Zasady finansowania dotyczące pozyskiwania kapitału przez przedsiębiostwa

• Zasada utrzymania płynności - oznacza ona, iż wielkość kapitału zaangażowanego powinna zabezpieczyć w każdym wypadku zdolność do pokrycia zobowiązań

• Zasada odpowiedniego ryzyka - firma musi zabezpieczyć ryzyko operacyjne odpowiednią wielkością kapitału własnego. Dzięki temu stworzy stabilny i pewny obraz swojej działalności

• Zasada efektywności finansowania - pozyskanie środków na działalność firmy wiąże się z określonym kosztem; należy stworzyć taką kombinację źródeł kapitału przy której koszt będzie najniższy a wartość firmy największa

• Zasada utrzymania niezależności i niesamodzielności - ze sposobu finansowania wynika wpływ na zarządzanie firmą, formalnie tylko właściciele kapitału mogą zarządzać przedsiębiorstwem, jednak im większy kapitał obcy, tym ta samodzielność jest ograniczona przez wierzycieli (np. posiadacza obligacji spółki czy banki, które udzieliły kredytu)

• Zasada kształtowania optymalnego obrazu finansowania - od zaprezentowania źródeł finansowania w przedsiębiorstwie zależy jego pozycja na rynku. Jest to istotne szczególnie przy ubieganiu się o nowe źródła, np. pozyskanie kolejnego kredyt. W ocenie wspomagania finansowego istotne jest zarówno wielkość jak i poziom wskaźników w czasie (ich zmiany)

Kapitał własny - kapitał trwale związany z przedsiębiorstwem, pozostawiony bezterminowo, jego koszt nie jest wykazywany ani w bilansie ani w rachunku zysków i strat (nie oznacza to że jest to kapitał darmowy).

Funkcje KW dla firmy:

• Funkcja założycielska - powstanie firmy jest uzależnione od wniesienia kapitału własnego

• Funkcja finansowa - polega na tym, że KW służy pokrywaniu strat

• Funkcja gwarancyjna - stanowi zabezpieczenie dla wierzycieli przy ubieganiu się o kapitały obce

• Funkcja wyrównawcza - posiadane rezerwy kapitałowe umożliwiają pokrycie bieżących strat i wypłatę dywidend

• Funkcja pomiarowa - wielkość jest podstawą do podziału dywidendy

• Funkcja reprezentacyjna - poziom kapitału własnego i jego struktura mówi o sytuacji finansowej firmy i można dokonywać porównań pomiędzy firmami

Kapitał własny dzielimy na:

• Kapitały powierzone - finansowe lub rzeczowe wkłady właścicieli

• Kapitały samofinansowania (wypracowane) - powstają z zatrzymanego w firmie zysku netto

ZN = wypłata dywidendy lub zysk zatrzymany (w inwestycje)

Kapitały powierzone przyjmują różne postaci:

• fundusz założycielski dla przedsiębiorstw państwowych,

• fundusz udziałowy w spółdzielniach,

• kapitał akcyjny w spółkach akcyjnych

• kapitał udziałowy w spółkach z o.o.

• kapitał właściciela w spółce cywilnej

kapitał własny składa się z:

• kapitał zakładowy, dla z o.o. 5tys. zł, dla s.a. 500tys. zł

• kapitał zapasowy, pochodzi z nadwyżki ceny sprzedaży akcji nad wartością nominalną lub z zysków zatrzymanych. Kodeks Spółek Handlowych ustalił że firmy przekazują 8% zysku za bieżący rok obrotowy na kapitał zapasowy aż do osiągnięcia 1/3 wartości kapitału zakładowego

• kapitał rezerwowy, tworzony jest w celu zabezpieczenia się przed czasowymi problemami spółki, tworzony z zysku zatrzymanego, może finansować prace badawcze czy inwestycje

• kapitał z aktualizacji wyceny to różnica wartości netto środków trwałych powstał w wyniku aktualizacji wyceny

• zysk z lat ubiegłych, wypracowany w ubiegłych latach kapitał, co do którego firma nie podjęła jeszcze decyzji o przeznaczeniu, może zasilić kapitał zapasowy, rezerwowy lub być wypłacony wspólnikom

• zysk netto lub strata, wykazywany na koniec roku w rachunku zysków i strat

Źródła kapitału własnego:

• wkłady właścicieli

• zyski zatrzymane

• odpisy amortyzacyjne

• sprzedaż elementu majątku niewykorzystywanych bądź nieefektywnych

• emisja akcji (zwykłych bądź uprzywilejowanych)

Zalety pozyskania kapitału w drodze emisji akcji:

• najmniejsze ryzyko w stosunku do innych źródeł finansowania

• możliwość dopasowania obciążeń z tego kapitału do sytuacji firmy i bieżących potrzeb (chodzi głównie o wypłatę dywidend i wykup akcji)

