OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym
ciągnięciu i pchaniu ciężarów (LMM)
Tłumaczenie i ryzyka zawodowego przy Polskichciągnięciu i pchaniu ciężarów
Rozdział zawodowe
5/2.F.1.A.2006adaptacja
5. Ryzyko Ocena
wrzesień 5/2.F.1.A. do warunków ręcznym  Stanisław Wójcik
Spis treS
ci
1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. WartoS
ciowanie czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.1. Szacowanie wskax
nika czasu . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2. Szacowanie wskax
nika masy. . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3. Szacowanie wskax
nika dokładnoS
ci przemiesz-
czania ciężaru i prędkoS
ci ruchu . . . . . . . . . . . . 5
2.4. Szacowanie wskax
nika postawy ciała . . . . . . . . 6
2.5. Szacowanie wskax
nika warunków wykonywania
pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. Ocena końcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1. Wstęp
Podczas ciągnięcia i pchania ciężkich przedmiotów obciążony (a więc także na- Najważniejsze
obciążenia
rażony) jest cały układ mięS
niowo-szkieletowy. Najbardziej obciążone są dłonie,
ramiona i barki. Są też sytuacje wymagające:

zwiększonego wysiłku fizycznego (włożenia więcej energii) lub/i

przyjęcia niekorzystnej postawy ciała,
przez co dodatkowo dochodzi do narażenia odcinka lędx
wiowego kręgosłupa, sta-
wów biodrowych i kolanowych.
Pchanie i ciągnięcie nie wymaga dużego wysiłku statycznego (monotonnego), jaki
zwykle towarzyszy podnoszeniu i dx
wiganiu ciężarów, dlatego zidentyfikowanie
przewlekłych, negatywnych skutków przeciążenia organizmu przy tych pracach
jest trudne.
Za typowe narażenie dla układu mięS
niowo-szkieletowego przy ciągnięciu i pcha- Typowe
narażenia
niu uznaje się gwałtowne (dynamiczne) przeciążenia będące skutkiem np.:

szturchnięcia,

obsunięcia się, bądx


nagłego i dużego wysiłku włożonego w celu zmiany kierunku ruchu lub zaha-
mowania.
Ryzyko powstania urazów lub schorzeń układu mięS
niowo-szkieletowego powo-
dowanych tymi przeciążeniami jest trudne do oszacowania. Tak, jak przy ręcznym
dx
wiganiu ciężarów, w Niemczech opracowano i zastosowano metodę wskax
ni-
ków kluczowych  Leitmerkmalmethode (LMM) oceny ryzyka zawodowego przy
pracach, przy których osoba narażona jest na obciążenia fizyczne pochodzące od
ręcznie ciągniętych lub pchanych ciężkich przedmiotów. Metoda ta umożliwia
pracodawcy, kierownikowi robót a nawet pracownikowi łatwo i szybko ocenić ry-
zyko zawodowe, jakie występuje przy danej pracy związanej z ciągnięciem lub
pchaniem ciężarów i w razie potrzeby podjąć stosowne S
rodki obniżające poziom
tego ryzyka.
wrzesień 2006 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Federalny Urząd Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.
BHP (LASI  Niemcy) opublikował tę metodę na swojej stronie internetowej:
www.baua.de. Dzięki uprzejmoS
ci autorów metodę tę przedstawiamy Państwu.
Czynniki Metoda wskax
ników kluczowych polega na okreS
leniu wartoS
ci (wagi), wyra-
obciążenia
żonej w punktach, wskax
ników charakteryzujących pięć różnych czynników
obciążenia występujących przy wykonywaniu tych czynnoS
ci. Na podstawie tego
oszacowania dokonuje się wyliczenia punktowego, pozwalającego na zakwalifiko-
wanie pracy do jednej z 4 kategorii ryzyka. Czynnikami podlegającymi szacowa-
niu są:

