F

aculty of

P

sychology

University of Warsaw

PSYCHOLINGWISTYKA

Barbara Bokus

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

2

Trzy okresy badań z psycholingwistyki rozwojowej

Psycholingwistyka rozwojowa

1/

Ujęcie formalne

(analiza dystrybucyjna Bloomfielda,

koncepcja LAD, teoria Braine’a)

2/

Ujęcie semantyczne

(L. Bloom, intencja semantyczna,

podstawowe relacje semantyczne)

3/

Ujęcie komunikacyjne

(Bruner, Macnamara,

Tomasello, Shugar)

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

3

Wykład 2.

Język – podstawowe cechy naturalnego systemu

językowego

•

Teoria gramatyki osiowej Martina

Braine’a

•

- Podstawowe pytanie

•

- Metoda badania

•

-

Podstawowe założenie

•

Jednostki morfologiczne mowy dziecka

mogą być dłuższe,

ale nie krótsze niż morfemy języka używanego przez dorosłych.

•

Nawiązanie do metody analizy dystrybucyjnej Bloomfielda.

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

4

Rozwój systemu gramatycznego

•

Istnieją dwie klasy wyrazów:

klasa osi P i klasa X

.

•

Wypowiedzi jednowyrazowe

mają postać X.

•

Wypowiedzi dwuwyrazowe (wielowyrazowe)

mają postać P1X lub XP2

•

Wypowiedzi XX

jako kombinacje wyrażeń osiowych

•

Skoro klasa X jest bardzo liczna, dodanie konstrukcji XX

(lub jakiejkolwiek innej konstrukcji dopuszczającej liczną

i otwartą klasę wyrazów w obu pozycjach) do istniejących

konstrukcji PX i XP od razu wydatnie zwiększa liczbę kombinacji

wyrazów, jaką gramatyka jest w stanie generować.

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

5

Konstrukcje osiowe

•

Konstrukcje osiowe:

-

nazywające

-

wskazujące

-

żądające

-

tzw. „stwierdzające” (określające

stosunek emocjonalny)

•

Funkcje konstrukcji osiowych i konstrukcji realizujących intencję
semantyczną

•

Co zawdzięczamy konstrukcjom osiowym?

•

Konstrukcje osiowe a mowa sytuacyjna

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

6

Wykład 3.

Intencja semantyczna

•

W gramatyce nie ma miejsca dla intencji,

ale wszelka teoria wykonana językowego,

która nie uwzględniałaby intencji,

musi być uznana za nieadekwatną.

•

Model mówiącego człowieka musi zawierać pewne reguły

określające strukturę gramatyczną produktu wyjściowego

.

•

Przyjmuje się, że reguły te stosowane są do elementu wejściowego

reprezentującego intencje nadawcy.

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

7

O modelu mówiącego człowieka

•

Gdyby model mówiącego człowieka zawierał jedynie mechanizm
działający wg zasad gramatyki, wytwarzałby on wypowiedzi będące
swoistymi ciągami gramatycznymi.

•

Wypowiedzi te nie wykazywałyby systematycznego powiązania
ze

środowiskiem.

•

Model musi określić, w jaki sposób ustala się takie powiązanie.

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

8

Element wejściowy mechanizmu

wytwarzania wypowiedzi



Nie wszystko, co nadawca zamierza

powiedzieć,

znajduje

swój wyraz w językowym produkcie

końcowym.

•

Zazwyczaj „odfiltrowuje” coś ze swego doświadczenia,
które chce przekazać.

•

I to właśnie wyraża w swojej wypowiedzi (to stanowi element
wejściowy mechanizmu wytwarzania wypowiedzi).

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

9

Reguły realizacyjne

•

Znacznik wejściowy (imput marker)

to sformalizowana

reprezentacja tych spośród intencji nadawcy, które zostają
wyrażone w wypowiedzi końcowej.

•

Reguły, które przekształcają znaczniki wejściowe (W)

w wypowiedzi, to

reguły realizacyjne

•

a/ reguły pozycyjne

•

b/ reguły kategorialne

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

10

Koncepcja Isaaca Schlesingera

•

Podstawowe relacje semantyczne (uniwersalia semantyczne)

•

1. Wykonawca + czynność

•

2. Czynność + przedmiot

•

3. Wykonawca + przedmiot

•

4.

Modyfikator (przydawka atrybutywna, posesywna) + człon główny

•

5. Negacja (Negacja +X)

•

6. X + Dativus

•

7.

Wskazywanie (wyraz wprowadzający + X)

•

8. Locativus (X + Locativus)

S

ho

rt

t

it

le

of

he

presentat

ion

–

t

o

ad

d

in t

empl

ate

11

Badania R. Browna

•

Washoe

a

dziecko Homo sapiens

– badania R. Browna