• poprawia się struktura finansowania gdyż zmniejsza się udział zadłużenia

• zwiększa się zdolność kredytowa firmy

Wady pozyskania kapitału w drodze emisji akcji:

• najdroższe źródło finansowania

• wypłacana dywidenda jest opodatkowana podwójnie

• wysokie koszty finansowania emisji akcji (koszty projektu emisyjnego, specjalistycznych analiz)

• emisja dodatkowych akcji powoduje rozwodnienie kapitału akcyjnego, oznacza to większą liczbę akcjonariuszy, zatem dywidenda przypadająca na jedną akcję również się obniża

Kapitał obcy - stanowią środki długoterminowe i krótkoterminowe użyczone przez banki, instytucje, pracowników czy innych wierzycieli. KO nie daje prawa do podejmowania decyzji w firmie. Musi być zwrócony w terminie, koszt pozyskania kapitału obcego jest niższy niż pozyskania kapitału własnego, wynika to z faktu iż wierzyciele w trakcie upadłości firmy są zaspokajani w pierwszej kolejności przed właścicielami. Drugą cechą powodującą że koszt obcego jest niższy jest efekt tarczy podatkowej, czyli odsetki od kredytu czy obligacji zmniejszają podstawę opodatkowania i w konsekwencji płacony podatek.

Pozyskanie kapitału obcego jest dokonywane poprzez:

• Rynek finansowy - kredyty w różnych formach, obligacje oraz pożyczki

• Rynek towarowy - kredyty dostawcy i kredyty odbiorcy (kredyt kupiecki)

• Szczególne formy finansowania, czyli leasing, faktorin, forfajting

Kapitał własny a kapitał obcy

Cecha	KAPITAŁ WŁASNY	KAPITAŁ OBCY
OKRES ZWROTU	Kapitał powierzony przedsiębiorstwu bez terminu zwrotu	Kapitał powierzony przedsiębiorstwu przez wierzycieli na określony czas
PŁATNOŚCI	Akcjonariusze otrzymują dywidendy w zależności od możliwości przedsiębiorstwa	Płatności mają sztywny charakter - spłata odsetek oraz kapitału następuje zgodnie z umową
OPODATKOWANIE	Wypłacone dywidendy nie stanowią kosztu zmniejszającego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym	Odsetki są dla przedsiębiorstwa kosztem finansowym, który zmniejsza podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym
ONTROLA DZIAŁAŃ ZARZĄDU	Akcjonariusze mają prawo głosu w najważniejszych kwestiach dotyczących przedsiębiorstwa	Wierzyciele kontrolują przedsiębiorstwo tylko w zakresie wynikającym z umowy
RYZYKO BANKRUCTWA	Niewypłacenie dywidendy nie może być powodem do postawieniem przedsiębiorstwa w stan upadłości	Niespłacenie odsetek lub rat kapitału może być powodem do postawieniem przedsiębiorstwa w stan upadłości

Pozyskiwanie kapitału wiąże się z ponoszeniem kosztu jego pozyskania. Koszt każdego źródła finansowania nazywany jest kosztem określonego składnika kapitału. Na koszt kapitału firmy wpływają 4 grupy czynników:

Koszt pozyskania kapitału jest określony przez WACC (średnioważony koszt kapitału).

WACC to suma iloczynu udziału poszczególnych źródeł finansowania pomnożona przez koszt poszczególnych źródeł finansowania.

WACC = ∑wi*ki , wi-koszt kapitału i-tego źródła, wi-udział kapitału z i-tego źródła

ki - koszt poszczególnych źródeł finansowania

WACC to graniczna stopa procentowa wyznaczająca minimalny poziom rentowności projektów inwestycyjnych, które mogą być realizowane przez firmę

WACC>IRR projekt odrzucamy; WACC<IRR projekt realizujemy

Powody szacowania WACC:

1. WACC jest najniższą możliwą do przyjęcia stopą zwrotu dla nowych inwestycji

2. WACC określa stopę zwrotu konieczną do tego, by cena akcji spółki nie pogorszyła się

3. wyższy WACC danej firmy w porównaniu do innych z tej samej branży oznacza, że ma ono bardziej ryzykowne aktywa

4. WACC może służyć do porównania kosztu kapitału pochodzącego z różnych strategii finansowania, z aktualnych WACC, dzięki czemu można wybrać źródła finansowania o najniższym koszcie

Im niższy WACC tym wyższa wartość spółki, ponieważ: W = ∑ CF/(1+WACC)^t

CF - przepływ pieniężny

AFN - zapotrzebowanie na dodatkowe finansowanie zewnętrzne

Potrzebne dodatkowe fundusze=wymagany wzrost aktywów-fundusze generowane automatycznie-przyrost niepodzielonych zysków