czas,

masa przedmiotu,

dokładnoS
ć i prędkoS
ć ruchu,

postawa ciała,

warunki wykonywania pracy.
Metoda LMM służy orientacyjnej ocenie warunków pracy przy ciągnięciu lub
pchaniu ciężarów.
Przy ocenie wartoS
ci poszczególnych wskax
ników niezbędna jest odpowiednia
wiedza w odniesieniu do ocenianej czynnoS
ci składowej. Jeżeli takiej wiedzy nie
mamy, to należy przeprowadzić szczegółową analizę wszystkich wykonywanych
czynnoS
ci. W żadnym wypadku nie wolno opierać się na przypuszczeniach, gdyż
zwykle prowadzą one do fałszywych wyników.
Szacowania dokonuje się zasadniczo dla czynnoS
ci składowych i odnoS
nie tylko do
jednego dnia pracy. Jeżeli w ramach wykonywanego zadania występują liczne
czynnoS
ci składowe przy wyrax
nym ich zróżnicowaniu, to należy je odrębnie oce-
Czynności
niać i dokumentować.
składowe
Każdą czynnoS
ć związaną ze znacznymi obciążeniami fizycznymi należy ocenić
odrębnie.
2. WartoS
ciowanie czynników
2.1. Szacowanie wskax
nika czasu
Formy pracy WartoS
ć czasu obciążenia szacuje się na podstawie poniższej tabeli, wybierając
jedną z dwóch form wykonywania pracy. Dla czynnoS
ci:

charakteryzujących się regularnym ich wykonywaniem podczas zmiany, jeżeli
pojedyncza droga ciągnięcia lub pchania nie przekracza 5 m, podstawowym
parametrem będzie częstotliwoS
ć,

