedobory czynników krzepnięcia, hemofilie, białaczki, chłoniaki).
Sposoby zapobiegania
- Prawidłowe rozpoznanie i leczenie wyżej wymienionych chorób.
- Zaprzestanie spożywania alkoholu, zwłaszcza przez chorych z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy lub poalkoholowym uszkodzeniem wątroby.
- Stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych oraz sterydów tylko w przypadkach uzasadnionych i zawsze z równoczesnym podawaniem leków przeciwwrzodowych..
Jakie badania ?
Rektoskopia dzięki niej badamy odbytnicę aż do zagięcia esiczo-odbytniczego przy użyciu wziernika. Wziernik - rektoskop - to rurka plastikowa jednorazowego użytku, dzięki której możemy obejrzeć jelito do głębokości 18-20cm. Badanie jest wykonywane w pozycji kolankowo-łokciowej lub w pozycji leżącej na boku i jest niebolesne.
Przygotowanie pacjenta do badania:
Jelita powinny być opróżnione z treści pokarmowej. Badania endoskopowe można wykonywać w znieczuleniu ogólnym lub po premedykacji (przygotowaniu pacjenta do zabiegu za pomocą środków uspokajających). Sprawny endoskopista wykonuje badanie w ciągu 20-40 minut w zależności od anatomicznego kształtu jelita.
Bibliografia:
W. Pędach „Choroby wewnętrzne” PZWL Warszawa 1990r.
J. Daniluk, G. Jurkowska „Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa” wyd. Czelej Lublin 2005r.