ANF - potrzebne dodatkowe fundusze

A*/S - aktywa, które wzrastają aby mogła zwiększyć się sprzedaż (% sprzedaży)

A* - aktywa, których wzrost warunkuje zwiększenie sprzedaży

L*/S - pasywa rosnące automatycznie wraz ze wzrostem sprzedaży, wyrażone jako % sprzedaży tj. automatyczne generowanie finansowe za 1zł wzrostu sprzedaży

S₁ - całkowita sprzedaż prognozowana na przyszły rok

∆S - zmiana sprzedaży

M - marża zysku tj. udział zysku w 1zł sprzedaży (%)

D₀ - wartość dywidendy wypłacanej w roku bieżącym, ale ustalana na podstawie wartości zysku netto z roku poprzedniego

założenia

aktywa bieżące i zobowiązania generowane automatycznie zmniejszają się/rosną w tym samym tempie co zmienia się sprzedaż

Im wyższe tempo wzrostu sprzedaży, tym większe potrzeby dodatkowego finansowania;

Im wyższy współczynnik wypłat dywidend, tym większe potrzeby dodatkowego finansowania

Przykład

bilans firmy Wakacje w 2009 przedstawia się następująco:

Aktywa (tys. zł) 1) Majątek trwały 2) Majątek obrotowy - zapasy - należności - środki pieniężne

1400 500 900 450 300 150

Pasywa (tys. zł) 1) Kapitał własny - kap. Podstawowy - zyski zatrzymane - zysk netto Zobowiązania dł. Zobowiązania kr. - kredyty bankowe - zob. Z tyt. Dost. - inne

1400 900 640 200 60 200 300 80 180 40

Sprzedaż firmy w 2009 wyniosła 3 mln, a zyskowność netto sprzedaży 2%. Firma stosuje politykę wypłat dywidend określoną jako stała stopa wypłat na poziomie 40%. Określ wielkość niezbędnych środków do sfinansowania wzrostu sprzedaży o 10% oraz przedstaw bilans po zmianach.

AFN = (A*/S)∆S - (L*/S)∆S - (MS₁-D₀)

AFN = (900/3000)*300 - (220/3000)*300 - (2%*3300-40%*60)

AFN = 90 - 22 - 42 = 26

S₁ = 30000*1,1 = 3300 ∆S=300

D0 = 0,4*60=24

90 - wzrost aktywów w wyniku wzrostu sprzedaży

22 - wzrost pasywów (funduszy) generowanych automatycznie przy wzroście sprzedaży

42 - wypłata dywidend

26 - zapotrzebowanie na zewnętrzne źródło finansowania

nowy bilans

Aktywa (tys. zł) 1) Majątek trwały 2) Majątek obrotowy - zapasy - należności - środki pieniężne

1490 500 990 450+10%*450 330 165

Pasywa (tys. zł) 1) Kapitał własny - kap. Podstawowy - zyski zatrzymane - zysk netto Zobowiązania dł. Zobowiązania kr. - kredyty bankowe - zob. Z tyt. Dost. - inne

1490 942 640 236 66 200 348 80+26 180*1,1 44

ZZ = 200 + 60%*60 = 236

MZ = 2% = Zn/S Zn = MZ*S = 2%*3300 = 66

Struktura kapitału - proporcja udziału kapitału własnego i kapitału obcego w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Cele kształtowania struktury kapitału powinny być zgodne z celami zarządzania finansami. Przedsiębiorstwo powinno dążyć do takiej struktury kapitału, która:

1. maksymalizuje wartość przedsiębiorstwa

2. minimalizuje średnioważony koszt kapitału (WACC)

3. zapewnia zdolność płatniczą w firmie

4. ogranicza ryzyko finansowe i operacyjne

5. minimalizuje koszty działalności

6. maksymalizuje rentowność kapitału własnego

Reguły związane z kształtowaniem struktury kapitału:

1. reguły poziomej struktury kapitałowo-majątkowej - przedstawiają powiązania pomiędzy pozyskaniem kapitału i jego zastosowaniem, wyróżniamy 2 reguły:

1. złota reguła finansowania - oznacza zachowanie zgodności terminów między czasem inwestowania kapitału i jego odzyskaniem z jednej strony oraz okresem wykorzystania majątku finansowanego tym kapitałem z drugiej strony

2. złota reguła bilansowa - wymaga dostosowania formy finansowania do czasu wykorzystania kapitału (terminy płatności w pasywach powinny być zgodne z terminami i kwotą aktywów, czyli aktywa długoterminowe powinny być finansowane kapitałami stałymi.

2. reguła pionowej struktury kapitału - oznacza, że właściciel firmy powinien uczestniczyć w finansowaniu spółki przez wkłady własne i samofinansowanie co najmniej w takim samym stopniu jak wierzyciele.

---