wykonywanych nieregularnie i przy pojedynczej drodze (ciągnięcia, pchania)
przekraczającej 5 m, podstawowym parametrem będzie łączna droga ciągnię-
cia i pchania.
Granicę pojedynczej drogi równej 5 m należy traktować tylko jako orientacyjną.
W przypadkach wątpliwych powinno się dopiero podczas wykonywania pracy
rozstrzygnąć, która forma występuje częS
ciej  częste ruszanie i hamowanie (para-
metr  częstotliwoS
ć), czy dłużej trwające ciągnięcie/pchanie (parametr  łączna
droga).
2 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskax
nika czasu obciążenia
Ciągnięcie i pchanie na krótkie Ciągnięcie i pchanie na dłuższe
odległoS
ci bądx
przy częstych przerwach odległoS
ci
Pojedyncza odległoS
ć do 5 m Pojedyncza odległoS
ć powyżej 5 m
CzęstotliwoS
ć Wskax
nik czasu Łączna droga prze- Wskax
nik czasu
(liczba na zmianę (pkt) byta podczas zmia- (pkt)
roboczą) ny roboczej (km)
< 10 1 < 0,3 1
10 do < 40 2 0,3 do < 1 2
40 do < 200 4 1 do < 4 4
i0200 do < 500 6 4 do < 8 6
500 do < 1000 8 8 do < 16 8
1000 10 16 10
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na krótkie odległoS
ci (do 5 m), bądx
takie, PRZYKA
AD
podczas których pracownik wykonuje częste przerwy, to:
obsługa manipulatorów,
rozwożenie posiłków w szpitalu,
montaż (uzbrajanie) maszyn.
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na dłuższe odległoS
ci (pow. 5 m), to: PRZYKA
AD
wywożenie S
mieci w kontenerach na kółkach,
przemieszczanie mebli na rolkach wewnątrz budynków,
transport towarów z magazynu na halę sprzedaży za pomocą ręcznych wózków, tzw. pale-
ciaków.
2.2. Szacowanie wskax
nika masy
Znaczenie masy ciągniętego lub pchanego ciężaru szacuje się na podstawie tabeli
 w zależnoS
ci od wartoS
ci tej masy i rodzaju użytego sprzętu pomocniczego.
OkreS
lając masę ciągniętego lub pchanego ciężaru nie wolno pominąć masy same-
go S
rodka transportu służącego do przemieszczania ciężaru.
wrzesień 2006 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskax
nika masy
Masa Przedmiot Użyty sprzęt pomocniczy
(w kg) do prze- przetaczany
Taczki, Wózki Wózki: Manipu-
mieszczenia: bez użycia
wózki latory,
ze wszyst- " dyszlowe,
sprzętu
" przez tocze-
2-kołowe
kimi balansery
" z parą kół
pomocni-
nie przed-
kołami linowe
sztywnych
czego
miotu lub
samoskręt-
(niesamo-
" przy użyciu
nymi
skrętnych),
sprzętu
" szynowe.
Tory
rolkowe
Wskax
nik masy (pkt)
< 50 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
50 do < 100 1 1 1 1 1
100 do < 200 1,5 2 1,5 2
200 do < 300 2 3 2 4
300 do < 400 4 3
400 do < 600 5 4
 przez przesu- Pola szare oznaczają warunki krytyczne, w których
wanie S
lizgowe kontrola nad ruchem ładunku przemieszczanego przy
pomocy sprzętu pomocniczego zależy w dużym stop-
niu od sprawnoS
ci i siły fizycznej pracownika.
Pola czarne oznaczają warunki, których należy uni-
kać, ponieważ niezbędna siła do wykonywania pracy
może wykraczać poza maksymalną wydolnoS
ć fizycz-
ną pracownika (lub masa przewyższa wartoS
ć do-
puszczalną, okreS
loną w przepisach).
<10 1
10 do < 25 2
25 do < 50 4
50
Jeżeli w trakcie czynnoS
ci przemieszczane są różne ciężary (przedmioty o różnych
masach), należy ustalić ich wartoS
ć S
rednią. Można uwzględniać także najwyższe
przemieszczane masy, ale w takich przypadkach należy odnieS
ć je do częstotliwoS
ci
przemieszczania (por. tabela w rozdziale 2.1. Szacowanie wskax
nika czasu) faktyczne-
Średnia masa
go ich występowania.
4 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Przemieszczania przedmiotów o największej masie nie można odnosić do całkowi-
tej częstotliwoS
ci (całkowitej liczby czynnoS
ci ciągnięcia lub pchania w ciągu zmia-
ny roboczej).
Podczas zmiany roboczej pracownik przy pomocy wózka szynowego przemieszcza na odcinku 4 m PRZYKA
AD
przedmioty o następujących masach:
30 kg  120 razy,
60 kg  70 razy,
400 kg  5 razy.
Po wyładowaniu pracownik przepycha w drodze powrotnej pusty wózek ważący 40 kg.
Ustalona S
rednia (ważona) wartoS
ć przemieszczanej masy, po uwzględnieniu najwyższych
ich wartoS
ci (400 kg + 40 kg wózka) wynosi:

70 120 100 70 440 5 40 195
65 kg
390
przy częstotliwoS
ci 390 przejazdów w ciągu zmiany roboczej.
Przyjmiemy z tabeli w rozdziale:
2.1. dla częstotliwoS
ci 390 przejazdów  wskax
nik czasu  6 pkt, a
2.2. dla masy 65 kg  wskax
nik masy  1 pkt.
Jeżeli odnieS
libyS
my masę 440 kg do częstotliwoS
ci 390 przemieszczeń na zmianę
roboczą, to przy niezmienionym wskax
niku czasu wynoszącym 6 pkt, wskax
nik
masy wyniósłby 4 pkt, a więc byłby zawyżony o 3 pkt.
2.3. Szacowanie wskax
nika dokładnoS
ci przemieszczania
ciężaru i prędkoS
ci ruchu
Znaczenie dokładnoS
ci przemieszczania ciężaru i prędkoS
ci ruchu szacuje się na
podstawie tabeli.
Szacowanie wskax
nika dokładnoS
ci przemieszczania ciężaru i prędkoS
ci ruchu
DokładnoS
ć przemieszczania PrędkoS
ć ruchu
powoli szybko
(< 0,8 m/s) (0,8 do 1,3 m/s)
Wskax
nik dokładnoS
ci
i prędkoS
ci (pkt)
Mała
" brak ograniczeń szerokoS
ci drogi transportu,
12
" toczony ciężar może sam się zatrzymać lub być
zatrzymany, np. ryglem.
Wysoka
" ciężar musi być precyzyjnie ustawiony i zatrzy-
many,
24
" droga transportu (tor) musi być S
ciS
le zachowana,
" częste zmiany kierunku ruchu.
wrzesień 2006 5
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Przyjmuje się, że przemieszczanie szybkie odpowiada normalnemu chodzeniu,
gdzie S
rednia prędkoS
ć pieszego to ok. 1 m/s. Jeżeli w szczególnych okolicznoS
ciach
zachodzi koniecznoS
ć szybszego przemieszczania ciężaru, to dla tych przypadków
należy zwiększyć liczbę punktów  odpowiednio przy:

małej dokładnoS
ci do 4, a

wysokiej do 8.
2.4. Szacowanie wskax
nika postawy ciała
Znaczenie postawy ciała szacuje się na podstawie porównania z piktogramami
przedstawionymi w tabeli.
Identyfikowanie Na początek przyglądamy się postawie ciała, jaką przyjmuje pracownik przy wy-
postawy ciała
konywaniu okreS
lonej czynnoS
ci ciągnięcia lub pchania. Po zidentyfikowaniu po-
stawy ciała i zakwalifikowaniu jej do jednej z podanych w tabeli grup, należy rozpa-
trywać typową postawę ciała.
Możliwe wyrax
ne odchylenia postawy przy podjeżdżaniu, odblokowywaniu, czy
manewrowaniu ciężarem należy pominąć, jeżeli występują sporadycznie.
JeS
li występują zróżnicowane postawy ciała można przyjąć wartoS
ć S
rednią z po-
szczególnych postaw.
Szacowanie wskax
nika postawy ciała
Postawa ciała Opis postawy Wskax
nik
postawy ciała
(pkt)
Tułów wyprostowany, bez skrętów.
1
Tułów lekko pochylony, bądx
z lekkim
2
skrętem (jednostronne ciągnięcie).
Mocniejsze pochylenie korpusu ciała
w kierunku ruchu. Przykucanie,
4
przyklękanie, schylanie się.
Kombinacja schylania się i skręcania
8
tułowia.
2.5. Szacowanie wskax
nika warunków wykonywania pracy
WartoS
ć warunków wykonywania pracy szacuje się na podstawie opisów różnych
warunków wykonywania pracy, które zamieszczono poniżej.
Ustalając znaczenie tego czynnika należy uwzględnić warunki, jakie będą przewa-
żać w czasie wykonywania pracy.
Przypadkowe sytuacje wystąpienia dyskomfortu, niemające znaczenia dla bezpie-
Sytuacje
czeństwa pracy, należy pominąć.
przypadkowe
6 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskax
nika warunków wykonywania pracy
Warunki wykonywania pracy Wskax
nik warunków
wykonywania pracy
(pkt)
Dobre:
" podłoga, czy inna nawierzchnia:
 równa,
 twarda,
 gładka i sucha, 0
 pozioma;
" brak przeszkód na drodze transportu;
" rolki lub kółka całkowicie sprawne, brak widocznego zużycia
łożysk kulkowych.
Z zastrzeżeniami:
" podłogi zabrudzone, częS
ciowo nierówne, miękkie,
" pochylenia nawierzchni drogi do 2o,
2
" przeszkody na drodze transportu, które należy omijać,
" rolki lub kółka zabrudzone, nie obracają się zbyt lekko, łoży-
ska wyeksploatowane.
Trudne:
" nieutwardzona droga transportu lub z prowizorycznymi pły-
tami, wybite dziury, znaczne zabrudzenia,
4
" pochylenia nawierzchni drogi od 2o do 5o,
" wózek musi być wprawiany w ruch  zrywami ,
" rolki lub kółka zabrudzone, obracające się z dużymi oporami.
Skomplikowane:
" na drodze transportu występują:
 stopnie,
 schody,
8
 rozstępy;
" pochylenia nawierzchni drogi powyżej 5o,
" kombinacja cech z grup  z zastrzeżeniami i  trudnych .
Cechy charakteryzujące warunki wykonywania pracy, których nie uwzględniono
w tabeli, należy w sposób rozsądny uzupełnić.
W celu dokładniejszego przyporządkowania wartoS
ci punktowej wskax
nika do
rzeczywistego obciążenia czynnoS
cią pchania lub ciągnięcia można interpolować
jego wartoS
ć przyjmując za bazę wartoS
ci podane w tabelach.
Jeżeli częstotliwoS
ć ciągnięcia i pchania wynosi 170 na zmianę, to można przyjąć wartoS
ć wskax
nika PRZYKA
AD
czasu równą 4,7 pkt.
Przy masie równej 130 kg przemieszczanej wózkiem dyszlowym  wskax
nik masy powinien wynieS
ć 1,4.
Podobnie będzie w przypadku szacowania wskax
nika postawy ciała lub warunków wykonywania
pracy. Wyjątek stanowi szacowanie wskax
nika dokładnoS
ci i prędkoS
ci, który można ekstrapolować
zgodnie z uwagą podaną pod tabelą w rozdziale 2.3. Szacowanie wskax
nika dokładnoS
ci przemieszcza-
nia ciężaru i prędkoS
ci ruchu.
wrzesień 2006 7
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
3. Ocena końcowa
WartoS
ć punktową  R obciążenia pracą przy ciągnięciu i pchaniu obliczamy ze
wzoru:
R = T (M + P + D + W)
gdzie:
T wskax
nik czasu,
M wskax
nik masy,
P wskax
nik postawy ciała,
D wskax
nik dokładnoS
ci i prędkoS
ci,
W  wskax
nik warunków wykonywania pracy.
Jeżeli pracę wykonuje kobieta, to wartoS
ć punktową  R należy zwiększyć o 30%
(R pomnożone przez 1,3), gdyż zakłada się, że kobiety posiadają przeciętnie ok. 2/3
wydolnoS
ci fizycznej mężczyzn.
Na podstawie obliczonych punktów R możemy orientacyjnie ocenić stopień ryzyka
zawodowego przy wykonywaniu czynnoS
ci ciągnięcia i pchania. Do tego posłuży
nam kolejna tabela.
Podstawą oceny jest prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków zdro-
wotnych. Rodzaj i poziom takich szkód jest trudny do zdefiniowania. Uwzględnia się
biomechaniczne i fizjologiczne mechanizmy oddziaływania, łącznie z modelowa-
niem ich dawek. Uznaje się, że wewnętrzne obciążenia układu mięS
niowo-szkiele-
Poziom wysiłku
towego najbardziej zależy od włożonego wysiłku fizycznego. Poziom tego wysiłku
okreS
lany jest poprzez:

masę przemieszczanych przedmiotów,

intensywnoS
ć pracy oraz

trudnoS
ci (przeszkody) na drodze transportu.
Niekorzystna postawa ciała i rosnący okres obciążenia oraz/lub ich częstotliwoS
ć
również zwiększają obciążenie organizmu.
Ocena ryzyka wynikającego z obciążenia pracą przy ciągnięciu i pchaniu
WartoS
ć Opis obciążenia Stopień Działanie
punktowa Prawdopodobieństwo. ryzyka profilaktyczne
R Skutki
12 3 4
Małe obciążenie. Znikome Nie zachodzi potrzeba.
prawdopodobieństwo zagroże-
<10 1
nia dla zdrowia wynikające
z przeciążenia fizycznego.
8 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
12 3 4
Zwiększone obciążenie. Możli- Nie zachodzi potrzeba.
we przeciążenia u osób podat-
W stosunku do osób
nych na obciążenia fizyczne
podatnych na obciążenia
tzn.:
potrzebne są jedynie dzia-
10 do < 25 2
" w wieku do 21 lat lub
łania dostosowawcze.
powyżej 40,
" początkujących w zawodzie,
" rekonwalescentów.
Znacznie podwyższone obciąże- Analiza indywidualnych
nie. Możliwe przeciążenie ocen obciążeń poszcze-
fizyczne nawet u  zwykłych gólnych osób poprzez ze-
pracowników. staw pytań dotyczących
obciążeń i negatywnych
ich skutków.
25 do < 50 3
Rozeznanie związków
przyczynowo-skutko-
wych wynikających ze
S
rodowiska pracy i na
ich podstawie podjęcie
ewentualnych działań
dostosowawczych.
Wysokie obciążenie. Bardzo Konieczne jest pilne
prawdopodobne wystąpienie podejmowanie działań
przeciążeń ciała. o charakterze technicz-
50 4
nym i/lub organizacyj-
nym w celu obniżenia
ryzyka.
Wraz ze wzrostem wartoS
ci punktowej R wzrasta ryzyko przeciążenia układu mię-
S
niowo-szkieletowego pracownika.
Granice między stopniami ryzyka są doS
ć płynne, gdyż nie bez znaczenia jest rów-
Wysokość
nież indywidualna technika pracy i wydolnoS
ć organizmu konkretnego pracowni-
wskaz
nika
ka. Należy zatem przyjąć, że przedstawione stopnie służą do zorientowania się
i proponowane
w rozmiarze ryzyka i podejmowania dalszych działań.
działania
Przy wysokim wskax
niku czasu należy zmienić organizację pracy, np. wprowadzić przerwy. PRZYKA
AD
Przy wysokim wskax
niku masy należy zmniejszyć masę ładunku, bądx
użyć bardziej skutecznego PRZYKA
AD
sprzętu pomocniczego.
Przy wysokim wskax
niku dokładnoS
ci przemieszczania i prędkoS
ci ruchu trzeba zastosować PRZYKA
AD
np. prowadnice, bufory łagodzące zderzenia, wydłużyć czas przejazdu.
wrzesień 2006 9
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
PRZYKA
AD Przy wysokim wskax
niku postawy ciała należy poprawić ukształtowanie miejsca pracy.
Warunki wykonywania pracy powinny być zawsze z grupy  Dobre (por. tabela
w rozdziale 2.5. Szacowanie wskax
nika warunków wykonywania pracy).
Korzystając z metody wskax
ników kluczowych (LMM), proszę mieć na uwadze
polskie unormowania zawarte w rozporządzeniach:

MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych
(Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),
Prawo polskie
RM z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodli-
wych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545, ze zm.),

RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i wa-
runków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047,
ze zm.).
PRZYKA
AD Przy przetaczaniu wózka po nawierzchni utwardzonej o pochyleniu do 50, masa przetaczanego ła-
dunku wraz z masą samego wózka nie może przekroczyć 450 kg na jednego pracownika.
PRZYKA
AD Dla kobiet masa przemieszczanego na wózku ładunku (łącznie z masą samego wózka) nie może prze-
kroczyć 80 kg.
PRZYKA
AD Młodociani chłopcy mogą przewozić ładunki na wózkach 3- i 4- kołowych w ramach przygotowania
zawodowego na odległoS
ci do 150 m. Warunkiem jest, aby:
nachylenie powierzchni nie przekraczało 20,
masa ładunku (wraz z wózkiem) nie była większa niż 80 kg.
Nie można dopuS
cić do sytuacji, w których dochodziłoby do przekroczeń norma-
tywów:

mas przemieszczanych przedmiotów,

użytych przez pracownika sił lub

wydatku energetycznego na wykonanie pracy
 okreS
lonych w ww. przepisach, nawet w sytuacji  korzystnego wyniku (sto-
pień 1 lub 2) oceny ryzyka zawodowego metodą wskax
ników kluczowych (LMM),
bowiem w zakładach pracy leżących na terytorium Polski obowiązuje polskie
prawo pracy.
10 wrzesień 2006